Morgunblaðið - 21.03.1954, Blaðsíða 10

10
MORGVISBLAÐIÐ
Sunnudagur 21. marz 1954
ií
ágústa Hargréf
!ir - minnlng
Péfur Björnsson fimmtugur
HÖÍN 12. þ. m. andaðist hér í
Laþdsspítalanum frú Agústína
Mí ígrét Arsrdóttir, og það hefir
vís(: fleiri en þá, sem hún fóstr-
aðf í barnæsku, sett hljóða við
antilátsfregn hennar.
! '’rú Ágústína var borinn og
barnfæddur Vestfirðingur, fædd
aðiUppsölum í Seyðisfirði 9. júlí
181}3. Af tólf systkina hópi er
nú, aðeins einn bróðir á lífi, bú-
sefttur í Noregi. — Hinn 28. júlí
19ljl giftist hún eftirlifandi manni
sldum, Birni Halldórssyni frá
Hamri á Langadalsströnd, hraust-
um drengskaparmanni. Bjuggu
þail fyrst á Vesturlandi, en flutt-
ust'hingað til Reykjavíkur árið
19>Ö og dvöldu hér æ síðan.
J|ér er hvorki ráð né rúm til
aðtrekja ættir frú Ágústínu, en
þær liggja beint til þeirra fornu
héfaðshöfðingja, sem á sínum
tírfia settu svip á Vesturland og
gnæfa enn í dag í minningunni
yfjl flatneskjuna. Slík verður
jaffian raunin, er við hittum fyr-
ir tgöfuga menn og konur Guð
er* stundum margar aidir að
skápa þá, sem hann vili vanda
sig með.
f’rú Ágústína var í æsku bráð-
gjijþ og gædd þeim glæsileika,
sei^i af bar. Glaðlyndi hlaut hún
í voggugjöf, svo klær lífsíns, sem
fle^tir verða að mæta, áttu þess
sjaídnast kost að ná tökum á
heftni, en sá eðliskostur er oftast
óhj,ður ytri aðstæðum. Af þeim
na^gtabrunni jós hún óspart alla
tið^og auðgaði umhverfi sitt af
biijiu og glaðværð. Hún var gædd
skájrpskyggni, næstum því inn-
sæfv sem oft varð vinum hennar
unclrunarefni, og gat séð í gegn-
um þoku ýmissa vandamála og
lagt á þau ráð sem dugðu; og öll
störf hennar og viðleitni miðuðu
jafnan að því, að hjálpa öðrum
og verða til góðs. En minnstur
hluti þess, sem fram fer í kring-
um okkur, gerist á yfirborði þjóð-
lífsins, svo að við brottför þess-
arar konu eru þeir ekki fciir, sem
í kyrrð og þögn blessa mmningu
hennar.
Frú Ágústína eignaðist tvö
börn, Halldór byggingameistara
og Baldvinu, sem gift er hér í
bær Þessi börn voru jafnan henn-
ar bezti auður fyrir ræktarsemi
þeirra og tryggð, þó að það kæmi
að mestu í hlut dótturinnar að
hjukra móður sinni í langri og
strfingri banalegu, með þeirri nær
gætni að ekki varð á betra kosið.
K. S.
I HANN er Skagfirðingur i húð og
hár, kominn af gáfuðu. og
traustu bændafólki í báðar ættir,
sonur hjónanna Dóroteu Jóels-
dóttur og Björns Péturssonar,
sem bjuggu á Stóru Þverá í
Austurfljótum.
Lítil kynni hafði ég af for-
eldrum Péturs, enda voru þau
farin af !andi burt fyrir mitt
minni, en Björn kom í átthagana
eftir áratuga fjarveru og honum
kynntist ég vel nú á seinni ár-
um, þá háöldruðum. Björn var
góður maður, skemmtinn, stál
minnugur, góður hagyrðingur og
í einu orði sagt djúpgáfaður. —
Hann lézt síðastliðið sumar norð-
ur í Skagafirði.
Það var laust eftir aldamótin,
sem foreldrar Péturs fluttu bú-
ferlum til Ameríku eða nánar til-
tekið árið 1904. Þá var Pétur 13
vikna og þau skildu reifastrang-
ann eftir hjá ömmu hans og afa,
Þórönnu Magnúsdóttur og Hall-
dóri Jónssyni. Þau voru foreldr-
ar Dóroteu (Haíldór stjúpfaðir).
Þegar ég var tíu ára snáði var ég
á sama heimili og þessi góða fjöl-
skylda og tókust þá þegar hlý
kynni á milli okkar Péturs og
fósturforeldra hans.
