Morgunblaðið - 19.04.1950, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 19. apríl 1950.
MORGUNBLAÐIÐ
a
Ný þingmál
Velting ríkisborgararjettar.
ALLSHERJARNEFND neðri
deildar hefur borið fram breyt-
íngatillögur við frumv. um
veitingu ríkisborgararjettar. —
Leggja þeir til að til viðbótar
þeim, sem nýlega var samþykkt
®ð veita íslenskan ríkisborgara-
rjett, skuli eftirtaldir menn öðl-
ast hann:
a. Eriksso'n, Konstantin W.,
pípulagningamaður í Reykja-
vík, fæddur 28. nóv. 1879 í Finn
íandi.
b. Friedlaender, Heinz Karl,
Járnsmiður í Reykjavík, fædd-
jir 27. ágúst 1914 í Þýskalandi.
c. Haubold, Elise Margarethé
Johanna, ráðskona í Reykjavík,
fædd 25. janúar 1893 í Þýska-
landi.
d. Haubold, Richard Hans
Werner, skrifstofumaður í
Fteykjavík, fæddur 21. október
1897 í Þýskalandi.
e. Múnch, Viktor Ferdinand
Einar, verkamaður í Reykjavík,
fæddur 30. júní 1929 í Þýska-
landi.
f. Stengrimsen, Sverre, járn-
(smiður í Reykjavík, fæddur 3.
Júlí 1909 í Noregi. — Rjettur
þessi tekur ekki til barns hans
frá fyrra hjónabandi, Björns,
Item fæddur er 8. okt. 1938.
g. Vedder, Wilhelm, úrsmiður
í Reykjavík, fæddur 18. júní 1
1903 í Þýskalandi.
h. Zakrisson, Isaker Peter,
Járnsmiður í Drangsnesi í
Strandasýslu, fæddur 18. febr.
1887 í Svíþjóð.
Við 2. gr. Aftan við grein-
Ina bætist nýr málsliður, svo
bljóðandi: Stengrimsen, Sverre,
pkal þó ekki fá rikisborgara-
yjett fyrr en 5. júlí n. k.
Verðlagsdómurinn.
Þá hefur allsherjarnefnd Nd.
gkilað áliti um frumvarpið um
verðlag, verðlagseftirlit og verð
lagsdóm og leggur hún til að
frumvarpið verði samþykkt ó-
foreytt.
Framsögumaður er Jónas
Rafnar. —
Þetta mál hefur gengið í
gegnum efri deild og er komið
til 2. umr. í neðri deild.
Rekstur tunnuverksmiðju
á Akureyri.
Þingsályktunartillagan um
rekstur tunnuverksmiðju á Ak-
tireyri hefur nú verið afgreidd
frá f j árveitinganefnd. — Tillag-
Sn fer fram á, að tunnuverk-
gmiðjan verði starfrækt svo að
lim „verulegan árlegan rekst-
Sr sje að ræða“.
, Nefndin hefur klofnað um
jnálið, og vill meirihlutinn vísa
því frá með rökstuddri dag-
gkrá, en minnihlutinn vil sam-
þykkja það.
Framsögumaður meirihlut-
Sns er Pjetur Ottesen, en minni-
folutans Jónas Rafnar.
1 " 1 1 ' -----------—--
ífalski flofinn að æfing-
um á S-Ádríahafi
RÓMABORG, 18. apríl. — ít-
alski flotinn mun halda æfing-
ar á sunnanverðu Adriahafi á
gumardaginn fyrsta. De Gasp-
éri, forsætisráðherra, mun
Verða viðstaddur flotaæfingar
þessar um borð í orustuskipinu
Andrea Doria. Með honum
verður landvarnarráðherrann,
Handolfo Pacciardi.
50 ára afmæli Fial-verksmiðjanna
leðlcl fyrir grasi
^laJL.1kOO
í tilefni af 50 ára afmæli ítölsku FIAT bílaverksmiðjanna, er
framleiðsla á þessum bíl nýlega hafin. Bíllinn, scm er búinn
öllum nýtísku tækjum, svo sent útvarpi og miðstöð og gírskipt-
ingu í stýrinu, tektir allt að 6 manns í sæti. Vagninn var sýnd-
ur í fyrsta sinn opinberlega á bifreiðasýningu í Genf unt miðjan
marz og vakti þar mikla athygli. ítölsku FIAT verksmiðjurn-
ar eru stærstu verksmiðjttr sinnar tegundar á meginlandi Ev-
rópu, og hafa þær 60,000 ntanns í þjónustu sinni.
