Morgunblaðið - 21.03.1954, Blaðsíða 9

Sunnudagur 21. marz 1954
tHORGUIS BLAÐIÐ
9
Reykjavíkurbréf:
Laugarrfagur 20. marz
Enn um handriíin — Aukinn skriður á þingstörf —
Listasafn Reykjavíkur — Sluðningur við kirkjubygg-
Enn um handr'itin
UMRÆÐURNAR um handritin
okkar hafa nú staðið í röskan
hálfan mánuð í dönskum og ís-
lenzkum blöðum. Fyrir rúmri
viku var dönsku stjórninni af-
hent svar islenzku stjórnarinnar,
sem studdist við einróma sam-
þykki allra alþingismanna, við
tillögum þeim, sem Bomholt
menntamálaráðherra hafði af-
hent Bjarna Benediktssyni
menntamálaráðherra íslands á
norræna menntamálaráðherra-
fundinum í Kaupmannahöfn. —
Eins og kunnugt er taldi ríkis-
stjórn íslands hinar dönsku til-
lögur ekki samræmast hugmynd-
um íslendinga um lausn hand-
ritamálsins.
Viðbrögð danskra ráða-
manna urðu þá þau, að Hans
Hedtoft forsætisráðherra og
formenn annarra danskra
stjórnmálaflokka lýstu yfir,
að eftir þetta svar fslendinga
væri handritamálið „ekki
lengur á dagskrá".
Svar
forsætisráðherra
ÞESSARI yfirlýsingu svaraði Ól-
afur Thors forsætisráðherra með
stuttu en einörðu samtali, sem
hann átti við Mbl. s.l. fimmtu-
dag. Kvað hann sér hafa komið
hún á óvart og benti m. a. á
fjögur þýðingarmikil atriði í
málinu.
r f ll 'L IJ L í
iar — hr betla shaldsstem
Jón Stefánsson: Hraunteig^r við Hekiu. — Eitt af málverkum þeim, sem Ragnar Jónsson gaf
Reykjavíkurbæ.
f fyrsta lagi hefði stjórn
Erik Eriksen heitið því í há-
sætisræðu haustið 1952 að
leysa handritamálið.
í öðru lagi hefði stjórn Hans
Hedtofts endurtekið þetta
fyrirheit í hásætisræðu árið
1953.
f þriðja lagi hefði báðum
þessum ríkisstjórnum verið
kunnar óskir íslendinga í
handritamálinu, þegar þær
gáfu fyrrgreindar yfirlýsing
ai.'.
í fjórða lagi nytn flokkar
þessara ríkisstjórna í dag
fylgis 6/7 hluta danska þings-
ins.
Þegar á þetta værí litíð sætti
það engri furðu þótt íslendinga
hefði undrað mjög þær tillögur,
sem nú hefðu komið frá dönsku
stjórninni og fælu það í sér, að
þeir ættu ekkert handrit að fá
einir.
Meðal fslendinga hefur þetta
svar hins íslenzka forsætisráð-
herra þótt eðlilegt og mjög í
samræmi við það sem gerzt hef-
ur. Forsætisráðherra Dana hefur
hins vegar talið það „hvassyrt“
og látið í ljós þá skoðun, að ó-
heppilegt sé að ræða málið frek-
ar.
Þannig stendur þá handrita-
málið nú. Stjórnmálaleiðtogar
í Danmörku segja að það sé ekki
lengur á dagskrá, þar sem hug-
myndinni um sameign handrit-
anna hafi verið hafnað. íslsnd-
ingar harma þessi viðbrögð. En
e. t. v. hefur endurheimt hinna
fornu þjóðardýrgripa aldrei ver-
ið jafn ofarlega í hugum íslenzkra
manna og „einmitt nú“.
Aukinn skriður á
þingstörf
NOKKUR skriður mun nú vera
að koma á störf Alþingis. Það
hefur undanfarið beðið eftir
frumvörpum frá ríkisstjórninni
um ýmis atriði málefnasamnings
hennar. — Hefur verið unnið að
undirbúningi þeirra af kappi.
Enn sem fyrr er mikill hluti
af starfi löggjafarsamkomunnar
unninn í flokksherbergjum þeirra
stjórnmálaflokka, sem með völd-
in fara í landinu á hverjum tíma.
