Morgunblaðið - 10.12.1950, Blaðsíða 9

I
Surmudagur 10. des. 1950.
MORGUIVBLAÐ19
3
REYK
Sjósóknin
TREGUR afli hafði verið í nóv.
á Halamiðum. En eftir stór-
viðrið um mánaðamótinn kom
þar aflahrota í nokkra daga,
aðallega af þorski. Sem dæmi
um aflann þessa daga þar
vestra hefur verið sagt frá upp-
gripafala Akureyjar.
Hún fór frá Flateyri þ. 1. des.
og kom aftur þangað aðfaranótt
þess 5. með fullfermi af fiski,
mest þorsk, alls 267 tonn og vur
komin aftur á veiðar samdæg-
urs. Verðgildi aflans úr skip-
inu hefur verið um það bil 180
þús. kr., sem fjekkst á þrem
<dögum. En mikið meira fæst að
sjálfsögðu fyrir aflann, þegar úr
honum hafá verið unnar út-
ílutningsafurðir.
Hefði Akurey siglt með afla
sinn til Englands og haft hann
ísaðan, hefði fyrir hann feng-
íst um 12 þús. stpd. En þá hefði
líka farið 10 dagar í ferðir fram
og aftur. Á sama tíma er hugs-
anlegt, að hægt sje að fara
allt að því tvær veiðiferðir þeg-
ar aflinn er settur hjer á landi.
Á hinn bóginn er það sárt að
hugsa til þess, hve mikið af góð
íiski fer fyrir lítið verð, þegar
afli togaranna fer að miklu eða
ollu leyti í bræðslu. Hjer í
Reykjavík voru t.d. 5 togarar í
dag, er lönduðu í bræðslu. — í
afla þeirra var lítill karfi, til
þess að gera meira af þorski og
góðfiski, eins og ýsu og lúðu.
En allt er þetta malað og brætt
og flutt út sem mjöl og lýsi.
Byrjaður er útflutningur á
ísaðri síld fyrir Þýskalands-
markað. En búið er að salta í
samninga þá, sem gerðir hafa
verið um Faxasíld á þessu ári.
Ails eru það 125 þús. tunnur,
sem seldar hafa verið fyrir sam
tals um 40 rnillj. kr.
Sjö togarar eru á ísfiskveið-
um fyrir Englandsmarkað. En
tveir á heimleið úr söluferð.
Þeir seldu fyrir sæmilegt verð
í þetta sinn. Eru það gamlir tog
arar. En einir tólf af þeirri tog-
arate.gund liggja nú aðgerðar-
lausir, vegna þess, að ekki er
talið, að útgerð þeirra svari
kostnaði.
Frá Alþingi
í SÍÐASTLIÐINNI viku voru
fjárlögin afgrbidd í þinginu til
3. umræðu. Er þess fastlega
vænst, að þau verði afgreidd
hallalaus að þessu sinni. Verð-
ur haldið mjög fast á þeirri
kröfu.
Ríkisstjórnin og flokkar henn
ar leggja megin áherslu á, að
afgreiðslu fjárlaganna verði
lokið fyrir jól, hvað sem öðr-
um þingmálum líður. Hafa
nefndarmenn Fjárveitinga-
nefndar unnið ósleitilega að
því, að þetta megi takast.
Eins og nú horfir við, eru
allar líkur til þess að fjárlaga-
afgreiðslunni verði lokið fyrir
20. des. Fagna menn almennt
afgreiðslu þessari. Því undan-
farin ár hefur það dregist, að
Ijúka við fjárlögin, þangað til
liðið var fram á það ár, sem þau
áttu að gilda fyrir. Enda þótt
ekki sje hægt að staðhæfa, að
þessi seinagangur hafi orsakað
fjárhagslegt tjón, þá er slík af-
greiðsla að sjálfsögðu óeðlileg.