Eins og oft vill verða með börn
á þessu reki, skiftist á skúr og
skyn í samlífi okkar drengjanna,
en Þóranna blessunin bar sáttar-
orð í milli, og hallaði ekki mín-
um hlut fremur en dóttursonar-
ins. Aldrci gleymi ég setningu,
sem Þóranna viðhafði, þegar
henni fannst mér misboðið, en
þá lá ég úti í horni á baðstof-
unni og skældi hástöfum. Hún
sagði: „Sigur annars er sársauki
hins, en sanngirni er boðorðið
æðsta“.
Enga konu hef ég þekkt, sem
haldið hefur betur þetta boðorð
en einmitt Þórönnu. Blessuð sé
hennar minning.
Þá er Pétur var ferindur höfðu
foreldrar hans, þá búandi í Kan-
ada, sótt það fast að fá son sinn
vestur og vildu leggja til farar-
eyrir í því skyni. Það drógst með
þetta fyrirhugaða ferðalag þar
til Pétur var 17 ára gamall. Þá
lagði hann upp í þessa óvissu
langferð til foreldra og systkina,
sem hann þekkti ekki frá öðrum.
Ekki er mér annað kunnugt en
að Pétur hafi unað hag sínum
vestur þar. Hann stundaði nám
á vetrum og ýmis störf þess utan,
sem mér eru ekki kunn. — En
íslendingurinn asgði til sín í æð-
um þessa ungmennis, því eftir
fjögur og hálft ár hjá góðum for-
eldrum og systkinum, lagði hann
land undir fót. „Römm er sú
taug, sern rekka dregur föður-
túna til“. Enda hefur fjallkonan
heillað fsrðalang þennan meira
heldur en milljónaborgir vestan-
hafs.
Eg man hve mikið ég öfundaði
Pétur þegar hann kom að vestan,
hann var líka með gullúr upp á
vasann, og átti marga fatnaði, og
hitt sem meira var, að hann tal-
aði enska tungu eins og móður-
málið.
Já, Pétur var vel á sig kom-
inn, góðurn gáfum gæddur, fríð-
ur sýnum og sérstakur félagi —
Allir vildu vera með honum,
hann var líka hrókur alls fagn-
aðar og kunni frá mörgum
NÝKOM/Ð
Nælonblússur á góðu verði
Mislit nælonmillipils
Fallegir nælonhanzkar
Meyjaskemman
Laugavegi 12
skemmtilegum æfintýrum að
segja. — I sveitinni og víðar var
hann fenginn til að segja ferða-
söguna, sem þótti með ágætum
að stíl og meðferð.
Ljúft er mér að geta þeirra
ágætishjóna Indíönu Sveinsdótt-
ur og Konráðs Sigurðssonar, stór
bónda að Yzta-Hóli í Sléttuhlíð,
og síðar að Mýrum í sömu sveit,
en Pétur varð tengdasonur
Framh. á bls. 12
ara a morgitn:
Giíðrún Þorsfei
GUÐRÚN er fædd 22. marz 1894,
dóttir Þorsteins Gíslasonar, út-
vegsbónda og konu hans, Kristín-
ar Þorláksdóttur, og bjuggu þau
hjón að Méiðastöðum í Garði,
Gullbringusýslu.
Guðrún fluttist með foreldrum’
sínum til Reykjavíkur árið 1916
Reykjavíkurbréf
Framh. af bls. 9.
Líflaust form
hins nýja stíls
EN nú er tekið að byggja nýj-
ar kirkjur, einkanlega í kaup-
stöðum landsins. — íslenzkir
húsameistarar hafa fengið
tækifæri til þess að móta
svip þeirra og stíl í varanlegt
byggingarefni. — Hinar nýju
kirkjur munu þess vegna
standa nm aldir. Það er því
hið mesta hryggðarefni,
hvernig til hefur tekizt um
flesíar þessar byggingar. í stíl
þeirra örlar ekki á fegurð eða
frumleik. Þvert á móti eru
sumar þeirra ljótleikinn upp-
málaður, líflaust form án
allra tengsla við þann til-
gang, sem þeim er ætlað að
þjóna.
íslenzka torfkirkjan, sem
grotnaði niður og eyddist fyrir
tímans tönn tók þessum stein-
runnu guðshúsum að mörgu leyti
fram. Hún gerði enga tilraun til
þess að villa á sér heimildir. —
Grasi gróið þak hennar og torf-
veggir féllu vel inn í umhverfi
sitt í fjörðum og dölum. En hin-
ar nýju kirkjur eru í stríði við
umhverfi sitt. Hroki og styrkleiki
byggingarlags þeirra er í æpandi
ósamræmi við hina fálmkenndu
veiklun hugmyndafátæktarinnar,
sem skín út úr stíl þeirra. Það
er rétt eins og þær segi drembi-
lega: Hér ætlum við að standa
um allan aldur, hvað sem hver
segir um okkur.
