Morgunblaðið - 29.04.1954, Blaðsíða 11

Fimmtudagur 29. apríl 1954
MORGVISBLAÐIÐ
11
Hðllgrímur Krisfpusson
málarameistari - n
HINN 10. apríl var á Akureyri til
snoldar borinn Hallgrímur Krist-
jánsson, málarameistari frá
Hrafnsstöðum í Svarfaðardal. —
Hann andaðist hér í sjúkrahúsinu
3. þ. m. á 74. aldursári.
Hallgrímur var af sterku og
traustu bergi brotinn, fæddur að
Hrafnsstöðum 30. október 1880,
sonur búandi hjóna þar, þeirra
Krisíjáns Hailgrimssonar og Guð
rúnar Halldórsdóttur. Fermingar-
árið missti hann föður sinn, og
turðu þá elztu börnin að aðstoða
móður sína, sem bregða varð búi
og flytja burtu. Fluttist Hallgrím-
ur til Akureyrar innan við tví-
tugt, og hugðist nema járnsmíði,
en hvarf brátt frá því ráði. Sneri
hann sér þá að því að læra húsa-
málningu hjá Einari Jónssyni,
málarameistara, er hér dvaldi um
skeið um og úr aldamótunum, og
þótti frábærlega vel að sér í sinni
grein. *
Máiaraiðn stundaði Hallgrímur
síðan alla tíð, og verzlaði jafn-
framt með vörur, sem henni til-
heyra. Við aðra kaupsýslu fékkst
hann og nokkuð um skeið, og
einnig tók hann hér all-mikinn
þátt í síldarútgerð um mörg ár,
og alls staðar þótti hann hygg-
inn og traustur atorkumaður.
Um fertugsaldur kvæntist Hall-
grímur tvítugri, glæsilegri konu,
Þórunni Lúðvíksdóttur, þing-
eyskri að ætt. En sambúð þeirra
varð stutt, aðeins 13 ár, því að
frú Þórunn andaðist árið 1933
frá 4 ungum börnum þeirra
hjóna, en eitt barn höfðu þau
misst. Tók þá Sveinbjörg, systir
Hallgríms, við búsforráðum og
gekk börnunum í móðurstað. —
Ólust þrjú börnin þannig upp
hjá þeim systkinum, en eitt hjá
móðurfrændum. Mun það almæli,
að þessu móðurhlutverki hafi frk.
Sveinbjörg gegnt með hinni
mestu prýði og fórnarlund, enda
hafa börnin mannast ágætlega.
Þau eru: Kristján, lyfjafræðing-
ur, kvæntur danskri konu, Ásta,
gift Jóni Björnssyni, skrifstofu-
manni, og Auður, gift Viktor
Aðalsteinssyni, flugmanni; og
svo Þóra, nú í Noregi, ógift.
og lét hann þá oft fjúka gaman-
yrði, því hann var að eðlisfari
spaugsamur og oft léttur í máli,
en þó fremur dulur og fáskiptinn.
Og það má vist telja, að margur
hafi reynt það, að hann var öðl-
ingur í lund og drertgskaparmað-
ur. En allra var hann ekki, en
trölltryggur þar sem hann tók
við.
Og nú kveðjum við hann, gaml-
ir félagar og vinir frá fyrstu ár-
um aldarinnar, þökkum honum
gömul og ný kynni, og biðjum
honum blessunar.
Sn. S.
Ekki spurðir.
VÍNARBORG — Austurríska
stjórnin hefir borið fram and-
mæli vegna þess, að heimsfriðar-
ráð kommúnista hefir flutt bæki-
stöðvar sínar frá Prag til Vínar-
borgar. Hvorki voru austurrísk
yfirvöld spurð leyfis né þe’m
tilkynnt um vágestinn.
