Morgunblaðið - 17.11.1954, Side 9
Miðvikudagur 17. nóv. 1954
MORGVISBLAÐIÐ
9
Akvœði um hlutföku ríkissjóðs í kostnaði.
Stofnun frcmhalásskóla iðnaðarmanna
Stálgrindarhús Glersteypunnar í smíðum. — Eítir viku verður það orðið fokhelt. — Undir turn-
grindinni verður glerbræðsluofninn, sem framleiðir 12 tonn af gleri úr 14 tonnum af hráefni á dag.
— Við glerframleiðsluna verður unnið allan sólarhringinn árið um kring á þrískiptum vöktum. —
Við þetta hús verður byggt síðar annað stórt hús til glervinnslu. — Eftir nokkur ár er ekki ósenni-
[ÐNAÐARMÁLARÁÐHEKRA, Ingólfur Jónsson, hefur lagt fyrir
Alþingi stjórnarfrumvarp að heildarlöggjöf um iðnskóla á
landinu. t frumvarpi þessu eru ýmsar merkilegar nýjungar og
sú helzt að ríkissjóður greiðir helming stofnkostnaðar en sveitar-
Félög hinn helminginn.
í frumvarpinu er gert ráð fyrir því, að sömu reglur gildi að
mestu um iðnskóla og um gagnfræðastigsskóla. Þykir ekki lengur
hlýða að iðfræðslan standi með öllu utan við skólakerfið og búi
við lakari kost en aðrir sambærilegir skólar af hálfu opinberra
aðilja.
legt að rúmlega 100 manns hafi þar fasta atvinnu.
(Ljósm. Mbl. Öl. K. M.)
Nýr iðn"ður:
ísl. glerverksmiðja sem fullnægir
eftirspurninni eftir rúðugleri hér
tekur til starfa í byrjun næsta árs
B Y R J U N næsta árs mun
nýr þáttur í iðnaði hefja
innreið sína hér á landi, er
Glersteypan h.f. tekur til starfa
í stórri verksmiðjubyggingu
við Súðarvog. — Verksmiðjan
verður búin fullkomnustu vél-
um og til starfa við hana, á
hinum ýmsu sviðum glerfram-
leiðslunnar, eru þegar ráðnir
sérfræðingar. — Mun verk-
smiðjan auðveldlega geta full-
nægt þörfum landsins í fram-
leiðslu á rúðugleri, einföldu,
svo og hinu tvöfalda einangrun-
argleri, sem nú ryður sér hvar-
vetna til rúms. En er tímar líða
fram, mun verksmiðjan geta
framleitt flestar tegundir
nytjavara, sem nú eru fram-
leiddir úr gleri.
IBL FRAIHLEIÐSLDIMIMAR MA
ÍMOTA IIMIMLEIMT EFIMI • ALHLIÐA-
FRAIVf LEIÐSLA A GLERVARIMIIMGI
Hlutafélag til þess að koma á
fót glerverksmiðju þeirri, sem
hér um ræðir, var stofnað 19. júní
1951. — í gærdag átti stjórn fé-
lagsins samtal við blaðamenn og
skýrði formaður stjórnarinnar,
Björgvin Sigurðsson héraðsdóms-
lögmaður, frá tildrögum að
stofnun Glersteypunnar og verk-
efnum hennar. ' 1
Forsaga þessa máls er sú, að
bræðurnir Ingvar S. Ingvarsson
og Gunnar Á. Ingvarsson (Ein-
arssonar skipstjóra), höfðu um
skeið beitt sér fyrir athugunum
á skilyrðum fyrir starfsgrund-
velli slíkrar verksmiðju hérlend-
is. Höfðu íslenzk jarðefni verið
send til viðurkenndra erlendra
rannsóknarstofnanna. Árangur
þessara athugana leiddi síðan til
þess, að nokkrir áhugamenn
stofnuðu, eins og áður segir,
hlutafélagið Glersteypuna.
GLERGERÐAREFNIÐ
INNLENT
í lok ársins 1951 hafði félagið
fengið lítinn ofn til glerfram-
leiðslunnar og vélar til fram-
leiðslu á ýmsum glermunum. —
Voru þá hafnar víðtækar tilraun-
ir í verksmiðjunni með notkun
innlendra hráefna í gler.
Árangur hinna hagnýtu til-
rauna, sem framkvæmdar voru í
þessari verksmiðju var sá, að
bæði innlendir sérfræðingar og
sérfræðingar erlendra fyrirtækja,
sem aðstoðuðu við tilraunirnar,
voru sammála um, að á íslandi
vær jarðefni, sem ekki standa
að baki hliðstæðu hráefni, sem
notað er erlendis til glergerðar.
Innlendu hráefnin, sem notuð
verða, er glerverksmiðjan hefur
framleiðslu sína, verða allt að
80% af heildarnotkun hráefna.
