Morgunblaðið - 04.07.1954, Blaðsíða 7

[ Sunnudagur 4. júlí 1954
MORGIJNBLAÐIÐ
7
I
Julius Raab9 rikiskaiislari
Áusturríkis
Encfyrskcdunarsfarfið — Dugr.aður m samheldni
ausfurrísku þjéðarinnar — Örugg handleiðsla
Italsbr kvikmyndir eru frá-
brugðnar Holiywood-kvikmyndum
í ÍTALÍU er mesta kvikmynda-
fyrirtæki Evrópu og eitt af
stærstu slíkum fyrirtækjum
heimsins. Árið 1953 voru gerðar
í Bandaríkjunum 370 langfilmur,
í Ítalíu 145, í Frakklandi 111 og
í Englandi '36.
í stærstu atriðum eru ítalskar
kvikmyndir mjög líkar öðrum
kvikmyndum. Þær fjalla um ást,
tnunað og glæpi. ítalir sjálfir eru
jafnvel orðnir leiðir á þessum
kvikmyndum og segja, “við vitum
allt um ástir og fegurð, við viljum
fá óskammfeilnar kvikmyndir
eins og gerðar eru í Hollywood".
Núverandi stjórn Ítalíu, reynir að
berjast á móti útbreiðslu áróð-
urskvikmynda, sem margar
hverjar eru gerðar í beinu áróð-
ursskyni fyrir kommúnista, þótt
þær séu sýndar og auglýstar und
ir fölskum fána, eins og til dæm-
is kvikmyndir Vittorio de Sica.
WARNER-BRÆÐUR
Það sem athyglisverðast er við
ítalskar kvikmyndir, er hinn al-
þjóðlega frarnleiðsla þeirra. Eins
og til dæmis Warner-bræður, sem
eru nú að framleiða söguljóða-
legs eðlis kvikmynd Helen of
Troy. Þeir semja sínar kvik-
myndir í svipuðum anda og „Quo
Vadis“ o. s. frv. Þeir hafa mikið
fyrir áð velja leikara í myndir
sínar og kosta ærnu fé þar til.
í vetur hafa þeir t. d. ferðast
mjög víða bæði í Ítalíu og öðrum
löndum til þess að finna unga
stúlku í hlutverk, og tókst það
að lokum. Hún varð að vera 19
ára og hafa sama augnalit og
háralit, sem þeir höfðu hugsað
sér.
LEIKARAR
FLUTTIR INN
Það er ýmislegt sem kemur til
greina við ítalska kvikmynda-
gerð. Warnarbræður verða að
nota lírur til kvikmyndagerðar í
Ítalíu, en stjórnin vil.1 ekki leyfa
þeim að fá þeim skipt í dollara.
— Þeir verða því að nota
hvern gjaldeyri í hverju landi
svo sem sterlingspund í Englandi,
franka í Frakklandi o. s. frv. •—
Þess vegna hafa þeir alþjóðlegan
samning til þess að geta kvik-
myndað í ólíkum löndum í Ev-
rópu. Þeir fullgera kvikmyndirn-
ar í Ítalíu, ekki vegna gjaldeyr-
isskorts, heldur vegna þess, að
það er léttara fyrir þá að vinna
að þeim þar en í öðrum löndum.
ítalska stjórnin og ítalskt verzl-
unarráð hefur gefið þeim leyfi
til þess að flytja inn árlega 20—
30 enska leikara og nokkra amer-
íska sérfróða menn um kvik-
myndagerð. Þar að auki hafa þeir
árlega í þjónustu sinni um 8 þús.
ítalska menn sem vinna á ýmiss-
an hátt að kvikmyndum, svo allir
eru ánægðir, nema ef til vill
ítalskar kvikmyndastjörnur og
ensku leikararnir.
SÉRSTAKT FYRIRKOMULAG
Öll lönd nema Bandaríkin hafa
gert ráðstafanir til þess að vernda
kvikmyndaframleiðslu sína. Að-
ferðir ítala eru nokkuð sérstæðar
í því efni. Er farið er á kvik-
myndasýningu i Ítalíu, eru borgð-
uð 25 sent fyrir aðgöngumiðann.
