Morgunblaðið - 16.12.1952, Blaðsíða 11

Þriðjudagur 16. des. 1952
MORGUNBLA91Ð
T£
Aður en fiflöonsnar komu fiS raræðu
Tvær
Rússar komu í veg fyrir framgang indversku tillög unnar í Kóreu-vandamálinu. Hlutu þær fylgi all'a
bandaiagsríkja Sameinuðu þjóðanna nema járntja idsmanna. Mymiin hér að oí'an var tekin áður en
umræðurnar hófust, er þeir lieilsast Andrci V'isjinskij og Krishna Meaon, aðalfullti-úi Indverja á alls-
herjarþinginu.
Sauðárkrókskirkja 60 ára
SAUÐÁRKRÓKSKIRKJA á 60
ára afmæli nú um þessar mundir.
Var kirkjuhúsið vigt á jólaföstu
1892. Voru þá tvær sóknir, Fagra-
nessókn og Sjávarborgarsókn,
sameinaðar í eina, Sauðárkróks-
sókn með hinni nýju kirkju á
Sauðárkróki. Þessara tmaamóta í
sögu kirkjunnar var minnzt
sunnudaginn 30. nóv. á fagran og
áhrifaríkan hátt.
1. Hátíðaguðsþjónusta i kirkj-
Unni kl. 14. Var kirkjan ftillskip- ]
uð fólki m. a. þrír skrýddir prest-
ar. Sóknarpresturinn sr. Helgi
Konráðsson flutti hátíðaræðu af
stól. Sr. Björn Björnsson þjónaði;
fyrir altari. Auk venjulegrar
altarisþjónustu fór fram mikill
og fagur vixlsöngur milli prests
og kirkjukórsins. Svavar D. Þor-
valdsson söng einsöng. Að end-
ingu var lofsöngurinn sunginn. )
2. Kirkjuhljómleika hafði svo
kórinn kl. 20.30 fyrir fullu húsi
áheyrenda. 12 lög eftir innlenda
og erlenda höfunda voru á söng-
skrá, þar af eitt eftir sangstjór-
ann Eyþór Stefánsson. — Þeir
Svavar Þorvaldsson og Sigurður
P. Jónsson sungu einsöng, en
undirleik annaðist frú Sigríður
Auðuns. Alllangt hlé varð að,
hálfnaðri söngskrá. Þá flutti Jón
Þ. Björnsson form. sóknarnefnd-
ar mjög fróðlegt erindi um kirkj- i
una, byggingu hennar í önd-
verðu, tilgang hennar og starf í
60 ár. í upphafi máls síns færði |
hann kirkjukórnum þakkir og
árnaði honum heilla með 10 ára
afmælið, en 10 ár eru síðan kór-
inn var formlega stofnaður.
Frumkvöðlar að kirkjubygg-
ingunni munu á sínum tíma hafa
verið nokkrir af ráðandi mönn-
um þorpsins, en þá mun íbúatala
Sauðárkróks hafa verið tæpl. 200,
eða í hinni nýju sókn 4—500
manns; annars verður að styðjast
við minni og sagnir gamals fólks,
því kirkju- og manntalsbækur
<og sennilega fyrsta gerðabók)
munu hafa eyðilagzt í bruna hér
á staðnum árið 1898.
Fremstur í flokki tn fram-
kvæmda var vissulega Ludvig
Papp kaupmaður, er hafði alla
yfirumsjón með byggíngunni, en
hann dó stuttu eftir að kirkjan
var vígð; en kirkjuyfírsmiður
var Þorsteinn SigurðSson húsa-
smíðameistari. — í stíl þessarar
kirkju hefur mátt sjá margar
kirkju síðan hér á landL
Stökur
Fyrsti form. sóknarnefndar
mun hafa verið Valgarð Claus-
sen kaupm. og aðrir síðan Jó-
hannes Stefánsson 1901—1908,
Stefán Jónsson, Pálmi Pétursson,
Þorlákur Þorláksson, Cristjan
Papp og Jón Þ. Björnsson frá
1912 til þessa dags.
Prestar við Sauðárkrókskirkju:
Sr. Árni Björnsson 1892—1913,
Björn Stefánsson 1913—1914,
Hálfdán Guðjónsson 1914—1934
og Helgi Konráðsson frá 1934.