Þegnskapuriim
nýtur sín
í ÞEIRRI stjórnarsamvinnu,
sem nú stendur yfir, virðist það
að vissu leyti hentugt, að Fram-
sóknarráðherra fari með fjár-
málin. Því flokkur fjármála-
ráðherrans sýnir að sjálfsögðu
J A V í
þegnskap, við afgreiðslu þess
máls.
Eins og horfir við, fær Sjálf-
stæðisflokkurinn einmitt tæki-
færi til að sanna að hugur fylgdi
máli, þegar hann á undan-
förnum árum hefur krafist þess,
að fjárlögin yrðu afgreidd halla
laus, enda þótt hann hafi ekki
æfinlega fengið þeirri kröfu
sinni framgengt vegna þess, að
hann hefur ekki haft þingmeiri
hluta.
Nú nægir aftur á móti, til að fá
æskilega afgreiðslu málsins með
því að þingmenn Sjálfstæðis-
flokksins og flokkur fjármála-
ráðherra leggja saman.
Sjálfstæðisflokkurinn vinnur
tvennt með þessu. Fær halla-
laus fjárlög. Og sannar að
hann sýnir sömu ábyrgðartil-
finningu í fjármálum, og sama
þegnskap, hvort sem fjármála-
ráðh'errann er úr hans flokki,
eða ekki.
Stjórnarandstaðan
ANDSTÖÐUFLOKKAR stjórn-
arinnar hafa líka sýnt hug sinn
til afgreiðslu fjárlaganna. Hef-
ur kapphlaupið á milli komm-
únista og Alþýðuflokksins um
boð og yfirboð verið næsta hjá-
kátlegt. Má ekki á milli sjá,
hver flokkurinn er aumari. Hef
ur Alþýðuflokkurinn af þessu
meira tjón, en kommúnistrar.
Því til Alþýðuflokksins hafa
menn gert nokkrar kröfur, til
ábyrgðartilfinningar* og póli-
tísks siðgæðis. En allir viti-
bornir menn eru fyrir löngu
búnir að gefa upp alla von í
þeim efnum, að því er snertir
kommúnista. Að ætla sjer að
finna ábyrgðartilfinningu hjá
þeim gagnvart þjóðinni og fjár
hagt hennar, er sama og að fara
í geitarhús og leita sjer ullar.
Sem dæmi af kapphlaupi
þessara flokka má t.d. nefna:
Kommúnistar ætluðu að taka
rösklega forystu í málefnum
bátaútvegsins. Buðu þeir fyrir
sitt leyti fram 4% milljón úr
ríkissjóði í því skyni.
Alþýðuflokkurinn brá snöggt
við, og „dobblaði“. En það leið-
inlegasta fyrir þá var, að báðir
flokkarnir sýndu jafn mikla
fáfræði um hag og afkomuhorf
ur útvegsins.
Eins og allir vita er það ekki
aflabresturinn einn, sem hefur
þjakað útgerðinni í ár. Þó hann
hafi skipt mestu máli, og heldur
ekki verkföllin, sem hafa gert
geisitjón. Heldur er það verð-
fall afurðanna, markaðstregða
og verðhækkun á notaþörfum
útvegsins, sem einnig skiptir
miklu máli í erfiðleikum útvegs
ins, sem stendur.
Þessi mynd af framkomu stjórn
arandstöðunnar sannar, glöggt,
hvílík endemis vitleysa allt tal
Alþýðuflokksins og komúnista
er um það, að hægt hefði verið
að komast hjá gengislækkuninni.
Án gengislækkunarinnar hefði
það verið vonlaust nú, að
hreyfa við nokkurri útgerð. Án
gengislækkunarinnar hefði út-
gerð landsmanna og þar með
allt atvinnulífið verið í rúst, —
Bátaútvegurinn
Þegar lokið er afgreiðslu fjár
laganna og nokkurra mála, sem
stjórnarflokkarnir eru sam-
huga um, er sá vandi eftir, að
finna úrræði til þess að sjá báta
útveginum farborða, þrátt fyrir
verðfall afurðanna.
