Morgunblaðið - 09.01.1955, Blaðsíða 9

Sunnudagur 9. jan. 1955
MORGVNBLAÐIÐ
3
Reykjavikurbréf: Laugardagur 8. ianúar
Aukin franiBeiðsla — Hagstæðari greiðslujöfnuður — IMýársboðskapur fjögra stjórn-
málaleiðtoga —
Skygnst um við
áramótin
ARIÐ 1954 er liðið. Það var
íslendingum um marga hluti
hagstætt. Framleiðsla þjóðarinn-
ar var með mesta móti og verð-
mæti útflutningsafurðanna meira
en nokkru sinni fyrr. Er gert ráð
fyrir að það verði um 850 millj.
kr. eða um 140 millj. kr. meira
en árið 1953.
Verðmæti innflutningsins mun
hins vegar nema um 1100 millj.
kr. Verzlunarjöfnuðurinn verður
því líklega óhagstæður um 250
millj. kr. Er það um það bil 155
millj. kr. lægra en á árinu 1953.
Þegar hinar duldu gjaldeyris-
tekjur þjóðarinnar af siglingum,
flugferðum, vátryggingum o. fl.,
ásamt dollaratekjum vegna land-
varnarframkvæmdanna, hafa
verið teknar með í reikninginn
er talið öruggt að greiðslujöfnuð-
ur náist í viðskiptunum við út-
lönd á árinu 1954 og verði nokkru
hagstæðari en árið 1953.
Það er athyglisvert, að þetta
gerist þrátt fyrir það, að
gjaldeyristekjur vegna Mars-
hallhjálparinnar höfðu fallið
niður á árinu 1954 og erlend-
ar lántökur voru þá einnig
mjög litlar. Ennfremur munu
gjaldeyristekjur af fram-
kvæmdum vamarliðsins verða
allmiklu minni á því ári en
árinu 1953. Loks er þess að
geta að á s.l. ári var flutt inn
mjög mikið af byggingarefni,
bifreiðum og nokkur vélskip
til endurnýjunar fiskiflotan-
um
Hér stefnir því í rétta átt.
tJtflutningur eykst og greiðslu
jöfnuður þjóðarinnar við út-
lönd verður hagstæðari.
Meginhættan
MEGINHÆTTAN, sem nú steðjar
að íslenzku efnahagslífí er tví-
þætt. Annars vegar hættan á
nýju kapphlaupi milli kaupgjalds
og verðlags, og vaxandi verð-
bólga í kjölfar þess. Hins vegar
er yfirvofandi jafnvægisröskun
af völdum hinna gífurlegu fram-
kvæmda hér við Faxaflóa, bæði
almennra byggingarframkvæmda
<og landvarnarframkvæmdanna.
Aflábrestur á síldveiðum og
skortur atvinnutækja í einstök-
um landshlutum hefur dregið
þessa hættu fram í dagsljósið á
svo ótvíræðan hátt, að ekki verð-
ur um villzt. Veltur mikið á, að
við þessum vanda verði snúizt á
réttan hátt og áður en of seint
er orðið.
Áramótahug'leiðingar
stjórnmálaleiðtoga
EITT af því, sem setti svip á ára-
mótin nú eins og oftt áður voru
áramótaávörp og hugleiðingar
þjóðarleiðtoga og stjórnmálafor-
ingja. Forseti lýðveldisins og for-
sætisráðherra fluttu ávörp til
þjóðarinnar í útvarp, annar á
gamlárskvöld, hinn á nýársdag.
Formenn flokkanna rituðu ára-
mótahugleiðingar í blöð sín.
í raun og veru gefa þessar ára-
mótahugleiðingar stjórnmálaleið-
toganna góða hugmynd um þau
sjónarmið, sem uppi eru með
þjóðinni og viðhorf einstakra
hópa hennar til viðfangsefna líð-
andi stundar. Enda þótt misjafn-
lega sé til þeirra vandað verða
þær taldar merkileg söguleg
heimild um rás viðburðanna í
efnahags- og stjórnmálalífi lands-
manna.
Hér á eftir verða rakin örfá
aðalatriði úr áramótahugleiðing-
um formanna Sjálfstæðisflokks-
ins, Framsóknarflokksins, Alþýðu
flokksins og Sósíalistaflokksins.