Tryggingasjóðiirinn \ Bol-
ungarvfk fái að sfarfa áfram
Frumvarp Sigurðar Bjarnasonar.
SIGURÐUR BJARNASON flutti í gær á Alþingi frumvarp
um breytingu á lögunum frá 1949 um hlutatryggingasjóð báta
útvegsins, þess efnis að inn í lögin komi ákvæði um stundar
sakir, svohljóðandi:
„Lög nr. 109, 30. des. 1943,^
um hlutatryggingafjelög, skulu
koma til framkvæmda að nýju
og gilda frá 1. jan. þ. á. til árs-
loka 1952 um tryggingasjóð sjó-
manna og útgerðarmanna í Bol-
ungavík, sem tók til starfa þar
árið 1939“.
í greinargerð fyrir frum-
varpinu segir:
Tryggingasjóðurinn í
Bolungarvík.
Árið 1939 tók til starfa trygg-
ingasjóður sjómanna og útgerð-
armanna í Bolungarvík. Hefur
hann starfað síðan og mun vera
eini tryggingasjóður þessa eðl-
is á öllu landinu. Hlutverk hans
hefur frá upphafi verið að bæta
aflahluti. Fram til ársins 1948
starfaði sjóðurinn aðeins með
eigið fje, sem var 2% af ó-
skiptum afla allra báta í Bol-
ungavík á þorskveiðum.
En árið 1948 var reglugerð
sjóðsins breytt til samræmis við
1. nr. 109 30. des. 1943, um
hlutatryggingasjóði, en sam-
kvæmt þeim bar ríkissjóði að
greiða 0.7% af aflaverðmæti til
hlutatryggingafjelaga gegn jafn
miklu framlagi sjómanna og út-
gerðarmanna, sem stóðu að
hverju einstöku fjelagi. Jafn-
framt fjellst Alþingi á, að rík-
issjóður skyldi greiða trygginga
sjóði Bolvikinga framlag sam-
kvæmt þessum lögum fyrir ár-
in 1944—47. Enn fremur hefur
ríkissjóður greitt sjóðnum slíkt
framlag fyrir árin 1948 og
1949. Með stofnun hins al-
menna hlutatryggingasjóðs báta
útvegsins samkv. 1. nr. 48 25
maí 1949 voru lög nr. 109 30.
des. 1943 numin úr gildi. Missti
tryggingasjóður sjómanna- og út
vegsmanna í Bolungavík því
af stuðningi þeim, sem hann hef
ur notið samkvæmt þeim.
Vilja lialda áfram.
Nú er það hvort tveggja, að
hinn almenni hlutatrygginga-
sjóður bátaútvegsins er ekki
tekinn til starfa, og eins hitt,
að það er áform Bolvíkinga að
halda áfram starfsemi trygg-
ingasjóðs síns jafnhliða því, sém
þeir vilja taka þátt í starfsemi
hins nýja sjóðs.
Þetta frv. fer því fram á það,
að 1. nr,- 109 30. des. 1943 skuli
koma til framkvæmda að nýju
og gilda fyrst um sinn í þrjú
ár, eða til ársloka 1952, um
tryggingasjóð Bolvíkinga.
Fyrstir að taka upp
hlutatryggingar.
Hjer er um sanngirnirmál að
ræða. Bolvíkingar urðu fyrstir
íslendinga til þess að taka upp
hlutatryggingar og hafa þann-
ig unnið merkilegt brautryðj-
endastarf í þessum efnum, Það
er eindregin ósk þeirra að halda
starfsemi sjóðs síns áfram jafn-
hliða hinum almenna hluta-
ALLIR Reykvíkingar kannast
við grasflötina, sem VAR norð-
an við Landbókasafnið. Serri var
verðum við nú að segja því að
lítið er nú að verða eftir af gras-
rót á þessum stað. Mikill húsa-
garður umlykur nú þetta svæði
á þrjá vegu: Landsbókasafnið,
eða Safnahúsið að sunnan, hið
riýja Þjóðleikhús að austan,
Hæstirjettur og Arnarhvoll að
norðan, en að vestan er Ingólfs-
stræti og Arnarhóll, þar, sem
Ingólfur Arnarson snýr baki við
eyddum surði og horfir á haf út.