í því efni hafa útvegsmenn
lagt aðaláherslu á að þeir fengju
meiri umráðarjett yfir gjald-
eyrinum, en þeir hafa hingað
til haft. Hefur ríkisstjórnin það
mál nú til athugunar.
KURB
Ríkisstjórnin mun einnig
yfirvega hve langt verður hægt
að ganga í því, að gefa vérslun-
ina frjálsa enda þótt árferðið
hafi torveldað enn sem komið
er að gengislögin kæmu að
þessu leyti að gagni.
Menn verða að horfast í
augu við þá staðreynd, að þeg-
ar þjóðartekjurnar bregðast
um hundruð milljóna, eins og
átt hefur sjer stað í ár, þá hlýt-
ur sú ógæfa, að hafa sín áhrif,
og menn finna afleiðingar henn
ar á ýmsan hátt.
Heimsstvrjöldin
þriðja?
UMRÆÐUFUNDUM Trumans
forseta, og Attlee forsætisráð-
herra er lokið. En hvað tekur
svo við? Hvað gerir þing Sam-
einuðu þjóðanna? Og er nokk-
ur von um málamiðiun, eða
sættir í Kóreudeilunni?
Þó við höfum okkar inn-
lendu vandamál að leysa,
þá verða þessi viðfangs-
efni harla lítilfjörleg, saman-
borið við þau verkefni, sem
bíða óleyst hjá þeim, sem á-
kveða stefnurnar í heimsmál-
unum.
Þegar öllu er á botninn hvolft
eigum við íslendingar meira
undir því, hvað gerist í hinum
stóru málum heims, en hvernig
tekst með þau mál, sem við
sjálfir berum ábyrgð á, og get-
um haft áhrif á. Vandamál
heimsþjóðanna eru á síðustu
tímum orðin svo samtvinnuð.
Útlit er fyrir að forystuliði
kommúnistaflokksdeildarinnar
íslensku sje það ljóst, að meira
velti á ýmsu því, er gerist er-
lendis, en hjer heima fyrir. —
Formaður Kommúnistaflokks
íslands, Brynjólfur Bjarnason,
dvelur vikum saman erlendis
meðan á þingi stendur og er
ekkert gefið upp um verustað
hans, eða tilraun til þess gerð,
að skýra óbreyttum flokks-
mönnum frá hver sjeu hans
„löglegu“ erindi sem fjarlægja
hann frá Alþingi.
Framtíð
íýðræðisþjóðaima
EFTIR að komið er á daginn,
að yfirráðamenn Kínaveldis
hafa fullkomlega gengið Stalin
einræðisherra á hönd, og-Kína-
herinn er í þjónustu heims-
valdastefnu Ráðst j ómarrí k j -
anna, hefur heimsmyndin
breyst. — Það gera menn sjer
ljóst.
Fyrir áratug síðan hafði
Stalin einræðisherra yfir að
ráða 170 milljónum manna. En
samkvæmt síðustu fregnum og
staðreyndum, eru það um 800
milljónir, sem hann stjórnar nú.
Ekki undarlegt þó valdadraum
ar hans og yfirgangsstefna hafi
heldur styrkst við þessa (við-
bót.
Eins og géfur að skilja láta
kommúnistar sjer ekki nægja
það sem komið er. Ef yfir-
gangsstefna þeirra á að stöðv-
ast, þá er ákaflega hætt við,
að það gerist ekki sjálfkrafa.
Ef Mao hinn kínverski á að
vera viðmælandi, eftir það að
hann hefur rutt milljónarher
inn í Kóreu, er talið, að hann
geri Sameinuðu þjóðunum þá
kosti:
Norðurríki Kóreu verði end-
urreist. Allir fari þaðan, nema
Kínverjar og Rússar. Síðan
verði efnt til kosninga í öllu
landinu, þar sem einræðisríkin
geti ráðið úrslitum, éftir algild-
um reglum, um gerfikosningar
þeirra. Bandaríkin hætti af-
skiftum af Chiang Kai-shek,
R JEF
svo kommar geti gereytt valdi
hans og liðsmönnum. Og svo
eigi Kínastjórn Maós að geta
tafarlaust útnefnt fulltrúa í Ör-
yggisráðið, í viðurkenningar-
skyni fyrir „unnin afrek“ í
Kóreu.
