Morgunblaðið - 16.09.1951, Blaðsíða 2
2
*í U « i, li /V ttl. A tí I t’
Sunnudagur 16. sept. 1951.’
Við jþurfum ekki að fyrirverða oicfc
EINS OG kunnugt er er Gu<5-
laugur Hósinkranz bjóðieikhús-
*tjóri ekki alls fyrir löngu kom-
inn heim úr utanför til Er.glands
og meginlands Evrópu. Hefur
Elbl. átt ta’. við hann og leitaö
t:ðinda af xör lians.
— Jeg fór utan siðast í júlí til
E'indon, segir þjóðleikhússtjó'i.
Að mínu áliti er það nauðsynlegt
fyrir þá, sem vinna við stjórn
leikhúsa að sjá sig um. fylgjast
rneð þvífc^a^p'k.er að gerast og
kemur nýtt fram á þessu sviði
I.eikhússtjórar á Norðurlöndun-
vm leggja t. d. mikla áherslu á
^ið sjá sem mest af leiksýningum
Ev-er hjá öðrum og á meginland-
iiiu, því sjón er sögu ríkari,
H I.ONDON
— í London sótti jeg leikiiús
á svo að 4’egja hverju kvöldi,
*heðan jeg dvaldist þar. Þar og
í Shakespeare-leikhúsinu í Strat-
ford-omÁvbn, sá jeg 10 leiksýn-
íngar. Yið Shakespeareleikhúsið
.Iiitti jeg l\fr. Donnell, sem er gam
r.U kunningi hjeðan að heiman.
I-Iann var fyrsti maðurinn, sem
bjó í Þjóðleikhúsinu. Var nefnil. í
fyrsta hernámsliði Breta, sem
Iiingaðtkom, vorið 1940. Bjó hann
í háifan r.iímuð í húsinu, fyrst
oftir kömuna hingað. Mr. Donn-
*ell er- nú aðstoðarframkvæmda-
stjóri við Shakespeareleikhúsið.
Hann. er ákaflega duglegur og
viðfeldírtn jnaður.
Jeg sá þarna tvö af leikritum
Shakespeare, Hinrik 4., annan
t.lutann og Hinrik 5. í því síðar-
x efnda sá jeg Richard Burton,
sem talinn er einn af allra 'efni-
iegustu yngri leikurúm Breta. í
I.ondon sá jeg einnig John Giel-
igud í „Vetraræfintýri1' Shake-
sspeares. Einnig Cæsar og' Kleo-
f jötru, ei-ni'.Bt-rnhard Shaw, með
Vivian Leigh og Laurence Oliver.
í þessum leikritum gat -að líta
Æfbragðsleik og uppsetningu. Ör-
yggi, hreyfingar og framsögn
íeikaranna var afburðagott,
Af nýrri leikritum, sem jeg sá,
íannst mjer „Love of four colon-
-els“, eftir Peter Ursinov, athygl-
Asverðast Höíundurínn er ungur
* íaður, sem sjálfur fór með eitt
t ðálhlutverkið í Íeíkritinu. Er
t-etta þriðja leikrit hans. Þáð hef-
ur orðið mjög vinsælt og vakið
roikla at'nygli. Efni þess Ijallar
um fjóra höfuðsmenn á lrernáms-
svæðunum í Þýskalandi. Uppi-
«taðan eru viðræður þeirrá og
vandamál hinnar hernumdu þjóð
ar og þeirra sjálfra. Inn í þetta
< r fljettað, þyrnirgsarævjntýri og
-óskadraumumum ástir og hjóna-
I-ar.d .. ■ ■ . .
Jeg ' h'ef '^e'rt''’ráðstafanir til
þess, áð leyfi fáist til að Sýna
jþetta ágæta leikrit á leiksviði
Þ>jóðleikhús-;ins. Af því getur þó
oennilaga ekki orðið í vetur.
HiEIMSÓKN
t PAíffsARÓPERUNA
— Frá London fór jeg svo til
Parísar. Fiest leikhús voru lok-
uð þar um þetta leyti. Kom jeg
l'ví aðallega í Óperuna, og var
injög vel tekið af forstjóra henn-
«r. Sá. jeg þar fjórar óperur, La
•Traviatá,*' -iífttf Verdi,- Valkyrj-
iina eftir Wagner, Töfraflautu
I-Iozarts, og á Opera Comic sá
jeg Mudame Butterfly. Parísar-
<lperan er .stórkostlega fögur
Lygging. dg uppsetningar óper-
■ir.na framúfskgrandi glæsilegar.
Jeg sagði forstjóra óperunnar
iTá því, að víð heíðum sýnt Rigo-
'letto í ReykJavBc síðastliðinn vet-
ur við mjög góðar undirtektir.
