Morgunblaðið - 09.01.1955, Qupperneq 7
r ( ( i í • J j í I ) )).;['}
í Sunnudagur 9. jan. 1955
MORGUNBLAÐIÐ
Hákon Einarsson
bóndl í Flatey
Málaferlin í Peking gegn bandarísku flugmönnunum ellefu og tveim bandarískum borgurum.
Fá kommúnistar ríflega u
n
iaarsi
af
Vilja gseir aðild að S.Þ.? Eða heimild til Formóssj?
BEÐIÐ er nú með mikilli oftir-
væntingu þess árangurs, er
kann að nást með för Dag
Hammarskjölds, framkvæmda-
stjóra S. Þ., á fund Chou En Lai,
utanríkisi'áðherra Rauða Kína.
Hammarskjöld kom til Pelting 4.
jan. s. 1. og hyggst hann dveljast
þar fimm daga. Sjálfur hefir
framkvæmdastjórinn fengist til
að segja fátt eitt um væntanleg-
an árangur þessarar ferðar, en
eins og áður hefir verið frá skýrt
er aðalmarkmið ferðarinnar
lausn hinna ellefu bandarísku
flugmanna úr fangelsi.
Er Hammarskjöld kom til
London, er var fyrsti áfangi íerð-;
arinnar, neitaði hann að svara
fyrirspurnum blaðamanna um,
hvers hann vænti af ráðstefn-;
unni og kvað það á engan hátt
mundu verða erindi sínu hjálpar- t
hella að gefa yfirlýsingar á
þessu stigi málsins. Síðan bætti
hann við: ,,En ég held, að það
geti komið að miklum notum að
ræða við Chou En Lai persónu-
lega“.
HVER ER TILGANGURINN?
Mikilvægi þessa máls verður
því aðeins litið í réttu ljósi, ef
íhugað er, hver sé tilgangur
kínverska alþýðulyðveldisins
með réttarmorðum þessum. Flug-
mennirnir ellefu höfðu setið ’
fangelsi í mörg ár, þegar nöfn
þeirra skyndilega voru dregin
upp úr djúpi gleymskunnar og
þeir dæmdir fyrir njósnir. Hvers 1
vegna? |
Jafnframt tóku forráðamenn
Rauða Kína enn á ný til við
háværar yfirlýsingar um nauð- (
syn þess að „frelsa* Formósu
undan yfirráðum kínverskra
þjóðveldissinna
Kínverskir kommúnistar létu
ekki þar við sitja. Samdægurs
því að H'ammarskjöld lagði upp
í Kínaför sína, voru tólf „flugu-
menn Bandarikjastjórnar“ dæmd
ir til dauða í Peking fyrir njósn-
ir. Voru það 14 liðsforingjar úr
her Chiang Kai-Sheks. Fregninni
um þessa dauðadóma var íyrst
útvarpað frá Moskvu, einmitt á
þeim tíma, er kínverski sendi-
herrann í London, Huang Hsiang,
tók á móti Hammarskjöld á flug-
vellinum í London.
STRÍÐSFANGAR GÍSLAK
í AUGUM KÍNVERJA
Að baki þessara aðgerða virð-
ast liggja tvær orsakir: Sam-
kvæmt aldagömlum venjum
Kínverja er litið á sfríðsfanga
fyrst og fremst sem gisla, og
markmið þeirra er bersýnilega að
„verzla“ með þessa ellefu dæmdu
menn.
Undanfavið hafa Bandaríkin
unnið mjög að því að styrkja
stjórnmálaleg og hernaðarleg
ítök í Austur-Asíu, m. a. með
stofnun varnarbandalags •* Suð-
austur Asíu og gagnkvæmum
varnar- og vináttusamningi við
Formósu stjórnina. Samtímis
vinna Vestur-Evrópu löndin að
þv.í að> fá samþykkt og :'ram-
kvæmt fyrirhugað bandalag
Vestur-Evrópu. Markmið forráða
manr.a Rauða: Kina hlýtur því að
'■era fyrst cg fremst að rjúfa
Iíag Hammarskjöld — viffræður
við Cbou En-lai geta komiff að
miklutn nctum.