Er það að mörgu leyti eðlilegt.
Vandasöm og fjölþætt mál verð-
ur að undirbúa vel, sækja ráð
margra manna og byggja á
reynslu einstaklinga og stofnana.
Sumsr segja að með þessum
vinnubrögðum sé verið að
fara á bak við sjálft Alþingi
og jafnvel óvirða það. En á
öllum þingum hlýtur mikill
hluti starfsins jafnan að ger-
ast í nefndum og flokkum að
Updráttur að Neskirkju, nýjustu kirkjunni, sem er í byggingu
í Reykjavík.
tjaldabaki. Þarf það engan
veginn að hisidra að málin
séu einnig rædd og krufin
írjálslega íil mergjar fyrir
opnum tjöldum á þingfund-
um,
Ádeilurnar á undirbúningsstarf
löggjafarinnar sýna þess vegna
Sigurður Ó. Óiafsson alþm.
mikinn skilningsskort á eðli
þingræðís og löggjafarstarfa.
í næstu viku er gert ráð fyrir
að frumvarp um endurskoðun
skattalaganna verði lagt fram.
Frumvarp um tollalækkun í þágu
innlends íðnaðar hefur þegar
verið flutt í Efri deild. Þá er
áfengislagafrumvarpið nú komið
úr nefnd í Neðri deild. Má því
gera ráð fyrir að eitthvert lif
verði í umTEeSum þar í næstu
viku.
Vísár a«ð iistasafni
liejkjaviktir
Á FIMMTOGSAFMÆLI sínu 9.
febmar sl. ®aJ Hagnar Jónsson
ReykjavíknritEt merka gjöf lista-
verka. T2tgssKgtiir þeirrar gjafar
verður bezf s&ýrður með bréfi,
sem gefe»Sinn ritaði borgar-
stjóranum í Reykjavik þennan
dag. Fer þaó, hér á eftir:
Hr. borgarstjóri, Gunnar Thor-
oddsen,
Ég hefi í dag sent formanni'
menntamálaráðs, hr. Valtý Stef-
ánssyni, ritstjóra, 7 málverk og
eina höggmynd, sem ég hefi beð-
ið hann að afhenda yður að gjöf,
sem örlitinn vísi að listasafni
Reykjavíkur, en á meðan ekkert
slíkt safn er ti! í bænum, óska ég
að myndunum verði komið fyrir
í barnaskólum bæjarins og öðrum
stöðum þar sem þau eru fyrir
augum almennings, sérstaklega
unglinga.
Myndirnar eru eftir Jóhannes
Kjarval, Frá Þingvöllum; Ásgrím
Jónsson, úr Borgarfirði; Jón
Stefánsson, Hraunteigar við
Heklu; Jón Engilberts, Sumar-
nótt í Kópavogi; Þorvaldur Skúla
son, Stúlka; Gunnlaugur Schev-
ing, Frá síldveiðum; Jón Þor-
leifsson, Lagarfljót og höggmynd-
in, Kossinn, er < ftir Ásmund
Sveinsson.
Það sem fyrir mér vakir, er að
ýta undir almennar óskir borg-
aranna um það að allir skólar og
menntastofnanir, verði prýddar
listaverkum samtíðar málara og
myndhöggvara okkar, og að eng-
in opinber stofnun verði reist
héðan í frá án þess að nokkrum
hundraðshluta byggingarfjárins
sé varið til þess að prýða þær
listaverkum, enda sjá nú æ fleiri,
að ekkert er jafn hvetjandi, göfg-
andi og menntandi og dagleg
sambúð við fagra list og góðar
bókmenntir.
Ég hefi beðið þrjá menn, þá
Gunnlaug Scþeving, Þorvald
Skúlason og Jón Þorleifsson að
velja myndunum staði í samráði
við yður, en tel þó nauðsynlegt
að staðarval sé einnig borið undir
sjálfa listamennina, er verkin
hafa gert, ef þeir kynnu að óska
þess.
