Morgunblaðið - 12.01.1955, Blaðsíða 8

8
MORGVNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 12. jan. 1955

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
*
li
! ÚR DAGLEGA LIFINU \
>C—
//
Hinn eini sanni
emingarvilii
■*" í verki
T TNDANFARIN ár hafa lýðræð-
;U issinnar verið í meirihluta
innan Fulltrúaráðs verkalýðsfé-
laganna í Reykjavík. En það er
eins og kunnugt er skipað full-
trúum þeim, sem verkalýðsfélög-
in í bænum kjósa á þing Alþýðu-
sambands íslands.
Þegar núverandi forseti Al-
þýðusambandsins hóf stuðning
sinn við kommúnista í verkalýðs-
félögunum hafði það m. a. þær
afleiðingar, að kommúnistar náðu
meirihluta í Fulltrúaráði verka-
lýðsfélaganna. Var aðalfundur
þess haldinn í fyrrakvöld og
skyldi þar m. a. kosin ný stjórn.
Kommúnistum gafst nú gott
tækifæri til þess að sýna raun-
verulegan einingarvilja. Þeir
voru í hreinum meirihluta í Full-
trúaráðinu og gátu því fengið alla
mennina kjörna í stjórnina. En
í samræmi við einingartal sitt
hefði mátt ætla, að þeir hefðu
borið fram lista með fulltrúum
allra flokka, eða a. m. k. full-
trúum frá hinum sósíalistaflokkn
um, Alþýðuflokknum.
En ekkert slíkt gerðist. Hin-
ir einu sönnu „einingarmenn"
lögðu fram hreinan flokks-
lista, skipaðan kommúnistum
einum. Voru þeir svo kjörnir
í stjórn fulltrúaráðs verka-
lýðsfélaganna.
Þannig er þá sú „eining“
verkalýðsins, sem kommúnist-
ar berjast fyrir. Þar sem þeir
sjálfir hafa undirtökin, dett-
ur þeim ekki í hug, að vinna
með minnihlutaflokkunum.
Þar sem kommúnistar eru
hinsvegar í minnihluta, vilja
þeir ólmir koma á „einingu".
Þá er ekkert sjálfsagðara en
að þeir fái að vera með í
stjórn samtakanna.
Þetta sannast ákaflega greini-
lega í verkamannafélaginu Dags-
brún. Þar hafa kommúnistar ver-
ið í töluverðum meirihluta síð-
an Héðinn Veldimarsson afhenti
þeim félagið um leið og hann
klauf Alþýðuflokkinn. Það hefur
ekki hvarflað að leiðtogum
kommúnista í þessu stærsta
verkalýðsfélagi landsins, að
minnihlutaflokkarnir þar ættu,
að eiga minnstu hlutdeild í stjórn
félagsins. í skjóli meirihluta síns
hafa þeir kosið þar hreina flokks-
stjórn kommúnista á hverju ári.
Á Alþýðusambandsþing hefur
Dagsbrún einnig sent eintóma
kommúnista.
Þetta er þá hinn umbúða-
lausi sannleikur um „eining-
arvilja“ kommúnistanna. —
Hann getur ekki dulizt nein-
um, sem Iiorft hefur opnum
augum á aíúurðanna rás. Engu
að síður eru til svo einfaldir
menn, að þeir leggja trúnað á
„einingarhjalið".
Vegna þess, að nægilega margir
slíkir menn voru til stjórr.a
kommúnistar og hjálparmenn
þeirra nú Alþýðusambandi ís-
lands. Vegna þess hefur nú hrein
kommúnistastjórn verið kjörin í
Fulltrúaráði verkalýðsfélaganna
í Reykjavík. Og vegna alls þessa
getur fimmtaherdeild kommún-
ista nú notað heildarsamtök
verkalýðsins á íslandi í þágu
klíkuhagsmuna sinna. Allt lýð-
ræðissinnað fólk skilur auðvitað,
hvaða ólán hefur hent verkalýðs-
samtökin og raunar þjóðina í
heild með þessum atburðum. En
sá skilningur hlýtur að hafa í
för með sér nánari samvinnu en
nokkru sinni fyrr milli lýðræðis-
aflanna innan launþegasamtak-
anna. Án slíkrar samvinnu verð-
ur áhrifum kommúnista ekki
hrundið.
Reynslan hefur sýnt, að með
einhuga átaki andstæðinga
þeirra var auðveldlega hægt
að hnekkja völdum þeirra. í
sex ár fóru lýðræðissinnar
með völd í Alþýðusamband-
inu. Kommúnistar voru sífellt
að tapa fylgi. Það var fyrst
þá, er einn af þingmönnum
Alþýðuflokksins, fyrrverandi
formaður hans en landfrægt
skoffín og æsingaseggur, sveik
sinn eigin flokk og gerðist
leiguþý kommúnista sem hinn
fjarstýrði flokkur gat komizt
til valda í Alþýðusambandinu
að nýju.