samvi.nnu frjólsra: þjóða bæði í
EVrópu og Asíui
FÖR ÞESSL EVKUR HRÓÐUR
RAUDA KÍNA
Mao Tse-tung, forsætisráð-
herra Rauða Kína, getur þegar
séð talsverðan árangur af bessu
stímabraki: Sjálfur framkvæmda
stjóri S. Þ. hefir farið í stjórn-
málaerindum til landsins, sem er
ekki fortnlega viðurkennt af
S. Þ. og hefir verið neitað um
aðild að S. Þ. Bandáríkin er
einkum hafa staðið í vegi fyrir
aðild Rauða ICína að S. Þ. hafa
verið> mjög hvetjandí þessarar
farar, þar sem um er að ræða
líf ellefu bandarískra ríkisborg-
ara.
Þegar fjallið kemur ekki til
Múhameðs, verður Múhameð að
koma til fjallfeins. Og Mao getur
verið ánægður, því að segja má,
að Peking hafi að undanförnu
verið einskonar Mekka ýmsra
stjórnmálamanna, er komið hafa
þangað í misjöfnum tilgangi og
með margskonar markmið í huga:
Nikita Krushchey, maðurinn er
ræður öllu bak við tjöldin í
Rússlandi, fór til Peking fyrir
nokkrum mánuðum, Pandit
Nehru og Attlee, leiðtogi Etjórn-
arandstöðiuinar i Englandi, lögðu
nýlega leið sína þangað. Og Tito
marskálkur hefir látið þess get-
ið, að hann hafi í huga að íara
til Peking.
Enda kvað utanríkisráðherra
kínversku þjóðernissinna stjórn-
arinnar, George K. C. Yeh, því
illa farið, að þessi för Hammar-
skjölds til Peking yki mjög hróð-
ur Rauða Kína, þó að hann ósk-
aði framkvæmdastjóranum góðs
gengis.
EKKI 'VIDURKENNING,
SEGIR HAMMARSKJÖLD
Hinsvegar lagði Hammarskjöld
áherzlu á það við blaðamenn í!
Nýju Delhi, að heimsókn hans
fari á engan hátt saman með
viðurkenningu á stjórn kín-
verska alþýðulýðveldisins.
Af umrnælum Nehru má hins-
vegar ráða, að hann lítur á> Kína- j
för Hammarskjölds sem fyrsta
skrefið í áttina að aðild Rauða
I
Kína að S Þ. Hefir hann lýst
ánægju sinni yfir þessari för, og
er sagður hafa brýnt 'íyrir íram-
kvæmdastjóra S. Þ: í 2 klukku-
stunda viðræðum þeirra 2. jan.,
að sýna bæri málstað kínversku
alþýðulýðveidisins skilning og
gæta þess að halda opinni samn-
ingaleið mJli þess og Bandaríkj-
anna. Nehru lét þess getið í
þessu sambandi, að það væri
„íjarri öllu raunsæi að útiloka
Rauða Kína frá S. Þ.“
★ ★
í máli stríðsfanganna ellefu
hefir Rauða Kína ekki fylgt al-
þjöðareglum. Þeir voru hand-
teknir sem einkennisbúnir her-
menn á vegum S. Þ. í Kóreu, eft- 1
ir að sprengjuflugvél þeirra hafði
verið skotin niður rétt fyrir norð-
an Yalu-fljótið, sem liggur á
mörkum Kóreu og Kína. |
Til stuðnings sinu máli hefir
stjórn kínverska alþýðulýðveldis-
ins haldið þv.í firam, að mál flug-
mannanna heyri ekki undir samn
ingana um vopnahlé og skipti á
stríðsföngum í Kóreu. Skírskota
þeir til orða Mei Ju-ao, er var
eirm af kínversku dómurunum í
yfirheyrslunum yfir japönsku
stríðsglæpamönnum í Tókíó:
1. Vopnahlésskilmálarnir um
skipti á .úríðsföngum náðu af
hálfu kommúnista aðeins til
þeirra, sem handtekmr voru af
Norður-Kóreu búum og kínversk-
um „sjálfboðaliðum“ í Kóreu
2. Hinir einkennisklæddu flug-
menn vora handteknir af kín-
verskum bændum á kínversku
landi fyrir vestan Antung í
Liaoning héraðinu.
