Morgunblaðið - 16.03.1952, Blaðsíða 2

MORGU'NBLAÐIÐ
Sunnudagur 16. marz 1952
Byggið er óvlssara i Fnjósl
I MEÐAL þeirra manná, setn
gert hafa athuganir og tilraun-
ir með kornrækt norðanlands,
er Jón Kr. Krisíjánsson bóndi
og kennari að Víðvöllum í
Fnjóska dal.
Vegna þess að enn eru til
þeir menn, sem efast um að
kornrækt geti verið rekin í
lágsveitum sunnanlands, en ég
vissi að þessi áhugasami bóndi
í hinni norðlenzku dalabyggð
hefir sinnt kornræktarmálinu
af áhuga, skrifaði ég honum og
bað hann að senda blaðinu
grein um reynslu sína í þessu
efni. Hefir hann orðið við þeim
tilmælum.
Grein hans er skrifuð áður
en hotanm bárust frcgnir af
áliti kornræktarnefndar Fram
- leiðsluráðs, en meginefni þessa
álits birtist hér í blaðinu 8.
marz s.I.
V. St.
Greinargerð Jóns Kr. Kristjáns
sonar er svohljóðandi:
EKKI skal með öllu undan
vikist, fyrst eftir hefur verið leit-
að, að skýra frá reynsiu minni í
þessu efni, þótt frá litlu sé að
segja. En fast verður að hafa í
huga, að hér er aðeins um eina
tilraun áð ræða, og að sú tilraun
er framkværíid af manni, er enga
*érþekkingu hefur hlotið í rækt-
unarmálum og ekki getao vegna
taekjaskorts og anna unnið hvert
starf er þessu við kemur þegar
ríkust nauðsyn bar til, eða af
þeirri alúð, sem þörf er á.
lieynsla mín er í þessu þessi:
Ég hef ræktað trygg í smáum
stíl í tíu sumur, fyrst árið 1S3U
og síðast árin 19U8 og 1950.
Ilvað þetta hefur verið stopult
stafar fremur af persónulegum
ástæðum en árferði. Þá hefði ekki
verið hægt að sá hér komi við-
unandi snemma vorið 1949 og
1951. Öðrum slíkum vorum man
ég ekki eftir á þessu tímabili.
Þess ber þó að geta, að tún
mitt og túnstæði er láglent og
hallalaust og kemur seint undan
fönn. Hefði akurstæði verið valið
með tilliti til snjóþunga, mátti
vafalaust sá hér nægilega
snemma s.l. vor.
Aðeins hefur verið sáð hér
byggi, og akurbletturinn verið
hálf til tvær dagsláttur í hvert
eir.n.
Eezt hefur ,Floja‘-byggið reynst
og ,Dönnes‘-byggið þar næst.
Kornræktin hefur verið í sam-
handi við túnrækt og landið þvl
ýrnist gamaTt, þurrlent tún, eða
leirmóajörð, fremur þurr og mög-
ur.
Jafnan hefur verið plægt að
haustinu, en flagið herfað að
nokkru upp áður en sáð var. Sáð-
tíminn hefur verið 11.—18. maí.
Eitt sinn var þó sáð í blett í túni
27. maí og náði það korn góðum
þroska, enda gott sumar þá. Tvö
árin þroskaðist byggið alls ekki.
Get ég ekki fulíyft, að það hafi
eingöngu verið árferðinu að
kenna. Hin árin var það ýmist
grænþroskað eða með seigum
kjarna, serinilega útsæðishæft öll
árin, eta sjaldan þó treyst á
heima rfektað bygg til útsæðis.
Fyrri árin var kornið mest gef-
ið óþreskt. T. d. þannig, að bindin
voru fyrst fest upp handa hænsri-
um til að tina af og hálmurinn,
með því sem eftir var gefinn grip-
um, en uppsópinu með niðurföllnu
komi síðan fieygt fyrir hænsni.
Síðustu árin var kornið þrekst
©g gefið eitt sér, en betra tel ég
_að geta- malað það eða marið, og
gefið það í fóðurblörrdu.
Af þessari reynslu minni, dreg
ég meðal annars þessar ályktanir:
a. Að minvsta kasti í skjólsæl-
nm 'rTnhnti norðanlands, má rækta
hrððjProtdAi korntegundir með sæmi
legttm 'AYtingri. 'Ko'm. er par óviss-
c'm ‘én kartöfVdr, setai öft bíða iil-
fir'nanlegan hnekki af '.læiíurfrost-
-1101. Iiiti ag sólfar er þar oft
trtéiir& þánn Tíma.'eir krtminu hent-
árhæsWnr en út við strönd-
ina, þar ccm mcira g.ætir c.aia
en
Reynsla jóns Krisíjénssonar á Víivðliuæ
og næðings frá hafinu, þótt næt-
urfrostin sr.u þar minni.
