Morgunblaðið - 22.06.1954, Blaðsíða 9

I
Þriðjudagur 22. júní 1954
MORGCNBLAÐIÐ
9 *
+ *
Prédikun
á 1. sd. e. þrenn. 1954
í Dómkirkjunni í Reykjavík.
Prédikun biskupsins yfi
íslandi, dr.
Guðspjallið: Lúk. 12, 13—21.
I
Faðir á himnum. Leið þjóð
vora og kristni í lífsstríði
komandi ára og alda. Rlessa
oss einnig öllum þcssa stund.
Gef mér mátt til að flytja
1 fagnaðarerindi sonar þíns.
FAGNAÐARBOÐSKAPUR Jesú
ei svo mikill og undursamlegur,
að hann felst jafnframt í þyngstu
áminningarorðum.
Þannig er það t. d., er Jesús
Bpyr: „Hvað stoðar það manniim
að eignast allan heiminn og fyrir-
gjöra sálu sinni? Því að hvaða
endurgjald mundi maður gefa
fyrir sálu sína?“ í þessu er sú
hugsun fólgin, að gildi hverrar
mannssálar sé óendanlega mikið
Jafnvel umkomuminnsti smæ)-
inginn á jörðu er meira verður
en allur ytri heimurinn, Öll ríki
veraldarinnar og þeirra dýrð.
Svo er það einnig, er Jesús
Eegir um afstöðu Farísea til sín:
„Sérhver jurt, er minn himneski
faðir hefur eigi gróðursett, mun
upprætt verða.“ í jákvæðri mynd
boða orðin, að eigi er allt fall-
valt. Allt, sem Guð gróðursetuv.
.Varir — grær um eilifð.
Og svo er það enn í guðspjalli
dagsins, sem ég las, dæmisögunni
um ríka heimskingjann. Hann
hugði, að hann væri auðugur
maður og myndi njóta lífsins enn
um mörg ár. Það var allt blekk-
>ng. Ágirndin bjó honum sálar-
tjón. Líf hans var ekki tryggt
með eigum hans. Hann var í raun
og veru blásnauður og bágstadd-
ur. En í niðurlagi sögunnar er
það nefnt, sem eitt gildir: Það
að vera ríkur hjá Guði, eða eins
©g þýða má úr frummálinu: Rík-
ur á Guðs vegi, ríkur á veginum
til Guðs. Mönnunum stendur sú
auðlegð til boða, sem leiðir þá
hærra og hærra til Guðs, eilíf,
óþrjótandi.
„Ríkur hjá Guði“ er markið,
Ásmundar Guðmundssonar, við bisk-
upsvígslu i Dómkirkjunni s.l. sunnudag
sem Jesús setur mannheimi. Ekki
ríkur að eigin dómi. Það er ekki
nóg að ssgja sjálfur likt og stend-
ur i Opinberunarbókinni: „Ég er
ríkur og er orðinn auðugur og
þarfnast einskis“ og vita ekki,
,,að þú ert vesalingur og aum-
ingi og fátækur og blindur og
nakinn.“ Það, sem mannheimur
er fyrir Guði, það er hann í raun
og veru, annað ekki.
Oft hefur hann líkzt og líkist
enn ríka heimskingjanum. —
Ágirndin hefur ráðið, til fjár og
valda, taumlaus barátta verið háð
um jarðargæðin. Menn hafa orð-
ið auðugir að löndum og ökrum
og korni og hlöðum og lagt undir
sig náttúruna og öfl hennar.
Tækniframfarir hafa orðið undra
miklar og ýmist valdið blessun
eða bölvi. Margir hafa orðið rík-
ir á þessa heims vísu, en meir en
helmingur mannkynsins sveltur
enn í dag og helreykur grúfir yf-
ir rústum styrjaldarinnar miklu.
Þjóðir heims greinast í öndverða
flokka, og stríðið kalda, haturs og
tortryggni, grefur í milli megin-
djúp. Lífsskoðunin er efnisbund-
in, útsýnin eins og hjá unganum
í egginu, sem hefur skurn þess
fyrir himin.
Mannheimur vill vera ríkur.
En vill hann vera ríkur hjá
Guði?
Skilur hann, að Guð hefur ekki
sk'apað þessa jörð til þess að vera
vígvöll dýrslegrar keppni um
efnisgæðin, heldur að uppeldis-
stofnun fyrir heilan heim af
mannssálum? Skurn efnishyggj-
unnar verður að bresta, upD-
gönguaugu sjást, útsýn fást á alla
vegu, himins víðar hallir birtast,
því að líka fyrir þetta líf eru
þeir dánir, sem ekki trúa á annað.
Hvernig má þetta verða?
Hinn nývígði biskup, herra Ásmundur Guðmundsson, flytur
prédikun. (Ljósm. Mbl.: Ól. K. M.)
