Alþýðublaðið - 06.08.1929, Blaðsíða 3

’AfcÞÝÐUBLAÐIÐ
3
Maconochie’s
Koœfekt í eellophanpoknnx,
Rædion Seleet Mixtnre,
Grystallized Frnits,
föinger Pleees.
Bezta sælgætið!
Krðfnr alpýðu.
Ilialdsliðið á alþingi lætnr sér sæma að viðhalda skatti
á fræðsln og mentnn æsknlýðsins.
Krafa alfiýðannar um afnám skólagjaida að engn hðfð.
Um mörg undan farin ár hefir
Aiþýðuflokkurinn barist fyrir því,
að afniumin væru skólagjöld í rik-
isskólum. Sú barátta hefir verið
háð með það fyrir augum, að
mentunin yrði sem almennust og
engum væri meinað að öðl-
as‘t hana vegna fjárskorts. Pessi
krafa um aínám skólagjalda og
um leið greiöari aðganigur fyrir
alla að mentastofnunum landsms
hefir oft komið fram á þingum
Alþýðusamband sins og átt þar ó-
skift fylgi fulltrúa allra alþýðufé-
laga á landinu. — Ekki hefiir
þessi réttlætískrafa þó fundið náð
hjá íhaldslöggjöf'unum á alþingi1,
enda var slíks ekki vön, því að
íhaldið befiir ætið verið mjög and-
stætt ölluni umbötatilraunum á
sviði meriifamálanná, einkum þeim,
sem miðað hafa að því að gera
fráíðsluna almennari og óháðari
efnahag manna en nú er. Er ekki
ölíklegt, að andúð íhaldsins gegn
bættri fræðslulöggjöf sé sprottin
af ótta við það, að með því kunni
að bresta flótti í blindingjasveit
þá, sem fylgt hefir íhaldinu og
stutt það að undanförnu.
Sú skoðun mun nú að mestu leyti
uppxætt hér á landi, að mentun
sé ekki jafnnauðsynleg og sjálf-
sögð, hvort sem ríkur eðá fá-
taekur, kona eða karl á í hlut.
Nauðsyni almennrar fræðslu er
þannig viðurkend i orði kveðnu
og álitin af flestum einn veiga-
mesti þátturinn í uppeldi æsku-
lýðsins. Hneigð íhaldsinís til þess
að skoða mentunina sem sérrétt-
indi yfirráðastéttarinnair, „buirgeis-
anna“ hefir því nokkuð orðið að
víkjja fyrir hinni rökstuddu síkoðun
um gildi og naúðsyn almennrar
fræðslu. En gegn framkvæmd
hennar hefir íhaldið emi rnegnað
að standa. Er slikt bæði ilt og
skaðlegt, því að léleg alþýðu-
fræðsla hlýtur ætíð að standa
þjóðfélaginu fyrir sönnum þfifum.
— Skoðun uppeldisfræðinga og
yfirleitt allxa, sem eitthvað hugsa
um velferðarniál þjóðanua, er sú,
að eitt helzta skilyrðið fyrir góðu
gengi þeirra sé góð og fullkomin
alþýðufræðsla. Það hefir því ver-
ið kappsmál flestra menningar-
þjóða að veita almenningi sem
beztan kost á hagnýtri mentun
i»g breyta fræðslulögunum í sam-
ræmi við hagsmuni fjöldans. —
Þekking er vald. Svo er orð-
tæki eitt, sem Englendingar raota
oft, og lýsir það vel hvert álit
enska þjóðin befir á fræðsluinni.
Að fenginni vissu um það, að
mentunin sé umdirstaða sannrar
menningar og öruggs sjálfstæðis
þjóðanna, er það tjöst, hvílík firra
það er að skatíleggja fræðisiu
ffiskulýðsins. Fé það, sem varið
er til almehnrar fræðslu, er þjóð-
félaginu sjálfu til mestrar styrkt-
ar, því að um leið og mentunin
skapar hverjum einstaklingi nokk-
urt vald og veitir honum full-
komnari lífsmöguleika, gerir hún
honum einnig auðveldara að af-
kasta meiru í þágu samfélagsins
en ella. Það verður því trauöla
hægt að halda öðru fram í fullri
alvöru, en að skylda ríkisins sé
ótviræð um að sjá fýrir þvx, að
allir, sem mentun þrá, öðUst
hana. Hin dapra reynsla liðins
tíma um það, hvemig maigir
okkar bezt gefnu manna hafa
ónýzt sjálfum sér og þjóðinni
vegna glapskygni hennar á hæfi-
leikum þeirra og fádæma hirðu-
j.eysií í uppeld/smálum, hefir ekki
enn haft þau áhrif á líf þjóðar-
innar, að fræðslan sé leyst úr
ánauð auöhyggju og vitfirtrar
venju. Enn eru skólamir, sero
eiga að gera uppvaxandi kynslóð
hæfa fyrir stöðu hennar í þjóðfé-
laginu, reknir þaimig, að nárrxs-
fólk á skóiastaðnum fær ekki að
njöta þar fræðslu, nemia gegn því
að greiða txltölulega afariiátt
gjald fyrir hana. Eru þó skól-
ar þessir rxkiiseign og kostaðiir
af almiannafé að mestu leyti.
Með slíku fyrirkomulagi er auð-
vitað öllum þorra fátæka fölksins
bægt frá því að afla sér fræðslu.
