Morgunblaðið - 16.11.1951, Qupperneq 6
MOÍIGUTSBLA ÐIÐ
Föstudagur 15. nóv. 1951
Bergstea^ra Gisðjéúísssaí:
Þjéiw iljmn lúwt Iuí iu-
lift að sm^fkktir
filliipr komm'nnista
skiili fromkvæmdor
UPP á síðkastið hefur verið mjög
mikill bægslagangur í Þjóðvilj-
anum, vegna þess að 7 vagnstjór-
ar hjá Strætisvöcnum Reykja-
víkur voru ekki endurráðnir 1.
okt. s.l., til þeirra starfa, sem
þeir gegndu áður hjá strætisvögn
unum.
Túlkun Þjóðviljans á þessu
máli hefir verið á þann veg, að
þeir, sem ekki eru gjörkunnugir
máli þessU, mættu ætla að sjö-
menningarnir hefðu verið relcnir
frá starfi sínu. En það er alger
misskilningur, mönnunum var
sagt upp starfi og fór uppsögnin
fullkomlega fram samkvæmt upp
sagnarfresti þeim er samninsur
Bif r eiðast j ór afj elagsins Hr eyf ils
við strætisvagnana gerir ráð iyr-
ir.
Vegna blaðaskrifa þeirra, sem
orðið hafa um þetta mál, vil jeg
reyna að skýra málið í fáum
orðum.
Eins og flestum mun reka
minni til óskuðu nokkrir menn
þess mjög eindregið, snemma á
þessu ári, að fá strætisvagnana
keypta af bænum. Taldi bæjar-
ráð rjett að athuga þann mögu-
leika, að selja fyrirtækið, sjer-
staklega þar sem það hafði frek-
ar verið rekið mcð halla en á-
góða fyrir bæjarfjelagið. Síðan
auglýsti bæjarráð eftir tilboði í
fyrirtækið. Jafnframt taldi bæj-
arráð eðlilegt, ef til sölu skyldi
koma, að starfsfólk vagnanna
væri laust í starfi, þar sem óvíst
væri að væntanlegir kaupendur
kærðu sig um að taka við fyrra
starfsfólki fyrirtækisins. Þess
vegna var öllu starfsliði strætis-
vagnanna sagt upp starfi. Vagn-
stjórunum var öllum sagt upp
starfi sínu með brjefi dags. 28.
mars s.l., með 3ja mánaða upp-
sagnarfresti, sanikvæmt samn-
ingi við Bifreiðastjórafjelagið
Hreyfil.
Á uppsagnartímanum kom í
Ijós, að tilboð þau er bæjarráð
f jekk í strætisvagnana voru ekki
það hagstæð, að bæjarráð vildi
taka þeim, að svo stöddu. Var
uppsagnarfrestur vagnstjórahna
þá framlengdur til 1. okt. s.l. Á
þessu timabili ákvað bæjarráð
að fyrirlækið skyldi a.m.k. ekki
selt fyrir næstu áramót, og voru
þá alrar ot...,,við xyi'irt-æjíi'ð
augiýstar ni ur/isóknar, 15. scpt.
s.l. Samkvæmt þessu sóttu aiUt
vagn3tjórarnir um endurráðn-
ingu hjá stiætisvögnunum. En
með brjefi, dags. 23. sept., var 1
vagnstjórum tilkynnt að störfum
þeirra hjá fyrirtækinu væri lok-
ið frá og með 1. okt. s.l., að telja.
Þegar hier var komið sögu
licfst ^ittur Í*jó5vilj sns
þóttist ætla að verða málsvari
sjömenningarma. Tönglaðist það
á því dag eítir dag, aö þeir heiou
verið reknir írá sterfi, l?es3
vegna bæri að taka þá aftur, þar
sem þeir hefðu ekkert unnið til
brottrekstursins. En er það nú
höfuðti^en^ur T>iöðv^l^?.ns ?ð
knýja þessa menn aftur í sín
fyrri störf? Uei, þvert á móti,
Þjóðviljanum er gjörsamlega
sama i,m. d^’-omu círÍTv>or»T-»iTicr_1
ana, eins og allra annarra laun-
þega.