Lengi vel var grasflöt þessi
girt og friðuð á einhværn veg, og
þó girðingin væri löngum ekki
nema ómerkileg netgirðing og
gaddavír, gerði hún þó sitt gagn.
En svo hjelt „aukin menning"
innreið sína. Girðingunni var
sópað burt. Meðfram Ingólfs-
stræti var stej'pt lág þröm, nægi-
leg þó til þess að benda vegfar-
endum á að ekki eigi þar yfir að
ganga, og er vel frá henni geng-
ið. Norðan af grasflötinni var
tekin sneið undir bílastæði; fyrir
bila fólks, sem vinnur í Arnar-
hváli og Hæstarjetti eða á þang-
að erindi. Það var eigi skorið við
neglur sjer og eigi, að því er virð
ist, miðað við, að eftirsjá sje að
grasi og gróðri á þessum stað. —
Skákin, sem bíluunm er ætluð
er svo breið að frekar virðist
miðað við lengd strætisvagna
heldur en venjulegra fólksbíla.
Mót bílastæða og grass eru mörk-
uð með álnarhárri rimlagirðingu,
sem gerir sitt gagn og sínu betur
heldur en steinsteypuþrömin við
Ingólfsstræti. En hjer mun þó að-
eins vear um bráðabirgða mann-
virki að ræða, og sá mikli ljóður
er á, að rimlagirðing nær ekki
alla leið austur með grasflötinni,
henni til varnar. Af einhverjum
óskiljanlegum ástæðum hafa ver-
ið skildir þar eftir 8—9 metrar
ógirtir eins og hlið inn á völlinn.
Það hlið er óspart notað og meira
en það því að austan er grasflötin
einnig óvarin að heita má. Þar
hefur á vegum Þjóðleikhússins
yerið steypt mjög lág þröm eða
undirstaða, að einhverskonar
girðingu á milli Þjóðleikhússlóð-
arinnar og lóðar Landsbókasafns
ins, er þetta illa frágengið og hálf
klárað og svipar mjög til stein-
steypu ómyndarinnar vestan við
Ingólfsstræti, þar sem hlaupið
var frá hálfunnu verki fyrir rúm
lega áratug.
Og nú gefur á að líta grasflöt-
ina, sem auka ætti bæjarbúum
yndisorð á þessum slóðum. Hún
borgína og landið. Sumardagur-
inn fyrsti er dagur gróðurvona,
sólar og birtu, þótt stundum
gæti enn vorkulda daginn þann.
Nú á að vígja Þjóðleikhúsið á
sumardaginn fyrsta. Af þeirri
stofnun er mikils vænst. Hún á
að efla gróður í þjóðlífinu,
vernda hann og fegra. Og svo er
um allar þær stofnanir, sem erU
til húsa umhverfis hina vanhirtu
og eyðilögðu grasflöt, sem jegj
hefi rætt um.
Margra augu munu líta á um-
hverfi Þjóðleikhússins næstt*
daga, þar á meðal augu góðra
gesta erlendra, sem hjer er»
fléstu ókunnúgir. Hvernig skyldi
þeim ganga að átta sig á sam-
henginu í íslenskri menningi*
þegar þeir litast um við hir.a
miklu og glæsilegu Þjóðleikhús-
byggingu og bera saman annars-
vegar hversu þar hefur veriSí
miklú til kostað og vandað og
hinsvegar öskutunnur og eyddar*
gróður vegna traðks og vanN
rækslu, sem er í beinu afleið-
ingasambandi við byggingarfram
kvæmdir Þjóðleikhússins og aðr-
ar glæsilegar framkvæmdir á
þessum slóðum. Þegar þeir siá
hverju sá sparnaður að gera ch
merkilega trjerimlagirðingu i)
metrum of stutta og annað álíka
við Þjóðleikhúslóðina hefur á-
orkað til þess að eyðileggja um-
hverfi hússins og setja vanmenn-
ingarbrag á það.