ENDURBYGGÐ
í maí 1953 var félagið komið
á góðan rekspöl með framleiðslu
sína, en varð þá fyrir því áfalli,
Frumkvöðlarnir að stofnun Glersteypunnar, bræðurnir Gunnar og
Ingvar Ingvarssynir, lögðu grundvöllinn að stofnun þessa mikla
þjóðþrifafyrirtækis, að fenginni reynslu úr lítilli og ófullkominni
glersteypu, sem var í bragga við Langholtsveginn og eyðilagðist
í bruna. — Bræðurnir eru til vinstri: — í miðjunni er fulltrúi
belgisku verksmiðjunnar, Maurice Caluwaert málafærslumaður og
lengst til hægri er Björgvin Sigurðsson héraðsdómslögmaður, for-
maður stjórnar verksmsðjunnar. (Ljósm. Mbl. Ól. K. M.)
að verksmiðjan stórskemmdist
í bruna.
í samvinnu við belgiskt fyrir-
tæki, Pierre Rousseau Lodelin-
salt í Belgíu, sem er þekkt fyrir-
tæki, er framleiðir margvíslegar
vélar til glerframleiðslu, annast
víðtækt leiðbeiningarstarf í gler-
iðnaði og hefur reist glerverk-
smiðjur víða um heim, m. a.
bæði í Noregi og Finnlandi, og
með aðstoð Framkvæmdabanka
íslands, er félagið nú að byggja
hina fullkomnu glerverksmiðju
Við Súðavog.
VERKSMIÐJUBYGGINGIN
Verksmiðjubyggingin er tæpir
1400 ferm. að flatarmáli, er það
stálgrindahús, sem keypt er í
Belgíu. Grunnur verksmiðjuhúss-
ins og undirstöður véla var
byggt á s. 1. sumri.
Bygging verksmiðjuhússins hef
ur gengið mjög vel. Fyrir mán-
uði var byrjað að reisa húsið.
Áætlað er að lokið verði við upp-
setningu véla, sem eru að mestu
leyti komnar til landsins, í lok
janúarmánaðar n. k. Uppsetn-
ingin á byæðsluofni og vélum
verksmiðjunnar munu sérfræð-
ingar hins belgiska firma sjá um.
RUÐUGLER — BUSAHOLD
O. FL.
í verksmiðjunni verður m. a.
framleitt rúðugler í fullkomnustu
vélum, sem nú þekkjast. Enn-
fremur verður framleitt í sam-
vinnu við tvær heimsfrægar
verksmiðjur tvöfalt einangrun-
argler í hús, en notkun þess
ryður sér nú mjög til rúms, enda
er að því stórkostlegur uppliit-
unarsparnaður.
Ennfremur mun verksmiðjan
framleiða allar gerðir af flöskum,
glösum, niðursuðukrukkum,
netjakúlum, margar gerðir bús-
áhalda o. fl. Má segja, að fram-
leiðslu verksmiðjunnar verði i
ætlað að fullnægja þörfum:
landsins á flestum tegundum j
nytjavara, sem framleiddar eru
úr gleri, svo sem hvers konar
búsáhöld, flöskur, netakúlur o.
fl. — Er gert ráð fyrir að
sólarhrings-framleiðsla verk-
smiðjunnar verði a. m. k. 12
tonn af gleri.
Framh. á bls. 12
Þetta nýja viðhorf gagnvart
iðnskólum kemur á margan hátt
fram í frumvarpinu og skal hér
gerð nánar grein fyrir því.
MIÐSKÓLAPRÓFS KRAFIZT
1) Það er sett sem almennt
inntökuskilyrði að umsækjandi
hafi lokið miðskólaprófi. Með því
er krafizt mun meiri undirbún-
ingsmenntunar en verið hefur.
Ætti það að tryggja betri mennt-
un iðnaðarmanna og gefa meira
tóm til að sinna hagnýtu sér-
námi iðnskólans en verið hefur.
Þetta inntökuskilyrði veitir iðn-
skólanum samstöðu með gagn-
fræðaskólum b. e. fjórða bekk
gagnfræðastigsins.
IÐNSKÓLAMENNTUN SAM-
EINUÐ GAGNFRÆÐA-
SKÓLUM
2) Það er ákveðið að stofna
megi sjálfstæðan iðnskóla, þegar
tala nemenda er yfir 60, en séu
þeir færri en 60 skal iðnskólinn
vera sérstök deild innan gagn-
fræðaskóla. Gert er ráð fyrir því
að þrátt fyrir þetta haldi iðn-
skólinn nafni sínu og eðli.
