Morgunblaðið - 02.08.1952, Blaðsíða 2

f2
MORCVWBLAÐIÐ
Laugardagur 2. ágúst 1952 ]
unglinga hafa
síórlega farið í vöxt
0? skýrsly Barsiaverndaniefndar iteykjavskur
KEFNDIN hefur haft með álíka mörg mál að gera árið 1951 og árið
iður, segir í skýrslu Barnaverndarnefndar Reykjavíkur, en aftur á
inóti hefur brotaíjöldi unglinga aukiz.t stórlega og stafar það af
ýmsum ástæðum Á þessu ári var mikið um íjöldaþjófnaði; eða ekki
komst upp um suma unglingana fyrr en þeir yoru búnir að frsmja
'iiölda afbrota. Enn fremur- var r.okkuð meira urn. smáafbrot,
.skemmdir og spell.
Drykkjuskapur unglinga he_® 1 .
ur farið mikið í vö.xt á árinu Reykjavík, sém lýtur að því að
og er það ekki óalgengt að bjarga þessum unglingum, að
unglingar þessir fari að drekka vera kák eitt og fálm
! um 14 ára aldur, bæði piltar útlit er fyrir að úr þessu muni
og stúlkur, af þessu leiðir alls rætast að einhverju leyti, þar
\ konar óregla, lauslæti, flæk- sem a síðasta Alþingi voru veitt-
; ingur, þjófnaður, líkamsmeið- ar á fjárlögum ltr. 300 þús. til
ingar, og margs konar skemmd þess a6 reisa heimili fyrir af-
’ arverk. j vegaleidda unglinga, en betur má
Mikið ífefur verið um atvinnu- ef <3Uga skak
leysl unglinga á árinu og reynzl-1
an hefúr sýnt að atvinnuleysi baíINAVERNDARNÉFND
Jhefúr alltaf .aukningu afbrotá í Barnaverndarnefnd. Reykjavík-
för meci sér. Sem dæmi um^ur var þannig skipuð s. 1. ár.:
aukr.a áfengisneyzlu unglinga, er. Guðmundur Vignir Jósefsson,
nefndin hefur haft afskipti af,]logfræðin^ur! formaður, Gu'ðrún
Jónasson, frú, varaformaður,
Petrína Jakobsson, teiknari, rit-
ari, Jónína Guðmundsdóttir, frú,
Hallfríður Jónsdóttir, frú, Kristín
Óiafsdóttir, frú og Magnús Sig-
urðsson, kennari. — Starfsmenn
nefndarinnar voru árið áður
frú Guðrún Bjarnadóttir, hjúkr-
unarkona og Þorkell Kristjáns-
son, fulltrúi.
skal bent~á eftirfarandi:
Árið 1949 höfðu 1 unglingar
framið afbrot undir áhrifum
áfengis, 35 árið 1950 og 53 árið
1951.
Mikið er um drykkjuskap for-
-eldra og hefur nefndin þurft að
taka nokkur börn af heimilum
af þeim sökum.
KEYNT AÐ FJARLÆGJA
AFBROTABÖRNIN
Nefndin hefur reynt að fjar-
lsegja afbrotabörnin úr umhverfi
sínu, með því að koma þeim fyr-
ir í sveit. Stundum lánast það
vel, en oftast illa. Unglingarnir
tolia ekki í hinu nýja umhverfi
sínu, enda er sjaldnast aðstaða
til að halda þeim kyrrum. Þeir
koma svo í bæinn á ný í sitt
.gamla umhverfi og taka til við
sömú iðju og fyrr. En mörgum
jþessara unglinga er alls ekki
liægt að koma burt, bæði vegna
}>ess, að færri og færri heimili
fást til að taka þá og svö neita
foreldrar oft að láta þá frá sér.
XAIJSUNG STÚLKNA
Árið 1950 haiði nefndin af,-
skipti af sex stúlkum, vegna
útivistar og lauslætis, en taldi
, sig hafa þurft að hjálpa 15—
j 20, en árið 1951 hafði nefndin
, aískipti af 27 stúlkum vegna
j útivistar, lauslætis og lausung-
ar, en þurft hefði að hjálpa
]. íleirum af fyrrgreindum ástæð
; um. Þar sem sveitaheimili eru
alveg að gefast upp á því að'
toka lauslátar stúlkur og ekk-
i ert dvalarheimili eða skóli er
! fyrir hendi, hefur nefndin
1 ekkert getað gert fyrir þær.