Höfuðtilgangur Þjóðviljans í
máli þessu er að veitast að stjórn
Bifrieðastjórafjelagsins Hreyfíls
og þá alveg sjerstaklega að mjer
persónulega, og reyna á þarm
hátt að koma á sundrungu í fje-
lagiriu, með því að túlka málið á
þann veg, að ekkert sie aðhafst
af fjelagsins hálfu, til þess að
sjömermingarnir fái vinnu sína
aftur. Sannleikurinn í þessu
jnáli er sá, að Bifreiðastjórafje-
lagið Hreyfill hefur gert allt sem
í þess valdi hefur staðið til þess
að reyna að koma mönnum þess-
um aftur til sinna fyrri starfa.
Kommúnistarnir í Hreyfli hafa
fengið samþykkta tillögu um að
fela stjórn fjelagsins „að gera
allt sem tiltækilegt sje í þessu
máli“, en þeir hafa hins vegar
ekki bent á neina tiltækilega
leið, og samkvæmt upplýsingum,
sem við höfum aflað okkur virð-
ist ekki vera um neina tiltæki-
lega leið að ræða, þar sem fyrr-
greindum vagnstjórum var sagt
upp starfi með lögmætum fyrir-
vara. Af hálfu kommúnista er
hjer því aðeins um venjulegt
slagorðsglamur að ræða, sem
cnga stoð á í veruleikanum.
í sambandi við mál þetta hefir
Þjóðviljinn veist að tveim starfs-
mönnum strætisvagnanna og bor
ið þá þeim sökum, að vegna
lognra sakargifta þeirra á hend-
ur sjömenningunum hafi hinir 7
vagnstjórar ekki verið endur-
ráðnir. Og í framhaldi af þessu
hafa kommúnistar unnið að því
öllum árum að þessir tveir menn
yrðu reknir úr Hreyfli. Á fundi,
sem haldinn var í Bifreiðastjóra-
fjelaginu Hreyfill 7. þ. m„ tókst
kommúnistum að fá samþykkta
tillögu um að víkja þeim úr fje-
laginu, eftir að kommúnistar
höfðu haldið uppi málþófi alla
nóttina, eða til kl. hálf sex um
morguninn, og var tillagan sam-
þykkt með 74 atkv. gcgn 68, 11
seðlar voru auðir. Tillaga þessi
var svohljóðandi:
„Almennur fundur í Bifreiða
stjórafjelaginu Hreyfill, hald-
inn 7. nóvember 1951, vítir
harðlega það framferði
tveggja meðlima fjelagsins,
þeirra Einars J. Guðmunds-
sonar og Gunnbjörns Gunn-
arssonar, að láta nota sig til
að kveða upp órökstudda
sleggjudóma um starfsemi fje
lagsbræðra sinna og samstarfs
manna hjá Strætisvögnum
R'eykjavíkur, sem síðar voru
af forráðamönnum fyrirtæk-
isins notaðir sem átylla til
þess að svifta sjö af fjelags-
mönnum bifreiðastjóraíjelags-
ins starfi sínu hjá strætísvögn-
unum.
Fundurdnn telur að slíka
framkornu ,e.eii biire'öpctjora-
fjelagið ekki liðið fjelögum
sír.uxa, og samhykkir því að
víkja fyrrgreindum mönnum
úr fjelaginu þegar í stað“.
Flutningsmenn þessarar til-
lögu voru: Þorvaldur Jóhannes-
son, Óskar Jónsson og Steíán O.
Magnússon.
Finc r*rt 4i 11 ofton nor rtroinílnfto
----_ O-----
með sjer voru mennirnir afdrátt-
arlaust reknir úr fjelaginu, og í
beinu framnaiai af því varð jeg
pr’Í Kortrtn Vvoirn oA trinno T'0Vl!7’lirt
það starf hjá strætisvögnunum,
sem meðlimir Hreyfils höfðu for-
gangsrjett til, samkvæmt gild-
anrli c'jmnirurum on b>n'K or nlltir
akstur með farþega. í samningi
Hreyfils við strætisvagnana, í
22. gr. samningsins, segir meðal
pr\n oro •
„Óheimilt er atvinnuveit-
anda að taka nje hafa aðra
menn til bifreiðaaksturs eða
vaktmannsstarfa en þá, sem
eru fullgildir meðlimir Bif-
reiðastjórafjelagsins Hreyfils,
og er starfsmönnum skylt að
sýna skilríki fyrir því, að þeir
sjeu fullgildir meðlimir Bif-
reiðastjóraíjelagsins Hreyf-
ils“.