Ákvæði þetta er mjög þýðjngar-
mikið, eins og kom fram í ræðu
Ingólfs Jónssonar á þingi fyrir
nokkru. Gefur það tækifæri til
að setja á stofn iðnskóladeildir
við héraðs og gagnfræðaskóla og
má vænta þess, að það geti orðið
að nokkru til að leysa skort dreif-
Afraæliskveðja
þegnsbaparins
ABSTRAKT í gær, abstrakt á
morgun, eða í morgun. í morgun-
svefnrofóræði. Kannski einhver
minning. Að kvöldi umhugsun —
úr vímu dagsins — einhver skíma
að muna frá stund til stundar —
með erfiðisdofa höfuðs niður að
eyrum. — Ennisflatartilfinning,
glýja í auga — snjóhnaus á vega-
brún, glitrandi skyggðan skyggn-
isskuggum — skjallfletir — sér
vitandi um fleti og línur og bönd
afmarkananna. — Alsvartur
snjór á vegamerki! Hver skilur
það? — Gránar við framhjá
keyrslu í hvítan snjófiöt, sem
fennt hefur út á tvo kanta vega-
merkisins. Neðan og aðra skálín-
una. Það hefur fennt yfir stafinn,
s-zetustafinn. Rauði bekkurinn,
skálínan rauða hin er önnur —
sézt! Hver skilur þetta? — Jú —
Það er afstæðan í kring, allt um-
hverfið, allur heimurinn. — Hið
litla vegamerki, sem lyfti sér
eins og blómstilkur Stafur merk-
isins sézt ekki, það hefur fennt
yfir hann. — Þið getið talað
skáldlega og sagt að fönnin vega-
merkisins hafi safnað í sig eins
miklu myrkri úr umhveríinu
eins og til stóð. Hlutfallslega af-
stæðislega. — Sjónvíddar afstæðu
bílstjórans að paralellogrammi
uppistöðu og ívafs. Þetta myndi
einnig vera mín útskýring: Del
fackt.
Með þökk og virðingu.
Jóhannes Kjarval.
býlisins á iðnlærðum mönnum,
aðallega byggingarmönnum.
RÍKISSJÓÐUR TEKUR ÞÁTT
í KOSTNAÐI
3) Skilyrði fyrir lögmætri
hlutdeild ríkissjóðs í skólakostn-
aðinum eru hin sömu og í gagn-
fræðastigsskólum. Engin ákvæði
hafa gilt um að ríkissjóður skuli
kosta iðnskóla. í þessu frumvarpi
er gert ráð fyrir því að ríkið taki
að sér skólakostnaðinn á sama
hátt og gagnfræðastigsskólana.
Ríkissjóður skal greiða helm-
ing stofnkostnaðar sjálfstæðra
iðnskóla. Hinn hlutann greiða
bæjar-, sýslu- eða sveitarsjóðir,
sem að stofnun skólans standa.
Til stofnkostnaðar telst skólahús
ásamt húsbúnaði og kennslu-
áhöldum, svo og vinnustofur ef
reknar eru, ásamt vélum og
áhöldum.
Ríkissjóður greiðir laun skóla-
stjóra og fastra kennara. Annar
reksturskostnaður greiðist af
sömu aðiljum og stofnkostnaður
og í sömu hlutföllum.
IÐNAÐARMENN í SKÓLA-
NEFND
í frumvarpinu er ákvæði sem
tryggir iðnaðarmönnum áhrif á
skólahaldið með því að samtök
þeirra eigi fulltrúa í skóla-
nefndum.
FRAMHALDSSKÓLI
IÐNAÐ ARMANNA
Þá eru að lokum í frumvarp
inu ákvæði um að við iðn-
skólann í Reykjavík skuli
koma á fót framhaldskennslu
fyrir iðnaðarmenn jafnskjótt
og tök eru á. Kennsluna má
miða við einstaka iðngrein
eða flokk skyldra iðna og get-
ur kennslan farið fram í skóla
eða á námskeiðum.
Framhaldsskóli þessi er
ætlaður þeim, sem búa sig
undir meistarapróf eða verk-
stjórn í iðn sinni. Er m. a. gert
ráð fyrir að veruleg kennsla
verði þar í vinnustofum og til-
raunastofum og einkum verði
kenndar sérstakar vinnuaff-
ferðir og meðferff véla, verk-
færa, áhalda og efnis.
Ilhriðrasamt í
Dýrafirð!
ÞINGEYRI, 15. nóv. — Illviðra-
samt hefur verið hér undanfarið,
og í nótt gerði mikið rok. Hefur
heldur lygnt í dag, en ennþá er
allmikið hvassviðri með rigningu.
Allmikill snjór hefur verið í
byggð, en er nú óðum að leysa
upp. Bændur voru búnir að taka
fé á gjöf fyrir riokkru, þar sem
hjarn var yfir öllum högum. Er
nú útlit fyrir að hægt verði að
beita fé aftur, ef ekki gerir frost
í hlákuna.
I morgun kom hingað bátur frá
Súgandafirði, Súgfirðingur, til
þess að taka olíudrifið línuspil.
Eru spil þessi sett í bátana hér
á Þingeyri, og tekur það 1—2
daga. Hafa margir bátar og jafn-
vel langt að komið hingað í sömu
erindagjörðum. — Magnús.
Frumvarp að heildar-
löggjöf um iðnskóla