JSló hann þá upp á því, að sjálf-
•eögðu i gamni,‘áð París og Reykja
vik ættu að skiptast á óperum.
Eranska óperan.ætti að koma til
íslands, og sú .islenska til Par-
isar. En líklega Jieyrir það frek-
*r frarntíðinni ;tii að úr þessu
verði.
KVNNTIST VÍNSÆI.DUM
ALBERTS GUÐMUNDSSONAR
— Meðan jeg var í París bjugg
nm við hjá Albert Guðmundssyni
landa okkar, í húsi, sem hann
leigir rjett hjá Versölum. Við
ieríön gamlir kunningjar hjeðan
4!& heii«aa. Þótíi aijöi áaægju-j
ur i^rir feaisssaislöSsaissi
En nauðsynSegt að fyðgjast
með þróun ieikiistarlnnar
ut í þeini stéra heimi
Samkl við Gisðiaisg lésinkranz þjóðleikliássfjéra
Guðlaugur Rósinkranz þjóðleikhússtjóri.
legt að fá tækifæri til þess að
kynnast vinsældum hans í Frakk
landi. Jeg horfði á kappleik milli
„Racir.g Club“, sem er fjelag
hans, og landsliðs Austurríkis-
manna. Vann „P.acing Club“ þanr
leik, með glæsilegum yfirburð-
um, 8 mörkum gegn 1. Er óhætt
að fuilyrða að Albert hafi átt
mikinn þátt í þeim sigri. Sögðu
frönsku blöðin að „Guðmunds-
son“ hefði átt í honum drýgstan
þátt með framúrskarandi góðum
og di engilegum leik. Það var líka
auðheyrt á áhorfendunum. Nafn
hans var á allra vörum. . A’b"""
„Alber1-, hljómaði úr öllum átt-
um yfir leikvanginn.
í HOLLANDI OG HAMBORG
— Hvert var svo haldíð frá
París?
— Til Hollands og Þýskalands.
1 Amsterdam sá jeg gamanleik
og skoðaði þar að sjáifscgðu
Rembrandtsafnið. En þar eru
flest hin stórbroínustu og fræg-
ustu verk þessa meistara. í Hara-
borg var jeg aðeins tvo daga og
sá þar Othello, með Peter And-
ers, sem nú mun vera talinn besti
tenorsöngvuri Þjóðverja, í • aðal-
hlutverkinu. Það var mjög giæsi-
leg sýning. Fór hún fram í gömlu
óperunni, sem skemmdist rnikið
í stríðinu, en ef þó notuð með
bráöabirgðaútbúnaði. Þar sá jeg
einnig eitt leikrit, Höfuðsmann-
inn frá Kopenick, en þar Ijek
hinn frægi leikari V/erner
Krauss, sem nú er að verða siö-
tugur, aðalhlutverkið. Fjallar
þetta leikrit að verulegu leyti um
hermennskttna og dregur dár að
ýmsum hliðum hennar.
GAGNLF.GUR
SAMANBURÐUE
— Hvað var svo um að vera
í Kaupmannahöfn, þegar þangað
var komið?
— Jeg var þar síðustu vikuná
í ágúst, og voru þá ieikhúsin yíir-
leitt ekki byrjuð. Jeg -sá þar þó
frumsýningu á fyrsta leikritij
Konunglega leikhússins á þessul
hausti, Harlekins, Tryliestav. Það
er nýtt leikrit, eftir Johamies
Allen, ungan höfund og lítið
þekktan.
— Hver eru svo heildaráhrifin
af ferðinni?
— Jeg hafði mjög mikið gagn
af henni. Hrifnastur er jeg af
komunni í ensku ieikhúsin.
Jeg tel mjög mikils virði að
fá samanburð milli þess, seih cr
að gerast i leiklistarmá’uin úti í
hinum stóra heimi og þess sem
gerist hjer heima hjá okkur. Að
mörgu leyti finnst mjer óhætt að
segja, að við þurfum ekki aö
íyrirverða okkur fyrir fiammi-
stcðu okkar á þessu sviði.
Meðan jeg var í Höfn, fjekk
jeg skeyti frá Eisu Múhl, um að
hún gæti ekki sökum slyss kom-
ið til íslands í haust til að syngja
í Rigoletto, eins og áður var um
samið. Var þá úr vöndu að ráða.
En sem betur íór greiddist úr
þessum vanda. Jeg fór á fund frú
Evu Berge, sem jeg mu.ndi eftir
að hafði sungið þetta hlutverk á
móti Stefáni íslandi. Eftir tíu
mínútna viðræður hafði frúin á-
kveðið að koma til íslands, ef
hún fengi leyfi til þess hjá Kon-
unglega leikhúsinu. Af sinni ai-
kunnu velvild og greiðvikni
leyfði íorstjóri leikhússins henni
förina. Hann hefur æfinlega
reynst okkur mjög hjálpsamur
þegar til hans hcfur verið leitað.
