Morgunblaðið - 03.11.1951, Blaðsíða 6

MORGVNBLAÐIÐ
Laugardagur 3. nóv. 1951
' 6
Góð Ikyntii hefa ©arðið ess|©r meéra
wiirði ©i® nokkur skóli
Þérarinn Egiison úigerðarmaSur sjöfugur
KJRARINN B. EGILSON, útgerð
armaður í Hafnaríirði, er sjötugur
í dag.
1 því tilefni Iiringdi tfðindamaður
Mbl. til hans og spurði ,hvort hann
lieífði no'kkuð á móti því að blaðið
rabbaði litið eitt við hann um liðna
daga. Þórarinn kvað það vellkomið,
tn bætti við, að hann hefði heldur
lítið að segja. Jeg þakkaði honum
fyrir og lagði leið mína síðan heim
til hans á Reykjavíkurveg 1, en þar
býr hann ásamt sinni ágætu konu,
Elísabetu Guðrúnu Halldórsdóttur,
bókbindara Þórðarsonar í Reykjavík.
— Hvað getur þú sagt mjer frá
þínum uppvaxtarárum?
— Fyrst eftir að jeg fór að geta
tmnið eitthvað, byrjaði jeg að starfa
Við verslun föður mins í Firðinum
-— en hjer hefi jeg verið nær óslitið,
ef frá eru talin þau 4 ár, sem jeg
Var við verslunarstörf hjá Pjetri J.
Thorsteinssyni á Bildudail. önnur 4
ár starfaði jeg við verslun Tlior Jen-
Sen í Reykjavik.
— Þú ert fæddur í Hafnarfirði?
— Já, foreldrar minir voru Þor-
steinn haupmaður Egilsson (Svein-
björnssonar reíitors) og Elisabet Þór-
arinsdóttir (sjera Þórarins í Görð-
um).
— Hvað tókstu þjer síðan fyrir
hendur?
— Þá fluttist jeg (1912) til Hafn-
arfjarðar að nýju og varð verkstjóri
hjá August Flygenring, sem, eins og
kunnugt er, hafði þar é hendi all
mikla fiskverslun. Árið 1913—’14
var jeg umsjónarmaður fyrir togara
sem Hallendingar gerðu hjer út. —
Þeirri starfsemi lauk, þegar fyrri
heimsstyrjöldin brautst út. Þá annað
ist jeg ei-nnig fiskkaup í nokkur ár
fyrir Bookles Bros., sem höfðu hjer
útgerð.
— Hvenær fórstu svo sjálfur að
gfra út?
— Þegar Hollendingar hæílu
Starfsemi sinni hjer, eða 1915, gerði
jeg út 3 'kúttera, 2 ásamt nokkrum
mönnum, en einn upp á eigin spj t-
tr. Auk þessa keypti jeg, ásamt Öl-
afi V. Daviðssyni, fasteignina Vest-
urgötu 10 í Hafnarfirði, og rákum
við þar útgerð og saltverslun til ars-
áns 1919. Þá scld'i jeg minn hluta i
fyrirtækinu.
Eins og sjest af þessu. hefir ekki
vantað áhugann hjá Þórarni að
koma sjer áfram, eins og kallað er,
þó að við margskonar erfiðleika hafi
verið að etja. Það þurfti tðluverða
dirfsku, áræðni og glöggsikyggni til
þess að fást við útgerð á þessum ár
um. En þar er Þórarinn hefir vel
flesta þá kosti til að bera, sem nauð-
Synlegi'r eru til að ráðast í umfangs-
mikla útgerð, gekk allt sllysalaust.
-— Kvenær stofnaðir þú svo fje-
lagið, sem þú hefir starfað lengst
við?
— Árið 1923 stofnaði jeg ásamt
Ásgrími M. Sigfússyni og bróður
minum, Gunnari ng Proppébræðrum,
„A'kurgerði". Keyptum við sama
ár togatar.n ,.T.V..;,„.Ie“ og vann fisk
verkunarsTÖð okker atia skipsms. —
Fimm árum siðar keyptum við 4s-
grimur. ásamt Ásgeiri Steiánssvni,
framkvæmJaaLjó.a, togarann Sviða.
