Alþýðublaðið - 16.07.1929, Qupperneq 2

2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
Jéii Þorláksson
talar v!ð Norðmenn.
„Vi vil söke aa skjerpe bestemmelserne ior nye konses-
joner — hvis det da er mnlig. — Bestemmelserne er jo alt
nn temmelig strenge.“
. . det er avgjort, at den dansk islanske konge skal
være Islands konge ogsaa efter 1943.“
. . det rnotto, som er tillagt vaartparti: — „Islandfor
Islendingene“—kan I orsaavidt passe psia aíle par tier.“
IITSALA
á ðllnm sumar-kvenfataaði:
Kápur með 30% afsíætíi.
Kjólar..........- 25% -
Barna-fejólar ob -KáBur . — 25% —
Hattar.......... Mlf virðú
Það sem eftir er af
Tricotineblússnm seist m lOkr. stt
Verziun Egiii Jacobseo.
Oft er eimkar fróölegt og
skemtilegt að sjá ýmislegt pað,
sem hinir pólitisku burgeisar
bor’garaflökfcanina láta erknd blöð
hafa eftár sér um ísland og íslenzk
mál.
Margir hlógu dátt hér um ámð,
þegar dönsk blöð höfðu pað eftir
Jóni Þorlákssyni, þáverandi í-
haldsráðherra, að íhaldsflokkuirt'nti
væri einstaklega áhugasamur um
félagsmálalöggjöf og oipénbera
forsjá, 1 eins og sjá mætli á
„sjúkiatryggiiingarfrumvarpi“ Jóns
á Reynistað. Hér heima vissu allir
og viita, að íhaldið hefir verið og
er argastl þrándur í götu allira
slíkra framfara- og mannúðar-
mála, og að frv. Jóns á Reynöstað
var í raun og veru um afnám
berklavarnalaganna, sem eru eini
sæmilegi vísirinn að opiniberr] for-
sjá, sem vfð íslendingar höfum
og hafa gert ómetanlegt gagn.
En skiiljain'legt er þetta þó. Jón
váldi „punta“ sig í aug’um Daina.
Og þeir skilja vel og kunina að
meta þýðiingu félagsmáMöggjiaf-
ar og almeninra trygginga. Þess
vegna lézt harnn við Dani hafa á-
huga fyrir þeim málum. Floírks-
menn bans hér blygðuðust sín
fyrir tvöfeldnd Jóns, en aðrir
hlógu dátt.
Fyrtir skömmu birtist í morska
blaðinu „Nat;ionein“ viðtal við áð-
ur nefndan Jón Þorláksson um
íslenzk stjórnmál. Er við'.aj þet a
síðan prentað upp í ýmsum morsk-
um blöðum öðrum, t. d. „Hard-
angers Dagblad", þanin 24. f. m,
Blaðið byrjar á því, að fræða
lesendur sína á þvf, að „Sjáifstæið-
ísflokkurirjn sé riisinn úr gröf
sinni, sé nú stærsti flokkur á ís-
landi, að aðalætlunarverk hans eigi
að vera að „berjast gegn jafnflð-
arstefmmnii og vinna að fullum
s'kLInaði við Dani“, og að eink-
unnarorð hans sé: „íisland fyriir
Islendinga".
Fregmiitarinn er sýni'lega hálf
smeykur um, að þessir ga'llhörðu
föðúrlandsvindr(!) og sjálfstæðis-
V^enn(!) muni' ef trl vill hafa horn
i síðu útlendra manna og gróða-
-féiaga, sem hér hafa í seli eða
hiingað hafa komið með það eitt
■fvrir augum að græða sem mest
á sem skeimistum trma, því að
hann byrjar á því að spyrja,
hvort nafn flokksóns og einikunn-
arorð beri að skilja svo, að það
sé tiilætluniri að ná sem ffcstum
tipirra erlendu fyrirtækja, er bér
starfi i eyríkinu í eigu og undir
yfirráð íslenzkra manna.
Jón er fljótur að létta þessum
af honum. Svar hans er á
þessa ledð:
„Selvfölgeldg vil ikke de uten-
landske foretagender, som alt er
etablert her, bli motarbejdet,
men vi vil söke aa sbjerpe
bestemmelserne for nye kon-
sesjoner — hvis det da er mulig.
— Bestemmelserne er joaitnu
temmelig stenge.“ (Letuibr. hér.)
Á íslenzku:
„Það leiðir af sjálfu sér, að ekki
verður unnið gegn þeim erlendu
fyrirtækjum, sem hér eru nú þeg-
ar komin á Jaggirnar, en við ætlum
að reyna að gera ákvæðin um
nýjar sérleyfaveitingar strang-
ari — ef það pá er mögulegt.
Ákvæðin eru vissulega nú
pegar ærið ströng.“
Þetta eru huggunarrík orð fyriir
útlendingana, sem hreiðrað hafa
um sig hér eða safna íslenzkum
dún í sín erlendu hneiður. Það á
svo sem ekki að stugga við þeim.
Goos og aðrir erlendir sílda/r-
, gros-:erar“ norðanlands geta svo
sem verið rólegir. Krossaness-
höfðinginn, vinur Magnúsar Guð-
mundssonar, þarf ekkert að ótt-
ast. Shell og Islandsbanki, Titan
og íslandsfélagið mega vera ó-
kvíðin, þótt „Moggar" íhaldsins
prentii með feitu letri: Island fyrir
íslendinga. Jón Þorláksson hefir
talað: Það leiöir af sjálfu sér, að
ekki verður stuggað við ykkur.
