Morgunblaðið - 18.07.1954, Blaðsíða 7

[ Sunnudagur 18. júlí 1954
UORGUNBLAÐIB
1
Norrænu búfræðingui lir urðu hugfangnir nf ræktunur-
mögukikum íslenzkrn sveitu
egir Olav Klokk frá búnaðdriráskólanum að Ási
Fyrrverandi háskólaritari við búnaffarháskólann að Ási, Olav Klokk
og kona hans Jenny.
GÖMUL KYNNI
HOPI hinna norrænu búfræð-
inga, er héldu mót sitt í
Reykjavík á dögunum var að-
eins einn, er áður hafði komið
til íslands. Þessi maður hafði
lengi fylgzt með þróun íslenzkra
búnaðarmála, fyrrv. ritari norska
landbúnaðarháskólans ag Ási,
Olav Klokk. Hann hefur nú látið
af störfum fyrir aldurssakir, þó
hann sé aðeins 68 ára gamall.
Faðir hans var búfræðiráðu-
nautur á fyrri árum sínum í
Romsdal, en tók við skólastjórn
á búnaðarskólanum að Steini á
Hörðalandi árið 1896. Þennan
almenna búnaðarskóla höfðu
nokkrir íslendingar sótt á árun-
um þar á undan. Mun Sveinn
Sveinsson er um skeið tók við
skólastjórn á Hvanneyri, hafa
verið meoal þeirra fyrstu. Þar
var líka á yngri árum sínum
Eggert Finnsson, síðar bóndi að
Meðalfelii í Kjós, Jósef J. Björns-
son er bæði var kennari og skóla-
gtjóri við Hólaskóla og margir
fleiri. En sama ár, sem Klokk
heitinn tók við skólastjórn á
Steini, kom þangað Sigurður Sig-
urðsson frá Draftarstöðum í
Fnjóskadal og hóf nám sitt þar.
Hinn norski skólastjóri gerði sér
brátt ljóst að Sigurður bjó yfir
miklum og óvenjulegum hæfi-
leikum og var tilvalinn til þess,
með fjöri sínu, hugkvæmni, eld-
legum áhuga, að hrífa landa sína
til átaka í jarðrækt, garðrækt og
allskonar framfaramálum. ~
Með þeim Sigurði og hinum
unga syni skólastjórans að Steini,
tókst hin innilegasta vinátta
strax á fyrsta ári, og hélzt síðan
alla tíð, meðan báðir voru ofar
moldu.
Olav Klokk komst að afloknu
búnaðarnámi í mikið álit meðal
landa sinna, sem grandvar og
gætinn og margfróður maður í
hvívetna. Tiltölulega ungur gerð-
ist hann aðalritari við hinn
norska landbúnaðarháskóla að
Asi. En í þeirri ábyrgðarmiklu
stöðu hafði hann jafnan glöggt
yfirlit yfir hvað eina sem gerðist
í búnaðarframförum Norðmanna.
Vegna annríkis við störf sín að
Ási, drógst það þó fyrir honum
til ársins 1934 að hann kæmi
hingað í heimsókn til vinar síns
Sigurðar. En þá fékk hann lang-
þráð tækifæri til að ferðast víðs-
vegar um landið eftir því sem bíl-
vegir þá náðu um byggðirnar. En
Sigurður heitinn var leiðbein-
andi hans í því ferðalagi.
Eftir að félagar Klokks á bú-
fræðingamótinu hurfu heimleiðis
um fyrri helgi, settist Klokk að
austur að Þórustöðum í Ölfusi og
hefur notið þar gestrisni hjón-
anna þar, Péturs Guðmundsson-
ar og frú Rögnu Sigurðardóttur,
er búa þar rausnarbúi sem
kunnugt er, en húsmóðirin á
þeim stöðum er dóttir Sigurðar
fyrrv. búnaðarmálastjóra sem
kunnugt er.