Stjórn Bandaríkjanna hefir
hinsvegar haldið því fram, að
flugmennirnir hafi verið- skotnir
niður og handteknir innan landa-
mæra Kóreu, en síðan fluttir til
Kína.
KOMMÚNISTAR MUNU SITJA
FAST VrÐ SINN KEIP
Ekki er gott að spá, hvern
árangur férð Hammarskjöld muni
bera, og eins og sakir standa er
lítil ástæða til að vera bjartsýnn
um of. En eitt hlítur að ávinn-
HINN 2. janúar s.l. lézt á Lands-
spítalanum hér í "Reykjavík,
Hákon Einarsson, bóndi í Flatey
á Breiðafirði. Hákon var fædriur
\ hinn 12. ágúst 1891 og var því
| aðeins rúmlega sextíu og tveggja
í ára þegar hann lézt.
j Sem ungur maður, mun Hákon
' hafa flutzt til Fláteyjar, sem þá
j var mikið uppgangspláss, og
stundaði hann þá framanaf vinnu
| hjá hinum góðkunna athafna-
manni Guðmundi Bergsteinssvni,
kaupmanni. Hákon var hinn nýt-
asti maður til allrar vinnu og sjó-
maður ágætur, og mætti gjarna
halda á loft mörgum af þeim
tvísýnu sjóferðum sem Hákon
fór, og sem alltaf enduðu farsæl-
léga. En svo undarlega bregður
við, að þegar maður fregnar eftir
slíku hjá Breiðfirðingum, þá er
oftast eins og þeim finnist vart
ómaksins vert, að minnast á slíka
hluti, þetta sé svo sjálfsagt, og
að þessu sé ekki orðum eyðandi.
Þó er mér kunnugt um að marg-
ar þær sjóferðir sem Hákor. fór,
og aðrir Breiðfirðingar fóru um
svipað leyti, eru sannarlega efni
í nýjar hetjusögur.
Snemma. hneigðist hugur Há-
konar til búskapar, enda hey-
skaparmaður góður, og sléttu-
maður með afbrigðum. Eyjahey-
skapur er erfiður eins og allir
vita sem til þess þekkja, og þarf
bæði dugrrað og útsjónarsemi ef
vel á að takast. Hákon hafði
hvorttvegpja í ríkum mæli. enda
lánaðist honum búskapuvinn vel
og fór manna bezt meS skepnur
s'nar. Eh ein hinn snarasti þátt-
urinn í fari Kákonar var sá. hve
mjög hann var barngóður. Var
nærri því einstakt, hve öll börn,
og reyndar allt ungviði, hændist
að honum, enda var eins og nýr
heimur opnaðist fyrir börnum,
þegar Hákon sagði þeim sögur
sínar, öðruvísi og betur en aðrir.
Get ég sem þessar línur rita,.
borið um þetta, því svo mikils
góðs hafa mín börn orðið þar
aðnjótandi, hjé honum og heimili
hans. Vil ég óska þess, að honum
væri nú unnt að skynja það á
einhvern hátt, hve mjög þau
þakka honum fyrir alla ljúf-
mennsku og elskusemi í þeirra
garð.
Hákon var kvæntur Karítas
Bjarnadóttur frá Flatey, og lifir
hún mann sinn, nú sjúk og sorg-
mædd. Börn þeirra sem upp hafa
komizt eru: María Sigriður, gift
Markúsi Markússyni, stýrimanni
á. „Selfossi", Erna og Steinunn
Unnur, báðar ógiftar.
Hákon verður jarðsunginn á
morgun frá Fossvogskapellu,
mánudaginn hinn 10. janúar kl.
11 f.h.
S. Þ.
ast: Hammarskjöld mun geta
kynnt sér þetta mál til hlítar.
framkvæmdastjórans hafa neyðzt
Þó að tekið hafi verið á móti
Hammarskjöld með kostum og
kynjum, kokkteil-boðum og ríku-
legum veizlum í Peking, er auð-
séð á öllu, að forráðamenn
Rauða Kína munu- sitja fast við
sinn keip, ef þeim býður svo við
að horfa.