Síðan hafa Kínvei'jar og
Moskvastjórnin frjálsar hendur
til að leggja undir sig lönd í
Asíu, með meiri hraða en hing
að til. Vesturveldin myndu
þurfa að draga lið frá heima-
stöðvum sínum, svo Sovjetrík-
in hafi leik á borði, til að leggja
undir sig Vestur-Evrópu.
Aðvörun Churchills
I SUMAR dró. Churchill upp
mynd af hervörnum Véstur-
Evrópuþjóða í samanburði við
vígbúnaðinn, sem Sovjetríkin
hafa komið sjer upp.
Hann hafði það eftir Shin-
well landvarnaráðherra, að
Sovjetríkin hefðu 175 heri und-
ir vopnum. En kvaðst leyfa sjer
að giska á, að herafli sá, sem
þeir gætu teflt fram, hvenær
sem væri, myndi vera helmingi
meiri. En landvarnaráðherrann
hafði giskað á, að þriðjungur
þessara herja væri vjelaher-
deildir.
Síðan sagði hinn breski for-
ingi Churchill að samkvæmt
áreiðanlegustu heimildum
hefðu Vesturveldin alls 12 heri
undir vopnum í allri Vestur-
Evrópu, á móti þessum 175, sem
standa Rússamegin.
Það er engin furða, þó „frið-
ardúfurnar“ í Fimmtuherdeild
um kommúnista telji að friðn-
um í álfunni yrði best borgið,
með því að þessir 12 herir
Vesturveldanna yrðu minnkað-
ar í 8. Samtímis sem einræðis-
herrarnir austan Járntjaldsins
gætu haldið áfram að hervæð-
ast eins og þeim sýndist.
Þegar Attlee kom á fund
Trumans fyrir nokkrum dög-
um, er haft eftir honum, að
reynslan hefði sýnt, að ætíð
þegar erfiðleikar steðjuðu að
lýðræðisþjóðunum, þá stæðu
Bandaríkjamenn og Bretar
saman sem einn maður.
Eins og ástandið og útlitið er
í heiminum í dag, myndi vera
eðlilegt að bæta við þetta: Oft
var þörf. En nú er nauðsyn.
Nýtt 30 ára stríð
BERTRAND RUSSELL ljet um
daginn svo ummælt við blaða-
mann: Það er enn von um, að
hægt verði að komast hjá þriðju
heimsstyrjöldinni. Báðir aðilar
komist að þeirri niðurstöðu, að
styrjöld borgi sig fyrir hvor-
ugan. Og einræðisþjóðirnar og
lýðræðisþjóðirnar jafni ágrein-
inginn sín á milli með tíman-
um.
En ef sú veika von rætist
ekki, og styrjöldin skellur yfir
okkur alla, þá er víst, að hún
verður mjög langvinn. Hún
verður önnur 30 ára styrjöld,
sem endar á svipaðan hátt og
hin, fyrir 300 árum síðan. —
Hvorugur aðilinn sigrar. Því
Sovjetríkin geta aldrei sigrað
Bandaríkin, og Bandaríkin get*
ekki heldur gersigrað Sovjet-
ríkin. En það er hræðilegt að
þurfa að hugsa fram á allar
þær hörmungar, sem slík við-
ureign hefur í för með sjer.
Russell sagði við sama tæki-
færi, að það væri misskilning-
ur, að höfuðóvinur vestrænu-
þjóðanna væri kommúnisminn.
Kommúnisminn fyrir sig getur
vericvinnanríkismál Sovjetríkj-
anna. Við vesturlandabúar þurf
um ekki að skipta okkur af því,
þó Rússar eða aðrir aðhyllist
Laugardagur
9. desember I
þetta stjórnskipulag hjá sjer.