Ásgeir hefir fram á þennan dag ver-
ið sameignarrr.aður minn. Hefir
hann reynst mjer hinn traustasti
maður í hvívetna. Og vildi jeg mega
þakka honum íyrir ágæta samvinnu
á Ilðnurn árum. Einnig minnist ieg
með virðingu Ásgrims heit. Sigfús-
sonar, sem starfaði með mier fjölda
‘ára, en ljetst langt fyrir aldur fram.
— Hve lengi starfaði „Akur-
gerði?
— Það leystist að nokkru leyti
unp, þegar togarinn Sviði fórst ár-
ið 1941. Og hefi jeg verið
sainstGr^fóriiúvwi' Slcxánssoiitir
við útgerð Bjarna riddara.
★
Þórarinn er titskrifaður úr Flens-
horgarskóla og var auk þess einn
vetur í verslunarskóla. En það sagði
Þórarinn, að enginn skóli hf fði geínð
komið i stað þeirra góðu áhrifa, etn
hann hriði orðið fvrir af þeim mönn
um, er hann hefði kynnst á lifsleið-
inni
Hann kvænlíst FJisahetu Halldé’-s-
dóttur árið 1908 og eignuðust þau 2
dætur, Erlu sem er gift Ólafi Geirs-
syni lækni, og Maju, gift Friðjóni
Skarphjeðinssyni, bæjarfógeta.
Þórariim hefir mikla mannkosti
til að bera. Koma þeir ekki hvað
skýrast í ljós í góðmennsku hans og
skilningi á högutn þfeirra, sení mega
sin litils. _^r
Allir þeir, senj þefkkja hann, viia,
að hjer er ekki sögð nema half saga.
En þar sem hann bað mig að skrtfa
ekki neina langloku um sig, verðjr
látið hjer við sitja,
G. E.
□=□
ÞÓRARINN Egilson, útgerðar-
maður, nafnkunnasti borgari
Hafnarfjarðarbæjar, er sjötugur
í dag.
Þórarinn er einn þeirra manna,
sem gera garðinn frægan, hvar
sem þeir dvelja og ber margt til
þess. Fyrst frábært fjör, atgjörvi,
göfugt ætterni og gott kvonfang,
loks löng og viðburðarík ævi.
Foreldrar Þórarins voru þau
Elísabet, dóttir Þórarins prófasts
Böðvarssonar að Görðum og Þor-
steinn Egilson kaupmaður í
Hafnarfirði, er var einn af börn-
um hins ágæta skálds og endur-
reisnarmanns íslenskrar tungu,
Sveinbjarnar Egilsonar rektors.
Þórarinn vandist fyrst verslun-
arstörfum hjá föður sínum. Um
tvítugsaldur rjeðist hann til Pjet-
urs J. Thorsteinssonar kaup-
manns og útgerðarmanns á
Bíldudal, sem þá bar framast
hjer á landi merki framfara í
vöruvöndun afurða, verslunar-
háttum og í útgerð. Siðan rjeðist
hann í þjónustu Thors Jensens
og Ágústs Flygenrings.
Með störfum sínum við versl-
un og útgerð þessara ágætu
manna, hafði Þórarinn aflað sjer
þess veganestis þekkingar og
icyuðxu. Stixi iicjui iiuxiUiii
cíAnn
• J
Um þrítugt hóf Þórarinn versl- j
unar og umboðsstörf í Hafnar-!
iiröi á eigin spýtur og sioar út-
gcrð.
Ilann rak umboðsstörf fyrir
hollenska útgerðarmenn, sem
sendu togara sína til veiða hjer
við land og gerðu þá út frá
Haínaríiroi meö ísienskum skips
böíiu’.m að mikR1. le”tí Á hess-
um skipum vöndust íslendingar
fyrst togveiðum og urðu þannig
færir tii aö taka viö stortum
og framkvæmdastjóri Hrafna-
flóka h.f., sem gerir út nýsköp-
unartogarann Bjarna riddara.
Þórarinn Egilson hefur reynt
að forðast stjórnmálaerjur og
deilur eftir föngum, og komið
sjer undan því að taka sæti í bæj
arstjórn og öðrum opinberum
nefndum. Þó átti hann sæti í
stjórn Síldarvereksmiðju ríkis-
ins um IVz árs skeið, árin 1936
og 1937.