Og hinir, sem ekki eru svo lán-
samir að vera búnir að hreiðra um
sig hér, en hafa í huga að seilast
hingað méö fjárgróðaklöm, þurfa
heldur ekki að vera sérlega
smeykir. „Við ætlum að reyna“,
segir Jón, að gera ákvæðin um
sérfeyfisveitingar eitthvað þrengri,
— „ef pað pá er mögulegt.“
'Sjálfur hefir hann auðsjáanlega
enga trú á, að það sé hægt og
finst heldur ekki mikil ástæða til
þess. „Ákvæðin eru vissulega nú
pegar ærið ströng“, segir hann.
Þetta minni^ á það, þegar
„Spegillinn“ lagði Magnúsi Guð-
munssyni, flokksbróður Jóns, þa«
iorð f munn, að hann vildi freista
að „vernda útlendingana gegn hin-
um óguðlegu hlutafélagalögum“,
Magnúsi befir líka lánast að
stofna , íslenzkt“ félag, Shell, þar
sem útlendingarnir hafa h. u. b. 2
atkv. móti hverju einu, sem ís-
lend/ingar hafa, og útvega því full-
an rétt íslenzkra manina. Jón Þor-
láksson er og heffr um langt skeið
verið umboðsmaður hinna dönsku
eigenda íslandsbanka og gætt
hagsmuna þeirra hér.
Island fyrir Islendinga syingur
svo blað Berlémes.
Síðan fer Jón að segja Norð-
manniiinum frá því, hvað vakað
hafii fyrir flokknum, er hamr tók
sér þetta faliega nafn, að það hafi
verið gert til þess fyrst og fremst
,að fá hrainar línur“ að því er
snertir afstöðuna til Dana.
Um þetta segir hann svo:
, „Að vísu er það svo, að al-
þingi hefir í ednu hljóði sagt upp
samnángnum við Dani, en ekbert
frekara hiefir hingað til verið geirt,
nerna af jafnaðarmönnum. Þeir
stynga upp á að stofna lýðveldi.
En þetta er ekki framkvæman-
legt (lader sig ifcke gennemföre),
þar sem það er afgert mál (av-
gjort) að dansk-íslenzki konung-
urinn sfculi vera konungur Is-
lands einnig éftir 1943“.
Sennilega hefir fyrri hluti þess-
arar klausu eitthvað aflagast hjá
blaðamanninuim. Jón hofir fráleitt
sagt, að !a\)ingi hafi sagt samn-
ingnum upp, heldur líklega, að
þingfiokkarnír hafi pllir lýst því
yfir, að þeir vildu að honium yrði
sagt upp á tilsetlium tima. Á
seinni hlutanum er aftur á mót[
mark Jóns glögt og greinilegt;
það er „óframkvæmianlegt“ að
iosna við danska kónginn, það
er „afgert mál", að hiann veitfur
„konungur íslands einnig eftir
1943“. Fleiri orðum er efcki eyð-
andi að þessu, finst Jóni, þótt ó-
lukku jafnaðarmennimir vilji
losna við kónginn og stofna lýð-
veldi. Jafnvel þó að öll íslenzka
þjóðin væri einhuga urn að af-
nema konungsstjiórnar fyriirk-omu-
lagið og stofna lýðveldi, þýðir
það ekkert, að því er Jón segir
Norðmanninum, það er „ófranr-
kvæmanlegt“.
Konunghollur er Jón..
En svo er eins og honum sjálf-
um finnist, að hann hafi tekiö
óþarflega sterkt til orða um kon-
ungssambandið við Dani og rninn-
ist þess, að það er NorðmaÖur,
sem hann talaf við, en ekki
danski kóngurinn, því aÖ síðar
segir hann:
„Sjálfstæðisflokkurinn vill i
stuttu máli fullkominn skilnað frá
Danmörku eftir 1943 — og ég er
sannfærður um, að þessi Ullagct
okkar fær meiri hiuta á alþingá."
Hvernig hægt er að fá „full-
kominn skilnað“ við Danmörfcu
án þess að slíta konungssam-
bandi við hana er flestum næsta
torskilið. En sleppum því. — Nú
vill Jón eigna íhaldinu
tillögu um „fullkominn sMlnað“.
Hvenær hefir íhaldið flutt þá til-
lögu?
Nú virðist Norðmaðurinn, þegair
Jón fer að tala um „fullkominn
skilnað“ við Dani, hafa haldið, að
hann væri að gefa Norðmönnum
undir fótinn, því að Jön flýtir
sér að segja honum, t:l að fyrir-
byggja altan misskilning, að þótt
Norðmenn auðvitað nú eins og’
hingað til séu vinir okkar, þá
hafi samt þeir, sem búiist við
nánara samhandi [milli Norð-
manna og Islendinga] „lélega
þekkingu á hugarfari ísilendinga“.
„Ingen her önsker annet enn
hel uavhengigbet, og det moitto,
som er tiiiagt vaart parti — „Is-
land for Islendingene" — kan for-
saavidt passe paa a’He partier".
Á íslen.zku:
Enginn hér æskir annars en-
fullkomins sjálfstæðis, og eink-
unnarorðin, sem eru eignuð okkar
fiokki. — „ísland fyrir íslend-
inga“ —, geta að því leyti átt
við a]!a flokkai.“
Jón játar hér skýlaust, að hinir
flokfcarnir séu fullkomlega jáfn-
ákveðnir í því og flokkur hans
að krefjast fullkomins sjálfstæð-
:is og tryggja börnum iandsms
afnot gæða þessk Gott er að fá
þessa játningu frá honum, þótt