Morgunblaðið - 07.01.1955, Blaðsíða 10
10
MORGUNBLAÐIÐ
Föstudagur 7. jan. 1955
— Ræða borgarstjóra
Málmsmiðjan HELLA h. f.
Haga — Sími 1292
Hin margeftirspurðu
sorplok
eru nú tilbúin. — Pantanir
óskast sóttar sem fyrst. •—
Tekið á móti nýjum pönt-
unum í síma 1292.
fca
rnm
PILTUR EÐA 8TULKA
óskast til afgreiðslu í kjötverzlun. — Upplýsingar
í kjötbúð Smáíbúðanna við Breiðagerði.
Verkfræðingar
Vegamálastjórnin vill ráða 1—2 verkfræðinga. Launa-
kjör samkvæmt kjarasamningi við ríkisstjórnina. —
Umsóknir sendist fyrir 17. þ. m. til vegamálastjóra.
Rafvirkjar
Okkur vantar nokkra rafvirkja. — Upplýsingar á
verkstæðinu kl. 5—7.
JÚLÍUS B.TÖRNSSON
I SÖLUMAÐUR
m
m
■
■
: Vel þekkt heildverzlun, sem aðallega verzlar með
j vefnaðarvörur, óskar að ráða sölumann nú þegar eða
; eftir 2—3 mánuði. — Upplýsingar um menntun, fyrri
■
: störf og meðmæli, ef til eru, óskast. — Umsóknir merkt-
■
j ar: ,.Framtíð -— 434“, sendist afgreiðslu blaðsins fyrir
■ ' 15. þ. m.
Erum kaupendur að góðum
kolaofnum
Jón Gíslason, Hafnarfirði
Sími 9165
■ w+ mmm mm•■ •••
H¥M
Einbýlishús
Vil kaupa einbýlishús eða hálft hús á hitaveitu-
svæðinu. — Tilboð sendist Morgunblaðinu fyrir
15. þ. m. merkt: „Einbýlishús — 440“.
: Stórt fyrirlæki vantar nokkrar
■
■
afgreiðslustúlkur
■
; strax. — Upplýsingar um menntun og fyrri störf sendist
■
j í pósthólf 361, fyrir 10. janúar n. k. (
• * ' 1 ■ ■ 1 '• ’ *'
F'amh. af bls. 1
SAGA SOGSVIRKJUNAR-
INNAR
Saga Sogsvirkjunarinnar er í
stuttu máli þessi:
Árið 1930 var haft fyrsta út-
boð um virkjun í Sogi, þ. e. um
virkjun í Efra-Sogi, með jarð-
göngum fyrir hálft rennsli Sogs-
ins. Tvo tilboð komu í fram-
kvæmd verksins. Reykjavíkur-
bær taldi tilboðin ekki aðgengi ■
leg og hafnaði þeim báðum, en
leitaði á næstu árum eftir ríkis-
ábyrgð fyrir lántöku til virkjun-
ar. Sú ábyrgðarheimild fékkst
vorið 1933 með Sogsvirkjunarlög-
unum. Á sama ári voru fengnir
til starfa erlendir ráðunautar,
þeir verkfræðingarnir J. Nissen,
í Ósló, varðandi vélar og raf-
búnað, og A. B. Berdal í Ósló,
varðandi byggingarframkvæmd-
ir, en Berdal hefur síðan verið
ráðunautur um allar' virkjanir í
Sogi.
Þeir Berdal og Nissen gerðu
frumáætlun um virkjun alls
Sogsins í 3 aflstöðvum og tölddu
heppilegast að byrja á Ljósafossi.
Útboð var haft á ný haustið
1934, og náðust nokkru síðar
samningar um byggingarfram-
kvæmdir, kaup á vélum, rafbún-
aði og virkjunarlán.
LJÓSAFOSS
Ljósafossstöðin tók til starfa í
október 1937 með tvær vélasam-
stæður og 8800 kw. afl, en fyrir
var þá í Elliðaárstöðinni 3200
kw.
Rafmagnsnotkunin jókst svo
hröðum skrefum, að á árinu 1940
voru undirbúin kaup á 3. véla-
samstæðunni í Ljósafossi. Sökum
ófriðarins tókst ekki að ná þeim
kaupum fyrr en í ársbyrjun 1942.
Tók vélasamstæðan til starfa í
ágúst 1944 með 5500 kw. afli.
Á árinu 1945 samþykkti
bæjarstjórn Reykjavíkur að
láta reisa varastöð við Elliða-
ár og jafnframt að undirbúa
nýja virkjun í Sogi. Varastöð-
in tók til starfa í apríl 1948
með 7500 kw. afli.
Ný lög voru svo sett um virkj-
un Sogsins 1946.
Til undirbúnings virkjunar-
innar var vandað sem bezt, og
m. a. tóku jarðlagarannsóknir
fyrir neðanjarðarstöð við írafoss
með frárennslisgöngum undir
farvegi Sogsins langan tima.