Þctta ætti að sýna það alvcg
ótvírætt að aðeins fullgildum
Frh. á bls. 12.
Það velrar að í Bandarkjunum.
f öndverðum nóvember settist veturinn að í St. I.ouis í Missouri. Þar geisuðu þá byljir, þeir
verstu, sem þar hafa kcmið í 39 ár. Á myndinni sjest, hvernig umferð hcfir stöðvast út í eitt út-
hverfi borgarinnar.
trisSinsnR öuSnunasson skrifar*um
5rJeg veit ekki bcíur“.
Eftir Guomund Gíslason
Hagalín
Bókfellsútgáfan.
ÞÆR frjettir munu hafa glatt
marga fleiri en mig, að Hagalín
væri farinn að rita. sína eigin aefi-
sögu. — „Virkir dagar“ og „Saga
Eldeyjar-Hjaltá" verða ávalt taid-
ar meðal bestu ævisagna íslenskra
bókmennta. Og hvað myndi sá, er
slíkar bækur hefur ritað um líf
annarra, ekki geta gert, þegar
um er að ræða veraldarsögu hans
sjálfs! — Og þeir mörgu, sem
væntu sín mikils af þessu verki,
verða sannarlega eldci fyrir nein-
um vonbrigðum. Hagalin hefur
aldrei náð hærra í snilld frásagn-
ar og stíls.en í þessu fyrsta bindi
ævisögu sinaar.
Hann leiðir fram á sjónarsviðið
fjölda manna og kvemta, ættfeður
og ættingja sína, tengdafúik þeirra
o. s. frv., og ailt verður það lífi
gætt og persór.uleika í frásögn
nui 10* *' P Oi Cniiiiu cx^iiiait
b>ö frekflir vandi ’nöf. hervir ver-
ið um skeið. Áhrifamiklir æfiþætt-
ir eru greiutir í nokkrar máls-
greinir, með epískum strangleika,
þó án ÍJausturs, og eru þær sög-
ur sumar svo vel gerðar að hrein
unun er að lestrinum. Sjálfur birt-
ist svo höf. smám saman „úr ætt-
anna kynloga blandi", og lesand-
aiiuui veiðui- Ijóai iivuða eðiisjiætt-
ir rviótff hunn ncr «Ví*ngorð hp.n«.
Tær og lifandi er frásögnin um
bamsaldur og fyrstu unglingsár. ■
Hiö unga skáiöeíni er skygnt á
...------— ............... .
um sig, — og lesandinn fær ríka
lilutdeild í þeim heimi, sem er um-
hvert’ þese. Honum er opnuð töfra
_•___ f___**i i i. _ ... _i....r I
OJil 11*11 1 VCiUiU llHl xmncx iivcix-j
andi kynslóða, gleymdra lífshátta,
sem eru Htt skiijanlegir yngri
börr.um íslar.ds og hafa þó mótað
viðhorf þeirra og geð meira en
þau fá gert sjer grein fyrir! —|
Þessi stórmerkilega bók er nefni-
lega miklu meira en æfisaga eins
manns. Hún er jafnframt — og
kannske fyrst og fremst — menn-
ingarsaga eins sjerkennilegasta
hjeraðs á Fróni, einmitt á því
tímabili sem kannski er merkast
í sögu landsins.
Þetta roun vera fjrosta bindi af
fjórum, sem fyrirhuguð eru, og
allstór bók, 249 bls., stórar og
þjett settar. En ekki fæ jeg sjeð
að þar sje orði ofaukið. Höf. gæt-
ir hófs í hvívetna, er stuttorður
og gagnorður svo sem best verður
á kosið. Og skemmtilegur er hann,
hnyttinn, fyndinn, gott samhengi
í öllu og byggingin prýðileg. —
Bókmenntir okkar hafa með sögu
þessari auðgast um gott verk, sem
mun lengi lifa.
Roðasteinn lausnarinnar.
Eftir Onnu Z. Osterman.
Isafoldarprentsmiðja.
ANNA Z. Osterman er sænsk
menntakona, sem tekið hefur ást-
fóstri við Island og vill hvergi
vera nema hjer. Hún hefur þýtt
á móðui-mál sitt nokkrar Sslensk-
ar skáldsögur og leyst það verk
af hendi af mikilli snilld. — Annað
afrek, ekki minna, hefur hún og
unnið, -— sem sje ritað allstóra
bók á svo góðri íslensku, að vel
mæt.ti mál hennar vera ýmsum
,jnnfæddum" fyrirmynd!