Aðvörunarorð
forsætisráðherra
ÓLAFUR THORS forsætisráð-
herra, formaður Sjálfstæðis-
Skyldan við söguna — Vinstri samstarf og veiðimenska — Afstaða
Alþýðuflokksins til komgiúnista — „Ánægjulegasti atburður ársins44
Ólafur Thors forsætisráðherra,
formaður Sjálfstæðisflokksins:
„íslendingar hafa ekki þurft
að greiða frelsi sitt með blóði.
En þeim ber heilög skylda til
þess að verja það með vinnu“.
flokksins ritaði áramótahugleið-
ingu í Morgunblaðið og flutti
ávarp til þjóðarinnar í útvarp á
gamlárskvöld.
í grein sinni minntist formað-
ur Sjálfstæðisflokksins m. a. á
tvo merka atburði ársins 1954,
hálfrar aldar afmæli innlendrar
stjórnar og 10 ára afmæli lýð-
veldis á íslandi. í stjórnmála-
lífinu hefði verið fremur kyrrt.
Unnið hefði verið „hljóðlega og
hávaðalaust“ að framkvæmd
málefnasamnings ríkisstjórnar-
innar.
Ólafur Thors ræddi því næst
störf Alþingis nokkuð, það sem
áunnizt hefði og verkefnin, sem
framundan væru. — Rafvæðing
landsins væri mest þeirra en hús-
næðismálin og sköpun jafnvægis
í byggð landsins væru einnig
mikilvæg viðfangsefni. Ennfrem-
ur drap hann á viðleitni ríkis-
stjórnarinnar til þess að hrinda
byggingu sementsverksmiðjunnar
í framkvæmd.
Um framhald stjórnarsam-
starfsins kvaðst formaður
Sjálfstæðisflokksins vilja ræða
sem minnst. Sjálfstæðismenn
legðu áherzlu á að fá efnt
fyrirlieit stjórnarsáttmálans til
gagns og blessunar öllum þeim
fjölda fólks, sem treyst hefðu
á loforð hans. Hann kvað Sjálf
stæðisflokkinn vera reiðubú-
inn til átaka. Hann væri nú
sterkari og samstilltari en
nokkru sinni fyrr. En hann
kysi fyrst og fremst frið til
starfa að hugsjónamálum sín-
um og þess fólks, sem hefði
sýnt honum trúnað.
Skyldan við söguna
í ÚTVARPSÁVARPI sinu lagði
forsætisráðherra megináherzlu á
það, að benda þjóðinni á skyldur
hennar við sögu sína. Hann ræddi
einnig þær miklu framfarir, sem
orðið hefðu í landinu á skömm-
um tíma og þær hættur, sem nú
væru á vegi landsmanna í efna-
hagsmálum. Kvað hann svo kom-
ið, að á sig, bjartsýnismanninn,
sæktu nú óþægilegar spurningar.
Forsætisráðherra komst síðan
m. a. að orði á þessa leið, er hann
ræddi kapphlaupið um kröfur á
hendur framleiðslunni:
„Þetta kapphlaup er því hreint
feigðarflan að óbreyttum hag
framleiðslunnar. Öllum ber rík
skylda til þess að láta sig þetta
skipta, einfaldlega vegna þess, að
íslendingum er voðinn vís, varist
þeir ekki þá hættu, sem nú er á
sveimi í hlaðvarpanum. Falli
krónan nú er ekkert sennilegra
en að nýtt gengisfall láti ekki
bíða sín, og sízt ofmælt að óvíst
er með öllu, hvar eða hvort þjóð-
in fær þá stöðvað sig. Glundroð-
inn, sem þá mun skapast í fjár-
hags- og atvinnulífi þjóðarinnar
leiðir íslendinga, líka þig, hlust-
andi góður, með betlistaf i hendi
út á óheillabraut, sem enginn
veit hvar endar.“
Síðar í ávarpi sínu komst Ólaf-
ur Thors að orði á þessa leið:
„íslendingar hafa ekki þurft
að greiða frelsi sitt með blóði.
En þeim ber heilög skylda til
þess að verja það með vinnu“.
Kjarni þessa ávarps forsætis-
ráðherra voru alvarleg aðvör-
unarorð og hvatning til þjóð-
arinnar um að eyðileggja ekki
grundvöll afkomu sinnar með
fyrirhyggjulausum kröfum á
hendur lramleiðslunni.