Fyrsti organisti var Kristján
Gíslason kaupm., en hann mun
vera sá eini af fyrstu föstu starfs-
mönnum kirkjunnar, sem enn er
á lífi. Aðrir organistar: Hailgr.
Þorsteinsson í 12 ár, Gísli Magn-
ússon 15 ár, Pétur Sigurðsson
6 ár og Eyþór Stefánsson í 23 ár
eða alla tíð síðan 1929.
Ýmsar merkar og góðar gjafir
hafa kirkjunni borizt nú allra
síðustu árin m. a. frá Ragnheiði
Jósepsdóttur Schram og móður
hennar Sigurlínu, sem búsettar
eru í Ameríku. Þær gáfu kr.
2000.00, sem varið var til kaupa
á veglegri silfur ljósastiku á alt-
arið ásamt rósofnu gólíteppi við
altarið. I
Frú Elinborg Jcnsdóttir gaf
kristlíkneski á fagurgjörðri súlu.
Aðrir gefendur: Oddgnýr Ólafs-
son sjóm. Sauðárkróki. Peninga-
gjöf eða áheit 1000 kr. Guðmunda
Björnsd., Gísli Tómasson, Pétur
Jakobsson. — Bæjarstjórn Sauð-
árkróks veitti nokkurra þús. kr.:
styrk til girðingar um kirkju-'
húsið. Og kvenfélagið hefur tek- (
ið að sér að sjá um ræktun innan
girðingarinnar.
Síðasta gjöfin, sem barst var I
frá Kvenfél. Sauðárkróks; er það i
mikill og framúrskarandi vel
gerður aitarisdúkur, gefinn í,
minningu um hina merku ágæt- I
iskonu frú Hansínu Benedikts-;
dóttur, og saumaður af dóttur j
hennar, ungfrú Rannveigu Jón-1
asdóttur. j
Eftir að Jón hafði lokið móli
sínu, og kórinn lokið söng sín-i
um þakkaði sr. Helgi Konráðsson|
öllum hlutaðeigendum fyrir hinn
indæla dag. Beindi hann svo sér-
stökum þakkarorðum til tveggja
starfsmanna kirkjunnar, söng-
stjórans og organistans Eyþórs
Stefánssonar og Jóns Þ. Björns-,
sonar, er báðir hafa starfað í
Framh. á bls. 12
Þó ég tíðum lofi því:
ljóðasmíði vanda,
flyt og sníði formið í
fyrritíðar anda.
Aðeins horft á heima blað.
— þar hefur skort á línu —
Því ég orti eitt um það,
sem er á korti mínu.
Lengi hafa liðið skort,
ljóðin mín hjá snilli.
Það sem ég hef illa ort,
okkur ber á milli.
Ljóðið mitt er löngu þekkt,
lágt þó hlyti gjaldið
Fer það svo í fullri nekt
fynr dómara valdið.
Þó að degi halli haust,
held ég vegi og linu.
Sólarmegin sigli i naust
Suðra fleyi mínu.
Hjálmar frá Hofi.
i vinningur
fcr. fyrir 11 rétta
ÞÓTT nokkrir leikjanna á laug-
ardaginn færu ekki skv. því, sem
almennt hafði verið gert ráð fyr-
ir, tókst 2 þátttakendum að geta
rétt til um úrslit 11 leikja. Báðir
eru með kerfisseðla, og koma
888 kr. í hlut annars, en 878 kr.
í hlut hins.
Vinningar skiptust annars
þannig:
2 raðir með 11 réttum á 533 kr.
röðin
20 raðir með 10 réttum á 53 kr.
röðin.
101 röð með 9 réttum á 10 kr.
röðin.
Síðasti getraunaseðillinn á
þessu ári liggur nú frammi hjá
umboðsmönnum og verða síð-
ustu leikirnir á laugardag. Fyrsti
seðillinn eftir áramót verður
með leikjum, sem fram fara laug-
ardaginn 10. janúar.
— Það hlýtur að vera nokk-
uð áhættusamt að verzla með
timbur.
— Nú, því þá það?
— Ég heyrði að einn. hefði
tapað tugþúsundum á einu
bretti.
Langt inn í liðna tíð.
Kristinundur Bjainason
sá um útgáfuna.
Norðri 1952.