< Aðalástæðan fyrir aukningu
ji þessari mjm vera seta hers í
j landinu.
* Þá hefði þurft að ráðstafa
fjölda drengja úr bænum, en að-
■eins hefur tekizt að útvega 12
eírengjum sveitaheimili og koma
flestir þeirra í bæinn aftur eftir
stutta dvöl. Þurft hefði að ráð-
stafa 30 drengjum burt úr bsen-
tim.
XJPPELDISHEÍMILI
Þess er alls ekki að vænta að
Jiúsráðgndur á sveitaheimilum
opni heimili sin fyrir þeim ung-
Jingum, sem barnaverndarnefnd-
ir kaupstaða álíta óalandi í heima
Jiögum. Nú þegar þarf að hefj-
Æist, handa um þær aðgerðir, sem
fjera barnaverndarnefndum kleift
að koma þessum unglingum burt
tír umhverfi sínu og skapa þeim
annað, sem megnar að breyta við-
liorfi þeirra til lífsins og beinir
'<>rku þeirra og áhuga inn á aðr-
lar brautir. Þær aðgerðir ...geta
aðeins verið á einn veg, að stofna
ruppeldisheimili fyrir þessi ung-
*nenni. Þangað til slík heimili
«ru komin, hlýtur það starf barna
(verndarnefnda, a. m. k. hér í
iM-ynd þessi var tekiij. í N’eðí itíeildarsal Alþingis í gær við embættistöku forset:ms. Forsetah.iAuii) sjást
til; h^gri, Ljósm. Mbl.: Ól. K. M.
/r f
Á¥arp forseta Isla
Najor Svava Gísla-
dóttir komin til
landsins
MAJOR Svava Gísladótlir kom
hingað til landsinh^með Gullfossi
s. 1. fimmtudag eftir nokkurra
ára dvöl erlendis. Major Svava
hefir verið foringi í Hjálpræðis-
hernum síðan 1921. Um níu ára
skeið var hún foringi hersins
hér á landi, en hin siðari ár hef-
ir hún verið aðalritari líknar-
starfsemi Hjálpræðishersins í
Danmörku.
Nú hefir Svava látið af störf-
um, þar sem hún hefir náð ald-
urstakmarki til opinberra starfa
í hernum, og mun hún setjast
að hér á landi.
Fagnaðarsamkoma hjá Hjálp-
ræðishernum fyrir major Svövu
verður annað kvöld 'kl. 8,30.
Fyrsta kjamorku-
sprengja Breta
LUNDÚNUM, 31. júlí — Brezka
herskipið Campania, sem talið er,
að hafi fyrstu, brezku kjarnorku-
sprengjuna innan borðs, kom til
Freemantle í dag og var þegar
settur íiíh' það strangur vörður.
Gerðar verða tilraunir með
sprengjuna á ey úti fyrir norð-
vesturströnd Ástralíu
íslendingar og erlendir fulltrúar!
Ég tek með auðmýkt og. bsgn
uiji vit og styrk við þessu há.a
embsptti, sem varð laust við frá-
lall hins fyrsta forseta íslands,
herra Sveins Björnssonar. Ég
þakka hspstvirtum forseta Hæsta-
réttar og öllum almenpingi árn-
aðar- og blessunaróskir. Eg
þekka þeim, sem hafa sýnt mér
tiltrú og öllum þeim, sem nú
vilja styðja mig i samstarfi að
þvi marki, sem vér keppuín að;
heill, heiðuj- og hamingju ís-
lenzku þjóðarinnar.