-y- í bæjum og kauptúmim, þar
sem ungiingaskólar eru eða aðrar
imentastofnanir, væri oft auðveilt
fyrir fátæka foreldxa að afla
börnum sínum fræðslu, ef skóla-
gjöld væru engin. Mun svo alloft
Austur í Fljótshlíð
iara menn ekki nú orðið, nema
i féðuœ Mfrelðam, enda ferðir
á fiverjnm degi frá
Fiskafli
á nlin landinu þann 1. ágást 1029.
Veiðistöðvar: Stórfiskur skpd. Smá- fiskur skpd. Ýsa skpd. Upsi skpd. Samtals lls 1920 Samtals 19«
Vestmannaeyjar . . 36 341 99 879 107 37 426 35 921
Stokkseyri 1 087 >» ,, 1087 1760
Eyrarbakki 388 „ 73 461 939
Þorlákshöfn .... 88 »» »» 88 548
Qrindavik ..... 4 290 8 23 2 4 323 3858
Hafnir 1035 52 27 »» 111.4 1160
Sandgerði 6 493 485 243 »» 7 22 í 5 553
Garður og Leira . . 413 56 t ' 469 529
Keflavik og Njarðvikur 9 455 594 494 >» 10 543 7 758
Vatnl.str. og Vogar . 439 »» í> *»» 439 542
Hafnarfjörður (togarai) 21405 2 407 897 2 773 - 27 572 35 827.
do (önnur skip) 13 674 1375 786 26 15 8611) 6 965
Reykjavik (togarar) 56 771 9177 2 987 8759 77 694 89 733
do. (önnur skip) 43 463 3 664 1054 273 ' 48 4542) 27824
Akranes 8 398 444 175 9017 5 799
Hellissandur .... 2 120 105 25 2 250 1212
Ólafsvík 405 310 45 760 446
Stykkishólmur . . . 686 1491 26 -- 2 203 2 273
Sunnlendingafjórðungur • 207 041 v 20 267 7 734 11940 246982 228 647
Vestfirðingafjórðungur 23 394 17 623 2144 635 43 7963) 37 997
Norðlendingafjórðungur 20 935 13 516 1 607 66 361244) 26 864
Austfirðingafjórðungur 13 222 9 926 1382 145 24 675fj 31495
Samtaís 1. ágiist 1929 . 264 592 61332 12 867 12 786 351 577 325003
Samtals 1. ágúst 1928 . 214 421 74152 8737 27693 325003
Samtals 1. ágúst 1927 . 174 152 62940 6 285 16 617 259994
Samtals 1. ágúst 1926 . 157227 43105 2848 7 732 210912
Aflinn er miðaður við skippund (160 kg.) af fullverkuðum fiski.
’) Þar með talið 2 754 skpd. keypt af erlendum skipum.
2) - —— 20 780- — — - — —
3> - — — 2 361 — — —
4) - — — 1 854 — — -. — —
) - — — 3688 -- — -' — —
Fiskifélag íslauds.
vera á slikum stöðum, að ungling-
ar á aldrinum frá 14—17 ára
hafi enga fasta atvinnu á vetrum
og hafi því ekki annað betra við
tímann að gera en að nema þarf-
legar fræðigreiniir. Viðuirvær/
þeixxa verður þannig foreldrun-
um . jafndýrt, hvort sem börnin
eru iðjulaus beitna eða í skóla.
En allur þorri alþýðufólks hefir
ekki xneiru fé úr að spila en
því, seni nemur fyrir þeini brýn-
xistu lífsnauðsynjum, sem hið ó-
breytta hversdagslíf verkamanna
gerir kröfu til, og hefir því enga
getu til að borga fé fyrxr menitun
barna sinna. Þannxg leggur ríkið
nneð skólagjöldum þá torfæru í
götu fátæklinganna, sem gerir
þetim ókleift að afla sér þeirrar
fræðslu, sem af öllum er viður-
kend nauðsynleg. I staðinn fyrir
að rikið' á að ryðja öllum sem
beinasta braut að mentasetrunum,
setur' það nú skorður við því, að
alþýðan geti öðlast nægitega
fræðslu. Slíkt ranglæti skapar
þjóöfélagsböl, senx er hlutverk
þeirrar stéttar einnar, sem fyrir
Get ekki tekld á máti
s|úklingum næstu
3—4 vikmv
Helgi Tómasson.
ranglætinu verður, að bæta úr.
Hvergi er ójöfnuður, á hvaða
sviði sem er, viðsjárverðari en
í fámennu landi. Sumir telja, að
vér íslendingar séum lausir við
þann ójöfnuð, sem á sér stað í
stóriðjulöndunum. Slíkt er auð-
vitað herfilegur misskiln/ngur, þvi
að að tiltölu við þjöðí'irauðinn er
sennilega meiri munur á fjárráð-
um einstaklinganna hér en í
nokkru öðru landi. Það er að
minsta kosti ‘víst, að fræðslu'lög-
gjöfin er.. nú þannig, að hin „al-
menna“ ungiimgamenturn er í raun
og veru sérréttindi þeixira, sem
. efnaðir eru. Fátækari hluti
þjóðarinnar hefir því orðið að
sætta sig við ' nxentunarleysið og
andlega sloortinn. Iiefir slíkt dneg-
ið nxjög úr framtaki hans og
þroska, því að þektó'ngarskartur