ÞJÓÐLEGUR fróðleikur hefur
jafnan veríð oss íslendingum
hjartfólgið og kært efni. Það
verður varla borið í bakkafullan
lækinn af sliku, sé um veruleg-
an fróðleik að ræða og vel með
efnið farið, en stundum hefur
viljað bregða út af þessu í öílu
þvi mikla flóði af bókum og rit-
gerðum um þessi efni. Hér er þó
á ferðinni bók um fólk og at-
burði frá 19. öld, sem mé^ finnst
verulegur fengur að, því bæði er
vel með efnið farið, víðast, og
svo er þar mörgu rnerku og svo
fjölda af sprekum bjargað und-
an sjó gleymskunnar. Vil ég sér-
staklega geta minninga Stefaníu
Ferdínandsdóttur, sem taka yfir
langan kafla bókarinnar og eru
bæði fróðlegar og vel ritaðar.
Geri ég ráð fyrir að hinn snjalli
rithöfundur og menntamaður,
Kristmundur Bjarnason, hafi
skráð þær eftir fyrirsögn og fyr-
Iirlestri Stefaníu, en hún er stál-
mirmug og prýðilega greind
J k«na. Heita kaflar þessir: Mar-
^grét í Stafni, Um daginn og veg-
inn og Hafnaheimilið.
Ágæt er ævisaga Margrétar í
Stafni og get ég, sem í æsku var
kunnugur þessari stórbrotnu
konu, ekki annað sagt, en þar
mun farið alveg rétt með og Mar-
grétu lýst rétt. Er þetta betri
mynd af henni, en sú er kom í
öðru riti fyrir nokkru, að mínum
dómi. Eitt man ég, sem Stefanía
veit ekki, það er að veitingatjald
Margrétar stóð sunnan við Stafns
réttina, ekki inni í horni á nein-
um dilkanna, að minnsta kosti
ekki í fyrri réttum. Sá ég það,
oft, sjálfur. Var þar oft glatt á
Hjalla, man ég er Brynjólfur í
Þverárdalhéltþar, eitt sinn, langa
og góða ræðu fyrir minni Mar-
grétar. — Um daginn og veginn
fyrir 60—70 árum er góð ritgerð
og hefur Stefanía þar bjargað
ýmsum fróðleik og vísum frá
glötun, vil ég til dæmis nefna
hina ágætu vísu Sigvalda
„skálda“, er hann kvað er fátæk
kona færði honum mjólk í brotn-
um bolla:
Drottinn fyrir drykkinn holla
dygðakonan, launi þér,
þó hann væri í brotnum bolla
brotlegum það hæfir mér.
Svona vísur eiga ekki að gleym
ast. — Þá er kafli Stefaníu um
Hafnaheimilið ágætur. Yfir höfuð
hafa minningar hennar rhikið
menningarlegt gildi og væri gott
að fá meira af líku tæi.
' Bréf Ara Arasonar: Frá þjóð-
hátíðinni 1874, ér skemmtilegt
og fróðlegt mjög. Ari var höíð-
ingi svo og Þorvaldur sonur hans,
á Viðimýri, — hef ég varla séð
nokkurn mann, sem svo mjög
bar með sér í öllu fasi og fram-
komu, að hann var af höfðingja-
ætt kominn.
\ Alls eru ellefu kaflar í bók
þessari, allir hafa þeir eitthvert
erindi til lesenda, þótt misjafnir
séu að gildi. Bókin er 205 bls. í
allvænu broti og lesmál mikið.
Mjög góð bók, þegar á allt er
litið og óskandi að henni verði
svo vel tekið að framhald geti
orðið á söfnun fræða og útgáfu
þeirra hjá hinum ötula mennta-
manni og rithöfundi, Kristmundi
Bjarnasyni. Eins og ég hef áður
drepið á, í grein um bók, er nú
áríðandi að safna sem mestu af
fróðleik frá hverfandi kynslóð,
því á þessari öid hefur margt
gerbreytzt í Iifnaðafháttum,
hugsun og viðhorfi fólks til lífs-
ins.
I Erlend óhrif kollvarpa fornum
venjum og hugsunai'hætti, má
vera að bók sem þessi, hamli
nokkuð á móti því.
m læknr
Elinborg Lárusdóttir.
Miðillinn Hafstcinn
Björnsson. Önnur bók
! (1952).
