Morgunblaðið - 21.11.1950, Blaðsíða 7

T
Þriðjudagur 21. nov. 1950.
MORGUNBLAÐIÐ
Athugasemd fró Tónlistavdeild út-
varpsins við grein Helga Hjörvar
HELGI HJÖRVAR skrifstofu-
stjóri útvarpsráðs birtir í Morg-
unblaðinu 16. þ. m. grein, er
hann nefnir „Fjárstjórn útvarps-
ins.“ Grein þessi fjallar að vísu
um ýmisleg óskyld efni og er um
sumt harla óljós. Eini rauði þráð
urinn í henni virðist vera blint
<og ofstækisfullt hatur greinar-
höfundar á Jónasi Þorbergssyni
útvarpsstjóra. Þeir sem kunnug-
ir eru málefnum útvarpsins munu
þó fara nærri um, að hverju
greinarhöfundur sveigir, enda
þótt mjög sje hallað rjettu máli
um mörg mikilsverð atriði.
Um þau atriði greinarinnar,
sem ekki snerta tónlistarmál út-
varpsins sjerstaklega, munu aðr-
ir væntanlega svara fyrir sig.
En í tilefni af því, sem dylgjað
er um tónlistarmálin og „lífvörð
útvarpsstjórans“, sém H. Hjv.
nefnir svo, (en þar mun verá átt
við Strengjakvartett Ríkisút-
varpsins), teljum við undirritað-
ir .rjett að eftirfarandi staðreynd-
i komi fyrir almenningssjónir:
1. Samkvæmt álcvörðun út-
vgrpsráðs á fundum þess 19, og
26, október 1948, var Björn Ólafs
son fiðluleikari ráðinn bráða-
birgðaráðningu til þess að undir-
búa stofnun strokkvartetts við
útvarpið, þar scm hann væri að-
alínaður, og starfrækja hann.
Samþykkt þessa færði greinar-
hofundur sjálfur í fundargerða-
bók útvarpsráðs, og kemur það
því úr hörðustu átt, þegar hann
margítrekar þá staðleysu, að
kvartettinn hafi starfað „alger-
lega á laun við útvarpsráð“, út-
varpsstjóri hafi „í kyrrþey“ greitt
„vinum sínum“ stórar fjárfúlg-
ur í þessu sambandi, og hvorki
hdfi „útvarpsráð vitað þetta nje
samþykkt, nje skrifstofa þess
fengið um þetta neina vitneskju,
fyrr en við sjerstakar eftir-
grennslanir eftir tvö ár“. Allt
þetta eru helber ósannindi, enda
hefir skrifstofustjóri Ríkisút-
vai-psins, Sigurður Þórðarson,
vottað það, að H. Hjv. hafi jafn-
an fylgst með öllum útg'jöldum
í sambandi við starf kvartetts-
ins. Fylgir yfirlýsing Sigurðar
Þórðarsonar um þetta efni hjer
með.
Hafi H. Hjv. talið að í einhverju
hafi verið farið á bak við út-
varpsráðið, var . það vissulega
engum skyldara en honum sjálf-
um að taka það mál upp í tæka
tíð og á rjettum vettvangi.
2. Þegar Björn Ólafsson var
ráðinn til þess starfs sem að fram
an greinir, var svo ráð fyrir
gert, að kvartettinn mundi taka
til starfa fljótlega, eða þá um
veturinn (1948—49). Á þessu
varð þó dráttur, sökum þess að
ráðlegt þótti að bíða hingaðkomu
Hans Stepanek fiðluleikara, sem
þá var í Vínarborg, en ráðgert
hafði verið, að hann mundi
starfa í kvartettinum. En af ýms-
um óviðráðanlegum ástæðum
fórst það fyrir, að hann kæmi
hingað þann vetur, og var kvart-
ettinn því ekki stofnaður fyrr
en haustið 1949. Voru þá ráðn-
ir í kvartettinn frá 1. nóvember
með brjefum, dags. 16. s. m., þeir
Björn Ólafsson, Jón Sen, Hans
Stepanek og Einar Vigfússon.