En af þeirri upphæð borgar
ítalska stjórnin tvo þriðju hluta
til baka ti.l framleiðandanna.
Vegna hvers stjórnin lækkar
ekki þessa upphæð, og framleið-
andinn hækkar ekki sína, er ekki
ljóst. En vitað er að erlendir
framleiðendur gefa engan ágóða,
þótt verðið sé nákvæmlega það
sama.
ítalskir kvikmyndaframleið-
endur hafa verið beðnir að borga
arðinn af kvikmyndum sínum
samstundis, en ekki yfir allt árið
í einu, eins og gert var síðasta
ár. Erlendir kvikmyndaframleið-
Framh. á bls. 12
Julius Raab fæddist árið 1891
í Sankt Poelten í suðurhluta
Austurríkis. Faðir hans og afi
voru báðir byggingameistarar.
— Raab'er maður einkar þægi-
legur í viðmóti og hreinræktað-
ur austurriskur millistéttarmað-
ur. Það er eklcert stórborgaralegt
við hann né heldur glæsilegt.
Hann er manna óbrotnastur og
yfirlætislausastur i framgöngu,
en eljumaður mikill og kænn
stjórnmálamaður. Hann stundaði
nám í menntaskóla einum í Aust-
urríki og síðan í Verkfræðinga-
skólanum í Vínarborg. Hann
gegndi herþjónustu í heimsstyrj-
öldinni fyrstu og var gerður und-
irliðsforingi.
AFSKIPTI AF STJÓRNMÁLUM
Þegar á háskólaárunum voru
stjórnmálin farin að heilla hann.
Þegar fyrri heimsstyrjöldinni
lauk, gerðist hann meðlimur
kristilega lýðræðisflokksins. Þar
komst hann fljótt til metorða og
naut þar fylgis og atbeina þá-
verandi foringja flokksins, dr.
Seipel. Árið 1927 var hann kos-
inn þingmaður fæðingarbæs síns,
Sankt Poelten, og var hann
þingmaður þar til árið 1934,
er dr. Dolfuss rauf þingið.
En þar með var ekki stjórn-
málaferill hans á enda. Á tíma-
bilinu frá 1934 til ’38, þegar Dol-
fuss og Schuschnigg gerðu til-
raun til að endurspegla ríki
Mussolinis í austurrísku þjóð-
félagi, lét hann enn að sér kveða
á stjórnmálasviðinu.
Raab hefur alla tíð látið verzl-
unar- og viðskiptamál til sín
taka, og árið 1934 stofnaði hann
verzlunarfélag. Síðasta mánuð-
inn, sem Austurriki var sjálf-
stætt ríki (veturinn 1937—’38),
' gerðist hann verzlunar og við-
| skiptamálaráðherra i hinni
skammlífu stjórn Schuschniggs.
ÓHREINN SKJÖLDUR
Eins og gefur að skilja er þessi
ráðherradómur svartur blettur á
stjórnmálaferli Raabs, og þá ekki
síður það, að skömmu eftir 1930
gerðist hann meðlimur í Heim-
wehr, sem var óháð stjórnmála-
liðsveit undir forystu Starhem-
berg prins. Liðsveit þessi varð
seinna aðal gróðrarstía fyrir
starfsemi og atferli fazista.
Andstæðingar Raabs nefna
þetta enn í dag sem sönnun þess,
að hann sé fazisti í raun og sann-
leika. En fylgjendur hans halda
því fram, að hann hafi frá upp-
hafi barizt gegn fazistastarfsemi
innan Heimwehr-flokksins. Því
til sönnunar benda þeir á, að
hann hafi staðið uppi í hárinu á
Starhemberg og yfirgefið flokk-
inn löngu fyrir 1938.
Raunin er aftur sú, að á þessu
tímabili var markalínan milli
hægrisinnaðra íhaldsmanna og
„heiðarlegra“ fazista í Mið-Ev-
rópu heldur óskýr. Og Raab hef-
ur alla tíð verið hægrisinnaður
íhaldsmaður.
ítalskir leikarar: Anna Magnani og Massimo Garotti.
ENDURREISNARSTARFIÐ
Hvað sem segja má um hlið-
hollustu Raabs við „austurríska
fasismann“, þá er það víst, að
, nazismi freistaði hans aldrei.
