Morgunblaðið - 08.03.1950, Blaðsíða 9

Morgunblaðið - 08.03.1950, Blaðsíða 9
Miðvikudagur 8. mars 1950. MORGUNBLAÐIÐ 9 Borgarsafn Exeter gefur Þjóð ÞJÓÐMIINJASAFNINU heiir borist frá Englandi ein hin mesta gjöf af íslenskum grip- um og listmunum, sem safmð hefir nokkru sinni fengið í eirsu lagi. Gripirnir eru alls á fjórða hundrað og margir merkir. Það er borgarsafnið í bænum Exet- er á Suður-Englandi, sem hefir gefið þessa muni. Þeir komu hingað með Lagarfossi fyrir skömmu. Englandsferð sem borgaði sig. Kristján Eldjárn þjóðminja- vörður kallaði blaðamenn á sinn fund suður í hið nýja Þjóð- mijasafn í gær og skýrði þeim frá þessu. Hafði hann nokkra af gripunum til sýnis. Enn aH- margir þeirra hafa ekki enn verið teknir úr umbúðunum. Sr. Jón Auðuns var á ferð í Englandi fyrir tveim árum síð- an. Hann vissi að þetta borg- arsaín hafði fengið þessa ís- lensku muni að gjöf fyrir nokkr •-um árum. Áður en hann fór, kom hann að máli við Kristján Eldjárn og spurði hvort harm ætti ekki að koma við í Exeter og fá tækifæri til að skrásetja þessa muni, svo Þjóðminjasafn- ið fengi vitneskju um hvað þarna væri íslenskra muna. Safnið frá Ward. Munir þessir voru í eigu Mr. Pike Ward fiskkaupmanns og útgerðarmanns. Hann hafði hjer fiskverslun og útgerð í mörg ár um síðustu aldamót. Mr. Pike Ward ánafnaði borgarsafn- inu í fæðingarbæ sínum þessa íslensku muni. En þeim safn- aði hann á árunum er har.n hafði hjer bækistöð á hverju sumri og hafði hjer mikil við- skipti. Eldri menn muna vel eftir Mr. Ward. Og þeir yngri, sem kunnugir eru íslenskri útgerð og fiskverslun, vita, að hinn svonefndi „Ward-fiskur“ var við hann kendur. Ward gekkst fyrir því, að tekin var upp sjerstök verkun á smáfiski, svo- nefndum undirmálsfiski og kom því til leiðar, að mun hærra verð fjekkst fyrir fisk þann en áður. Fyrir þau hagkvæmu við- skifti, sem hann hóf hjer, var hann á efri árum sæmdur ís lensku Fálkaorðunni. Þegar hann fjekk þá viðurkenningu hjeðan, hafði hann þegar ánat'n- að hið íslenska „safn“ sitt botg arsafninu í Exeter. En í brjeíi sem hann skrifaði góðkunn- ingja sínum kvaðst hann sjá eftir því, að hafa arfleitt borg- arsafnið að þessum gripum, bví þeir hefðu betur verið komnir x hið íslenska þjóðminjasafn. Fór fram á að gripirnir kæmu hingað Þegar sjera Jón Auðuns heim -sótti borgarsafn þetta, komst hann að raun um, að þessir ís- lensku munir voru tiltölulega lítils virði fyrir þetta safn í Ex- eter, sem er einkum listasafn. Höfðu þeir verið geymdir í kjallara frá því að þeir votu afhentir. En síðan voru lið- in ein 13 ár. Vakti sr. Jón máls á því, við forstöðumann á fjórða hundrað muni Sem Mr. Ward fiskkaupmaður keypti hjer á landi fyrir 40 — 55 árum komið hingað fyrst árið 1896. Hann var hjer á sumrin, n hafði vetursetu í Englandi. —• Fyrstu árin hafði hann aðal- bækistöð sína hjer á landi vest- ur á ísafirði. En flutti sig til HafnarfjarðabárlS 1899. Þav var hann í nokkur stKr.ur. En flutti sig síðan til Seyðisfjatö- ar. Þegar maður virðir fyrir sjer þetta gripasafn, sem þessi Eng- lendingur hefir haft á brott með sjer, rennur manni það tiJ rifja, hversu auðvelt það muni hafa verið að safna hjer verð- mætum munum og jafnvel ó- metanlegum, fyrir ekki nema 45—55 árum síðan. Er þetta fyrst og fremst afí þakka góðvild og sanngirni dr, Churchill Blackie, forstöðu- manns borgarsafnsins í Exeter, og sr. Jóni Auðuns, er ljet sjer til hugar koma að stinga upp á því, að safnið yrði gefið hing- að. Sendiráðið íslenska í Lond- on annaðist milligöngu við heim sendingu gripanna. Sýniugarskápur með kvensilfri úr safni Pike Ward, sem er meðal þess er Þjóðminjasafnið hefir fengið að gjöf. — (Ljósm. Mbl. Ól. K. M.) safnsins, hvort ekki myndi veg- ur til þess, að þessir gripir yi ðu gefnir íslenska þjóðminjasafr- inu. Kvaðst forstöðumaðuriun ekki geta gert neinar ákvarð- anir um það. En hann kvaðst skyldi bera þessa tillögu frant við