Starf Þórarins Egilsonar hefur
haft ómetanlega þýðingu fyrir
vöxt og viðgang Hafnarfjarðar-
bæjar.
Faðir minn og Þórarinn
Egilson voru samstarfsmenn við
verslun Pjeturs J. Thorsteins-
sonar á Bildudal og naut ieg
þeirra kynna, er jeg settist að í
Hafnarfirði árið 1926.
Af 25 ára dvöl minni í Hafnar-
firði hefi jeg sjeð, að þeir eru
fleiri en tölu verður á komið,
sem notið hafa góðs af störfum
og margvíslegri fyrirgreiðslu og
leiðbeiningum Þórarins Egilsonar,
enda er hann manna vinsælastur.
Þórarinn er vel að sjer í bók-
menntum og íslenskum fræðum,
eins og hann á kyn til.
Hann var hestamaður mikill
og átti marga afbragðs gæðinga.
Fyrir hönd mína, Hafnfirðinga
og annara vina Þórarins óska jeg
honum og frú Elísabetu, hinni
ágætu konu hans, hjartanlega til
hamingju með þetta merka af-
mæli.
Loftur Bjarnason.
rum,
KCfccti
landsmönnum óx fiskur um
hrygg og gátu eignast eigin skip.
Þórarinn annaðist um skeið
iihNxvauþj x itux uíji ötxi xyx u xxuuxv-
less Brothers í Aberdeen, sem þá
voru meðal þekktustu fiskkaup-
manna hjer á landi.
Síðan árið 1915 hefur Þórarinn
rekið útgerð fyrir eigin reikn-
ing og í fjelagi við aðra. Árið
1923 stofnaði hann útgerðar og
verslunarfyrirlækið Akurgerði
með hinum mikla dugnaðarmanni
Ásgrimi heitnum Sigfússyni og
fleirum. Það fjelag var um langt
skeið eitt helsta atvinnufyrir-
tæki í Hafnarfirði. Þórarinn
hefur vcrið stcínar.di að mörg-
um togaraútgerðarfjelögum í
Hafnarfirði. Hann er nú hluthafi
Lyfialar krefj-
asf rannsóknar
LYFSALAR í Reykjavík hafa
skrifað heilbrigðismálaráðuneyt-
inu brjef þar sem þess er farið
á leit að hlutaðeigandi ráðuneyti
fyrirskipi opinbera rannsókn til
að sannreyna hvort urnmæli, er
fram koma í greinargerð þeirra
Kristins Stefánssonar, lyfsölu-
stjóra og ívars Daníelssonar, eft-
irlitsmanns lyfjabúða, hafi við
rök að styðjast.
Telja lyfsalar, að greinargerð;
þessi, sem birtist í Alþýðublað-
inu 7. okt. s. 1., feli í sjer þá
alvarlegu ákæru á hendur
þeim, að lyfjabúðirnar afgreiði
lyf með .breyttri samsetningu án
samráðs við viðkomandi lækna.
í brjefinu er lögð áhersla á
það að slíkri rannsókn verði
hraoað, svo ao lyfji’.búðirnar
veroi sem lyrst hreinsaöar aí
þessum áburði, sem lj’fsalar telja
álitsspillandi, enda beri nauðsvn
til þess að almenningur fái að
vita hið sanna í málinu og geti
treyst því að þau lyf sjeu af-
greidd, sem tilgreind eru á lyf-
j seðlum lækna.
Loks fara lyfsalar fram á það,
að eíín’líísmaiiiii lyfjabúua veröi
vikið frá störfum meðan rann-
j sókn ster.dur yfir.
Brjefið er undirritað af lyfsöl-
unum i Reykjávík, þeiin Jóhönnu
MRgnúsdóttur, Guðna ólsfssyni,
Stefáni Thorarensen, Scheving
Thorsteinsson og Baldvin Svein-
Höbyiii.