„Roðas
iusr.annnar
naiíi íiiiiin patia og eru iyrirsagn-
ir þeirra svohljóðandi:
I. Ileföarfní oa dýrölingur. —
Æviágrip Sanki Birgittu.
II. Iirautryðjendur. —- Fredrika
Bremer. — Ellcn Key.
III. Þrælhun og lausn. — Þáttur
um galdramálin, upptök þeirra,
meðferð og niðurfail.
I v . „Hjálp heiiir eitt". — Þátt-
ur um læknagalHnr og læknavis-
indi.
V. Skáldið, hcimurinn og alheim
urinn — Þáícur um Gústaf Fröd-
Anna Z. Osterman er frumlegur
og sjerkennileguT höfundur. Hún
fer cngar troonar jeiOir, öli við-
i—t i----------c
iiuii iiviiiiui niviuaoif cti O ICIOUXUUIU
persónuleika og oft fer hún meist-
arahör.dnm um efni sitt, vinnur
ætíð vel, — og orðið „genialt“
kemur lesandanum ósjálfrátt í
hug. Hún er kona hámeraituð, en
jafnframt gædd skáldlegri skynj-
un og tekur hvcrt viðfangscfni
tökum listamannsins. Jeg efa að
um Gustaf Fröding hafi nokkru
sinni verið ritað af dýpri og næm-
ari skilningi en í þessari bók. Lýs-
ingin á sálarlífi hins sjúka skálds
er hrein og ósvikin snilld! — Allir
eru bættirnir fróðlegir og sumt
í þeim afbragðsgott. En þáttur-
inn um Fröding ber af. Jeg hygg
að fleirum fari sem mjer, að þeir
lesi hann oftar en einu sinni. 1
hann er lögð sú list er auðgar
lesandann, vekur hann til umhugs-
unar og glæðir skilning hans.
Jeg vona að þessi bók eignist
marga lesendur. Hún á það skilið,
og höfundur hennar, hin hámennt-
aða og gáfaða sænska kona, er
hefur valið sjer ísland að fóstur-
förð, á skilið meiri athygli og alúð
frá oklcar hendi, en hún hefur
hlotið hingað til.
„Óður lífsins".
Eftir M. Simson.
Isrún.
SIMSON heitir ísfirskur heim-
spekingur, Ijósmvndari, mynd-'
höggvari, garðyrkjumaður — og
þúsundþjaiasmiðu r. Hann er dansk
ur að uppruna, en hefur gerst ís-j
lendingur og býr á ísafirði. t
heimalandi aínu var hann um skeið
fjQHeikamaður á paðreimum og'
varð frægur mjögfyrir ýmsar afl-
raunir íurðulegar.
Fyrir nokkm siuan g?.f hann út
bók um líf sítt og lífsskoðun; nefn-'
ist hún Óður Ufsints — og er allt
annað en leiðinleg!
Simson er maður sjólfstæður f
hugsun og er mjög fróðlegt að
kynnast hugmyndaheimi hans. Lífs
skoðun sína byggir hann þó að'
miklu leiti á kennineum hins stór-
merka uanska spekings og fræð-
arsi i 3‘1 s/í*tn,v‘ cr án
efa einn af alira sje.kennilegustu
og eftii'tektarverðnst.u persónu-
leikum, sem nú eru uppi á Norður-
löndum — og raunar þó víðar
væri leitað. — Simson hefur til-
einkað sjcr fræði b?ns, en hag-
nýtir sjer þau á s.iálístæðan hátt,
vinnur úr þerni og .eynslu sinni
þá heimspeki, er bók hans flytur.
Ekki munu allir fcl’a sig við hana,-
cn hún er vel til þcss fallin að
vekja menn til umhugsunar um
þeirra eigið líf og er það mikill
kostur á bók. Ilugleiðingar höf. um
ástina, t. d. eru ekki líklegar til
að mæta fullum skilningi almenn-
ings, en snjailar eru þær og bera
vott um dirfsku í hugsun. „Kær-
leikssaga trúðieikarans" virðist
vera lýsing á reynslu höf. sjálfs,
og er talsvert eftirtektarverð.
„Alheimurinn" er eg vel ritaður
þáttur, sömuleiðis „líökrjett hugs-
Framh. á bls. 12 j