Laun Björns Ólafssonar voru á-
kveðin kr. 1500 á mánuði, enda
væri hann stjórnandi kvartetts-
ins, en laun hinna þriggja hljóð-
færaleikaranna k 1200 á mán-
uði. Skyldur kv tettsins voru
ákveðnar sem hjei segir:
a) Hann skyldi æfa allt að
X0 klst. á viku,
b) í.-'-n skyldi leika í útvarp-
ið tvi mánaðarjega fyr«<t um
sinn, e» • þrisvar á mánuði,
20—30 .. í senn (bess var þó
ekki vænst, að kvartettinn kæmi
fram í útvarpinu í fvrsta skipti
fyrr en um áramót 1950).
c) himn var skuldhuodinn til
að taka þátt í tvennum opinber-
um hljómleikur. áu fijerstaks
.endurg4 ’cs,
d) n var 1 ki ■ ittt r<ð
koma r. opim . • i vu út-
varpsins, nema með sjerstöku
leyfi útvarpsstjóra í hvert
skipti.
Það sem að ofan er ritað, ber
það glöggt með sjer, að þegar í
upphafi var lögð á það höfuð-
áhersla, að allt starf kvartetts-
ins yrði svo vandað sem kost;ir
var á, svo að hann gæti orðið
verulegur menningarauki í út-
varpsdagskránni og staðist gagn-
rýni hinna vandfýsnustu hlust-
enda. Var þetta talið mikilsverð-
ara heldur en hitt, hve oft og
lengi hann ljeki í útvarpið. Það
i vakti fyrir okkur undirrituðum,
þegar við lögðum til við útvarps-
ráð, að kvartettinn yrði stofnað-
ur ,að þar yrði ekki tjaldað til
einnar nætur, heldur mundi
kvartettinn eiga fyrir höndum
langt og merkilegt starf við út-
varpið. Sú mun einnig hafa ver-
ið ætlun annarra, sem um það
mál fjölluðu, þótt önnur verði nú
raunin á, sökum þeirra fjár-
hagsörðugleika, sem útvarpið á
| nú við að stríða í bili. Það þótti
því ekki álitamál, að sem best
bæri að vanda til alls undirbún-
ings, enda þótt það hefði nokk-
urn kostnað í för með sjer. Enda
teljum við, að árangur af starfi
kvartettsins hafi orðið með á-
gætum, hvað alla vöndun á flutn-
ingi snertir, og mun það vera
‘ nokkurn veginn samhljóða áiit
dómbærra manna. Er þess að
vænta, að kvartettinn hefði orð-
ið merkur þáttur, ekki aðeins í
tónlistarflutningi útvarpsins,
. heldur í tónlistarlífi landsins alls,
! m. a. með því opinbera hljóm-
leíkahaldi, sem ráðgert hafði
verið. *
3. Öll talnameðferð Helga
! Hjörvar í umræddri grein mið-
ar að því einú að villa og blekkja
lesendur greinarinnar. Hefir
greinarhöfundur áður beitt þess-
ari reikningsaðferð í umræðum
um þetta mál frammi fyrir út-
varpsráði og var þá mótmælt
harðlega af fulltrúum tónlistar-
deildar.
Frá 1. febrúar s. 1. (miðað við
þann tíma, þegar kvartettinn
kom fyrst fram í útvarpinu) hef-
ir launaupphæð hljóðfæraleikara
í honum numið kr. 47.497.00. Þeg
ar þeirri upphæð er jafnað á þau
11 skipti, sem kvartettinn hefir
leikið í útvarpið samkvæmt
„skýrslu“ H. Hjv., kemur í ljós,
að heildarupphæðin í hvert sinn
nemur kr. 4317.91, og er þar að
sjálfsögðu ihnifalinn sá strangi
æfingatími, sem kartettinum
er ætlaður, og aðrar skyldur
hans, samkv. framansögðu. Hjer
ber ennfremur að gæta þess, að
ekki var ætlast til, að kvartett-
inn kæmi eins oft fram í útvarp-
inu í byrjun eins og síðar mundi
verða, og loks það, að sökum
veikindaforfalla og annarra ó-
happa, fjell leikur kvartettsins
niður nokkrum sinnum. Þessi
vanhöld eru hljóðfæraleikararn-
ir nú að hæta upp með einleik
eða samleik í útvarpið. Allt þetta
er H. Hjv. mæta vel kunnugt, og
hefði hann vel getað tekið til-
lit til þess í grein sinni, ef hann
hefði viljað hafa það, sem sann-
ast var.