Tf
Mpr. er nú mikili vandi á hönd-
um. Hinn fyrsti forseti þins end-
urreista lýðveldis lagði gi-und-
völlirjp. Hann haíði öll skilyrði
til að taka við æðstu völdum
þjóðar sinnar og gegna þeim
störfum sern þjpnustu. Það kom í
hans hlut að le.ysa ýmsan vandn,
er. fjölþagtt lífsreynsla hans,
góðar gáfur og sáttfýsi greiddu
vel úr og giftusamlega fyrir land
og þjóð. Hann átti ríkan þátt í
að gera forsetum fslands fram-
tíðarbústað af smekkvísi og stór-
hug, og þó öllu stillt í hóf við
’hæfi fámennrar þjóðar. Heimili
forsetans og hans ágætu frúar
var viðurkennt fyrir gestrisni og
hæversku við móttökur innlendru
manna og erlendra. Bessastaði:
munu lengi búa að fyrstu gerð og
geyma minningu þeirra. Herra
Sveinn Björnsson vann dyggilega
sitt hlutverk í sögu íslands um
fjörutíu ára skeið og hann hefuv
tryggt sér þar sess. Vér minnumst
hans í dag með þakklæti og virð-
ir.gu.
★
Sá sem er fyrstur í starfi á rík-
an þátt í að móta þær venjw,
sem skapast um beitingu valds-
ins. Stjórnarskrá íslands fær for-
seta mikið vald, í orði kveðnu en
takmarkar það við vilja Alþingis
og ríkisstjórnar. Um löggjöf og
stjórnarathafnir þarf undirskrift
ráðherra, sem bera hina pólitísku
ábyrgð. Forsetinn skipar ráðhern
og veitir þeim lausn, en er um
það bundinn af vilja meiri hluta
Alþingis — ef hann er til, svo
sem vera ber. Þegar þjóðin hefur
kosið til Alþingis, þá ætlast hún
til, að þingmenn hafi lag og vilja
á, að skapa starfandi meiri hluta.
Það er hættulegt fyrir álit og
virðingu Alþingis, þegar það mis-
tekst, og ætti helzt aldrei að’
koma fyrir. Það er þjóðarnauð-
|syn að áhrif forsetans til sam-
, starfs og sátta séu sem ríkust, og
, þá sérstaklega, þegar stjórnar-
myndun stendur fyrir dyrum.
Um það starf er þegar nokkur
reynsla fengin á átta árum frá
stofnun lýðveldisins, en fordæm-
in ná lengra, því hér var þing-
bundið koriungsdæmi frá því vér
fengum innlenda stjórn, og er
auk þess til hliðsjónar öll þróun
þingbundinnar koijungsstjórnar á
Norðurlpnduin og víðar um heim.
Er, hver sá forseti, sem vinnur að
sundrung og lætur sig engu
skipta vilja Alþingis og kjósenda
í íandinu, hann hefur rofið eið
sinn og verðskuldar þó meðferð,
seijr stjórnarskráin heimilar.
★
Trúin á þjóðina, traust á al-
menningi, er grundvöllur stjórn-
skipulags vors, fólkið sem áður
■satnaðist í Almannagjá, en nú í
kosningum um land allt, að und-
angengnum frjálsum untræðum.
Þettaer eina stjórnskipulagið serh
leysir þjpðina undan oki ofbeld-
isins. Kosningar eru aldrei hættu
'legar í iýðfrjálsu landi, það væri
áiellisdómur um lýðræðið sjálft
Þær piga að líkjast sverðinu
Sköfnung, sem græddi hvert sár,
sem veitt var með því. Baráttan
er óhjákvapmileg og átök nauð-
synleg. Það eru leikreglurnar,
sem einkenna lýðræðið, og frið-
samleg úrslit. Lýðræðið er jafnan
í hættu, og ein hættan er nútíma
áróðurstækni, sem er mótuð í
einræðisanda. Frjálsar umræður,
vakandi áhugi almennings og
þjóðarþroski er sterkasta vörn-
in. Þá láta staðreyndirnar ekki að
sér hæða, — og sannleikurinn
mun gera yður frjálsa.
★
Lýðræði er ekki öllum hent.
Það verður að byggja á langri
sögu, menningu og þroska. Sú
höll sem reist er á einni nóttu
hverfur í jafnskjótri svipan. Vé:
íslendingar erum einna. frægast-
ir af bókmenntum og langri þing-
sögu. Hæfileikinn tif sjálfstjórnar
hefur þroskazt heima í héruðum
og á Alþingi í þúsund ár. Vér
hofum stjórnmálaheiður að varð-
veita. Það væri oss til vanvirðu
á alþjóðamælikvarða, ef þing-
stjórn og lýðveldi gæfist hér illa.