ÁLIT LÖGFRÆÐINGANNA
Ég heimsótti Klokk þar eystra
um síðustu helgi og átti við hann
samtal, sem að sjálfsögðu ekki
var einvörðungu til þess að
fræða hann um hagi íslenzks
landbúnaðar, heldur allt eins
mér til fróðleiks og skemmtunar
varðandi búnað Norðmanna og
álit hinna norrænu búfræðinga
á búnaðarskilyrðum hér á landi.
Klokk lét mjög af því, hve
ánægjulegt og fræðandi það hefði
verið að ferðast um íslenzkar
sveitir með fornvini sínum, Sig-
urði Sigurðssyni, fyrir 20 árum.
En hann segir þessa ísland.sferð
sína betri, vegna þess að hér gafst
mörgum búfróðum Norðurlanda-
mönnum _ tækifæri til að sjá og
kynnast íslandi, — einkum land-
búnaðarskilyrðunum hér. Svo lík
legt er, sagði hann, að þið íslend-
ingar gctiff fengið margvíslegt og
varanlegt gagn af þessari heim-
sókn norrænu búfræðinganna.
En einmitt vegna þess, að ég
kynntist íslandi og dagskrármál-
um ykkar og viðfangsefnum fyrir
20 árum hef ég getað gert mér
ljóst, hve gagngerðum stakka-
skiptum búnaður ykkar hefur
tekið á síðustu árum. Og er mér
það að sjálfsögðu ánægjuefni,
hve vel horfir hér í framfaraátt.
SAMSTARF VIÐ NORÐMENN
í SKÓGRÆKTARMÁLUM
Klokk var kunnugt um sam-
vinnu þá, sem komizt hefur á
milli íslendinga og Norðmanna í
skógræktarmálum. Og lét hann
ánægju sína í ljósi yfir því, hve
mikill áhugi ríkir hér á landi
fyrir skógræktinni. En hann tel-
ur engan vafa á, að skógarnir
komi íslendingum að miklu liði
í framtíðinni.
„En þið megið ekki, að minu
áliti, einblína allt of mikið á skóg
ræktarskilyrðin norður í Troms-
fylki, segir hann, vegna þess að
Tromsfylki er svo norðarlega,
allt riorður á 69. gráðu norðl.
breiddar, svo skilyrðin eru þar til
trjáræktar mun lakari en í ykk-
ar Iandi.“
En ég benti Klokk á, að eðli-
legt væri, að við fyrst í stað
festum auga á skógunum í Troms,
einmitt vegna þess hve norfflægir
þeir eru, því hér höfum viff áit
í stríffi viff vantrú á, aff hér geti
yfirleitt vaxiff skógar að gagni.
Þess vegna er það okkur hinn
mesti fengur að kynnast skógun-
um þar nyrðra og gera okkur
grein fyrir því undir hve erfiðum
skilyrðum þeir geta þrifizt.
ÞAR SEM SKÓGARNIR
VORU EYDDIR
„Ég lít svo á“, sagði Klokk, ,.að
þið getið haft beztar og gagnleg-
astar leiðbeiningar af skógrækt-
inni á Vesturlandinu i Noregi,
t. d. á Hörðalándi, því þar hafði
skóginum verið aleytt á stórum
svæðum, þangað til skógrækt var
tekin þar upp á síðustu öld með
góðum árangri.
í æsku ólst ég upp í Roms-
dal og kom til sveitanna umhverf
is Björgvin er ég stálpaðist. Þá
hafði skóginum verið eytt þar
með öllu. Tóku menn þá að gróð-
ursetja þar furuskóg, er nú hef-
ur vaxið svo, að hann gefur af sér
J gagnvið. Og greni er þar 20—30
m. hátt er gróðursett var fyrir
60—70 árum. Svo að nú eru þessir
nýskógar höggnir, til að rýma
íyrir nýgræðingi.
— En verðiö þið þá ekki varir
við nein óþægindi frá sauðfjár-
eigendum, sem sjá eftir því að
haglendi þeirra er girt og friðað
fyrir uppvaxandi-skóg?
— Nei, á því ber ekki, vegna
þess að menn telja að beitin og
friðunin verði að haldast í hend-
ur, því við þurfum bæði á beit-
inni og skóginum að halda.'
