Alþýðublaðið - 03.08.1929, Síða 2
2
ALÞÝÐUELÁÐIÐ
Kosnmgasigar brezkra jafnaðarmanna.
Jowitt endorkosinn.
fyTÍr Prestonkjördæm i, en bauö
alþýbðblabib'í
< .Eernur út á hverjum virkum degi. >
; tijfi'ölðsla f Alpýöuhúsinu við :
liveríisgötu 8 opin IrA kl. 9 árd. i
3 »1 kl. 7 aíöd.
ííkrifsioía á sama stað opin kl. :
! 9»/,—lCP/j árd. og kl. 8—9 síðd. :
; Sinaar: 988 (atgreiðslan) og 2394 :
(skrilstoian).
• Verðlag: Áskriftarverð kr. 1,50 á :
; mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15 :
hver mm. eindðlka.
Prentsmiðja' ■» ’uiprentsmiðjan :
j (f sama hús mn 1294).
Bæjarfðgetamðlið.
Þegar fjað varð opinbert, að
rannsóknin hjá Jóhannesd Jó-
hannessyni fyrverandi bæjarfógeta
hér hafði leitt pað í Ijós, að hane
hefði alla sína embættistið hér
dregið sér vexti af búafé, sem
honum var fengið ti.l varðveizlu
sem opinberum skiftaráðanida,
urðu menn áirment bæði undrandi
óg hryggir.
Að vísu hafði kvitfcur um þetta
gengið manna á' milli og þeir,
sem bezfc. þektu starfishætti fóget-
ans, málfærslumenninnir, vissu
þetfca fullvel, en aliiur almennimgur
hafði eigi viljað leggja trúnað á,
að þessi embættismaður misbeitti
svo freklega embættisstöðu sinni.
Getur það verið, spurðu mienn
hver annan, að embættismaður,
sem gegnir einu virðulegasta og
tekjuhæsta embætti landsins, sem
dænxir flesta dólma allra í&lenzkra
dómara og trúað hefiir verið fyrir
hundruðum þúsunda eða milljón-
um af fé ómyndugra og hins op-
inbena, hafi notað þessa aðstöðu
, srna til þess að auka tekjur sín-
ár með því að taka sjálfur vexti
af fé búa, er hann- hafði undir
skiftum. Og þessi maður hafði um
mörg ár verið fulltrúi þjóðarinnar
á alþingi og jafinvel fbrseti þess:
hann hafði gegnt fjölmörguni
trúnaðarstörfu-m og komið fram
innan la-nds og utan fyrir hönd ís-
lenzku þjóðarininar.
Vær: þetta satt, v-ar það hin
tnesta hnei&a fyrir þj-óðina alla,
sorglegt vegna h-eiðurs hennar og
álits.
Reyndar v-oru men-n orðnir ýmsu-
vanir. Allir vissu, að trassaskapuir
og hirðuleysi íhaidsstjórnairiininaa'
um eftirlit nneð embættis- -og
sýslunarmönnium hafði orðið til
þess, að sj-óðþurð og fjáxdráthur
hafði orðið hjá eigi allfáum opi.i-
berum starfsmönruuim og hvers
kyns óregla dafnað og þröast.
Sjóðþurðin í Brunabótafélaginu,
atkvæðafölsunin í Hnífsdal, emb-
ættisrekstur Ejnars Jónssonair á
Patreksfirði o. fl. o. f 1., váir al-
nienningi í fersku minni, —. En
samt fan-st rnönnum ótrúiegt, að
bæjarfógetinn í Reykjavík, un-dl,r
handarjaðri rí-kisstj-óimaTinnar,
hefði- dregið sér af fé ómyndugra.
En brátt voru öll tvímæl: tekin
af um þetta. Sakamál var/höíðað
gegn Jóhamnes: og hann dærndur
til skilyrðisbundinnar refsingar.
Þótti mörgum dömurinn ötrúlega
vægur, er þeir kyntust málavöxt-
um. Niðurstaða rannsóknarinnar
var sem sé birt og kom þá í Ijós,
að taliö var, að vaxtataika fóget-
ans af búafé næmi h. u. b. 60 000
krónu-m, eða að m-eðaltali h. u. b.
6000 krónum á ári- síðan hann tók
við embættinu.
Engin mótmæli komu fram af
hálfu sakbornings gegn þeim
sakaráburði, að hann hefði tekið
til sin -vexti af búafé. Þvert á
móti viðurkendi hann það og blöð
þau, er létust vilja verjá máistað
hans. Það sanmaðiist jafnvel, að
hann hafði1 gengið svo langt i
þessu, að hanm hafði tekið fé út
úr sparisjóðsbókum og af inn-
lánsskýrteinum búa, sem voru
undir skiftum, og lagt inn á reikn-
ing sinn. Með lögkrókum -og fuii-
yrðingum um, að sýsiumenm. -og
bæjarfógetar hefðu yfáieitt haft
þenna sa-ma sið, var reynt að af-
saka- þietta athæfi. Neitun var þýð-
ingarlaus.
