Morgunblaðið - 13.01.1955, Blaðsíða 9

Fimmtudagur 13. jan. 1955
MORGVNBLAÐIÐ
Styrjaldir veröa fjarstæöa
Upplýsingar iransks vísindo-
Boms um hættulegnr nfleiðingnr
vetnissprengingn
Myndin sýnir þar sem verið er að festa eina af stáleyjum Shell-
olíufélagsins við hafsbotn. Súlurnar á flekanum eru einskonar
tjakkar, sem látnir eru ganga niður á botn og gefa flekanum
trausta festingu.
iyggð nð skapasl i
rúmsjó i Persaflóa
Woldugar stáleyjar byggoar til olíuvinnslu
OLIUVINNSLA í Arabíu fer
stöðugt í vöxt. Er nú hvergi í
heiminum unnin eins mikil
olía úr jörð og þar. Þetta hef-
ur m.a. valdið því, að byggð
hefur risið upp víða í þurr-
ustu hlutum Arabíu, þar sem
eyðimörkin var áður í algleym
ingi. Hafa íbúar landsins víða
allgott af þessum viðskiptum,
þeir auðgazt af þeim og hafa
margir hverjir tileinkað sér
vestræna menningu á ýmsum
sviðum og vestrænan lúxus.
Fyrir nokkru varð þess vart að
olía finnst á þessum slóðum ekki
aðeins í eyðimörkinni, heldur
virðist hún liggja þarna í lögum
undir geysistóru svæði, sem m.a.
teygir sig langt austur undir
Persaflóa.
OLÍULINDIR f HAFSBOTNI
Þessar rannsóknir sýndu það,
að miklar olíubirgðir myndu
liggja í botni Persaflóans sjálfs,
undir hafinu, og veldur þetta því
að öll hin stóru olíufélög keppast
nú við að koma sér upp borturn-
um úti í hafsauga. Stundum eru
borturnarnir allt að því 10 eða
15 km frá ströndinni og hefur
það verið vandaverk að ganga
þannig frá smíði þeirra, að þeir
þoli öll veður og sjógang.
BORFLEKAR FESTIR
Á IIAFSBOTNI
Það sem einkum veldur vand-
anum er, að ef borfleki skyldi
haggast til hliðar í sjógangi, þá
er mikil hætta á að jarðborinn
brotni í sundur. Þess vegna hafa
olíufélögin gripið til þess ráðs að
láta borturnana standa á hafs-
botni. En dýpi er sums staðar
allmikið á þessum slóðum og
hefur sú leið verið fundin upp,
að gera risastórar súlur á flek-
ana, sem er rennt niður á hafs-
botninn og lyfta þær síðan flek-
anum með öllum tækjum um 2Ó
fet upp fyrir yfirborð hafsins.
Líkist þessi aðferð nokkuð því,
þegar bifreiðum er lyft upp með
„tjakki".
1200 TONN AF STÁLI
Þannig hafa nú þegar verið
reistar allmargar stáleyjar úti í
miðjum Persaflóa. — Hver eyja
kostar um 20 milljón krónur og í
hverri eru um 1200 smálestir af
stáli.
BYGGÐ í HAFSAUGA
Margar af stáleyjunum hafa
verið byggðar utan við landhelgi
Arabíu, stundum 15 km frá
ströndinni. Hafa olíufélögin þá
íhugað hvort þeim sé heimili að
reka þessa starfsemi sina án sér-
staks leyfis, en niðurstaðan hef-
ur orðið sú, að það er ekki talið
heimilt. Þvert á móti hafa félög-
in gert samninga við strandríkin
um heimiid til olíuvinnslu á hafs- i
botni og virðist nú almennt við- '
urkennd sú regla, að landgrunn- !
ið, jafnvel utan landhelgi, til-
heyri strandrikinu.
Allt virðist benda til þess að
á botni Persaflóa séu einhverjar !
auðugustu olíulindir í heimi og
má því vænta þess, að á næstu
árum rísi heil borg þarna úti í
hafsauga.
— Cosfa Rica
Framh. af bls. 1
STJÓRNMÁLASAMBANDI
SLITID
Fulltrúi Costa Rica í Washing-
ton hefur tilkynnt að stjórn sín
hafi slitið stjórnmálasambandi
við Nigaragúa.
ORSOKIN
New York Times skrifar í dag
að átök þessi séu ekki undan rifj
um kommúnista runnin. Orsökin
til hins slæma samkomulags j
milli landanna tveggja sé persónu j
leg á milli Figueres forseta í
Costa Rica og Somoza forseta |
Nigaragúa. Er þar nánast um'
harða valdabaráttu að ræða. •—
Hafa orðið hörð átök um forseta-
embættið í Costa Rica í þremur
kosningum siðan 1948 og hafa
þeir er fallið hafa, flúið úr landi.
Sagt er nú að þeir séu fyrir inn-
rásarhernum nú. — Báðir
þeir tveir, er i kosningunum biðu
lægri hlut, voru vinir Somoza
forseta í Nigaragúa, en hann hef-
ur farið þar með völd í 20 ár og
er nú orðinn fastur í sessi.
SÍÐUSTU tvö ár hafa 10 vetnis-
sprengingar verið gerðar á jörð-
inni og mun hver vetnissprengja
jafngilda að orku 1000—2500
atómsprengjum sömu tegundar
og varpað var á Hiroshima á sín-
um tima.
Frá þessu skýrði franski vís-
indamaðurinn Charles-Noel
Martin í bók sem hann gaf ný-
lega út og fjallar um áhrif vetnis-
sprenginganna á umheiminn. Bók
þessi heiur vaKið mikia athygli,
einkum vegna þess, að Martin
heiur orð á sér fyrir að vera ná-
kvæmur vísindamaður, sem
blandar ekki stjórnmálum í vís-
indalegar athuganir sínar.