Hefði framhald orðið á starfi
kvartettsins eins og til var
ætlast og hann leikið í útvarp-
ið þrisvar sinnum á mánuði að
meðaltali, mundi meðalgreiðsl-
an í hvert sinn hafa numið 500
kr. til stjórnanda en 400 kr.
til hvers af hinum þremur
hljóðfæraleikurunum, eða alls
1700 kr. Þe°sar upphæðir eru í
fyllsta samrærri við greiðslu-
veniur fyrir dagskrárefni, en
við það var að sjálfsögðu nnð-
að, þegar hljóðfæraleikurunum
voru ákveðin laun í upphafi.
4. Helga Hjörvar hefir jafn-
an blætt það mjög í augum,
hvern hlut tónlistin hefir bor-
ið frá borði t skiptum dagsk’ ár
í!A” milli hennar og hins l? Aa
< t Hcf’n honun verið lami að
kenua þar um ágengni tónlistm -
deildarinnar og einatt haft stór
orð um. Það er að sönnu rjett,
að útvarpsráð hefir jafnan tek-
ið til greina tillögur tónlistar-
deildar um þau mál, er hana
varða, og sýnt á þeim fullan
skilning. En hinu má þá heldur
ekki gleyma, að útvarpsráð mun
aldrei, að minnsta kosti ekki á
síðari árum, hafa fellt af kostn-
aðarástæðum tillögur um flutn-
ing talaðs orðs í útvarpið, ef
þeim hafa fylgt meðmæli H.
Hjv. og annarra, sem þar um
fjalla. Mundi því mega virðast
sem H. Hjv. geti sjálfum sjer um
kennt, ef fjárhlutur hins talaða
orðs hefir orðið óeðhlega lítill.
Reykjavík, 18. nóv. 1950.
Éwarpsrái ésliar. ranns6knar
ins "".i
Vílir frÚEiðdarbrol slriWysfjóra síns
Páll Isólfsson
tónlistarráðunautur.
Jón Þóraxinsson
tónlistarfulltrúi.
í MORGUN BLAÐINU 16. þ. m.
skrifar Helgi Hjörvar, skrifstofu-
stjóri útvarpsráðs, grein, er
hann nefnir „Fjárstjórn útvarps- j
ins“ og segir þar m. a.:
„...... En nú kemur það
upp, að útvarpsstjóri hefur
greitt í kyrþey einum vina
sinna í lifverðinum 3041 kr.;
fyrir hverjar 26 mín. í dag-!
skrá........En öðrum af sín- i
um vinum hefur útvarpsstjóri
greitt 1606 kr. fyrir hverjar
26 mín. o. s. frv. Hvorki hefur
útvarpsráð vitað þetta nje sam
þykt, nje skrifstofa þess feng-
ið um þetta neina vitneskju
fyr en við sjerstaka eftir-
grenslan eftir tvö ár“.
Út af þessum ummælum skrif-
stofustjórans vil jeg taka þetta
fram:
Greiðslur þær, sem hjer um
ræðir hafa farið fram með fullri
vitneskju Helga Hjörvar, enda
fóru fyrstu greiðslurnar fram í
hans eigin skrifstofu (skrifstofu
dagskrár). Skrifstofa dagskrár
hefir ávalt fengið fult yfirlit yfir
allar dagskrárgreiðslur, sem
fram hafa farið, í aðalskrifstofu
Ríkisútvarpsins. Hefir skrifstofu-
stjórinn Helgi Hjörvar fengið,
oft með stuttu millibili, nákvæm-
ar skrár yfir alla þá tónlistar-
menn, sem fengið hafa fasta
ráðningu og taka laun sín af
dagskrárfje. .
Reykjavík, 18. nóv. 1950
Sig. ÞórSarson.