Formaður
F ramsóknarf lokksins
og vinstri samvinna
HERMANN JÓNASSON, formað-
ur Framsóknarflokksins ritaði
Hermann Jónasson, formaður
Framsóknarflokksins:
„Veiðimenn verða að vera
klæddir sem líkustum litum
landslaginu, sem þeir veiða í“.
áramótahugleiðingu sína í Tím-
ann á gamlársdag. Kvaðst hann
í upphafi greinar sinnar, sem var
mjög löng, hafa ákveðið að helga
hana eingöngu einu umræðuefni:
„Vinstri samvinnu í íslenzkum
stjórnmálum“. Síðan rakti hann
nokkuð flokkaskiptinguna hér á
landfi, stefnur flokkanna, minnt-
ist á sundrungina í röðum vinstri
manna og það „öfugstreymi“ að
Sjálfstæðisflokkurinn hefði mik-
il völd og áhrif í landinu, enda
þótt „allir aðrir stjórnmálaflokk-
ar teldu sig fyrst og fremst and-
stæðinga Sjálfstæðisflokksins —
raunverulegrar stefnu hans og
starfs“.
Formaður Framsóknarflokksins
endurtók síðan áratuga gamlar
staðhæfingar um að Sjálfstæðis-
menn hefðu barizt gegn hverju
einasta umbótamáli þjóðarinnar á
undanförnum áratugum.
Veiðimennirnir
og landslagið
HERMANN JÖNASSON kvað
Sjálfstæðismenn ekki aðeins hafa
breytt um nafn á flokki sínum,
heldur einnig um bardagaaðferð.
Nú þættust þeir fylgjandi hverju
máli, er þeir teldu að væri vin-
sælt. Væri það mjög lævíslegt
herbragð, því „veiðimenn verða
að vera klæddir sem líkustum
litum landslaginu, sem þeir veiða
í,“ sagði formaður Framsóknar-
flokksins, sem er löngu lands-
kunnur veiðimaður og því mjög
tamar samlíkingar úr veiðimál-
inu.
Næst deildi flokksforinginn
hart á Sjálfstæðismenn fyrir
„einokun útflutningsverzlunar-
innar“ og fleiri slæm verk, m. a.
,,milliliðaokur“ og gróðabralP*.
„Umbótaöflin
aumkunarverð“
í SÍÐARI hluta áramótahugleið-
inga sinna sneri formaður Fram-
sóknarflokksins sér að því að
sýna, hvernig á að mynda „vinstri
að heyra). Hvenær hefur það
komið fyrir, að fjórir menn, sem
barizt hafa mót sameiginlegum
andstæðingnum hafi sigrað, ef
það var alltaf fyrsta áhugamál
hvers um sig að berja á félögum
sínum, og koma þeim fyrst und-
ir? Svo skringilegt sem það má
virðast er þó barátta umbóta-
flokkanna við íhaldið með þess-
um hætti. Það er ekki að furða,
þótt árangurinn sé ekki glæsileg-
ur meðan svona er haldið á spöð-
unum."
Samkvæmt þessum ummæl-
um formanns Framsóknar-
flokksins virðist hann hafa
horfið frá þeirri skýringu
Timans á ummælum hans i
útvarpsræðu frá Alþingi í
haust, að „kommúnistar væru
ekki vinstri menn“ og því ekki
„umbótaöfl". Nú talar hann á
ný um „fjóra menn“, þ. e.
fjóra flokka, Framsóknarflokk
inn, Alþýðuflokkinn, Komm-
únistaflokkinn og Þjóðvarnar-
flokk íslands, sem berjist
gegn „sameiginlegum and-
stæðingi þ. e. a. s. Sjálfstæð-
isflokknum. Það er því auð-
sætt, að í útvarpsræðunni í
haust hefur formaðurinn,
þrátt fyrir ummæli Tímans
um, „að kommúnistar væru
ekki vinstri menn“, talið
kommúnista með í þeim „um-
bótaöflum", sem hann taldi
bráðnauðsynlegt að sameinuð-
ust gegn samstarfsflokki sín-
um.