Riskupshjónin, frú Steinunn Magnúsdóttir og herra Ásmundur
Guðumndsson. Myndin er tekin í Alþingishússgarðinum að lokinni
vígsluathöfninni. — (Ljósm. Mbl. ÓL K. M.)
Hvernig getur fátækur mann-
heimur orðið ríkur hjá Guði?
Ég er ekki í neinum vafa um
svarið;
Hjálpin verður að koma fra
Jesú Kristi sjálfum. Hann hefur
orð eilífs lífs, sem hrífur frá
dauða og tortímingu. Og hana
hefur trúað kirkju sinni fyrir því
orði. Andi hans býr í henni.
Þannig er kirkjan enn í dag lík-
ami hans hér á jörð. En með orð-
inu kirkju á ég ekki við embætt-
ismannastofnun, heldur lifandi
samfélag fylgjenda Krists um
alla jörð af hvaða þjóð og tungu
sem er.
Þeir eru nú að vakna til skyldu
sinnar og hlutverks að standa
saman, hvað sem stjórnmálaskoð-
unum, kynþáttum og öðru slíku
liður. Kirkjudeildirnar taka að
nema kaR Krists: Allir eiga þeir
að vera eitt. Samstarf er hafið,
presta, kennara og annarra upp-
alenda, kristinna manna í hvaða
stöðu sem er, að því marki að
tryggja heimsfrið með því að
innræta öllum bróðurhug: Allt,
sem þér viljið, að aðrir menn
gjöri yður, það skuluð þér og
þeim gjöra. Samtökin teygja sig
einnig hingað norður, já, um all-
an hnöttinn.
í hverju landi
Hans orð og andi
er alltaf lifandi að semja frið.
Þetta samstarf er að vísu þrótt-
minna enn heldur en skyldi og
í ýmsu fálmandi tök. En djúp
alvara býr að baki, svo að frjóvg-
aður vísir getur í krafti Krists
orðið mikið tré, er breiði lim yfir
jörðina. „Ég er vínviðurinn,"
sagði hann, ,,þér eruð greinarn-
ar“. Það er kirkja Krists, sem
fær stöðvað styrjaldir til endi-
marka jarðar. Það er hún, sem
megnar að láta rætast spádóms-
orðin fornu um þjóðirnar:
Þær munu smíða sér plógjárn
úr sverðum sínum
og sniðla úr spjótum sínum.
Engin þjóð skal sverð reiða
gegn annari þjóð,
og ekki skulu þær temja ssr
hernað framar.
Það er kirkja Krists, sem býr
yfir kraítinum til þess að láta
æðsta draum mannkynsins verða
að veruleika — heimþrána til
Guðs, sem er lífsins kjarni. Það
er kirkjan, sem getur leitt mann-
kynið á Guðs vegu. Það er hún,
sem fær auðgað mannheim svo,
að hann verði ríkur hjá Guði. .
Til þess verður kirkjan að
sameinast, allir, sem eiga Jesú
Krist að leiðtoga og frelsara og
syni Guðs, — verða heilög píslar-
vættiskirkja eins og í upphafi,
fús til að fórna öllu fyrir riki
friðarins og kærleikans, trú
himneskri hugsjón frumkristn-
innar:
Heimsríkið er orðið Drottins
vors og Krists, og hann mun ríkja
um aldir alda.
Jesús setur jafnframt hverri
þjóð hið sama mark:
Ver þú rík hjá Guði: |
Lifir íslenzka þjóðin eftir því
boði? I
Hún er auðugri nú að jarð-
neskum eignum en hún hefur
nokkru sinni áður verið, stór-
auðug miðað við fyrri aldir.
Verklegar framfarir hennar og
afköst eru á síðustu áratugum
orðin líkari æfintýri en veru-
leika — meiri en öll fyrri ár
hennar frá landsnámsöld. Kirltj-
an fagnar framförunum og biður
þess, að þær megi stöðugt fara
vaxandi. Vissulega eru þær
mjög mikið gleðiefni, alveg
eins og það fyrir sitt
leyti, er ríki bóndinn orti mörk-
ina, fékk mikla Uppskeru og vildi
rífa niður gömlu hlöðurnar og
reisa nýjar og miklu stærri undir
jarðargróðann. En festir þjóðin
eins og hann allan hug sinn við
það og hyggur að launum á hóg-
lífi og nautnir? Ef svo er — þá
er hún nauðulega stödd, heimsk,
fátæk hjá Guði, ráfandi á veg-
inum burt frá honum, í skelfi-
legri hættu: að bíða tjón á sálu
sinni.
Þetta er ekki sagt til dóms-
áfellis, heldur til varnaðar og
sjálfsprófunar, og til þess að vér
gjörum oss það ljóst, að ekki er
síður þörf á því hér en úti um
heim, að kirkjan — félag krist-
inna manna í landinu — sé sam-
einuð og samtaka til andlegs
bjargræðis.