Peking-útvaripið lét væntan-
legrar komu hans að litlu getið,
en útvarpaði hins vegar játningu
eins hinna tveggja óbreyttu
borgara, er dtemdir voru ásamt
flugmönnur.um ellefu: Maður
þessi, John Thomas Dovvney, á að
hafa viðurkennt, að hann hafi
29. nóvember 1952 flogið yfir
kínverskt land til að ná í njósn-
ara. í þessum tilgangi hafði hann
meðferðis ? flugvélinni sérstak-
an útbúnað sem notaður er til
að ná manni af jör.ðu upp í ilug-
vél. Útbúnaður þessi hefir und-
anfarna daga verið til sýnis á
Þjóðmenningarsafninu i Peking.
FJtÁRHÆTTU SPIL
KOMMÚNISTA
í þessu fgárhættuspili heims-
stjórnmálanna hafa kinverskir
kommúnistar lagt nokkra stríðs-
fanga undir og S: Þ. i mynd
framkvæmdastjórans hafa neyðst
til að leggja spilin á borðið.
Næsta bragð forráðamanna
Rauða Kina verður sennilega, að
Mao TSe-tung reynir að „verzla“
með stríðsfangana — hvað svo
sem lokamarkmiðið err Aðild að
S. Þ. og utn leið opinber viður-
kenning kommúnisku stjórnar-
innar eða einhverskonar trvggð
þess, að Formósa verði fengin
þeim í hendur.
Á Genfar-ráðstefnunni kom
það greinilega í Ijös, að Kínverj-
ar kunna'lagið á að béita gamal-
dags stjórnmálaáðférðum með
góðum árangri, — i roáli lug-
mannanna hefir það sýnt sig, að
þeir kunna að beita nýtízku að-
ferðum „kalda stríðsins“.
Gagnsókn
McCarthys
WASHINGTON 8. jan. — Mc
Carthy, sem enn er starfandi
sem formaður í rannsóknar-
nefnd bandarísku öldunga-
deildarinnar, hefur bcðaff
nefndinu til fundar í næstu
viku til þess, aff láta hefja
rannsókn á því, hversveg.ua
tannlaeknir einn í hernum.
fékk lausn úr hernum í náff
þrátt fyrir þaff að hann væri
kommúnisti. Krefst McCarihy
þess að fá aff vita hvaffa yfir-
maður í hernum hafi staffiff
fyrir því ráffslagi. Þetta er
áframhald af fyrri erjum Mc
Carthys viff Bandaríkjaher.
SAS
Framh. af bls. i
urlandanna. íslendingar telja
sig til Norffurlandaþjóffanna
og vilja hafa sem nánust sam-
skipti við þær. En þar er bent
á aff það sé sérstaklega þýð-
ingarmikið að efla og auka
flugferðir sem mest yfir út-
hafið sem skilur frændþjóð-
irnar.
En rétt í sama mund og Norð-
urlandaráðið ætlar að fara að
ræða eflingu þessara samgangna,
þá tekur sænska ríkisstjórnin
skyndilega upp á því að rjúfa
gildandi loftferðasamning við ís-
land. Líkir blaðið Verdens Gang
þessum aðgerðum við árás aftan
frá.
— Ponama
Framh. af bla* 1
vék Arias úr forsetasæti og
settist sjálfur í þaff.
•TAFNVÆGI I STJORNMALUM
Arnulfo Arias hefur að vísu
nokkurra harma að hefna, en þó *
er talið fráleitt að hann sé nokk- 1
uð við morðið blandaður. Hann
hefur oft verið forseti Panama
og hefur nú siðustu árin verið
miög hafður að háði og spéi fyrir
það hve valda&júkur hann er.
Atburðirnir í Pánama, þegar
heilt forsetamorð gat farið fram
með- svo mikilli ró og sáralitlum
! eftirköstum, sýna að nokkurt
[ jafnvægi er að komast á stjórn-
: mál Panama upp á síðkastið.
j STOKKHÓLMI, 27. des. — Á
jólanóttina létzt kunnur blaða-
ýðþður? vStokkhólmi, Erik Vást- *
berg. Síðasta dagblaðið, sem *
hann starfaði við var Svenska *
Dagbladet. — Reuterl'1'