Þessu verður ekki bjargað frá
sjón hins glögga gestsauga, nje
oss frá hugleiðingum þeirra ' er
oss -sækja heim. En vilja ekki
góðir menn, sem gróðri urma
fallast á eitt um að biðja gras-
flötinni vestan við Þjóðleikhúsið
griða? Sumir munu segja að hún
verði og eigi að víkja fyrir mal-
biki og bílastæðum. Ef sá dómur
er uppkveðinn ber að vinna f ð
þeirri breytingu á mennilegrt
hátt heldur en nú er gert. En
þetta er ek.ki rjett. Þarna á ekki
að verða bílatorg, þess geríst.
ekki þörf og við lifum ekki góðu
lifi á tómu malbiki. Þarna á f.ð
verða lítill, en fagur skrúðgarður
— Þióðleikhúsgarðurinn. Þjóð-
leikhúsið er ekki fullbyggt fyrri
en hjer -hefur verið umbætt.
Þetta er auðvelt að gera á
næstu árum og bæta þannig fyrir
vanhirðu þá er nú skyggir því
miður töluvert á vígslu Þjóð-
leikhússins.
Á. G. E.
tryggingasjóði.
Þess skal getið, að þetta'^ggur fyrir úunda og manná
mundi baka ríkissjóði sáralítil |fótum óv*rm >og-óvernduð, eink-
útgjöld. Sjest það best af því,
að árin 1944—47 nam framlag
ríkissjóðs til sjóðsins aðeins
rúmum 45 þús. kr. samtals. Ár-
in 1948—49 nam það rúmlega
277 þús. kr. samtals fyrir bæði
árin.
um að norðaustan, þar, sem hið
umrædda „hl,ið“ beinir straum
hugsunarlausra vegfarenda inn á
túnið, sem nú er að miklu leyti
útsparkað flag, öllum til and-
styggðar og angrunar er virða
gróður og góða umgengni. — Og
bílaslóðir eru skornar niður í
svörðinn, eftir skarnbílana, er
lagt hafa leið sína yfir grasflöt-
ina, að öskutunnunum sjónfrægu
sem standa við hina stílfögru
norðurhlið Landsbókasafnsins
undir gluggunúm á aðallestrarsal
stofnunarinnar og gegnt Arnar-
hváli.
Jeg nefndi öskutunnurnar
dag sá jeg eitt af merkjum þess
áð Þjóðleikhúsið er í þann veg-
inn að taka til starfa. Það eru
tvær nýjar og „prýðilegar" ösku-
tunnur norðan við Þjóðleikhúsið,
.skáhalt gegnt dyrum og glugg-
um Hæstarjettar,
—O—
SUMARDAGUR.INN FYRSTI er
menn með miklum meiri hluta þjóðlegasti hátíðisdagur íslensku
atkvæða að hverfa aftur til bjóðarinnar. Nú er hann orðinn
vinnu sinnar. — Reuter. dagur barnarina, sem eiga að erfa
Haftfarverkamenn
í Harseille hælta
verfcfalli
MARSEILLE, 18. apríl. — Alls
herjaratkvæðagreiðsla fór í
dag fram í verkalýðsfjelagi
hafnarverkamanna í Marseitle,
um það, hvort þeir vildu taka
upp vinnu á ný. Kommúnistar
hafa ráðið í stjórn fjelagsins, [
en þrátt fyrir verkfallsáróður
þeirra álcváðu hafnarverka-
Rsglusamur
bifvjelavirkjarWmi óíkar eftir
ódýru faeði og húsnæði í austur
bænum. Vinna kemur til greina
á laugardögum. Tilboðum sje
skilað á afgr. Mbl. fyrír laug-
ardagskvöld merkt: ..Bifvjela- ..
nenti — 826‘.
nHiifniininiiuuiaiHiiBUMiiimmninnMniilkiHriMM*
GLÆSILEG SUMARGJOF