Hingað til hafði Reykjavík-
urbær verið einn eigandi
Sogsvirkjunarinnar, en sum-
arið 1949 var gerður samning-
ur á grundvelli laganna frá
1946 um það, að ríkissjóður
gerðist meðeigandi í Sogs-
virkjuninni. Ríkisstjórnin
skipar 2 menn í Sogsstjórn og
á 35% í fyrirtækinu en
Reykjavík skipar 3, og á 65%
í því.
ÍRAFOSS
írafossvirkjunin var boðin út
haustið 1949. Samningar voru
gerðir sumarið 1950, eftir að láns-
fé var fengið, en það var að
mestu frá Marshall-stofnuninni
og Alþjóðabankanum, auk nokk-
urs framlags frá Reykjavíkur-
bæ. írafossvirkjunin tók til starfa
í október 1953 með 31 þús. kw.
afli.
Það afl, sem Sogsvirkjunin
og Rafmagnsveita Reykjavík-
ur hafa yfir að ráða nú, er
samtals 56 þúsund kílówött.
Gert er ráð fyrir, að þessi
raforka nægi fram á árið 1958,
en fyrir lok þess árs þarf
næsta virkjun að vera tilbú-
in, ef komast á hjá skömmt-
un eða álagstakmörkunum.
ÞEGAR SOGIÐ ER
FULLVIRKJAB
Jafnhliða byggingu írafoss-
stöðvarinnar var unnið að undir-
búningi næsta virkjunarstigs,
virkjunar Efra-Sogs, með 27 þús.
kw. En þegar Sogið hefur verið
fullvirkjað, m. a. méð vatnsmiðl-
un og fleiri vélasamstæðum í íra-
foSs og Ljósafossstöðvunum, mun
rafafl þess alls verða um 95
þús. kw.
Sogið er talið með beztu fall-
vötnum til virkjunar vegna hins
jafna rennslis árið um kring.
Fallhæðir stöðvanna við Sog eru
þessar:
Efra-Sog frá Þingvallavatni
niður í Úlfljótsvatn 22 m.
Frá Úlfljótsvatni niður fyrir
Ljósafoss 17 m.
Frá Ljósafossi niður fyrir
Kistufoss 38 m.
Samtals fallhæð Sogsstöðvanna
77 m.
j 11. nóv. 1954 samþykkti stjórn
Sogsvirkjunar að sækja um
virkjunarleyfi til ríkisstjórnar-
innar fyrir virkjun Efra-Sogs, og
28. des. samþykkti stjórnin að
bjóða út byggingarvinnu, vélar
og rafbúnað. Liggja nú fyrir
fullnaðaráætlanir frá Steingrími
" Jónssyni rafmagnsstjóra og Ber-
dal verkfræðingi um virkjunar-
tilhögun alla.
I
Ihvernig VIRKJUNIN
VERÐUR FRAMKVÆMD
| Tilhögun virkjunarinnar er
hugsuð sem hér segir:
1 Milli Þingvallavatns og Úlf-
Ijótsvatns er 22 metra hæðar-
( munur. Þar sem Sogið fellur úr
Þingvallavatni verður gerð stífla.
Frá vatnsinntakinu eru fyrir-
huguð jarðgöng, aðrennslisgöng,
380 metra löng af sömu stærð
og gerð sem frárennslisgöng íra-
fossstöðvar, sem eru um 650
metrar. Göngin enda í þró
í Dráttarhlíð. Aflstöðin mun
standa á bakka Úlfljóts-
vatns. í henni verða 2 vélasam-
stæður, samtais 27 þúsund kw.
Frá stöðinni verður lögð há-
spennulína að írafossi. Stöðinni
í Efra-Sogi verður fjarstýrt frá
Irafossstöðinni, og mun ekki
þurfa nema tvo gæzlumenn bú-
setta þar.
Um fjáröfllun til fram-
kvæmdanna, sem gert er ráð
fyrir að kosti um 100 milljón-
ir króna, mun cg ekki
ræða á þessu stigi. en vil
taka fram, að nauðsynlegar
lagaheimildir eru þegar fyrir
hendi til lántöku og ríkis-
ábyrgðar.
RÚMUR HELMINGUR
ÍSLENDINGA NÝTUR
SOGSINS
Það eru ekki Reykvíkingar
einir, sem njóta góðs af hinum
miklu virkjunum Sogsins, heldur
Suðurlandsundirlendið, þ. e.
Hafnarfjörður, Gullbringu- og
Kjósarsýsla, Árnessýsla, Rangár-
vallasýsia og síðar koma Vestur-
Skaftafeilssýsla og Vestmanna-
eyjar. En nú þegar er það rúm-
ur helmingur allrar þjóðarinnar,
sem fær rafmagn frá Soginu, eða
nær 80 þúsundir manna af rúm-
lega 150 þúsundum landsmanna.
Það er von min og ósk, að
svo vel takizt um fjáröflun og
framkvæmdir, að virkjun Efra-
Sogs verði lokið fyrir árslok
1958.
STJÓRN SOGS-
VIRKJUNARINNAF.