Breytingar á rúm-
ensku sfjóminni
BÚKAREST, 20. apríl — Rúm-
enska stjórnin hefur nú verið
endurskipulögð að rússneskum
sið, þar sem kommúnistaflokkur-
inn er aðskilinn frá ríkisstjórn-
inni. Breytingin hefur það í för
með sér að Georgy-Dej forsætis-
ráðherra verður ekki lengur
framkvæmdastjóri kommúnista-
flokksins. Flokkurinn veðrur nú
settur undir stjórn fjögurra
manna ráðs. —Reuter.
Bandaríkin færa út
æfingasvæði
WASHINGTON, 20. apríl — Yfir-
stjórn flugmála í Bandaríkjun-
um, hefur ákveðið að færa út
æfingarsvæði sitt fyrir fjarstýrð-
ar flugvélar, frá Florida til
brezku evjunnar Ascension, sem
liggur hálfa vegu milli Brasilíu
og Afríku. Núverandi æfingar-
svæði er 1600 km og er á svæð-
inu milli Florida og Puerto Rico.
Þegar æfingasvæði þetta hefur
verið fært til Ascensioneyjar
verður það 5100 km. —Reuter.
Þjóðdansafélagið
heimsækir SeKoss
SELFOSSI, 27. apríl: — Á laug-
ardaginn komu hingað aufúsu-
gestir frá höfuðborginni. Þjóð-
dansafélag Reykjavíkur skemmti
hér í Selfossbíói og sýndi þjóð-
dansa frá 15 löndum undir stjórn
Sigríðar Valgeirsdóttur. Einnig
sungu þeir einsöng Ólafur Magn-
ússon frá Mosfelli og Guðmundur
Guðjónsson.
Skemmtun þessari var afar vel
tekið, enda var hún ósvikin og
ánægjuleg í alla staði. — kik.
Islandsmótið í Badminton
var fjölsótt og skcmmtilegt
En áður en Hallgrímur kvænt-
ist, hafði Sveinbjörg jafnan séð
Um heimili hans af mikilli rausn
og myndarskap, og var mjög
kært með þeim systkinum alla
tíð, enda studdu þau hvort annað
með ráðum og dáð.
Hallgrímur Kristjánsson var
ekki borinn til fjár. Foreldrar
hans voru fátæk, en sjálfbjarga.
Hann varð því snemma að
treysta á sjálfan sig og bjargast
á eigin spýtur. Ekki var hann
„lærður . í skólum“, fremur en
flest börn þeirra tíma. En svo
greindur var hann, svo menni-
Jega vaxinn að skapgerð og inn-
ræti, að óhætt má fullyrða, að
hann hafi verið mörgum lang-
skólagengnum manni mannaðri i
hugsun og athöfn, reglusemi og
prúðmennsku. Og framkoma hans
öll var jafnan stillileg og hátt-
vís. Hann var sjálfmenntaður
menningarmaður.
Og Hallgrímur var einnig list-
hneigður að eðlisfari. Minnumst
við þess, vinir hans og söngbræð-
ur á sinni tíð, þegar „Hekla‘.‘ var
hér sigjósandi, hve innilega hann
skemmti sér við söng og hljóm-
list á þeim árum, og hve glaður
hann var og góður féiagi í Heklu-
förinni nafnkunnu til Noregs
1905. — Við minnumst þess nú,
að á þeim árum logaði oft glatt
á gleðinnararni heimilis hans í
Brekkugötunni. Vig gleymum
heldur ekki gestrisni hans og
þeirra systkina, og það hafa
raunar fleiri fengið að reyna,
sem þeim hafa kynnst.
Hallgrímur Kristjánsson talaði
aldrei mikið um það, sem hann
gerði vel. Hitt lá honum stund-
um nær, að narta í sjálfan sig,
DAGANA 17. og 19. þ. m. var
haldið íslandsmót í badmin-
ton. Leikið var í íþróttahúsi
KR við Kaplaskjólsveg.
Fjögur félög tóku þátt í mót
inu, Ungmennafélagið Snæfell
í Stykkishólmi, Ungmennafé-
lag Selfyssinga, Selfossi,
íþróttafélag Reykjavíkur og
Tennis- og badmintonfélag
Reykjavíkur.