ÍLí'
ALMAR skrifar:
TÓNLEIKAR OG LEIKLIST
DAGSKRÁ útvarpsins fyrstu
vikuna á þessu nýbyrjaða ári var
fjölbreytt og vel til hennar vand-
að. Var þá ekki byrjað á verri
endanum, því að morguninn 2
janúar var flutt (af plötum) hið
dásamlega tónverk Beethovens
„Missa solemis" undir stjórn
Arturo Toscanini, en ágæt hljóm-
sveit og kór fluttu verkið, en
Robert A. Ottoson gerði ágæt.a
grein fyrir því í stuttu máli. —
Þá er einnig yndisleg músikin
úr ballettinum „Hnotubrjótur-
inn“ eftir Tchaikowsky, sem leik-
in var síðar þennan sama dag.
Einnig var barnatíminn mjög
skemmtilegur. Var þá fluttur
fyrri hluti hins fræga og ágæta
jólaævintýris eftir Charles Dick-
ens (síðari hlutinn fluttur á
fimmtudaginn), en Karl Guð-
mundsson las það með ágætum.
— Þá var og fluttur síðari hluti
leikritsins „Litli-Kláus og Stóri-
Kláus“ undir stjórn Hildar Kal-
man, en fyrri hlutinn var fluttur
í vikunni á undan. Ævintýraleik-
ur þessi er bráðskemmtilegur og
hafa börnin mikið yndi af hon-
um eins og berlega kom í Ijós
Jrá útvarpw
í óí&uótit vlln
þegar hann var sýndur í Þjóð-
leikhúsinu fyrir nokkrum árum,
enda var hann prýðilega leikinn.
Um kvöldið þennan sama dag
var svo flutt leikritið „Erfing-
inn“, sem Leikfélag Reykjavíkur
hefur sýnt undanfarið við ágæta
aðsókn. Er leikrit þetta mjög at-
hyglisvert skáldverk, og leikend-
urnir gera allir hlutverkum sín-
um hin ágætustu skil. Má þar
sérstaklega nefna afbragðsleik
þeirra Guðbjargar Þorbjarnar-
dóttur, er leikur Catherine, veiga-:
mesta hlutverk leiksins, Þor- ]
steins Ö. Stephensens, er leikur
lækninn, föður hennar, Bene-
dikts Árnasonar, er leikur Morr-
is Townsend, ungan biðil Cather-
ine og Helgu Valtýsdóttur, er
leikur systur hans, lítið hlutverk,
sem hún gerir frábær skil.
ÁGÆT ERINDI
ÞRIÐJUDAGINN 4. þ. m. flutti
prófessor Símon Jóh. Ágústsson
VeU andi óhripar:
um
01
EINS OG áður hefur verið getið
varði formaður Framsóknar-
flokksins öllum áramótahugleið-
ingum sínum í Tímanum á gaml-
ársdag til þess að ræða um nauð-
syn „vinstri samvinnu í íslenzk-
um stjórnmáöum.“ Komst hann
að þeirri niðurstöðu, að enda þótt
umbótaöflin væru „eitt aumkv-
unarverðasta fyrirbæri í þessu
landi“ þá væri þó auðvelt að
koma vinstri stjórn á laggirnar.
Byggði hann þá skoðun sína á
hagskýrslum. Komst hann að
orði um þær á þessa leið:
„Skýrsla Hagstofunnar sýnir að
Framsóknarmenn -f jafnaðar-
menn + helmingur núverandi
Sósíalistaflokks + Þjóðvarnar-
menn hafa meirihluta með þjóð-
inni. Þær skoðanir, sem þing-
menn þessara flokka telja sig um-
boðsmenn fyrir eru því í meiri-
hluta í landinu og eiga að stjórna
samkvæmt því.“
„Þjóðviljinn“ gerir þessi um-
mæli að umtalsefni í gær og fell-
ur þau vel í geð. Kemst komm-
únistablaðið m. a. að orði um þau
á þessa leið:
„En þótt Hermann láti að vísu
í það skína, að ekki komi til mála
að starfa nema með hálfium Sós-
íalistaflokknum, þá er það svo
miklu meiri framför en búast
mátti við fyrir tveim árum, að
um það má með sannindum
segja, „að batnandi manni er bezt
að lifa“.
Það er von að komma skinn-
unum þyki leiðinlegt, að for-
maður Framsóknarflokksins skuli
ekki vilja starfa „með nema
hálfum Sósíalistaflokknum". —
Hvað á þá eiginlega að gera við
hinn helminginn, sem hann vill
til einskis nýta? !!!