Framsóknarmenn
plús það sem á vantar
EN þótt „umbótaöflin“ séu nú
Haraldur Guðmundsson formað-
ur Alþýðuflokksins:
„Alþýðuflokkurinn litur svo
á, að samstarf við kommún-
ista um stjórn landsins og eða
stjórn heildarsamtaka verka-
lýðsfélaganna sé útilokað".
stjórn“. Finnst honum útlitið í
fyrstu hálf dapurlegt og kemst
þá að orði á þessa leið:
„Umbótaöflin, eins og þau eru
nú, eru eitt aumkvunarverðasta
fyrirbæri í þessu landi. (Ljótt er
svona „aumkvunarverð" að áliti
formanns Framsóknarflokksins
eru þó ekki öll sund lokuð fyrir
„vinstri samstarfi". Síður en svo.
Samstarfsmöguleikarnir eru fyrir
hendi. Um þá kemst formaður-
inn að orði á þessa leið:
„Skýrsla Hagstofunnar sýnir,
að Framsóknarmenn + jafnaðar-
menn + helmingur núverandi
Sósíalistaflokks + Þjóðvarnar-
menn hafa meiri hluta með þjóð-
inni. Þær skoðanir, sem þing-
menn þessara flokka telja sig
umboðsmenn fyrir, eru því í
meiri hluta í landinu — og eiga
að stjórna samkvæmt því“.
Þarna hefur hinn slyngi
veiðimaður greinilega fundið
rétta forskrift fyrir uppbygg-
ingu „vinstri stjórnar“: Fram-
sóknarflokkurinn plús jafnað-
armenn, plús Þjóðvörn og það
sem á vantar frá kommúnisi-
um. !!!
Hér hafa þá verið rakin aðal-
atriði úr áramótahugleiðingu for-
manns Framsóknarflokksins. —
Gefst væntanlega tækifæri til
þess að taka einstök þeirra til
nánari athugunar og umræðu síð-
ar, ef ástæða þykir til.
Formaður
Alþýðuflokksins
og atvinnumálin
HARALDUR GUÐMUNDSSON,
formaður Alþýðuflokksins, hefur
áramótahugleiðingu sína í Al-
þýðublaðinu með þessum orðum
um afkomuna á árinu 1954:
„Tíðarfar yfirleitt hagstætt, af-
koma landbúnaðarins góð, afla-
brögð vélbátaflotans í betra lagi,
atvinna nægileg, iðnaður vax-
andi, verzlun og viðskipti með
miklum blóma og hagur ríkis-
sjóðs með ágætum.“
Þrátt fyrir þessi fögru eftir-
mæli um árið 1954 gagnrýn.ir
formaður Alþýðuflokksins síðan
stefnu ríkisstjórnarinnar í við-
skiptamálum og atvinnumálum.
Hann vill „draga úr gróða auð-
stéttanna, lækka verðlagið og
dýrtíðina og auka þannig kaup-
mátt launanna“. Ekki bendir
hann þó á það, hvernig það skuli
framkvæmt. Hann telur hiklaust,
að vænta megi nýrrar gengis-
lækkunar, ef ekki takist sam-
vinna milli ríkisstjórnarinnar og
þeirra aðilja, sem mestu ráða um
verðlags- og kaupgjaldsmál. —
Ræðir Haraldur Guðmundsson
þessi mál af hófsemi og stillingu
eins og hans var von og vísa.
Samstarf við
kommúnista útilokað
UNDIR lok hugleiðinga sinna
ræðir formaður Alþýðuflokksins
átökin innan flokks síns á árinu
og valdatöku kommúnista og
samstarfsmanna þeirra í Alþýðu-
sambandinu. Kemst hann m. a.
að orði á þessa leið:
„Alþýðuflokkurinn lítur
svo á, að samstarf við komm
únista um stjórn landsins og
eða stjóm heildarsamtaka
verkalýðsfélaganna sé útilok-
að. Flokkur þeii ra starfa sam-
kvæmt fyrirmælum erlends
valds, afneitar lýðræðinu og
starfsaðferðum þess, en að-
hyllist ofbeldisaðgerðir og
einræði minnihlutans eða al-
rí’ði lítillar valdaklíku“.
Síðan kemst Haraldur Guð-
Framh. á bls. 10
Einar Olgeirsson, formaður Sam-
einingarflokks alþýðu, sósíalista-
flokksins:
„Ánægjulegasti atburður í ís-
lenzkum stjórnmálum líðandi
árs var sigur vinstri einingar
i kosningum til Alþýðusam-
bandsþings og á Alþýðusam-
bandsþingi“.