forstöðunefnd safnsins scm borgarráðið skipar. Það vurð svo, að fyrir eindregin með- mæli forstöðumannsins, fjellst forsti/ðunefnd safnsins á, að gefa munina hingað. Og eru þeir því hjer nú, og eign Þjóð- minjasafnsins. , Engin kvöð hvílir á gjöf þess- ari, að hún verði höfð í sjer- stakri deild i Þjóðminjasatn- inu í framtíðinni. En að sjáif- sögðu verða þeir gripir, sem eru úr þessu safni merktir þann -ig, að safngestum verði ljóst, að þeir sjeu frá borgarsafninu Exeter eða frá Pike Waid Ýmsir merkir gripir. Fullkomin skýrsla er ekki :yr -ir hendi frá fyrri eiganda Mr. Pike Ward, hvaðan gripirnir eru komnir í hans hendur. En um nokkra er vitað. Þar er t. d. altaristafla úr Garðakirkju á Álftanesi. Það er vængjatafla frá 17. öld. Og róðukross er frá Undirfellskirkju í Vatnsd.’l. Stóll með nokkrum útskurði, er frá Hólum í Hjaltadal og hafði Hermann heitinn Jónasscn skólastjóri skýrt svo frá, að á Hólastað hefði stóllinn vexið nefndur „Guðbrandsstóll“. í gjöf þessari er allmikið af kvensilfri, og fylgir mynd þess- ari frásögn af einum sýnisskap, með nokkru af kvensilfri þessu. Mr. Pike Ward á hestbaki. — Málverk eftir Þórarinn Þor- láksson. Er meðal gjafamuna, er Þjóðminjasafnið hefur fengið. (Ljósm. Mbl. Ól. K. M.) Sumt af því er sjerlega vand- að og nokkuð komið talsvert úl ára sinna. Eu líklegt að ekki verði vitað nema að litlu l&yti um uppruna þess. Þarna eru þjónustukaleikar, askar, ölkönnur og fleiri munir úr borðbúnaði. Margar silfur- skeiðar munu vera þarna. Lang- spil allfornt, söðlar mjög slego- ir, rúmfjalir í tugatali. Gg þarna er skápur með ártalir.u 1664, útskorinn með letri og ann ari prýði og á honum er nafn Þorláks Halldórssonar. — Jeg tók svo eftir, að hann væri einnig frá Hólum i Hjaltadal. Á hann er letrað heilræði á þýsku, þess efnis, að betra sje að hafa nokkurn guðsótta, en mikinn feng, sem fylgdi slærn samviska. Þrjú málverk eru í safni þessu eftir Þórarinn Þorláks- son frá byrjunarárum hans, og er eitt þeirra mynd af Pike Ward á hestbaki. Skálahurðir eru þarna tvær, vængjahurðir, og útskoxið „dyrahöfuð“ með fálkamerki, sem talið er að hafi verið á gildaskálanum hinum mikla, sem reistur var á Þingvölluæ, er Friðrik konungur áttundi var hjer á ferð 1907. Sennilegt að þar sjeu handaverk Stefáns Eiríkssonar hins oddhaga. En þetta verk er unnið í óvand aðan við, sýnilegt, að hugsað hefir verið til bráðabirgða- skrauts. Fjárbruðl við bresku fryggiiigarnar gagnrýnl LONDON, 7. mars.. Þing- menn neðri nialstofu breska þingsins urðu sem þrxurm lostnir í dag, þegar breska ver k amann aflokkssíjórnin tilkynnti, að bresku trygg- ingarnar þyrftu urn 100 miij síerlingspunda aukafjárveit- ingu nú í þessum mánuði. — Þessa aukaf járveitingu hafði verkamannaflokkurinn ekki nefnt á nafn í kosningabar- áttunni og þykir það alvar- legt, þar sem einmitt var rætt mikið um rekstar bresku trygginganna um það leyti. Það þykir víst, að i- haídsflokkurinn muni snw- ast gegn aukaf járveitingu þessari. Yfirumsjón með bresku trj’ggingastofnuninni hefir Aneurin Bevan heilbrigðís- málaráðherra haft. Stjóm hans á tryggingunum befir oft sætt harðri gagnrýni, vegna gegndarlausrar sóuit- ar og ábyrgðarleysis í me0- ferð þess fjár, sem breskir skattþegnar verða að greiða. Verkföliin í Frakk- fandi að fjara úf Fiskkaupmaður og safnari. Mr. Pike Ward mun PARIS, 7. mars. — Verkföllin, í Frakklandi eru heldur að fjara út. Einkum er það athygl- isvert, að lítið hefir orðið úr verkfalli því sem kommúnist- ar fyrirskipuðu meðal strætis- vagnastjóra og starfsmanna neðanjarðarbrautanna. Báðir aðilar í járniðnaðardeilunni hafa fallist á aO halda áfrani samningaumleitunum. I vefn- aðarvöruiðnaðinam, hefur ekki orðið eins mikið úr verk'falli, eins og búist var við. Til dæmis eru í Lille aðeins 27 af 7 þúsund starfsmönnum við klæðaiðnao- hufa ínn í verkfalli. — Reuter.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.