„Þjóðviljinn" er greinilega
mjög áhyggjufullur út af
þessum verri helmingi flokks
síns., En honum finnst Her-
mann „batnandi maður“. Og
nú brosa Brynjólfur og Einar
til hægri, en formaður Fram-
sóknarflokksins til vinstri því
„veiðimenn verða að vera
klæddir sem líkustum litum
landslaginu, sem þeir veiða
Ófullkomin þjónusta.
FT heyrist að því fundið, að
við íslendingar kunnum okk-
ur ekki sem skyldi í ýmiskonar
þjónustu — á veitingahúsum, í
verzlunum, á opinberum skrif-
stofum o. s. frv. Því miður mun
mikið til í þessu. Kann að vera,
að orsökin sá að einhverju leyti
sú, hve öll opinber þjónusta á
íslandi er tiltölulega ung — en
það getur ekki orðið nein eilífð-
ar afsökun og er aðilum, sem hér
eiga hlut að máli skylt að leitast
við að bæta hér úr, svo sem föng
eru á — og sem fyrst.
Nú skulum við heyra, hvað
maður einn, sem skrifaði mér nú
á dögunum hefir að segja — það
er umkvörtun, ein enn, um ófull-
komna þjónustu. Manr.inum far-
ast orð á þessa leið:
Skrapp inn á rakara-
stofu.
AÐ var núna stuttu fyrir jólin
að ég gekk inn á eina af rak-
arastofum bæjarins og ætlaði að
láta klippa mig jólaklippinguna.
Ég var í fyllsta máta ánægður
með mig, var að enda við að
borða spánýja ýsu til hádegisverð
ar og var sem sagt í bezta skapi.
Þegar ég kom inn á rakarastof-
una, var þar aðeins einn maður
fyrir, sem verið var að klippa og
settist ég því alveg rólegur nið-
ur og beið eftir því, að röðin
kæmi að mér. Þegar rakarinn var
búinn að klippa manninn, stóð ég
upp og ætlaði að fá mér sæti í
stólnum þar sem átti að klippa
mig, en í þeim svifum kom mað-
ur inn og gekk beint til rakarans
og heilsuðust þeir kunnuglega.
Maðurinn sagði, að sér lægi mik-
ið á klippingu og rakarinn bauð
honum umsvifalaust að setjast —
hvorugur virtist taka hið minnsta
eftir mér.
Gekk beint út.
ÞEGAR ég sá hverju fram vatt
-—- að rakarinn ætlaði að raka
hinn manninn á undan mér, gekk
ég beint út úr rakarastofunni,
hugðist fara á þá næstu og vita,
hvort mér gengi betur þar. Er
ég var um það bil að fara út úr
dyrunum, tók rakarinn að kalla
á eftir mér en auðvitað skeytti ég
því engu, ég var of reiður til þess
yfir óréttlæti því og ósvífni, sem
mér hafði verið sýnd.
— G. H. S. G.“
Myndskreytt dagatöl
VELVAKANDI góður!
Fyrir nokkrum dögum fékk
ég erlendis frá, frá einum útlend-
um kunningja mínum, snoturt lít-
ið dagatal fyrir hið nýbyrjaða ár.
Ákaflega þótti mér vænt um
þessa litlu gjöf, því að hún var
mér mikils virði, skreytt 52
myndum, jafnmörgum vikum
ársins, frá landinu sem það kom
frá, af náttúru þess og þjóðlífi.
Ég held að kunningi minn hefði
vart getað sent mér aðra gjöf
jafna að verðmæti, sem mér þótti
skemmtilegri og betri kynning á
landi hans.
Handhæg og skemmtileg
landkynning.
OG þá datt mér í hug: hvers-
veena eru eVki gefin út slík
dagatöl hér á íslandi? — við
eigum þó nóg af fallegum ljós-
myndum til að þetta væri fram-
kvæmanlegt. Mynd.skreytt daga-
töl eru í nágrannalöndum okkar
gefin út með hverju nýju ári í
fjölbreyttu úrvali og eru mjög
vinsæl, ekki sízt til að senda út
úr landinu til vina og kunningja
erlendis. Eimskipafélag íslands
hefir um langt skeið gefið út daga
tal með einni mynd við hvern
mánuð. Hafa margar afbragðs-
fallegar íslenzkar myndir birzt í
þessum dagatalsmyndum félags-
ins. Það mun vera eina slíka
mvndskreytta dagatalið, sem gef-
ið hefir verið út fyrir það herrans
ár 1955. Hví ekki fleiri? Þau
þyrftu ekki að vera af neinni
risastærð, aðalatriðið er, að
myndirnar séu fallegar og vel
valdar. Sennilegt er, að slík mynd
prentun sé ærið kostnaðarsöm,
en það er ekki endilega nauðsyn-
legt, að slíkum dagatölum sé
dreift út ókeypis, þau má selja
á venjulegum markaði, eins og
hverja aðra vöru. — Þau yrðu
vinsæl bæði meðal Islendinga hér
heima og handhæg og skemmti-
leg landkynning út á við.