MORGUNBLAÐINU barst í
gær svohljóðandi yfirlýsing. frá
skrifstoíu útvarpsráðs:
Á fundi sínum 18. þ. m. gerði
útvarpsráð eftirfarandi álykt-
un:
„í tilefni af ádeiluskrifum
Helga Hjörvar, skrifstofustjóra,
um fjárstjórn ríkisútvarpsins
og embættisrekstur útvams-,
stjórans, nú síðast í bæklingn-
um: „Hverjir eiga ekki að
stela“, og í grein í Mcrgunblað-
inu 16. þ. m., er birtist undir
fyrirsögninni: „Fjárstjórn ut-
varpsins“, vill útvarpsráð taka
eftirfavandi fram:
1. Útvarpsráð vítir harðlega
greiðslur til Björns Ólafssonar
i fyrstu fram á skrifstofu dag-
skrár. Þar sem málið var ekkl
undir útvarpsráð borið, hlaut
það að álíta, að greiðslan tit
kvartettsins væri í samræmi
við gjaldskrá. Það var ekki fyrr
en s. 1. sumar, er núverandi
formaður útvarpsráðs kvnnti
sjer þetta mál, að útvarpsráð*
varð kunnugt um ráðningarkjör
kvartettsins. Allir útvarpsváðs-
menn voru sammála um að>
fella ráðningarsamninginn úr
gildi, strax og hægt var, og
var það gert 1. nóv. s. 1. Skrif
skrifstofustjórans um þetta efni
nú, eru því fujlseint á ferðinni.
það freklega trúnaðarbrot af j Ar °S sýnt af þessu, að þau eru
hendi skrifstofustjóra ráðsins, | air\ Þe^a efni mjög villandi.
sem jafnframt er fundamtari er vítaverð vanræksla af
þess, að birta opinberlega í 'hálfu skrifstofustjóra útvarps-
heimildarleysi frásagnir af því, j að fylgjast eigi betur meíí
sem gerist á fundum útvarps- Þéssu máli en raun ber vítni,
ráðs, og það því fremur, sem mep ráðningu kvartettsirm
þær frásagnir eru villandi og|^nr útvarpsráð, að útvarps-
rcin^fsBrðsr, I tonlistíirdslld huii
2. Útvarpsráð vísar á bug 6eugið inn á verksvið útvarps—
þeirri aðdróttiui, í garð útvarps t ra®s-
ráðsmanna, sem felst í eftirfar- j 4. Út af sakargiftum skrif-
andi auðkendum orðum í for- : stofustjórans á hendur útvarps-
mála bæklingsins; ..Hverjír stjóra árjettar útvarpsráð þ?*
ei"a ekki að stela“, „Það er | skoðun sína, sem fram kemur
einnig, að brjef mitt til útvarps í ályktun þess 18. april 1950,
ráðs 23. mars s. 1. hefur borist að það telur sakargiftirnar
út meðal manna og mun kom- ! varða efni, sem ekki eru i verka
ið í margra hendur“. Slík að-
dróttun er sjerstaklega vita-
, hring útvarpsráðs og það hef-
ir engin afskipti af. Þess vegna
verð, þegar það er kunnugt, að taldí það sig ekki vera rjettar*
skrifstofustjórinn sjálfur hefur
verið óspar á að sýna óvið-
komandi mönnum brjefið.
3. Skrifstofustjóra útvarps-
ráðs var kunnugt um, að út-
aðilja um það mál. Hins vegai*
telur útvarpsráð það óhjá-
kvæmilega nauðsyn vegn:*
stofnunarinnar, ein.s og máiurr*
nú er komið, að ýtarleg rann-
varpsráð hafði samþykkt að sókn fari fram út af margendur
ráða Bjöm Ólafsson fiðiuleik-; íeknum áburði skrifstofustjóra
ara til að undirbúa stofnun á hendur útvarpsstjóra um fjár
strengjakvartetts og æfa hann.
Var rætt um launakjör Björns
í því sambandi og ritaði skrif-
stofustióri útvarpsstjóra brjef
um þetta ^fni. Skrifstofustjór-
irm vissi hvenær kvartettinn fór
drátt og aðrar sakir.