Málið fór síðan til Hæstaréttar
eins -og sjálfsagt var. Hæstiréttur
kom sér un-dan því að kveða upp
efnisdóm um sök eða sýknu Jó-
hann-esar og ógilti málið vegna
formgalla.
Jóhanmes og málsvarar hans
létu sem þeim líkaði þetta stórum
miður, fcváðust heizt hafa óskað
þess að fá efni-sdóm í málinu, er
skýrt kvæði á um sekt eða sýknu
bæjarfógetans.
AJ.lur almenn-ingur óskaði og að
fá skorið úr þess-u. í augu-m ólög-
fróðra manna 1-eit þetta út eins ,
og lögin gengi ekki jafnt yfir
alla. Fjöl-di smælingja h-afði verið
dæmdur til þungra refsinga fyrir
afbrot, sem í augum almennings
v-oru langtum smávægi'legri -og
orkuðu- meir tvímælis en verkn-
aður bæjaríógetans.
Og sjálfur hafði bæjarfógetinn
dæmt tugi slíkra dóma.
Geta „þeir stóru“ brotið og
flækt lögin eiins og þeim sýn-iist?
— Sv-o spurði- maður mamn
Afráðið var að taka málið upp ■
aftur. Varð þó á því lengri bið en
ætla mætti og æskilegt hefði
verið. Bergi Jónssyni, sýslumanni
á Patreksfirðí, var falið að fara
með rnálið, enda hafði ha-nn ram>
sakað það og dæmt í því hið
fyrra sinnið.
Bergur kom hingað til Reykja-
víkur 24. j-úlí, en þá var Jóhannes
nýfarinn úr bænum; hafði hann
lagt af stað til Seyðijsfj-arðar jrann
19. með „Esju“.
Daginn eftir sendi s-vo Bergur
eftir -faran-di símskeyti til bæj-ar-
fógetans á Seyðisfirði:
„Bæjarfógetinn, Seyðisíirði.
Með því að mér hefir í dag nxeð
kon-unglegr: umb-oðsskrá ireriö fal-
ið að hefja rétíarrannsákn ge-gn
Jóhannesi Jóhann-essyni fyrv-erandi
bæjarfógeta fyrir búafjármeðferð
og ég ér nú staddur í Reykjavrk,
eruö þér beðinn, ef hanin er á
Seyðisfi rði eða þar sem þér eigið
Khöfn, FB., 2. ágúst.
Jowitt dómsmáJaráðherra, sem
sagði sig úr Frjálslynda flokknum
og einnig sagði af sér þin-gmen-sku
hægt með að ná tali af h-on-um, að
tala um við hann að koma hingað
til mnnsó'fcnar með f-erð, sem út-
veguð verði fiegar í stað. Stop.
Greinilegt símsvar óskast um hæl
að Amtmannsstíg 5 hér.
Betgur Jómsou.“
Frá skrifstofu hæja-rfógetans á
Seyðisfirði kom j>að svar, að bæj-
arfógetinn væri í þimgaferðum, og
sendi því Bergur næsta dag eftir-
farandi simskeyti:
„BæjarfógetaskrMstofian,
Seyðisfirði.
Ef- Jóhannies Jóhaminesjson er á
SeyðiBfirði þér beðn-ir sýna hon-
um skeyti mi-tt frá gærdag og
i óska svars þ-egar.
Bergur Jónsson.“
En Jóhammes kom ekki-, kaus
heldur að sitja kyr, þótt hanm alt
til þessa hafi látið svo, sem h-on-
um væri það áhugamál að fá efn-
isdóm i máVmu.
y,Mgbl.“ flytur í fyrm dag alil-
ianga grein um bæjarfógetamálið
með gríðarstórri, feitletaðri fyrir-
sögn. Er það ein-hver hin fárán-
iegasta ri-tsmíö, s-ern sézt hefir <
íslenzku blaði, og hlýtur að verða
saklrerningi -ogvelunnuram hans til
Jiinnar mestu hugraunar, eins og
reyn-dar filest s-krif blaðsins um
þetta ömurlega Imey-kslismál.