VFTRARSTARFID
— Hvaða ráð.igerðir eru á
prjónunum um starfsemi Þjóð-
leikhússins í vetur?
— Þar er þess fyrst að geta,
að Ljenliarður fógeti, undir leik-
stjórn Ævars Kvaran, verður
frumsýndur í lok næstu viku. Þar
á eftir verðiir ímyndunarveikin
fljótlega tekin upp aftur með
Sigrúnu Magriúsdóttur í Toin-
ette, sem Anna Borg fór með í
vor. Síðan keniur Dóri, gaman-
leikur Tómasar Hallgrímssonar,
undir leikstjórn Indriða Waage,
og þá gamanleikurinn „Home
and beauty“, sem heitir á ís-
lensku „Hve gott og fagurt“, í
þýð. Árna Guðnasonar magisters.
— Loks kemur svo jólaleikritið
„Sem yður þóknast", eftir Shake-
speare. Leikstjóri tveggja síðast-
talinna lcikrita verður Lárus
Páisson.
ERFID EFNAUAGSAFKOMA
— Hve margir fastir leikarar
starfa nú við leikhúsið?
— Þeir eru fimmtán talsirs.
— Og hvcrnig er afkoman?
—• Fjárhagurinn er frekar
þröngur. Allur tilkostnaður hef-
ur hækkað geysilega, svo sem
laun og • efni í leiktjöld og bún-
inga. En fyrsta starfsárið bar
leikhúsið sig, með því að fá 25%
af skemmtanaskattinum. Það
voru rúmiega 700 þús. kr. Er jeg
dauftrúaður á að hægt verði að
reka húsið án halia þrátt fyrir
þennan slyrk. Reynslan erlendis
er sú, að leikhús af þessari stærð
þurfa raiklu hærri styrk. Kon-
uig^eea leikhúsið í Höín, sem að
vísu er allmiklu stærra og dýr-
ara í reksíri, *fær hvorki meira
uje minna en 5 millj. danskra kr.
í ríkisstyrk. Svipað er að segja
'tm f'est ö.nnur ríkis- og bæjar-
leikhús á Norðurlöndum.
S. Cj.
Hiinningarorð s
Kornelías SigmrEiíds-
son mórarameSslari
FYRIR örfáum dögum, bar fund
um okkar Kornelíusar Sigmunds-
sonar, saman. Hann var fyndinn,
kátur, hressilegur og hispurslaus.
að vanda. Þetta var ánægjuleg
stund, eins og svo oft áður og
yliík ágústsólin vermdi okkur.
Hann ljest þann 3. þ.m. að
heimili sínu. Svo skjótt bregðu-
sói surnri í lífi okkar jarðar-
barna. Okkur setur hljóð. Við
skynjum vart nje skiljum, er
guð ræður.
Kornelíus Sigmundsson var
fæddur í Reykjavík, þann 24
des. 1887, og því rúmlega 63 ára
er hann Ijest.
Foreldrar hans voru Sigmund-
ur Guðmundsson prentari og frú
Guðbjörg Torfadóttir.
Á uppvaxtarárum Kornelíusar
var Reykjavík alls ólík því scm
hún er nú. Göturnar fáar og
ógreiðfærar. Húsin flest hrör-
leg og smá.
Ekki er ólíklegt að kotungs-
bragur bæjarins hafi vakið hinn
djaríhuga og dugmikla svein, til
umhugsunar, hvar skórinn
kiepti mest að, og bent honum
inn á þá braut og að því verkefni
sc-m hann helgaði lífsstarf sitt og
leysti af hendi með hinni mestu
samviskusemi og myndarbrag.
Hann nam múraraiðn hjá
Kristni Sigurðssyni múrarameist (
ara, sem var einn af þekktustu
múrgrameisturum þessa bæjar
um langt árabil.
Þarm 28. apríl árið 1909, lauk
Kornelíus sveinsprófi í múrara-
iðn, og mun vera fyrsti múrara-
sveinninn, sem slíku prófi lauk
hjerlendis. Áður höfðu menn
þurft að sækja slik rjettindi til
annara landa.