Fripls ÉsiiiÍSaitiaiii
vci’ahlffita i liiirei
FUNDUR var í gær í sameinuðu þingi. Var fyrst tekin til um-
ræðu tillaga Ingólfs Jónssonar og Sigurðar Ó. Ó’afssonar um að
innflutningur á bifreiðavarahlutum verði gefin frjáls.
ÚR R/EÐU INGÓLFS «------------------------------
JÓNSSONAR j Slíkt hefði aðeirs í för með
Benti Ingólfur Jónsson í fram- sjer hækkun á flutningsköstn-
söguræðu sinni á það að nú aði, sem leiddi aðeins til auk-
væri bifreiðavarahlutir á hinum irinar dýrtíðar. Ekki væru vara-
svokallaða bátalista, sem tók hlutir til Skipaútgerðar ríkisins
gildi á þessu ári ,en það hefði á bátaiistanum og þessvegna ekk
í'för með sjer mikla verðhækk- ert rjettlæti að skattleggja þann-
un á þessum hlutum. I ig bifreiðaeigendur.
Samt mætti óhætt fullyrða að|
þetta væru eitt af brýnustu nauð- SAMTÖK BIFR EBAKIGF.NÞA
synjum landsmanna. Bifreiðin VILJA FRJÁESAN
væri eitt aðalsamgöngutæki ís-1 INNFEUTNING
lendinga en vegir hjer á landi |
væru ljelegri en víðast annars-
staðar og slit bifreiðanna því
meira og mikil þörf fyrir vara-
Gat Ingólfur Jónsson þess að
bifreiðaeigendur gerðu kröfu til
þess að innflutningur á bifreiða-
varahlutum verði gefinn frjáls.
hluti. Um 90% allra þeirra bif- Hafi ýms samtök þeirra sent AI-
reiðavarahluta, sem fluttir voru þmgi áskoranir um þetta, m. a.
inn hafa farið tíl vörubiíreiða og frá Vörubílstjórafjelaginu Þrótti,
sj erleyf isbif reiða.
ÓRJETTLÁT SKATTIAGNING
Á BIFREIÖAEIGENDUR
írá bílstjórafjeiaginu Hreyfli,
frá Fjel. sjerleyfishafa og Fjel.
bifreiðaeigenda.
Lauk þingmaðurinn ræðu sinni
Það væri því órjettlátt bein- með því að óska þess að þing-
línis að skattleggja eigendur þess rnenn tækju vel í þetta nauð-
ara bifreiða á þann hátt að hafa synjamál og veittu því samþykki
varahlutina á bátalistanum. sitc.
Matstðfan söSuskaitskyld
1 IIÆSTARJETTI er gengirm dóm-
ur í söluskattsmáli, er Matstofa Aust
urbæjar höfðaði gegn tollstjóranum
Reykjavík f.h. ríkissjóðs. — Mat-
stofan tapaði málinu í undirrjetti,
skaut úrskurði hans í má'inu tíl
Iíæstarjettar, en þar var úrskurður-
inn staðfestur. Tollstjórinn hofði
krafist þess að lögtak yrði gert hjá
Matstofunni, fyrir ógreiddum álögð-
um söluskatti fyrir þriðja ársfjórð-
ung 1949, að upphæð kr. 9.183, auk
dráttarvaxta frá gjaldaga til
greiðsludags.
í forsendum úrokurðar undirrjett-
ar segir m. a.:
Við flutning málsins var deilt um
þrjú meginatriði, sem gerðarþoli bar
fyrir sig sem varnarástæðu: Að veit-
ingasala sje „smásala“ og eigi því að
skattleggjast með
sbr. a-lið 22.
framleiðsluástandi þeirra, eða eins
og þær eru almennt seldar til neyt-
enda, óunnar eða ómatr íddar, og að
til þess bendi eínnig orðalagið „ó-
unnið slátUu". Af því leiðir, að hvers
kon/ir „veitingar" í venjulegri merk
ingu þess hugtaks, hvort sem þær
eru að meira cðn minna leyti unnar
úr áðurncfndum vörutegundum eða
samanstanda að einhverju leyti úr
þeim, falla ekki undir þetta undan-
tekningarákvæði. Og mcð því að ó-.
pmdeilt er, að gerðarþoli selur ekk-
ert af vörutegundum þessum í þeim
skilningi, sem hjer er slegið föstum,
verður þessi siðasta varnarástæða
hans ekki tekin til greina.