íslenzkir húsameistarar hafa
byggt mörg falleg íbúðarhús,
skóla, hraðfrystihús og jafnvel
beinamjölsverksmiðjur. En kirkj-
ur virðast þeir enn sem komið
er, ekki ráða við.
Enn eitt hálmstra
handa Alþýðu-
flokknum
ALÞÝÐUBLAÐIÐ hefur gripið
enn eitt hálmstrá til þess að
halda sér við í málefnaörbirgð
sinni. Biaðið heldur því nú fram
með offorsi, að frávísun frum-
varps um að verkalýðsfélög fái
styrk ein sér úr félagsheimila-
sjóði til þess að byggja félags-
heimili, sýni fjandskap við verka
lýðssamtökin í landinu.
í þessu máli eins og svo mörg-
um öðrum veit blaðið ekkert
hvað það er að fara. Ýms verka-
lýðsfélög hafa nú þegar fengið
styrk úr félagsheimilasjóði til
byggingar félagsheimila í sam-
starfi við önnur félagssamtök al-
mennings í byggðarlögum sín-
um. Þau munu halda áfram að
njóta slíkra styrkja. Það er því
hrein blekking, sem Alþýðublað-
ið gerir sig sekt um, að verka-
lýðsfélögin séu höfð að hornrek-
um í þessum efnurð. Hitt er rétt,
sem stjórn félagsheimilasjóðs hef
ur bent á, að sjóðurinn hefur ekki
ennþá bolmagn til þess að styrkja
einstök félagssamtök til bygging-
ar samkomuhúsa. Lögin gera líka
ráð fyrir því að samvinna sé um
þessar framkvæmdir miili sem
flestra almenningssamtaka.
Á það hefur einnig verið bent,
að fæst verkalýðsfélög hafa fjár-
hagslega getu til þess að byggjö
ein yfir sig fullnaégjandi húsa-
kynni. Það er þess vegna ekki
síður í þeirra þágu en annarra
að ná samvinnu við önnur fé-
lagasamtök um baetta aðstöðu til
félagslegs samstarfs. Allt hjal
Alþýðublaðsins um fjandskap við
verkalýðssamtökin í þessu sam-
bandi er þess vegna gjörsamlega
rakaiaust og út í bláinn.
Á það mætti svo minna, að
það eru ekki Alþýðuflokks-
menn, sem hafa beitt sér fyr-
ir síoínun félagsheimilasjóðs
og stuðningi við félagasamtök
víðs vegar um land til bygg-
ingar sómasamlegra sam-
komuhúsa. Það eru allt aðrir
menn. Þau verkalýðsfélög,
sem fengið hafa styrk úr fé-
lagsheimilasjóði til þessa, í
samvinnu við önnur félaga-
samtök, eiga það því alls ekki
Alþýðuflokknum að þakka.
Er þetta
stefna“?
,íhalds-
HTNIR sósialísku flokkar eru á
undanhaldi á íslandi. Síðan árið
1949 hafa kommúnista og Al-
þýðuflokkurinn tapað 6 þingsæt-
um af 19, sem þeir áttu þá. Ef
þeir halda áfram að tapa með
svipuðum hraða næstu 5 ár munu
þeir að þeim tíma liðnum eiga
aðeins 7 fulltrúa á Alþingi.
Eina leiðin, sem þessir flokkar
sjá út úr öngþveiti sínu er að
æpa stöðugt um „íhald“. Þeir
kölluðu ráðuneyti Steingríms
Steinþórssonar, sem fór með völd
nær allt s.l. kjörtímabil „mestu
íhaldsstjórn á íslandi“. Ennþá
hafa þeir ekki gefið ríkisstjórn
Ólafs Thors, sem mynduð var á
s.l. sumri það nafn. En þeir segja
að hún sé „íhaldsstjórn“.
En hvað er til marks um það
að þessar tvær ríkisstjórnir hafi
verið ,,ihaldsstjórnir“?
Alþjóð veit að undir forystu
þeirra flokka, sem að þessum
ríkisstjórnum standa hafa verið
unnið víðtækar umbætur í land-
inu. Á sviði vatnsaflsvirkjana og
stóriðju hefur síórkostlegum
framkvæmdum verið lokið. Með
þeim hefur grundvöllurinn að at-
vinnu og afkomuöryggi þjóðar-
innar verið treystur.
í landhelgismálunum hefur
verið stigið stærra spor en
nokkru sinni fyrr til verndar ís
lenzkum fiskimiðum. — Stefnan
hefur verið mörkuð í baráttunni
fyrir friðun landgrunnsins. Henni
verður haldið áfram þar til sigur
er unninn.