Komi fyrir eitt og eitt ár svo
óhagstætt að sý.iilegt þyki að
kornið þrosldÉt ekki, má að sjálf-:
sögðu slá þa) f yrr, og fá þanmg
alhnikið verðmætt fóður, svo <:ð.
skaðinn þarf aldrei að veröa til-1
finrmnlegur.
b) Fyrstn skilyrðið fyrir því, að
kornræktin blessist, er að hún sé
stunduð o.f alúð og hvert starf
og stéri líiáus
Barnaleikrii eftir sögu H. (. Andersens
Leiksijóri; Hiidur Kalman
henni yiðlcomandi sé unnið á rétt-
um tírna, og af nægri en tiltölu-
lega auðfenginni þekkingu.
■Skilyrði fyrir kornrækt á Suð-
urlandi verður naumast véfengd
úr þessu. Með vissu má segja, að
þau séu víðar og víða fyrir hendi,
en þó breytileg. Eitt á við á þess-
um stað, cn annað á hinum. í
storma- og úrkomusveit hentar
önnur korntegund, er í skjól-
Sælum, þurrviðrasömum dal. -— Á
snjóléttum, næðingasömum sveit-
um má ætla að skjólbelti gætu
orðið mjög þýðingarmikil.
1 snjóþungum sveitum gætu
smábeiti orðið vafasöm vegna
þess að í hléi við þau gæti dregist
saman fönn, er lægi fram á sum-
ar. Á mörg hliðstæði dæmi um
breytilega aðstöðu mætti benda.
Það kemst ekki verulegt skrið
á kornræktina nema margt gerist
í senn. Meðal annars þctta:
1. Tilraunastarfsemi verði haldið
áfram.
2. Stór kornyrkjubú verði reist
þar, sem skilyrði eru bezt, bæði
til að fullnægja eftirspurn
e'ftir útsæðiskorni og til að
framleiða korn á inniendan
mai'kað til fóðurs.
3. Bændastkólamir taki að stunda
kornyrkju og kenna hana. Auk
þess, scm það útbreiddi korn-
ræktina yrði það lyftistöng al-
mennri jai'ðræktarmenriinqu.
4. Kornræktarráðunautur aðstoði
áhugamenn í bændastétt við
framkvæmdir þeirra, verði með
í ráðum um val á lar.ui og út-
sæði, skipuleggi samstarf
þeirra og vciakaup o. s. frv.
Ió mun naumast æskilegt, að
bændur hefji körnrækt mjög
margir í ser.n. Hitt varðar
mestu að rétt sá af stað farið
og vandvirkni sé við hefð.
5. Væntanlega þvrfti brátt til að
koma sárstök iöggjöf varðandi
kornframleiðslu og verzlun,
svipuð og gildir surns staðar
erlcndis, og um kartöflufram-
leiðslu og verzlun hér. Og aug-
1 jó'st er, að áðurnefndar fram-
kvæmdir geta ekki átt sér stað
öðru vísi cn með ríflegum
stuðningi þjóðíélagsins, a. m.
k. til þess að byrja með.
Margar spurningar koma í
hugann í þessu sambandi:
Hvnð um þjóðhagslega þýðingu
lcornræktarinnar? Má þjóðin við
því að sleppa þeim möguleika, sem
hún hcfur til hess að rækta sj&lf.
meira eða rdinná tíf fóðurkorní i
stað þcss, sem. hún flytur nú inn
fyrir tugi milljóna á Ari.
1V ir a.r Norðurianda þjóðirnar
leggja mikið í sölur til hess að
vera sem mest sjálfum sér nógar
í þessu cfni.
íslendingar hnfa loks sýnt, að
peim er Ijós pörfin á að rækta
sjálfir kartöflur handa sér. Verð-
Ur þá ekki kornið næst í röðinni?
Og há e. t. v. að nokVcru í sambandi
við skógræktina. vcgna skjólsins?
Fyrir tveim öldum hóf séra
Björn Halldórsson kartöflurælct í
íslenzlcri jörð. Ekki fyrr en á síð-
ustu árum varð hún almenn. —
Þjóðin svalt.