NORBMENN NJÓTA
AÐSTOÐAR FRÁ
SKÓGRÆKTINNI í ALASKA
— Þið Norðmenn hafið eins og
við Islendingar tekið upp sam-
band við skógræktarmenn í
Alaska?
— Að sjálfsögðu, því við verð-
um að leggja áherzlu á að koma
upp greniskógi ættuðum frá
Alaska, sitkagreni, í okkar landi.
Og auk þess höfum við mikinn
augastað á að útvega og rækta
Alaskaöspina hjá okkur, þvi hún
er tilvalin til eldspýtnagerðar.
Við búnaðarháskólann að Ási
hefur verið stofnaður sérstakur
sjóður er nemur hálfri milljón
norskra króna er á að styrkja
rannsóknir ó espitrjám. Einnig
hefur það verið á dagskrá að við
kæmum okkur upp kynblending-
um af ýmiskonar trjátegundum.
Kemur þar að sjálfsögðu einnig
til greina sænska risaöspin, sem
Nilson-Ehle fann fyrir nokkrum
árum ,en húft hefur reynzt vera
óvenjulega bróðþroska. En þetta
er sérstakt afbrigði aspar er hef-
ur aðra kromosomtölu en venju-
leg ösp. Tilraunir í þessum efnum
hafa farið fram m. a. með að
breyta kromosomtölunni með því
að hita frjóin. Fara þessar tilraun
ir m. a. fram í kynbótastöð Sví-
anna í Svalöf, er reyna að koma
af stað stökkbreytingu, sem ætt-
geng er.
KORNRÆKTIN OG
KLEMENZ Á SÁMSTÖÐUM
Við landbúnaðarsáskólann í Ási
er mikill áhugi ríkjandi á þess-
um tilraunum. Að visu bæði á
sviði skógræktarinnar sem á sviði
kornræktarinnar. En frægasti
jurtakynbótafræðingur okkar er
prófessar Vik, er hefur kynbætt
vorhveititegund, sem kennd er
við Ás. En mjög væri æskilegt
að við Norðmenn gætum sðstoð-
að ykkur íslendinga bæði í því,
að fá hinar hentugustu tráteg-
undir og til þess að koma korn-
rækt ykkar á öruggan grund-
völl.
Þið hafið að sjálfsögðu ykkar
ágæta Klemenz Kristjánsson við
kornræktartilrounirnar, sem í
mörg ár hefur staðið í sambandi
við Vik prófessar og slundaði
nám hjá honum fyrir allt að því
30 árum. Vegna gamalla kynna
minna af íslandi og í sambandi
við kunningsskap okkar Sigurð-
ar Sigurðssonar búnaðarmála-
stjóra hefi ég alltaf veitt þeim
Islendingum eftirtekt, er leitað
hafa fróðleiks og þekkingar til
l'’ndbúnaðarháskó!ans okkar að
Ási. Ég hef öðru hvoru átt tal við
kunningja minn Vik prófessor um
Klemenz og tilraunir hr.ns. Og
það get ég sagt með sarmi að
Klemenz nvtur mikils álits hjá
prófessor Vik, sem telur Klemenz
mjög grandvaran og gætinn mann
er veit alltaf hvað hann segir og
fullyrðir ekki neitt fyrr en hann
hefur óyggjandi staðreyndir að
! byggja á.
VfÐLEND RÆKTUNARLÖND
SEM VESTANDAFS
En svo að ég víki aítur að bú-
fræðingamótinu, segir Klokk, vil
ég leggja áherzlu á þetta: Norsk-
ir búfræðingar og búnaðarfröm-
uðir er nú sáu ísland í fyrsta
sinn, segja sem svo m. a.: Þegar
menn koma til íslands og fá tæki-
færi til að fá yfirsýn yfir þá
miklu ræktunarmöguleika sem
landið býr yfir, geta menn furðað
sig á, að menn skuli árum saman
telja Ameríku með Kanada sitt
óskaland. Hægara væri fyrir
Norðmenn t. d. að renna augun-
um til óræktaðra landflæma hér
á landi, til að taka þair til rækt-
unar.