5. Útvarpsráð telur óhjá-
kvæmilegt að ráðstafanir sjeu
gerðar til að tryggja betri starfs.
frið og meiri samvinnu í stofn-
unínni en átt hefir sjer sta?í
íbúð
óskast til leigu. Há og trygg
greiðsla og mikið fyrirfram. Má
vera óstandsett. Tiiboð merkt;
„Ibúð — 459“ sendist afgr.
Mbl. fyrir miðvikudagskvöld.
Takið eftir
Ungm-, algjörlega reglusamur |.
maður óskar eftir einkverskonar i
vinnu. Eor vanur log- og rafsuðu ;
og söllum vjelaviðgerðum. Hef !
ir meira bílpróf, Virnia utan- :
bæjar kemur til greina. Tilboð !
merkt: „X—9 — 453“ sendist :
afgr. Mbl. fyrir móuaðaœót. I
Vesfmannaeyjaferðir
Vörumóttaka daglega.
AfgreiSsla Laxfœs
V estf j arðaf erðir
Vörumóttaka daglega hjá
Afgreíðslu Laxfoaa
Sigfits (iu'Sfmnsson
að koma fram í dagskrá. Bar hingað til. Telur það, að hinr*
honum- þá skylda til að kynna sífeldi ófriður milli helstu starf»
sjer og fylgjast með greiðslum manna stofnunarinnar hafí leitt
til kvartettsins og bera undir til hins mesta tjóns, og verð»
útvarpsráð, ef hann taldi, þær ekkí lengur við hann unað“.
óeðlilegar. Sigurður Þórðarson, ■ Ályktun þessi var samþykkt
skrifstofustjóri, hefir gefið vott með samhljóða atkvæðum. All-
orð um, að Helga Hjörvar hafi ir útvarpsráðsmenn á fundi,.
frá öndverðu verið kunnugt um Ályktun þessi hefir verið send
þessar greiðslur, enda fóru menntamálaráðherra.
w
ftvarpssfjérÉ vall rannsókn

N'luraldiuujsm;
B. S. 8. er 1720
6imitmHH«WMHHnni»iuHMH»nninnHHunMWMWiHWt
Hr. ritstjóri.
ÚT AF ÁRÁS Helga Hjörvar
á mig í Morgunblaðinu 16. nóv.
og af öðrum tilefnum hef jeg í
dag ritað menntamálaráðuneyt
inu brjef það, er hjer fer á
eftir.
Leyfi jeg mjer vinsamlegast
að beiðast þess, að þjer birtið
brjefið í heiðruðu blaði yðar.
Brjef þetta er jafnframt sent
öðrum dagblöðum í Reykjavík.
Virðingarfyllst,
Jónas Þorbergsson.
20. nóv. 1950.
Helgi Hjörvar, sknfstofu-
stjóri útvarpsráðs, hei • i
Morgunblaðinu 16. þ. m birt
svænsna ádeilugrein um mig,
þar sem hann dróttar þv) að
mjer, að jeg hafi, á bak við út-
varpsráð, ráðstafað fje dag-
skrár á óráðvendilegan hátt og
1 .skirskotar hann til þjófnaðar-
ins á Raufarhöfn um svipaíí
dæmi.
Ennfremur hefur Helgi
Hjörvar látið gefa út ádeilurit
á mig, sem hann nefnir „Hverj-
ir eiga ekki að stela“ og sen>
kemur í bókaverslánir í dag.
Meginaðdróttun Helga Hjörvar
í riti þessu er sú, að jeg hafi
gert mig sekan um embættis-
afbrot í sambandi við lánveit—
ingar úr framkvæmdasjóði.
! Ein’ og jeg hef áður skýrt
hinu háa ráð"neyti frá, hefur
Helgi Hjörva, naldið uppi of—
< nartilburðurn á hendur mjei
um.13 ára skeið, svo sem jeft
mun n'úi - greina og skýra á
opinberum vettvangi, en med
brjefi hins háa ráöuneytis dags,
19. febr. 1948, þar sem svo er
ákveðið, að hann skjldi eftir
■'rn. á bis. 12.