Braut íslenzkrar sjálfstíeðisbar-
áttu pr bein eins og ferill Jón
Sigurðssonar, endurreist Alþing-
is, verzlunarfrelsi, fjárráð lands-
ins, málfrelsi, félagsfrelsi, al-
mennur kosningaréttur, heima-
stjórn og endurreisn iýð-
veldisins á íslandi. Það
er hættulegt, ef vér gleymum
baráttunni, sem á undan var
gengin, og vanmctum þann rétt
.feinstaklinga pg alþjóðar, sem
unnin er, og teljum það jafn,
sjálfsagt og loftið, sem vér önd-
um að okkur. Sjálfstæði jafnt og
lýðræði er aldrei tryggt nema ís-
lendingar standi sameinaðir um
að varðveita það. Þúsund ára
þingsaga ætti að ljá oss lífs-
reynslu og spekt og átta ára lýð-
veldi þróttinn til að meta að verð-
leikum og varðveita dýrmætan
arf.
★
Fámenn þjóð og afskekt má
ekki við því að afrækja arf feðr-
anna. Saga þjóðarinnar, bók-
menntir, tunga og þjóðerni er
hennar sverð og skjöld.ur. Þjóðin.
kom a'ð ór.umdu landi og þurftx
engum frumbyggjum að ryðja úr.
vegi. Það er einn sólskinsblettur-
inn í sögu. Islendinga. Vér erum
jfámenn þjóð og höldum hvorki
Iher né flota. Landvinningar og;
undirokun snúa ekki vorri ætt-
jarðarást í villu. Vér viljum hafa
íriðsamleg skipti við allar þjóð-
ir, og eigum þeirri gæfu að íagna
að vera umkringdir af friðsam-
legum lýðræðisþjóðum. Þeirra
eru Norðurlandaþjóðirnar. oss
skyldastar að ætt, uppruna og’
öllum hugsunarhætti. En lega
landsins skapar oss nágrenni vift
hinar eiigilsaxnesku þjóðir baéðí
um öryggi og viðskipti. Vér er-
u;n einbúinn í miðju Atlantshafi,
sem horfir beint í augu annarra
þjóða sem jafningi, hvorki með
jauðmýkt né yfirlæti, heldur senr
þjóð á borð við aðra.
★
Hér er gerð merkileg tilrauri
til að halda uppi ríki móts vi5
stærri þjóðir. Vér eigum að sjálf-
sögðu mest undir því, að þær
þjóðir sem ráða lofti og legi,
virði rétt smáþjóðanna, þana
rétt, sem þær hafa skapað sér
^með. sjálfstjórn, þroska og auði
, ugri menningu. Fámenn þjó5
hefur. kosti, sem stórþjóðir eiga
erfiðara með að varðveita. í fá-
menni varðar oss meir um hvþrs
annars hag en í fjölmenni. Það>'
knnnast allir íslendingar við, sent
fundið hafa til einveru í erlendri
stórþorg, Hér varðar oss miklu:
' líð.an hvers annars. Hinni eldrí
kröfu um frjálsræði og jafnrseði
gagnvart lögum og um völd er að
miklu fullnægt. Og hin yng'ri
kxaia um, skyldur þjóðfélagsins
til að tryggja atvinnu og afkomu
þegnanna á hér góðan jarðveg og
ei; viðurkennd af ölíum. íslend-
ingar saetta sig ekki lengur við
örbirgð og vesaldóm og allra sízt
við hóflausa misskipting lifs-
kjara. Árferði er breytilegt og
afli misjáfn, en.moldin er frj.ó-
söm og miðin auðug. Tæknin er
vaxandi og lífskjör þjóðarinn,ar
hafn stórum batnað á síðustu ára-
tugum. Þjóðfélagið.hefur hér nýtt
verkefni, sem því var ekki eign-
að áður. Það er meðábyrgt unt
lífskjörin og hinar stærri fram-
kvæmdir, sem einstaklingar ráða
ekki við. Kröfur eru hér miklar
jog réttindi, en hin hliðin á þeins
er' þegnskyldan, sem er því rík-
ari, þar sem hér er engin hér-
skylda. Launin verða aldrei til
lengdar stærri en uppskeran.
★
Samt ver'ður göfgi þjóðlífsin?
aldrei mælt í afurðum. „HjartaS
heimtar meira en húsnæði og
■Framhald á bls, 8. ..