Þegar að því kemur að allir
skólar hata eignast listaverk, sem
gerð eru sérstaklega fyrir þá, svo
að þessara mynda er þar síður
þörf, má flytja málverkin á aðra
staði u.nz bærinn hefir eignast sitt
eigið listasafh, en þó aldrei í þau
salarkynrá, sem almenningur
hefir ekki aðgang að.
Mikill fjöldi bæjarbúa hefir
undanfarna daga sýnt mér vin-
áttu í orði og verki. Mér er það
erfið tilhugsun að þakka ö!lu
þessu fólki með einfaldri orðsend
ingu í pósti eða blaði'. í þess stað
hefi ég kosið að biðja yður, hr.
borgarstjóri, að taka við þessum
listaverkum og koma þannig á
framfæri kveðju minni og þökk
til Reykvíkinga fyrir ánægjulegt
samstarf i þrjá áratugi.w
Reykjavík, 9. febrúar 1954
Ragnar Jónsson.
Samþykkt bæjar-
stjórnar s. 1. fimmtu-
daj;.
REYKVÍKINGAR þakka Ragn-
ari Jónssyni þessa fögru gjöf og
ekki síður þann stórhug og skiln
ing á giidi fagurra lista, fyrir
þjóðina, sem liggur að baki
henni. Siðáíí að hún var gefin
hefur bæjarstjórn skv. tillögu dr.
Sigurðar Sigurðssonar samþykkt
að fara pess á leit við þrjá af
vinsælustu listmálurum okkar að
mála sína myndina hver fyrir
bæinn. Skal þeim síðan valinn
verðugur staður í stofnunum bæj
arfélagsins.
Með þessu hefur skapazt vísir
að listasafni hinnar íslenzku höf-
uðborgar. Það er von og vissa
allra Reykvíkinga að það muni
verða borg þeirrp til sóma og
fólkinju, sem býr þar til þroska
og menningarauka.
Stuðningur við
kirkjubyggingar
FYRIR Alþingi liggur nú frum-
varp um kirkjubyggingasjóð. —
Flutningsmenn þess eru þeir Sig-
urður Ó. Ólafsson og Andrés
Eyjólfsson. Samkvæmt því skal
stofna sjóð er nefnist Kirkju-
byggingasjóður. — Er hlutverk
hans að veita þjóðkirkjusöfnuð-
um vaxtalaus lán til kirkjubygg-
inga í sóknum landsins og til
varanlegra endurbóta á eldri
kirkjum.
Gert er ráð fyrir að ríkissjóð-
ur greiði 500 þús. kr. á ári í
næstu 20 ár. Lán, sem sjóðurinn
veitir skulu endurgreiðast á 50
árum með jöfnum endurborgun-
um þegar um nýjar kirkjur er
að ræða, en á 20 árum þegar
lánað er til endurbóta á eldri
kirkjum.
Sigurður Ólafsson flutti
þetta frumvarp einnig á síð-
asta þingi. En þá náði þaff
ekki fram að ganga. En nú
virðist framgangur þess vera
trygigðúr. Hefur Efri deild þeg
ar samþykkt það og telja má
víst að það hljóti samþykki
Neðri deildar.
Segja má að það sé ekki von-
um fyrr að ^lþingi samþykki
slíkan stuðning við kirkjubygg-
ingar í landinu. Fram til þessa
hefur bygging slíkra húsa lítils
styrks orðið aðnjótandi. Orsök
þess er þó ekki sú, að íslend-
ingar eigi góð og fögur guðshús.
Þvert á móti verður sú staðreynd.
varla sniðgengin, að sennilega er
engin þjóð jafn örsnauð á þessu
sviði og einmitt við.
Á meðan þjóðin var kúguð og
fátæk var þess varla að vænta
að hún gæti reist sér vegleg
guðshús að hætti stærri þjóða og
auðugri. — Engu að síður mun
ræktarsemi almennings við
kirkjur sínar hafa verið mun
meiri á fyrri tímum. Kirkjan vac
þá eina samkomuhús þjóðarinn-
ar. Henni voru færðar gjafir frá
efn’amönnum og fátækum. Marg-
ar kirkjur áttu þá fagra og góða
gripi. Sumir þéiria urðu síðar
ránshendi konungsvaldsins að
bráð.
Framh. á bls. 10.