Keppni í ýmsum greinum
var mjög skemmtileg, og á
tölu áhorfenda mátti sjá, að
áhuginn glæðist óðum á þess-
ari fögru íþrótt. Fimm verð-
launapeningar féllu í skaut
þátttakenda frá TBR, en
Stykkishólmarar unnu þrjá.
í úrslitum keppninnar, sem er
útsláttarkeppni, fóru leikar
þannig í einstökum greinum:
Einliðaleikur karla: Vagn Ott-
ósson (TBR) vann Geir Oddsson
(TBR) með 18:13 og 15:2. Vagn
vann til eignar bikar þann, er
Kaupfélag Stykkishólms gaf og
keppt var um í fyrsta skipti árið
1950. Tvö fyrstu árin vann Ágúst
Bjartmarz frá Stykkishólmi, grip
þennan, en síðan hefur Vagn
unnið hann þrisvar í röð. Enginn
vafi er á því, að Vagn Ottósson
er bezti badmintonleikari lands-
ins, þótt nokkrir gpðir leikmenn
frá Stykkishólmi og Reykjavík
veiti honum jafnan harða keppni.
Geir Oddsson er ungur og efni-
legur badmintonleikari, sem flutt
ist nýlega frá Stykkishólmi til
Reykjavíkur. Fyrri lotan i úr-
slitaleiknum milli hans og Vagns
var 'rrijög vel leikin af beggja
hálfu og spennandi. Af öðrum
góðum leikjum í einliðakeppn-
inni má t.d. nefna leik Vagns
Ottóssonar og Ágústar Bjart-
marz, sem Vagn vann (18:13 og
15,8) og leik Ólafs Guðmundsson-
ar og Þorgeirs Ibsen frá Stykkis-
hólmi. Þorgeir vann með 18:15,
8:15 og 17:16.
Einliðaleikur kvenna: Ebba
Lárusdóttir frá Stykkishólmi
vann Júlíönu Isebarn frá TBR
meg 11:6 og 11:9. Er það í þriðja
sinn í röð, sem Ebba verður Is-
landsmeistari í þessari grein og
vann hún til eignar bikar þann
er Sigurður Ágústsson, alþm., gaf
og keppt var um í fyrsta skipti
árið 1950. Halla Árnadóttir frá
Stykkishólmi hafði áður unnið
bikarinn tvisvar sinnum. Júlíana
er tvímælalaust bezti badminton-
leikarinn úr hópi kvenna í
Reykjavík.
Tvíliðaleikur karla: Sigurveg-
arar urðu Vagn Ottósson og Ein-
ar Jónsson frá TBR og unnu úr-
slitaleikinn vig Geir Oddsson og
Pál Andrésson frá TBR með
15:7 og 15:0. Þeir Einar og Vagn
hafa löngum verið sigurstrang-
legir, enda afburða badminton-
leikarar, hvort sem þeir leika
saman eða sitt í hvoru lagi. Einar
mun sjaldan hafa leikið jafnvel
og í móti þessu.
Tvíliðaleikur kvenna: Ebba
Lárusdóttir og Ragna Hansen frá
Stykkishólmi unnu þær Júlíönu
Isebarn og Unni Briem frá TBR
í úrslitaleiknum með 15:13 og
15:5.
Tvenndarkeppni: Islandsmeist-
arar urðu Vagn Ottósson og Unn-
ur Briem frá TBR. Unnu þau
Einar Jónsson og Júlíönu Isebarn
í úrslitum með 13:15, 15:7 og
15:10.
Síra Hólidan Helgasan
prófastur ó Mostelii
Minningarorð j
ÞAÐ er sagt, að þegar Jónas
Hallgrímsson spurði lát ástvinar |
síns, síra Tómasar Sæmundsson- j
ar, hafi hann mælt fyrst í stað
aðeins þessi tvö orð: „Dáinn, horf
inn“. Söknuðurinn batt tungu 1
hans. En síðan orkti skáldið hið
gullfagra erfiljóð, sem allir kann- j
ast við og sígilt er talið.