' Þegar Hitler hernam Austurríki,
ríkismönnum Menn hafa ef iil
vill gert sér vonir um, að þes'si
„stjórnmálalega kurteisi“ Raabst
fengi áorkað því sem sjö áia.
samningaþóf fjórveldanna hafðx
ekki getað haggað — þ. e. samn-
ingum við Austurríki og afnám
hersetu landsins. Hafi svo verið-
gerði Berlínarráðstefnan sl
, febrúar út um þær vonir, og un«V-
; anfarnar vikur hefur samkomw-
lagið milli Rússa og Austurríkis-
manna sízt farið batnandi.
Dr. Julius Raab
gerði Raab enga tilraun til að
stíga í stjórnarsængina með aust-
urriskum nazistum. Hann lagði
stjórnmálin á hilluna og gerðist
meðlimur í byggingarfyrirtæki
einu. Þess má geta, að hann
bjargaði á laun fólki, sem ofsótt
var vegna stjórnmálaskoðana
eða kynþátta.
En þegar í aprílmánuði, árið
1945, kastaði hann sér á ný út í
stjórnmálaiðuna og hafa völd
hans og áhrif farið æ vaxandi
síðan. Hann gerðist endurreisn-
arráðherra í stjórn dr. Renner,
og var það fyrsta ríkisstjórnin i
landinu eftir stríðið. Ástandið
var í fyllsta máta kyrkingslegt
— land og þjóð niðurbæld af
hörmungum og óförum stríðsins
og stjórnin samsteypa sundur-
lausustu flokka og einstaklinga.
En starf stjórnarinnar var í senn
giftudrjúgt og einstætt. Hún bauð
byrginn öllum þeim mörgu örð-
ugleikum, er að steðjuðu, og
hafði innan árs reist stoðir að
lýðræðislegu og skipulegu stjórn-
arfari landsins.
Einnig var Raab einn af stofn-
endum hins nýja íhaldsflokks
Austurríkis og stjórnandi iðnað-
armála innan hans. Hann hefur
frá upphafi verið atkvæðamesti
maður flokksins og gerðist for-
maður hans árið 1951.
„HVERSDAGSMABURINN"
RAAB
Stjórnmálaferill Raabs mætti
ef til vill kallast hversdagslegiM*.
Hvorki er hann afburða stjóriv-
málahugsuður, framúrskararuli
ræðuskörungur né píslarvottwr
stjórnmálaskoðana sinna eins og"
fyrirrennari hans, dr. Figl. Fn.
hann er harðger, duglegur og iff-
inn millistéttarmaður. Hann er
þegar kominn á efri ár, en er enifc
við sæmilega heilsu. Samt sem.
áður hefur þessi maður, sem til
skamms tíma hefur lítið borið 4
á opinberum vettvangi, orðiét
einvaldur flokks síns. í hópi
hinna æðstu og stæltustu stjórn-
arerindreka stórveldanna virðit.t
hann óþvingaður og heimakom-
inn. Hann býr yfir einhverjnt
innra þreki og öryggi, þesst
maður.
S
„HESTAMANGARINN" RAAB
Þrek hans og öryggi er án efa.
ávöxtur af rólyndi og kænskis:
hins stælta og reynda stjórnmála-
manns. Nánustu vinir hans og að-
dáendur hafa gefið honum viðus—
nefnið „hestamangari“. Hann tsr
einstaklega laginn samningamað-
ur og á það til að „hafna“ tiF-
boði, sem hann í rauninni þekkist,
en fær svo „aukaþóknun", þegar
hann „neyðist“ til að taka þvv
Við samningaumleitanir beinúr
hann athyglinni eindregið aðt
smávægilegum atriðum og læt-
ur sem sér sé mest umhugað iua
þau, en skýtur inn, eins og s£
tilviljun, því sem hann mestH.
varðar. Þannig er hann hættu-
legur andstæðingum sínum, þvi
að þeim er ómögulegt að reikna-
hann út.