MÉR er e'nn í minni það öldu-
rót er spíritisminn vakti í hug-
um manna, já, andlega vakn-
ingu eftir skynsemistrú og efnisp-
hyggju, þegar þeir Björn Jóns-
son, Einar H. Kvaran og Harald-
ur Níelsson gerðust forgöngu-
menn og frömuðir sálarrannsókna
og rannsóltna dularfullra fyrir-
brigða, nokkru eftir aldamótin
síðustu. Þetta voru engir meðal-
menn, hvorki að gáfum né áhuga,
menn brennandi í anda og fuJÞ
vissir um mikilvægi málefnisina,
Fjöldi fólks fylgdi þeim að máí-
um en þeír fengu, auðvitað, ,
einnig harða mótspyrnu eins og
öll góð málefni fá jafnan, 'eink-
um ef um andleg verðmæti er
að ræða. Spiritisminn varð þ«
aldrei að trúarbrögðum hér, sem
betur fór, enda ekki til þess ætl-
ast af forgöngumönnunum.
hvorki fyrr né síðar. Fyrir mönn-
, um hefur jafnan vakað tvent, að
mér skilst, þeim er aðhyllasrt
kenningar spiritista: Að rannsaka
merkilegt mál, hvort unt sé a*
. komast í samband við framliðna
menn, virðist slíkt enginn hégómi
heldur sjáifsögð skylda til auk-
innar þekkingar og’ betrunar
■ hverjum manni. í öðru lagi að
færa þeim huggun sem syrgja
; horfna ástvini, þá miklu huggun
! og gleði að öðlast vissuna una
' að hinir framliðnu lifi áfram eft-
ir hinn jarðneska dauða. Hvort
tveggja, þekkingarauki og hugg-
un sorgbitinna virðist göfugt og
gott markmið og er því með öllú
. óskiljanlegt, að nokkur heilvita
jmaður geti haft nokkuð á móti
. spiritistum, sem i einlægni leita
sannleikans og vilja nota sét-
hjálp góðra afla til huggunar
, sjálfum sér og öðrum.
I Því verður 'ekki neitað, að ó-
vandað fólk hefur alltof oft notað
sér trúgirni manna og sorgir til
fjárdráttár, én þetta er því miður
gert á öllum sviðum.
Bók þessi er rituð af mikilli
vandvirkni og samvizkusemi,
eins og við má búast af frú Elin-
borgu Lárusdóttur. Hefur hún
notað beztu heimildir enda eru
mörg þau nöfn er í bókinni
standa, þeirra sem á samkomum
með Hafsteini Björnssyni hafa
verið, trygging fyrir því, að rétt
er með farið. Virðist vandlega
gætt, að fyrirbyggja öll svik og
mistök, eftir því sem bezt verður
við komið. Margt hefur gerzt
merkilegt á þessum fundum og
! veigamikil líkindi fengist fyrir
því, að um skilaboð frá öðrum
heimi sé að ræða eða, a. m. k.
ekki skiljanlegt að öðruvísi sé.
I Virðist að Hafsteinn sé merkileg-
’ ur miðill og þeir sem til þekkja
telja hann hiklaust, ráðvandan
heiðursmann. Ég tel það góða
tryggingu fyrir að svo sé, að frú
Elinbqrg Lárusdóttir hefur varið
miklu erfiði og aiúð við að semja
tvær fcækur um Hafstein Björns-
son og þau dularfullu fyrirbrigði
i scm gerzt hafa í sambandi við
hann.
1 Bókinni er skift í 4 aðalkaíla:
1. Ðulskyggni — Dulheyrn. 2.
Kafli frá fundunum. 3. Reimleik-
ar. 4. Lækningar. Auk þess er
umsögn aðstoðarmanna og
Hvernig bókin varð til, eítir
Elinborgu Lárusdóttur. Segir hún
þar m. a.: „Trú mín er sú að tak-
ist mönnum að öðlast vissu í stað
trúar, muni birta um heim allan.
Að mínu áliti er það spíritism-
inn einn, sem er þess megnugur
að gjörbreyta heiminum, afnema
stríð og blóðsúthellingar og
mynda það bræðralag, sem Krist-
ur talar um“.
Já, það mætti undarlegt vera,
ef „vísindaleg'* sönnun á fram-
haldslífi breytti ekki hugsunar-
hætti alls fjolda fólks til hina
betra. , <
Þorsteinn Jónsson. j