í þrjátíu ár hefur Klemenz á
Sámsstöðum ræ’ktað korn mtð
góðum árangri. IÁða einnig 150 ár
þangað lil hað sést að þjóðin skilji
og meti hans starf?
Má hún við því?
Jón Kr. Kristjánsson.
HIN geisimikla aðsókn sem varð
að ævintýraleiknum ..Snædröttn-
ingunni“ sem Þjóðleikhúsið sýndi
hér síðastliðinn vetur, benti tví-
mseiaíaust til þess að siíkar leik-
sýningar fyrir börn mundi verða
vinsæll þáttur í starfsemi leik-
hústeins. Valið á þessu íyrsta
barnaleikríti var Hka heppilegt
og öll meðierð þess á sviði hin
ágætasta. Nú hefur Þjóðleikhúsið
tekið til sýningar annan ævin-
týraleik, sem einnig er byggður
á sögu eftir H. C. Andersen, sem
sé hinu góðkunna ævintýri um
Stóra Kláus og Litla Kláus, sem
flest börn, sem komin eru til vits
og ára hafa Jesið sér til ánægju
og uppbyggingar. Frumsýning
var s.l. fimmtud. Er þessi ævin-
týraleikur um margt fremri Snæ
drotnningunni, fjölbreyttara að
efni og litauðugri á sviði, fjör-
meiri og léttari að yfirbragði. —
Ungfrú Hildur Kalman setti Snæ
drottninguna á svið af hug-
kvæmni og mikilli smekkvisi og
hún hefur einnig sett Stóra Klá-
us og Litla Kláus á svið og ann-
azt ieikstjórnina. Þótt henni tæk-
ist prýðilega í hið fyrra skipti,
hefur henni tekist enn betur að
þessu sinni. Ævintýrablærinn,
sem yfir allri sýningunni hvílir,
fjörið og gáskinn kemur öllum í
gott skap og hrífur hina ungu á-
,horfendur svo gjörsamlega, að
heita má að þeir taki allir- virk-
an þátt í leiknum. Þeir tala við
leikendurna eins og þeir væru
gamlir kunningjar, vara Litla
Kláus við yfirvofandi hættum og
atyrða Stóra Kláus í hvert sinn,
sem hann birtist á sviðinu. Þann-
ig er fylgst með hverju atriði af
lífi og sál og það út af fyrir sig
heillar og gleður hina rosknari
áhorfendur. Hin snilldarlegu leik
tjöld Lothars Grundts eiga og
sinn mikla þátt í því hversu frá-
bær er heildarsvipur sýningarinn
ar. Hefur honum af mikilli hug-
kvæmni og listfengi tekist að
skapa þessu skemmtilega ævin-
týri hið rétta umhverfi. Er það,
sem hann hefur þar lagt til mál-
anna skáldskapur fyrir sig ■—
ævintýri í litum og línum. Þá
eru og búningarnir, sem Lárus
Ingóifsson hefur teiknað skemmtl
legir og falla vel við ieikinn.
í leiknum kemur fram fjöldif
fólks, en hér er ekki tök á aðl
rninnast á aðra en þá, sem fara
með veigamestu hlutverkin. —>
Valdimar Helgason hefur þar for
úsíuna sem Stóri Kiáus, illúr o^
heimskur, enda fær hann slæmaj
útreið í leiknum áður en líkurj
Er leikur Valdimars ágætur oa
svo sannur og eðlilegur að við
borð liggur að hinir ungu áhörf-
endur geri að honum aðsúg. Má
Valdimar vel við una því að betra
löfsorð getur hann ekki kosið sér
fyrir leik sinn í þessu hlutverki.
j Hildtar Kalman leikur Trinu,
konu Stóra Kiáusar, hjartagóða
‘en þrautkúgaða af hinum kald-
rifjaða eiginmanni sínum. Fec
ungfrúin vel með hlutverk sitt.
Litla Kláus leikur Bessi Bjarna
son. Er hann nýliði á leiksviðinu,
en fer mjög laglega með þetta
hlutverk, sem gerir allmiklan
kröfur til leikandans. Margrét
Gnðmundsdóttir leikur Lísu,
konu hans, af góðum tilþrifum.
Er leikur hennar hlýr og eðli«
legur og framsögn hennar góð.
Lúðvík Hjaltason leikur djákn
ann, einkar skemmtilega. Er Lúc3
vík einnig nýliði á leiksviði. i
Soffía Karlsdóttir syngutf
þarna nokkrar gamanvísur vel
að vanda.