Að verklegum framkvæmdum
hefur verið unnið af kappi, vegir
lagðir, brýr og hafnir byggðar,
skólar og sjúkrahús reist. Og nú
er unnið að allsherjar undirbún-
ingi að rafvæðingu alls landsins.
í húsnæðismálum hefur verið
lagt kapp á að styðja efnalitla
einstaklinga til þess að bæta úr
húsnæðiserfiðleikum sínum og í
ræktunarmálum hefur stöðugt
verið sótt fram. Framlög til fé-
lagsmála og öryggismála al-
mennings hafa verið stóraukin.
Er þetta „íhaldsstefna“
einsog hinir sósialísku flokkar
segja? Nei, þvert á móti. Þetta
er raunhæf framkvæmda-
stefna, byggð á einstaklings-
framtaki og trúnni á hinn
skapandi mátt frelsisins. —
Hínni mun Sjálfstæðisflokk-
Crfnn halda áfram að berjast
fyrir. Hann mun ekki láta hið
neikvæða nöldur grýlutrúar-
manna hindra framkvæmd
þeirrar stefnu, scm byggir í
senn á reynslu og þörf hinnar
íslenzku þjóðar.
og hefur átt hér heima alla tíð
síðan. Á þeim tímum, er mann-
dómsár hennar runnu upp fyrir
um 40 árum, voru umbrotatímar
í íslenzku þjóðlífi og bjartara
yfir framtíðar áformum manna
en áður var. 24 ára gömul gift-
ist Guðrún Magnúsi Árnasyni,
stýrimanni, en hann hafði þá ný-
lokið skipstjórnarmannaprófi og
var heiðríkja yfir framtíðarbraut
þeirra. Ekki höfðu þau hjónin
lengi gengið fram m&ð samtíð
sinni til hamingjusamra og betra
lifs, er fyrstu örðugleikar mættu
hinni ungu konu. í „Spönsku
veikinni" 1918 missti hún mann
sinn efíir aðeins 4 mánaða sam-
búð. Eitt barn áttu þau hjónin,
er fæddist að föður sínum látn-
um. Reyndi nú á þrek og dugnað
hinnar ungu konu að sjá sjálfri
sér og barni sínu farborða í þeirri
erfiðu baráttu, sém fram undan
var.
Eftir lát manns síns dvaldist
hún á heimili foreldra smna í 9
ár með Magnús son sinn og hlaut
þar hina bestu umönnun. Mun
hún aldrei gleyma því ástríki
og vináttu allri, er hún og barn
hennar áttu þar að mæta, er
erfiðleikar voru mestir og hún
þurfti mestrar aðstoðar við.
Síðar giftist Guðrún Þorsteini
Guðmundssyni skipstjóra, hinum
ágætasta manni og hafa þau
eignast 4 börn, 2 stúlkur og 2
drengi. Fyrir 10 árum síðan urðu
þau fyrir þeirri miklu sorg að
missa yngri soninn, Jens, af slys-
förum. Mun þetta atvik hafa
gengið nálægt þessari fjölskyldu
allri, ekki sízt móður hans, er
hafði orðið að reyna margt allt
frá því er hún missti mann sinn
í blóma lífsins.
Þrátt fyrir margháttaða erfið-
ieika er Guðrúnu hafa mætt á
lífsleiðinni, á hún sanna gieði og
mannkærleika. Guðrún er stór-'
brotin i lund og mótuð af þeim
fangbrögðum, sem hún hefur átt
við lífið. Að sjálfsögðu á hún
ekki samieið með öllum, hvað
viðkemur viðhorfum til lífsins,
enda sjaldgæft um þær konur
og karla, sem manndómsmenn
eru. En þeir, sem hafa kynnst
henni bezt, geta um það dæmt,
að hún er sannur vinur vina
sinna. Þeim hinum sömu er líka
kunnugt um ástríki hennar og
alla ósérhlífni við sjálfa sig til
þess að sjá ástvinum sínum far-
borða, enda hefur hún í því orð-
ið öðrum til fyrirmyndar og á
sannarlega virðingu allra skil-
ið og virðingu meiri en að hennar
sé getið í stuttri blaðagrein í
tilefni þessa merkisafmælis
hnnar.
Guðrúny er ekkert launungar-
mál, að Kún þakkar Guði fyrir
alla hans varðveizlu og kærleika,
sem hann hefur sýnt henni o^
hennar heimili frá því fyrsta,
enda segif hún sjálf, að hún væri
ekki komin fram á þennan dag, ef
styrktar frá honum hefði ekki
notið við.
Börn Guðrúnar eru þessi: Frá
Framh. á bls. 12