HJélpið
Hjónum með 13, 10 og 1 árs
börrG sem eru í miklum erf-
iðleikum í óvönduðum sum-
arbústað fyrir utan bæinn.
Biðja um húsnæði, helst 3ja
herb. ibúð og eldhús til
leigu. Kennsla eða hjálp í
þýíku, ensku, frönsku, reikn
ingi eða bókfærslu, er vei-
komin. Tilboð sendist Mbl.
merkt: „Gott samkomulag —
133“ —
gr. 1. nr. 100/1948, en ekki með
3%, eins og gert hafi verið. Að sölu-
skatt eigi ek'si ,?.ð rcikna af veitinga 1
skatti og ekki heldur af sjáifum sjer.
Að sala gerðarþola á mjólk og mjólk
urafurðum, garðávöxtua, kjöti, fiski
og eggjum eigi að vera undanþegin
söluskatti skv. A-lið 23. gr. 1. nr.
100/1948. |
i
FYRSTA DEILUATRIÐID
Að mati rjeitarins merkir hngtak-
ið smásala í merkingu 1. nr. 52/1925
smásöluverslun í venjulegum skiln-
ingi hess h’i?taks. he aimenna
vcrslun tða sjcrvcrelun eftir atvik-■
um, sem buiiJin . r viS virslunar-!
loyfi, sbr. 2. gr. sömu laga, sem I
oÖnr ó vnoti o*■ h óA "TW'imi t'ltnl’n. I
um skilyrðum í 3. gr. laganna og j
hlítir i öllum atriðum venjulegum
lögskipuðum reglum um slikar versl-
anir, t.d. um iokunartíma o. fl. —
Skýrgreining þessi er og að áliti
rjettarins í fullu samræmi við venju
bundið viðskiptamál cg aJmennan
SÖLU SKATTSSKYXDA
VETLNGASKATIS
Rjfc'tturiim iífcur svo á, ao oiðio
„heildarandvirði" í 22. gr. 1. nr.
100/1948 vcrði ekki skilið öðru vísi
en þannig, að tncS því sje beinlínisj
veriö aó umurstnra aö átt sje viö
brúttó siiluverð vöru og fái sá skiln-
ingur aukin“ styrk í áframlialdinu:
„án írádráttar nokkurs kostnaðar",
enda sje það í fullu samræmi við
óumdeilt veltuskattseðli söluskatts-
ins. —
Um þriðja atriðið í máli þessu, að
sala á mjólk og mjólkurafurðum,
garðáyöxtum, kjöti, fiski og eggjum
eigi að vera undanþegin söluskatti
skv. A-Iið 23. gr. 1. nr. 100/1948,
segir m.a.:
Rjetturinn telur því að undan-
þaga fra scluskatískyldu nefnJra
vöiuteguiida skv. A-lið 23. gr. 1. nr.
100/1948 taki aðeins til þeírra í
Nýi íslenski gamanleikurinn Dórí
eftir Tómas Hailgrímsson, hefur
nú vc-rið sýndnr þrisvaí’ sinnum
í Þjói'deikbósins! tvt verður sýnd-
ur tvisvar u:~ hclgira, laugar-
dags- og sunnudaffskvöld. Eftir
vioíökum ieiksins ao uætna má
ooHo mikii sðsókn vcrði
þessum ljetta og skemmtilega
leik og hann verði 'Janglífur á
leíksviðinu. ijoiunour íciksins,
cr ijd-
U- «) IJV4I.I v
mörgum bæjarbúmn að góðu
kuimiir sem Irihr.ri í'yrr á drum,
er vel að þeim heíöri komiim, að
lcikrit hans er nú fluít á aóal-
lciksviði landsins og' hefar þar
hlotið jafngóða meðferð og raun
ber vitni um. Einkum er ástæða
til þcss að vekja athygli a leik-
meðfcrð Haraldar Björnssonar i
aðalMutvetkiuu.
Götunöfnum breytt
KAIItÓ — Borgarstjórn Kairó
borgar hcíir afrúJiú að breyta
nöfnum á götum ug lorgum, sem
bera bresk heiti.