Arndís Björnsdóttir leikufl
ömmu Litla Kláusar, Eóbert Arn
finnsson halta Hans, Gestur Pálg
son bór.dann, Steinunn Bjarna-
dóttir konu hans og Jón Aðilg
Bertel, aidraðan kúasmala. Allir
fara þessir leikendur vel með
hlutverk sín, sem vænta mátti. .
Frú Jórunn Viðar annazt undi
irleik.
Frú Martha Indriðadóttir hef-
ur þýtt leikritið.
Leikurinn er sem áður segiri
bráðskemmtilegur og minnist ég[
ekki að hafa verið í leikhúsi þaþ
sem ríkt hefur meira fjör og
gleði en í Þjóðleikhúsinu í fyrrat
dag. Er ég iila svikinn, ef ieik-
sýning þessi á ekki eftir að end-
ast Þjóðleikhúsinu vel langg
fram á vor.
Sigurður Grímsson,
115 söluferðum hafa toprarnir
selt fyrir 5,8 milijónir króna
ÞAÐ sem af er marzmánuði hafa íslenzkir togarar farið 15 sölu«
ferðir til Bretlands, með ísvarinn fisk. Hafa þeir selt alls fyrifl
rúmlega 5,8 milljónir króna brúttó. Nemur sala einstakra farm^
allt frá 5800 til tæplega 12.000 pundum.
Snorri Ariabjarnar: Telpa með hest, 1943.
Vfirfitssýning Snorra Arinbjarnar
SNORRI ARINBJARNAR varð
fimtntugúr 1. des. 1951. 1 tHefni
þess afmælis hefur Félag íslenzkra
myndlistamanna efnt til sýning-
ar á eitt hundrað málverkum
eftir hann.
Elsta múlverk'ð et ívá árh'rri
1912 eri j'írgífra inyndih rnáluð
I9..L
I .' . ,.i s'Lúndalí ’fvrst tcdu'.i.iám
h.já Stefáni Eiríkssyni og Guðm.
Thorsteinssyni. Sigldi sfðan til
iistnáms til Kaupmannahafnar
1923, fór til Oslóar 1927 og var
aðal kennári hans þal' Axel
Revbid. Dvöl harrs í Osló mun hafa
ha'ft riðtæk 'áhrif á þroska hans.
Noiá'.urra álrrifa gætir frá B.jarne
Nesse, t. d. Sj'á'lfsmyrrdinni, mál-
ti'u. a bíi. il.
Um síðustu helgi var góður afli
hjá togurunum, en þá voru flestir
þeirra vestur við Snæfellsjökul.
— Síðan hefur aflir.n verið miklu,
tregari.
Um þessar mundir eru 19 tog-
arar sem veiðar stunda fyrir
Bretlandsmarkaðinn. Ekki eru
þeir þó allir að veiðum. Nokkrir
á heimleið og aðrir á útleið. Þá
eru 15 togarar sem veiða fyrir
heimamarkaðinn og loks átta,
sem eru á saltfiskveiðum.
Markaðshorfur eru taldar góð-
ar í Bretlandi næstu daga, en í
vikunni munu fimm togarar selja.
Hefur fiskverð verið allhátt síð-
ustu daga, en hafði verið mjög
lágt og suma daga fram að því.
Kemur það fram í yfirlitinu hér
á eftir.
TOGARARNIR,
SEM SELT HAFA
Akurey 3699 kit fyrir 8695
stcrlingspund, öl. Jóha'nnsson
3587 kit fyrir 6635 pund, Harð-i
bakur 3914 kit fyrir 8716 pund,
Surprise 3510 kit fyrir 6767 pund,
Hafliði 3823 kit fyrir 7888 pund,
Askur 3527 kit fyrir 5434, Hval-
fell 3672 kit fyrir 6678 pund,
Karlsefni 3648 kit fyrir 646S|
pund, Jörundur 3594 kit fyrirj
7068, Egill Skallagrímsson 359S
kit fyrir 8857 pund, Hallveig!
Fróðadóttir 3824 kit fyrir 9920
pund, Þorkell Máni 3829 kit fyrin
10056, Kaldbakur 4111 kit fyrig
11934, Pétur Halldórsson 4110 kik
fyrir 11395 pund og Fylkir seldi
3783 kit fyrir 11438 sterlingspund,
I
Flytja heim.
I-IAMBORG — Helgóladsbúaí
streyma nú hundruðum saman til
sinna fyrri heimkynna og hafa
meðferðis skipsfarma af hvers-
konar tilfæringum og efni til enci
urreisnarinnar, sem hefst fyriij
alvöru í rriáírríán'uði h.k. - - -