Þegar harmafregnin um hið
óvænta og skyndilega fráfall
prófastsins á Mosfelli, síra Hálf-
dans Helgasonar, niðja sira Tóm- |
asar, barst út um landið fyrra '
föstudag, hygg ég, að mörgum
hafi farið ekki ólíkt Jónasi forð-
um. Og þar var rík ástæða til:
Kunnur atgervismaður allt í einu
fallinn í valinn, frá ótal verkefn-
um og áhugamálum, góður félagi
ekki framar í hópnum, trúfastur
vinur kvaddur burt.
Já, „dáinn, horfinn“ — er það
ekki í rauninni hið eina, sem
hægt er að segja oft í þessum j
sporum? En hversu grátfegin sem
vér vildum bæta þar síðar við, j
þá er það sjaldnast á valdi voru. j
Ekki það, er vér helzt kysum.
Það finn ég svo vel, nú, þar
sem ég sit langt fjarri fornum
slóðum og rek minningaþráðinn
aftur í tímann, er leiðir okkar
síra Hálfdans lágu fyrst saman.
Ég þekkti hann raunar áður
en eiginleg kynni okkar hófust
og var undarlega hlýtt til hans,
ókunnugs manns. Ég gekk fram
hjá biskupshúsinu í Tjarnargötu
nærri daglega í mörg ár, og ég
mætti honum oft á þeirri leið.
Stundum þarf ekki meira til að
vekja traust vort og vináttu-
kennd.
Svo varð hann kennari minn
í Menntaskólanum, vetrarlangt,
— og við vorum bezti bekkurinn
hans, sagði hann einhverntíma
seinna. Að vísu var kennslu-
greinin, kristin fræði, ekki jafn
dáð af öllum, og ungi guðfræð-
ingurinn stillti þá líka í hóf kröf-
um sínum og lærdómi. En tím-
arnir hans iðuðu af fjöri og glað-
værð, þó að viðfangsefnið væri
alvarlegt. Og í staðinn röðu^ðum
við okkur öll með tölu á ferm-
ingarbekkina í Dómkirkjunni,
þegar kandídatinn steig þar í
stólinn. Og þá held ég, að hann
hafi í fyrstu átt erfitt með að
verjast brosi, er hann leit yfir
þessa hæversku, hljóðu hjörð.
En kynni okkar náðu lengra.
Skömmu síðar varð Hálfdan
Helgason prestur á Mosfelli, og i
Brautarholti átti hann sumar
eftir sumar, fastan kirkjugest og
góðan áheyranda í gömlum nem-
anda sínum úr Menntaskólanum.
Ég gleymi aldrei þessum sunnu
dögum, þegar síra Hálfdan kom
þeysandi á gæðingi sínum út með
Esjunni, sem „skein þá öll svo
skínandi breið“, eins og Matthías
kvað. Einkum er mér þó minnis-
stæður fyrsti sunnudagur í vetri
1927, þegar svo langt var komið,
að ég átti sjálfur að stíga í stól-
inn hjá sóknarprestinum. Ég veit
ekki, hvor okkar var kvíðnari
daginn þann á leiðinni út að
Brautarholti, eh ég hef aldrei
síðan getað gleymt ýmsu því,
sem síra Hálfdan sagði við mig
þenna minnisstæða, fagra haust-
dag. Og ég held, að mér hafi
kannske sjaldan þótt vænna um
hann en einmitt þá.
Annars lærði ég margt af sírar
Hálfdani þessi ár. Hann leið-
beindi mér við nám mitt og lest-
ur og fræddi mig um prestsstarf-
ið, skyldur þess og alvöru, unað
þess og yndisstundir Og þó var
það mest um vert, að ég eignað-
ist vináttu þessa heilsteypta, holl-
ráða, gáfaða, glaða manns og
góða, drengs, vináttu, er ég mat
því meir, sem árin liðu og ég
reyndi hana betur.