Ræða sú, sem borgarstjóri
flutti og rakin hefur verið hér
að ofan var af því tilefni að
stjórn Sogsvirkjunarinnar hefur
um áramótin haft útboð á bygg-
í ingarvinnu, vélum og rafbúnaði
I til Efra-Sogsvirkjunarinnar.
• Stjórn Sogsvirkjunarinnar
skipa nú þessir menn: Af hálfu
Reykjavíkurbæjar Gunnar Thor-
oddsen borgarstjóri formcður,
Guðm. H. Guðmundsson bæjar-
fulltrúi og Einar Olgeirsson en af
hálfu rikisins Sigtryggur Klem-
ensson og Jón Axel Pétursson.
- Hslamenn
Framh. af bls. 7
flytja útvarpserindi um frið og
sýna hrifni mína af hverri stjórn-
málanýjung. Þótt persónulegu
tregðunni sé sleppt, er þetta ó-
hemju tímaþjófur. Hér á öll list-
ræn og andleg viðleitni í komm-
únistaríkinu óskilið mál, læknar,
lögfræðingar, vísindamenn og
skólamenn.
JÁRNTJALD INNAN
JÁRNTJALDS
Manni, sem er á kafi við
samning meiri háttar tón-
verks, er ætlað að fleygja öllu
frá sér til að taka þátt í árn-
aðarópum við opnun nýrrar
dráttarvélaverksmiðju eða til
fagnaðar gesti frá Sovétríkj-
unum. Og hér ber að geta
þess, að rússneskir listamenn
eru fáséðir í Póllandi og eru
tíðast af verri endanum, þar
eð hinir beztu eru ætíð sendir
til Vesturlanda. Hin leyfilegu
samskipti Rússa og Pólverja
eru og fóigin í opinberum
sendinefndum, aldrei heim-
sóknum einstaklinga.
Fáir rithöfunda þeirra og leik-
ritaskálda, sem finna náð fyrir
j augum stjórnarinnar, geta lifað
> sæmilega af þóknunum sínum.
En öðru máli gegnir um tón-
skáldin, þar eð örðugra er að
birta áróður í tónlist.
Þannig er eigi um neitt hugs-
ana- eða málfrelsi að ræða fyrir
listamenn í kommúnistaríkinu.
Þar eð grundvallarverðmæti
kommúnismans eru fölsuð, er
listræn hreinskilni einskis virði.
Pólverjum er að verða lífið
minna virði; það er blekking og
rnenn eru að blekkja sjálfa sig.
Foringjarnir tala um að skapa
„betra fólk“ og betri lífskjör. En
sannleikurinn er sá, að komm-
únisminn gerir menn hvorki
betri, ríkari né sælli.
- Úr daglega lífinu
Framh. af bls. 8
en móðir hennar kenndi
sögu áður en hún giftist. Fjöl-
skyldan hafði alveg nóg fyrir sig
að leggja. Samt vildi Kim vinna
á kvöldin eftir skólatíma. Meðan
hún var í menntaskóla vann hún
í verzlun, var lyftuvörður og líka
aðstoðarstúlka hjá tannlækni. —
Eftir að hún kom i háskólann
vann hún sem fyrirsæta með
góðum árangri.
Það var starf hennar sem fyrir-
sæta, sem olli því að -hún fór til
Hollywood og ánægja hennar af
hjólreiðum varð til þess að
„stjörnuveiðari“ veitti henni
athygli. Hún var sem sé klædd
mjög stutjum buxum, svo langir
og fagrir fótleggir hennar sáust
mjög greinilega og blússan, sem
hún var í var ákaflega f legin....
Fyrsta kvikmyndin sem hún
lék í hét „Pushover“, en önnur
myndin hennar hét „Phfft!“ —
Þykir henni hafa tekizt ákaflega
vel að leika bæði hlutverkin.
Hún er ógift og býr til góðan mat
og á heima í frægu hóteli, sem
heitir Studio Club, en þar búa
margar af hinum yngri kvik-
myndadísum í Hollywood.
- Neytendafélaglð
Fr.amh. af bls. 9
starfsléttis og þeirra þæginda,
sem rauðsynleg eru hverju heim-
ili, ekki sízt vegna hins mikla
skorts á heimilishjálp, sem nú er.
Fundurinn beinir þeim eindregnu
tilniælum tií Alþingis og ríkis-
StjóiTiár að þfetta mál verði tekið
til éndúrskóðúfiar þegar á þVí
þingi, sem nú situr.
ilit
Framh. af bls. 6
menn, sem hafa áhuga á íslenzk-
um fræðum ættu hið fyrsta að
ganga í félagið og eignast rit þess
frá upphafi. Rit Rímnafélagsins
verða verðmæt eign, en útgjöldin
eru engum tilfinnanleg, séu þau
keypt jafnóðum.
Nýir félagar gefi sig fram við
einhvern úr stjórn félagsins, en
l?eir eru Jörundur Brynjólfsson,
alþm., Arnór Guðmundsson, skrif-
stofustjóri Fiskifélagsins og Ragn-
ar Jónsson, hrl., Laugavegi 8. —
Einnig tekur Finnur Sigmundsson,
landsbókavörður við nýjum félög-
um.