Blaðið er ákaflega montið yfir
því, hve sakborningur hafi staðið
sig vel, að koma eigi hingað suður
þrátt fyrir orðsen-dinigu Betrgs. —
,,En Jóhannes skeytti ekki hinu
vinsam-lega boði Bergs sýslu-
manns“, segir blaðiíð allhróðu-gt
og digurbarkafega. — Minnir þetta
óþægiliega á fyrri ritsmíðar blaðs-
ins, er það römaði mest eánu-rð
og skörungstekap Ein-ars Jónjsision-
ar á Patreksfirði og hampaði hin-
um fáránfega úrskurði hans. Slíkt
er lítillí greiði fyrir Jóhannes. Eins
og sfceyti: Bergs sýslumanns bera
með sér„ er Jóhanne-si með þeim
gefijnn kostur á að fcoma suður
og lofað að sj-á hanu-m fyrir fiar-
kosti, ,svo að hægt yrði að taka
mál hans fyrir. Um valdboð eða
skipun er ekki að ræða.
Sennilega be-fir Bergur ályktað
af fyrri: yfirlýsingum Jóhanne-sar
uim, að hann óskað: einsk-is frekæ-
en- að fá sem fyrst -efnisdóm ■ i
xnálinu, að hanin mjmdi taka þvi
feginshendi, að málið yröi nú tek-
ið fyrir -og því ko-ma h-ingað suður
tafariaust til þess að svo mætti
verðja. Ef að Jóhannes, s-em • er
þau'læfður lögfræðingur, telur sér
vísan sýknudóm, ieins og forsvars-
menn hans láta í visori, vaka, hlýt-
ur hann auðvitað að vilja fá þann
dóm sem allra f>Tst ppp kveð-inn.
sig þar fram að nýju af hálfn
Verkamannaflokksins, hefir nú ver-
ið endurk-osinn á þing.
iega óþægilegt fyrir sakbornirtg. flð
„Mgbl.“ skuli guma svo mikáð af
ne-itun hans. Það vefcur þá hugs-
un hjá fóllri, að ef til vil hafi
ekfci hugur fylgt miáh í fywi yfir-
'lýsingum hans. Með þessu er enn
val-dið nýj-um drætti á fullnaðar
d-ómsúrskurði uim málið. Er [xað
ákaffega illa farið bæði vegna
sakbornings -og a'llis almermings i
landin-u.
Rannsófcnardómarinn hefir auð-
vitað rétt til að stefha sakborn-
ingi tíl réttarhalds. Þenwa rétt
hefir Bergur efcki ruotað, sennifega
h-aldið, að j>ess þyrfti efcki eftir
yfiriýsingar sakbomings, ðn í aug-
um a-lmennings lítoT svo út sem
þessum sakbormingi sé gert hærra
undir höfði en öðrum og hann lát-
inn ráða þvi, hvenær mál hans
verður tefcið fjTÍ-r. EðMlegast
h|efðii verið, að Jóhannesi hefiði
verið birt réttarstefma á venju-
fegan hátt. — Lögin eiga að
ganga jafmt yfir alla-
„MgM.“ dylgjar um þ-að, að
með því að taka mál Jóhannesar
fyrir nú, hafi átt að meina h-on-
um að taka þátt í fundurn ráð-
gjafarnefnidariinnar.
Auðvelt er að sýna fram á með
fáeinum dagsetningum, hversu
fjarr-i Öllum líkindum þessar
dyigjur eiu.
Bergur kö-m hingað til bæjar-
ins 24. júlí, daginn eftir, þamn 25.,
gerir hann Jóhannesi- orð og lætuir
hann vita, að skip sé til taks þá
þegar, ef han-n vilji ko-ma. Fundir
ráðgjafaxnefndarinnar byrja ekki
fyr en 20. ágúst og nrfndarmenn
filesti-r ráðgera að leggja af stað
héðan 14. ágúst. Hefði því Jó-
hannes getað haft hér nærri þriggja
vikna viðdvöll. Er það -mun lengri
tími en ástæða ex til að ætla, að
málið hefði þurft að taka að
þessu sinni, þar s-em rawnsóknar-
dómarinn er hinn sarni og áður
og ekki er vitað, að neitt nýtt
hafi komið frarn í mál-inu.
„Póiitíska ofsókn" kallar íhaM-
ið máJshöfðunina gegn Jóhannesi.
— Því finst það e-kk-eTt tiltöfcu-
máJ, þó að hálaunaður embættis-
maður, 'hJaðinn virðin-gum og
trúnaðarstörfum, noti aðstöðu sína
sem skiftaráðandi, fjárhaJdsmaður
ómyndugra, til þess að tafca til sín
vexti af fé búa, sem honum er
trúað fyr.ir, — þegar mál þetta
er ran-nsakað og iátið ganga til
dóms, er það i augum íhaldsins
að eins „pólitísk of®ókn“.
íhaldsflokkurinn hefir lagt
hJessun sína yf-ir þenna verknað
embættismannsins með því að
Að þessu athuguðu er það á'kaf-