Okkur stafar hætta af vfir-
gangsstefnu Rússastjórnar. Það
er hún, sem ógnar öllum frjáls-
um þjóðum veraldar.
1
Friðardúfurnar
Jónas Árnason er byrjaður á‘
ferðasögu í Þjóðviljanum. —•
Þar kvartar hann yfir því, að*
„rannsóknardómarar", sem þeir
fjelagar hittu í Prestvík, hafi‘
verið ókurteisir við þessa fugla.
Og heimtað m.a. að fá að vita>
hvað Þórbergur hafi verið aá"
gera í heilan mánuð í Londom
fyrir ári síðan. Jónas hafi þáir
gripið það ráð að segja „dóm-
urunum“, að Þórbergur hafi
verið að hugsa þar í heilan mán
uð. Og þá hafi honum verið
sleppt án frekari rannsóknar.
Bretarnir hafa sennilega ekki
litið svo á, að nokkur hætta
stafaði af þessiím friðarenglunrt.
frá hinu kalda landi. Ekki sýnst
þeir vera þesslegir. Og kannsko>
hafa þeir lagt einhvern rrúnað'
á framburð Jónasar, að Þór-
bergur eigi það til að hugsa i
mánaðartíma í einu. En þessir
menn hafa að sjálfsögðu vitað
sem er, að hreinræktaðir sendi-
menn kommúnista leggja flest.
frekar fyrir sig en einmitt það,.
að hugsa. Þeirra er, að gera það,-
og það eitt, sem þeim er sagt.
Og það umyrða og möglunár-
laust.
En benda má þessum tveim
fuglum hjeðan á það, að fjelag-
ar þeirra, sem boðaðir voru til
Sheffield, áttu þar að inna sjer-
stök erindi af hendi, í sam-
bandi við starfsemi Fimmtu-
herdeildanna, starf, sem bresk
stjórnarvöld álitu, að væri á
engan hátt þeim þóknanleg, og
óþarfi að láta útsendurum
Sovjetríkjanna líðast slík
skemmdastarfsemi.
Þar sem kommúnistar
ráða
Frjettaritari einn, sem ný-
lega er kominn frá Áustur-
Þýskalandi, hefur komist &&■
þeirri niðurstöðu, að þeim í
þeim landshluta hafi hin svo-
nefnda Öryggislögregla Rússíé
„hreinsað burtu“, eða látíÚ
hverfa, á einu ári 612 trúnaðar-
menn kommúnistaflokksins. —=
Flestir hafa þeir horfið þegj-
andi og hljóðalaust. En sumir
hafa verið leiddir fyrir hina,svo
nefndu „alþýðudómstóla“, þar
sem menn eru dæmdir, án þess
að tekið sje tillit til nokkurs
annars en skilyrðislausrar
hlýðni við flokksstjórnina.
Þeir verða allir eins og Þór-
bergur rjettilega tók fram, að"
afklseðast hinum íslenska per-
sónuleika sínum, og gerast
viljalaus verkfæri í höndunV'
yfirgangsmanna. Lítið öfunds-
vert hlutskipti.
Nýjar Æsku-bækur
NÝLEGA hefir Bókaútgáfa
Æskunnar sent 3 barnabækur
á markaðinn. Adda í kaupa-
vinnu er eftir Jennu og Hreið-
ar Stefánsson. Hún er fram-
hald Öddu-bókanna, serv
mikilla vinsælda hafa notið.
Stella eftir Gunvor Fossum er
norsk stúlknasaga. Loks eru
Sögurnar hennar ömmu eftir
Hannes J. Magnússon, skóla-
stjóra. Áður hefir hann sent frá>
sjer 4 barnabækur, safn af sög-
um og ævintýrum um marg-
vísleg efni. Tvær seinast töldu
bækurnar eru með mynduim
eftir Þórdísi Tryggvadóttur og
lífga þær óneitanlega upp ár
lestrarefnið.