Að loknu prófi, hófst starfið og
manndómsárin. Verkin bera þess
einnig ljósan vott að engum
vetlingatökum var beitt. Nægir
í því sambandi að benda á ýmsai
þær byggingar, er hann reisti
ýmist einn eða í fjelagi við aðra
svo sem Landsbankahúsið eftii
brunann 1922, Gamla bíó, hú
Marteins Einarssonar, Mjólkur-
fjelagshúsið, Mjólkurstöðint
eldri, Braunsverslun, Tryggva-
götu 28, Fiskifjelagshúsið, Verkt
mannabústaði við Hofsvallagötu
At-valJppötu og Hringbraut, Al-
þýðuhúsið, Þjóðleikhúsið og Sjó-
mannaskólann, auk fjölda annara
bvrginga stórra og smárra, sem
of langt yrði upp að telja.
Ei.-s og að líKum lætur, hafði
Kornelíus lengst af fjölda manna
í sinni þjónustu. Honum var sýnt
ura verkstjórn alla, vissi hvað
hann vildi og fyrirskipanir hans
s ov afdráttalausar.
Hann gerði miklar kröfur, ti!
þema manna, er hjá honum
unnu, en aldrei ósanngjarnar.
Á’nugaleysi í starfi eða sýndar-
starfi, kunni hann illa og dró
enga dul á það.
Aftur á móti ljet Kornelíus
sjer annt um að reynast þeim
mönnum vel, er hjá honum unnu.
Sjálfur hafði hann verið laun-
þegi og vissi af eigin reynd, hvers
virði er, að fá refjalaust laun
sín á rjettum tíma. Þetta sýndi
hann í verkinu og Ijet þó ekki
nægja. Hann ljet sjer annt um
afkomu manna þeirra er hjá hon
um unnu sem sína eigin. Hvatti
þá til starfs og dáða og studdi á
ailan hátt eftir því sem efni
stóðu tiJ.
Kornelius var maður stórlyndur
og hreinlyndur. Tepruskapur og
hálfvelgja voru honum ekki að
skapi, enda bægði hann þvíum-
iiku á braut með kátbroslegu og
hnitmiðuðu háði. Hann hafði
kímnigáfu í bestá lagi og kunni
vel að segja frá.
En undir sló viðkvæmt hjarta,
sem ekkert mátti aumt sjá nje
vita. Þessa nutu margir.
Þann 20. maí 1915 kvæntist
Kornelíus eftirlifandi konu sinni
Jóhönnu Gísladóttur, Gíslasonar
í Kalmansvík af Akranesi. Þeim
hjónurn varð 2ja barna auðið,
c0. „aupmað-
ur, bæði gift og búsett hjer s
aænum.
Heimili þeirra hjóna, Jóhönms
og Kornelíusar var hið prýðileg-
asta að öilum búnaði og þar haía
'i ir þeirra notið margra ógleym
anlegra yndisstunda.
Nu er skarð fyrir skildi og
þungur harmur kveðinn að vin-
am og venslamönnum.
En heiðríkjan og ylurinn, sein
jefnan fylgdu Kornelíusi SigT
munassyni, ljetta okkur vinum
hans og samstarfsmönnum, —
söknuðinn.
Við þökkum allar liðnar stiuid
ir og óskum honum alls vel-
farnaðar á brautum eilífðarinn-
ar. og eftirlifandi ástvinum hans>
allrar blessunar.
Ólafur Pálsscn.
Minning Guðríðar
Jónsdéitur
ÁTTUNDA september s. 1. and-
aðist að Landakotsspítla eftir
langa legu ein af hinum mörgui
góðu húsfreyjum í Reykjavik. I’aA
var frú Guðríður .Tónsdóttir, M a
argötu 5 hjer í hænum. Hún va e
fædd í Hafnarfirði 29. júlí 1889,
dóttir Jóns kaunmanna Rjarna-
sonar og crú Guðríðar Eiríksdótt-
ur. Aldamótaárið flutti Jón Bjarnaf
son með f.jölskyldu aína til Reykjai
víkur og stofnsetti á Laugavegji
33 verslun, sem hann starfræktí
til æfiloka. Fjölskyldan bió í r.amai
húsinu. Þar óx frú Guðríður upp
og undi vel hag sínum. Hún unin
Reykiavík og þótti hvergi fegurra
en hier. Frú Guðríður var fríð-
leikskona, vel vaxin, norraen S
vfirbragði, virðuleg og kurteis S
framkomu. Hún var geðþekk öll-
um sem kynntust henni. Hún unni
öllu, sem var íslenskt og þjóðlegí;
og alveg sjerstaklega íslenska þjó.í
búningnum og bar hann fallega,
Árið 1908 giftist frú Guðríður
Jónasi Þorsteinssyni frá Þjóðólfs-
haga í Holtum. Hann var verk-
stjóri h.já Jóni Þorlákssýni iands-
verkfræðing og í miklu áliti fyri?
reglusemi, dugnað og hagsýni. —
Ungu hjónin bjuggu í æsku-
heimili frú Guðrúnar. Þau úttií
Framh. á bls. 7,