Félagar mínir hér á mótinu
urðu svo hrifnir af kynnunum
við framtiðarmöguleika íslenzks
landbúnaðar, að í fögnuði sínum
yfir kynnum þeim, vildu þeir
gera sér það að reglu framvegis*
á fagnaðarstundum sínum að láta
sér ekki nægja að hrópa ferfallt
húrra, sem okkar er siður, held-
ur, minnugir á Norðurlöndin.
fimm skyldu húrrahrópin vera
jafnmörg til áherzluauka á fram-
tíðarmöguleika íslands, hins 5.
lands Norðurlanda.
ÁFRAMHALD KYNNA
VIÐ ÍSLAND
Oft minntust þeir á að hin al-
m'ennu búfræðingamót hefðu átt
að vera haldin hér miklu fyrr, en.
raun varð á. En nú úr því starfs-
félagar mínir hafa árætt í fyrsta
sinn r.ð leggja i þessa löngu ferð,
er ég sannfærður um að rnótin.
verða hér oftar haldin. Og þegar
búvísindamenn nágrannaþjóð-
anna hafa fengið ta:kiíæri til að
kynnast Islandi af eigin sjón og-
raun, verffur auffvcldara fyrlr
ykkur íslendinga aff njóta ráðlegg-
inga þeirra og leiðbeininga i
þeirri erfiðu göngn er þig eigsST
fyrir höndum, að byggja upp raun,
hæf ísíeuzk húvísndi er geta orff-
iff uppvaxándi kynsléff í landina
aff Önsggu gagni.
Að sjálfsögðu verður það vkkur
líka mikill léttir í framtíðinni,
hversu viðtökur ykkar og viðmót
hefur verið heillandi og aðlað-
andi fyrir gesti ykkar.
Og þó vatnavextirnir í Skaga-
firði trufluðu ferðaáætlun okkar
og urðu okkur til ýmiskonar ó-
þæginda, þegar vegurinn teptist,
þá var það einmitt þessi atburðuj-
sem hvað bezt sýndi okkur gesl-
unum hve velkomnir við vorum.
Við stóðum uppi húsnæðislausir
á Akureyri er leiðin lokaðist að
Hólum á fimmutdaginn í fyrri
viku. En íslendingarnir er voru
með í kynnisferðinni um landið
gerðu sér hægt um hönd og hýstu
allt ferðafólkið, um 60 manns,
svo að allir urðu ánægðir við'
móttökurnar er þeir fengu í hin-
um akureyrsku heimilum. Ég ef-
ast um að ef slík truflun hefði
átt sé'r stað í bæjum Noregs,
jafnvel þó að þeir væru mörgum
sinnum stærri en Akureyri, gæti
slíkt komið fyrir á jafn eðlilegan.
og árekstrarlausan hátt og hér
varð, er heimilunum var ætlað'
fyrirvaralaust að hýsa þennan
fjölda gesta.
V. St.
Tvöíalt ejler
Sýnishorn á ísetningu á tvöföldu gleri. Gefur sömu ein-
angrun og 5 cm. vikur. Erlend fyrirmynd.
Nýkomið 3, 4 og 5 mm. gler. — Fljót afgreiðsla.
GLERSALAN OG SPEGLAGERÐIN
Freyjugötu 8.
ÍB1JÐ/IRHIJ8
íbúðarhúsið númer 37C við Grandaveg er til sölu til
broltflutnings eða niðurrifs. Húsið verður til sýnis næstu
daga, frá 1—5. — Uppl. á skrifstofu Jötuns h. f., bygg-
ingarvörur, vöruskemmur við Grandaveg. — Tilboð send-
ist skrifstofu vorri (deild 1) fyrir 23. þ. m.
Samband ísl. samvinnufélaga.
At vinna
Getum bætt við nokkrum mönnum til
bifreiðaviðgerða nú þegar
Columbus h.f.
Brautarholti 20
IB ■ 9 »• »©■ ■■■■■■■• ■ ■■■■■ ■ ■ ■ IMIJAMIPMIWJ »• ■ *■ ■■■■■■•■JUk
»1 » iHiiiuiillTiUlliMnnillU *,