Sú eining fæst ekki með þeim
hætti, að allir kirkjunnar menrs
verði sammála í trúarskoðunum.
Höfundur tilverunnar hefur sýnti
það, að hann vill sem mesta fjöl—
breytni og auðlegð bæði í nátt-
úruheiminum og andlegu lííi
mannanna. Engir tveir menn 1
víðri veröld eru sama hugar um
allt og hafa vísast aldrei veriS-
frá öndverðu, ekki heldur 1
kristnisögunni. Auk þess gildii*
hér hið sama sem hvarvetna ann-
ars staðar í heiminum, að flókn-
ar Kristfræði og guðfraSði kenn-
ingar og útlistanir stoða yfirleitfc
ekki neitt. Þær verða flestum
steinar fyrir brauð. Þær skyggja
oft á í stað þess að skýra.
Til er önnur miklu ágætail
leið. Leið einingar að baki ólík-
um skoðunum. Leið, sem boð-
endur kristninnar á íslandi hafa
farið öld af öld og vakið svo'
þjóðinni kynslóð eftir kynslóð bá
trú, er bjargað hefur lífi hennar.
Við vígroða Sturlungualdaiv
áþján, nauðir, Svarta dauða, elda,
ísa, harðrétti, hungur verður þ6
aldrei svo svart yfir sorgarranni.
að eigi geti birt fyrir eilífa trú.
Lágreist og fátækleg baðstcfa
blasir við mér i fannþaktri skóg-
arhlíð í afskekktum firði um
vetrarskammdegi. Inni á einu
rúminu situr miðaldra móðir meíí
barnahóp í kringum sig. Hún e**
að segja þeim sögu. Svipur henn -
ar er mildur og fagur, og um-
hverfis ríkir heilög kyrrð. Börn-
in mæna öll á hana leiftrandi
augum. Eitt þeirra lýsir þannig
síðar þessaxi stund:
Ég man eitt kvöld við þitt
móðurkné
um myrkt og þegjandi rökkurhlú
— þú kunnir sögur að segja: - •
Ég horfði yfir björg og hvítan
sand,
ég horfði yfir á Zíon og Kanaanis-
land,
ég horfði á Guðs hetjuna deyjr.
Um slíka boðun Krists á ís-
lenzka kirkjan að sameinast, þv£
að kristindómurinn er einfal'e
mál, eins og Kristur segir sjálf-
ur: Ég vegsama þig, faðir, heria
himins og jarðar, að þú hefur
hulið þetta fyrir spekingum oK
hyggindamönnum og opinberaðt
það smælingjum. Og Páll postuli,
hálærður guðfræðingur, kvaðsfe
ekkert vita til sáluhjálpar annaf*
en Krist. Einn af prestum vorrar
þjóðar hefur sagt svo frá reynslu.
sinni á þessari leið: „Þeir höfðu.
reist í kringum Jesú heila skjald-
borg af setningum og kenning’-
um, sem ég botnaði ekkert í og
gat ekki séð í gegnum. En það,
sem ég gat ekki, það gerði hann,
Drottinn Jesús sjálfur, með sín-
um heita kærleika og sinu sterku
aðdráttarafli. Þó að ég sæi hanu.
ekki nema eins og í þoku og
gegnum hjúp, þá sá hann lönguix
mína. Og hann rauf mannhring-
inn, braut niður skjaidborgin.i,
kom á móti mér og bauð mér
leiðsögn sína. Það var hjálpin."
Kirkjan verður í orði og verki
að kosta kapps um, að Kristur
sé sjálfur boðaður, krossfestur
og upprisinn, hverju barni þjóð'-
arinnar, ungu og gömlu, eða,
eins og Páll postuli komst aS
orði „uppmálaður fyrir augum,
yðar.“ Þegar dýrðarmynd hanfl
blasir við augum þjóðarinnar,
verður öllu borgið. Þá ná áhril'
hans inn á hvert. svið þjóðlífs-
ins og gefa einnig annari aug-
légð vorri gildi, Ijós og )iti og
fegurð, eins og morgunljóm-
inn endurspeglast í daggarperl-
unum. Því að Kristur er sól hing
andlega heims, og það er eðli
sólarinnar að skína og ylja,
vekja, hressa, lífga; hvarvetna
þar sem geislar hennar lýsa, tsp
hún aflvaki kærleikans, en
skuggar úlfúðar og haturs skríða
í felur. Vandamál leysast sjálf-
krafa, er fram er boðið: ADt mitt
er þitt, en ekki heimtað: Allt
þitt er mitt.
ÍÞá rís Sólareyjan, Thule, að
L Framh. á bls. 10. j
/