— Stubbur."
Oft veltir lítil
þúfa þungu
hlassi.
>c
stórfróðlegt erindi og prýðilega
samið um franska heimspeking-
inn og húmanistann Montagne,
er uppi var á síðari helming sext-
ándu aldar og frægur er fyrir
hið mikla og frumlega rit sitt,
„Essais", sem orðið hefur fyrir-
mynd síðari bókmennta af sama
tagi. Montaigne var fyrst og
fremst einstaklingshyggjumaður,
er dáði forna, klassiska list og
menningu, en var svarinn óvinur
allra kreddukenninga (dogmat-
isma) á. hvaða sviði, sem var.
Þá var og afbragðs skemmti-
legt og fróðlegt erindi Björns Th.
Björnssonar er hann flutti þenn-
an sama dag um fjalirnar í
Flatatungu, enda var erindið
ágætlega samið og prýðisvel flutf.
Er alltaf gaman að hlusta á
Björn, enda er auðheyrt að hann
vandar erindi sín og leggur í þau
mikla vinnu.
MINNZT SIGFÚSAR
SIGFÚSSONAR,
ÞJÓÐSAGNARITARA
ERINDI Ríkarðs Jónssonar
myndhöggvara er hann flutti s. !.
fimmtudagskvöld um fræðaþul-
inn og þjóðsagnaritarann Sigfús
Sigfússon, var vel samið og þar
gerð góð grein fyrir hinu mikla
starfi þessa merka fræðimanns.
Sigfús var fæddur í Miðhúsum
í Eiðaþinghá 1855 en dó 1935.
Hneigðist hugur hans snemma að
þjóðlegum fræðum og þjóðsögn-
um, enda var hann þegar á náms-
árum sínum í Möðruvallaskóla
tekin að safna þjóðsögum. Þjóð-
sagna og þjóðfræðasafn Sigfúsar
er sem kunnugt er, geysimikið að
vöxtum, um 3000 blaðsíður í
prentuðu máli. Hefur mestur
hluti þess verið gefinn út, en út-
gáfunni mun verða lokið á þessu
ári. Með þessu starfi sínu hefur
Sigfús unnið mikið og merkilegt
þjóðþrifastarf og mun hann jafn-
an minnzt sem eins af okkar á-
gætustu fræðaþulum, við hlið
Jóns Árnasonar og slíkra manna.
SÖNGUR KARLAKÓRSINS
„FÓSTBRÆÐUR“
ÞENNAN SAMA dag var fluttur
af segulbandi samsöngur karla-
kórsins „Fóstbræður“, er haldinn
var í Austurbæjarbíó 7. okt. í
haust undir stjórn Jóns Þórar-
inssonar. Var söngskráin mjög
fjölbreytt og mátti þar meðal
annars heyra hið svipmikla lag
Þórarins Jónssonar, „Ár vas
alda“, „Blástjyarnan1* í raddsetn-
ingu Emils Thoroddsens og „Ól-
afarkvæði“ raddsett af Sveinbirni
Sveinbjörnssyni o. fl. Einsöngvari
var Kristinn Hallsson en píanó-
leikari Carl Billich.
Kristinn Hallsson söng einsöng
í tveimur lögum, hinu fagra og
rismikla lagi „Lendkjending“ eft-
ir Grieg og „Per svineherde“
sem er sænskt þjóðlag, er margir
munu kannast við. — Kristinn
Hallsson er glæsilegur söngvari,
gæddur fagurri og þróttmikilli
bass-baryton rödd, sem hann
beitir af frábærri smekkvísi og
mikilli kunnáttu. Er auðheyrt að
hann er vandlátur við sjálfan sig
og virðir list sína. En því aðeins
að þetta tvennt sé fyrir hendi er
hægt að ná langt á listamanna-
brautinni. — Einsöngur Kristins
að þessu sinni var með miklum
glæsibrag, og minnist ég ekki að
hafa heyrt „sólóna“ í „Land-
kjending“ betur sungna. Einnig
var með ágætum einsöngur hans
í „Per svineherde". — Karlakór-
inn „Fóstbræður“ er afbragðsgóð-
ur, raddirnar vel þjálfaðar og
bjartar og söngurinn fágaður
undir öruggri og smekkvísri
stjórn Jóps Þórarinssonar.
ÓSKAERINDIÐ
ÞÓRIR ÞÓRÐARSON guðfræði-
dósent flutti að þessu sinni óska-
erindið og fjallaði það um spurn-
inguna: — Eru eldri áhrif í kenn-
ingu Jesú frá Nazaret? —
* Framh. á bls. 9