RAAB GERIST
RÍKISKANSLARI. —
SAMBÚÐIN VIÐ RÚSSA
Skýringin á því, að Raab var
kjörinn ríkiskanslari snemma á
árinu 1953 liggur aðallega í að-
stæðum innan flokksins. Hér
komu horfur í utanríkismálum
ekki til greina, enda hafði Raab
litla reynslu á því sviði. En mál-
unum hagaði þannig til, að stjórn
armyndun Raabs bar að um svip-
að leyti og stjórnarmyndanir Eis-
enhowers í Bandaríkjunum og
Malenkovs í Ráðstjórnarríkjun-
um. — Margvíslegar breytingar
fylgdu í kjölfar þessara umskipta
innan stórvelda heimsins. Ein
þeirra var sú, að sumarið 1953
slakaði hernómsstjóri Rússa í
Austurríki skyndilega ó böndun-
I um. Raab áleit það stjórnmóla-
lega kurteisi og skyldu sína sem
ríkiskanslara Austurríkis að fara
á fund hernámsstjóra Rússa og
þakka honura fyrir vikið og örva
hann til frekari dáða í þessa átt.
Þetta gerði hann án samráðs við
vesturveldin og afleiðingin varð
sú, að seinni hluta sumarsins og
haustið 1953 átti hann í stöðugt
nánara samningamakki við Rússa
fyrir hönd Austurrikismanna. —
Þannig tefldi Raab djarfar en
nokkur annar stjórnmálamaður í
Evrópu og það alveg upp á eigin
spýtur.
Þessir samningar hafa án efa
leitt til aukinnar tilhliðrunar-
semi Rússa gagnvart Austur-
AÐEINS AUSTURRÍSKUR
STJÓRNMÁLAMAÐUR
FRÁ SANKT POELTEN
Raab er undarlegt sambland aif
kænsku og óeigingirni. Kona han,*»
er sjúklingur, og eiga þau hjón.
engin börn. Honum er ekki sýnfc
um peninga né heldur þjóðfélags—
lega upphefð og persónuleg völd;
Ekki er honum gjarnt að berasfc
á í starfi sínu. Hann er elju-
maður mikill og vinnur að jafn—
aði 14 klst. á dag. í stjórnmála-
starfi sínu og viðskiptalífi hafa.
honum boðizt óteljandi tækifæri
til að berast á og komast í mikil
efni. Öll þessi tækifæri hefuir
hann látið ónotuð. Hann lifir semv
óbreyttur smáborgari, án nokk-
urrar efnahagslegar velmegunar,
og unir vel við sitt.
Hann er ef til vill ekkert „stór-
menni“, þessi giftudrjúgi leiðtogL
farsæls smáríkis. En hann er~
„stór hversdagsmaður“ og góður
sonur ættjarðar sinnar. í sam-
kvæmi segir hann fátt, en hlust-
ar Vel. Hann er ekki glæsileguir
og aðsópsmikill „heimspólitíkus",
heldur aðeins austurrískur stjórn,-
málamaður frá Sankt Poelten,
sem hefur lært ýmislegt af reyusL
unni og reynir að færa sér það t
nyt i baráttunni fyrir ættlandiS.
(Observer),
A BEZ-r AÐ AVGLfSA J»
W I MORGV*>BLABim W
Silvano Mangano, hin fræga ítalska kvikmyndastjarna
EKKERT er það smáríkj í Ev-
rópu, sem hefur átt við meiri
erfiðleika og vandamál að etja
eftir stríðið en Austurríki. Vegna
legu landsins — á krossgötum
austurs og vesturs — hefur þjóð-
in orðið að þola hernám fjög-
urra stórvelda, jafnframt endur-
reisnarstarfinu eftir stríðið.
Þrekraunir þessar hafa verið
prófsteinn á þrautseigju og dugn-
að austurrísku þjóðarinnar. Hún
hefur sýnt fádæma samhug og
skapað sér stjórnmálalegt og
fjárhagslegt öryggi.
Þessi átök þjóðarinnar bera
einnig vitni öruggri handleiðslu
dugandi stjórnmólamanna, er
endurreistu og stjórnuðu hinu
nýja lýðveldi landsins. Hér ber
fyrst að nefna Julius Raab, sem
nú er ríkiskanzlari landsins.
ÆVIFERILL