Því þó að fundum fækkaði að
vonum, þegar vegir skildu, hitt-
umst við furðu oft engu að síður,
beggja megin jökla. Og ýrois
atvik lágu til þess, að við urðum,
í bókstaflegum skilningi, oftar cn.
einu sinni samferða seinustu ár-
in, og gafst þá óvenjulegt tæki-
færi til að treysta hin gömlu.
kynni.
En þó var hvergi betra en
heima hjá honum sjálfum. — A'ð
Mosfelli var unaðslegt að koma
á glaðri og góðri stund og njóta
þar vináttu hans og þeirra beggja,
síra Hálfdans og hans elskulegu
konu. Minningarnar þaðan geym
ast eins og dýrir dómar.
En hér skal staðar numið. Ég
veit, að það verða svo margir til
að mæla eftir síra Hálfdan. Og
þetta átti aðeins að vera lítill
kveðjusveigur á gröf hans, kveðja
suður yfir fjöllin, frá fjarlægum
vinum, því að við bæði hjónin
áttum þessum fágæta manni svo
óendanlega mikið að þakka. — í
ferskustu minni er það vinar-
bragð, sem hann sýndi okkur
fyrir tæpu ári, þegar hann brá
á skyndiför hingað norður, í
mesta annriki sínu, aðeins til að
fagna með okkur einum einasta
minningardegi. Og er hann sá.
undrun okkar við þessa óvæntu
gestkomu, sagði hann, rétt eins
og hann væri ekki síður forviða
á því, að við skyldum ekki þeg-
ar átta okkur á svo einföldum
hlut: „Ég kom bara, af því mér
þykir vænt um ykkur og mig
langaði til þess“. Morguninn eftir
var hann óðar allur á burt, heim
til skyldustarfanna. Þannig var
síra Hálfdan. Hann var engum
öðrum líkur.
Og þess vegna bindur treginn
tungu við fráfall hans: „Dáinn,
horfinn“. En samt er hér ekki
aðeins harður harmur og óseygj-
anleg eftirsjá. Hér eiga þeir, sem
syrgja góðan vin, allt að þakka.
Og heilög trú heldur vörð um þá
minning, því „hvað væri ella
guðleg gjöf, geimur heims og
lífið þjóða?“ Birta páskanna fell-
ur í þessi þungu spor, sem í dag
verður að ganga, og bendir í
sumar og sólarátt.
En við þá feginssýn vil ég'
horfa eftir mínum góða, ógleym-
anlega vini og bróður inn til hins
eilífa austurs og blessa minningu
hans.
Möðruvöllum í Hörgárdal,
á útfarardaginn 17. 4. 1954.
Sigurður Stefánsson.
Amerískur háskóli helgar
Islandí skemmtiskrá
SKEMMTISKRÁ, sem sérstak-
lega var helguð íslandi, fór fram
á allsherjar samkomu kennara
og nemenda háskólans Midland.
College, í Fremont, Nebraska,;v
mánud. 22. marz.
Flutti prófessor Herman
Gimmestad, forseti enskudeild-
ar skólans, erindi um íslahd,
landið, þjóðina og menningu
hennar, og sér í lagi um íslenzk-
ar bókmenntir, en hann er lær-
dómsmaður mikill og ber hinn
hlýjasta hug til íslands. Á hann
ekki langt að sækja það, því að
faðir hans, er var norskur prest-
ur í Bandaríkjunum, var mikill
íslandsvinur.
Inn í erindi sitt fléttaði pró-
fessor Gimmestad upplestur á
völdum köflum úr Njáls sögu og
Laxdælu sögu og af kvæðunum
„Norðurljós“ eftir Einar Bene-
diktsson og „Ég sigli í haust“
eftir Davíð Stefánsson, sem dr.
Richard Beck hafði talað á seg-
ulband að sérstakri beiðni pró-
fessorsins, er jafnframt las les- ■
kaflana og kvæðin í enskri þýð- .
ingu.