Síðustu vetnissprengjuna
sprengdu Rússar í sept. s.l. í
Síberíu. Áður höfðu Bandaríkja-
menn sprengt nokkrar í Kyrra-
hafinu.
Martin telur að áhrif þessara
sprenginga séu miklu meiri .en
látið hefur verið í ljós fram til
þessa. Hann telur að fjöldi vís-
indamanna hafi orðið þessara
áhrifa varir, en þeir þori ekki að
birta þær upplýsingar.
í bók sinni minnist Martin á
það að vetnissprengingarnar nái
yfir tiltölulega allstóran hluta
jarðkringlunnar og hann telur að
aukaáhrif frá sprengingunum
geti orðið svo mikil að lifandi
verur á jörðinni getið beðið veru-
legt tjón af.
HÆTTULEGAR
EFTIRHREYTUR
En aukaáhrif vetnissprengjunn
ar telur hann vera m. a.:
1) Við sprenginguna myndast
allmikið magn af saltpéturssýru
úr súrefni, köfnunarefni og raka
loftsins. Magn hennar getur orð-
ið nóg til að sýra regnið yfir
^tórum landsvæðum og það haft
slæm áhrif fyrir gróður.
2) Sé vetnissprengja sprengd á
landi (eins og gert hefur verið
í tilraunum Rússa í Síberíu), mun
hún þyrla í loft upp kringum 1
milljarð smálesta af duftbrenndu
efni. Þetta duft getur svifið í
háloftunum í fjölda ára, hindrað
sólargeisla að komast til jarðar,
en slíkt getur veldið auknu regni,
sem aftur getur orðið til að
breyta vindum. En slík truflun á
ríkjandi veðráttufari getur valdið
miklu tjóni.
— Hammarskjöld
Framn af bia. 1
inum, er hann kom til borgarinn
ar, tókst ekki að fá orð upp úr
honum um Kinaferðina. Einkarit
ari aðalritarans, Svíinn Lind,
sagði þó, að fjölskyldur amerísku
flugmannanna 11, sem í fangelsi
eru í Kína, verði enn um skeið
að vera þolinmóðar.
Lind sagði að Hammarskjöld
gæti ekkert sagt fréttamönnum
fyrr en hann hefði gefið S.Þ.
skýrslu uni Kínaförina. Kvaðst
Lind ekki vita hvenær Hammar
skjöld legði fram þá skýrslu. •—
Lind vildi ekkert tala um viðtök
urnar í Kína. — Hammarskjöld
og menn hans höfðu aðeins
stutta viðdvöl í Japan en héldu
síðan áfram áleiðis til New York.
— Reuter—NTB.
GEISIiAVIRKT
KÖFNUNAREFNI
3) Frumeindir úr vetnis-
sprengju breyta miklu magni af
köfnunarefni andrúmsloftsins í
geislavirkt efni, sem getur inni-
haldið þau skaðlegu einkenni í
5600 ár. Jurtirnar munu taka
hið geislavirka köfnunarefni til
sin og síðan mun það ganga boð-
leið inn í líkamsvefi manna og
dýra. Er ómögulegt að gera sér í
hugarlund hvíliku tjóni þetta
gæti valdið.
4) Vetnissprengingar valda
verulegri hækkun á geislavirkni
jarðarinnar. En jafnvel aðeins
óveruleg hækkun hennar getur
• haft í för með sér veruleg áhrif
I á erfðir og þroska manna. Martin
segir að tilraunir hafi þegar sýnt
að þessi hætta sé raunhæf.
' Þessar upplýsingar hins
franska vísindamanns eru að vísu
aðeins kenningar, sem enn hafa
ekki verið sannaðar með raun-
hæfum rannsóknum. Höfundur-
inn telur þó að auðvelt væri að
fá slikar sannanir þegar í sam-
Ibandi við þær vetnissprengingar,
er hafa verið framkvæmdar. Bið-
ur hann alla vísindamenn að
Charles-Noel Martin
reyna að fylgjast með því, hve
miklu aukning geislavirkni í
andrúmsloftinu nemur á hverjum
stað og ihuga hvaða áhrif það
geti haft.
STYRJALÐIR VERÐA
FJARSTÆÐA
Fram til þessa hafa veðurstof-
ur allra landa lítið látið frá sér
heyra um rannsóknir á geisla-
virkni andrúmsloftsins. Það er
samt staðreynd að hún eykst, þó
að vísindamenn láti í það skína
að um mjög litla aukningu sé að
ræða.
En íhuganir hins franska vís-
indamanns ættu að sýna betur
en nokkuð annað að með tilkomu
atómvopnanna eru styrjaldir að
verða fullkomin fjarstæða.
Að vísu viðgangast enn í heim
inum stjórnmálastefnur sem hafa
að kjarna hótun um alheimsstyrj
öld og byltingu. Hversu úreltar
eru slíkar skoðanir ekki orðnar,
þegar sérhver maður öðlast vitn-
eskju um að styrjöld getur þýtt
algera útrvmingu.
Ef til vill er það vegna þessar-
ar vitneskju sem menn eru nú
smámsaman að öðlast að nú er
svo komið loks eftir stanslausar
stvrjaldir í þessari veröld síðan
1931 að loks ríkir friður um áll-
an heim. Styrjaldir hafa verið
afbrot ofbeldisins, en á atómöld
koma þær ekki lengur til mála.
Mesta anna ór Faxanna
Þeir fluttu 795 farþega til Crœnlands
ARIÐ 1954 varð mesta annaár í sögu Flugfélags íslands. Fluttir
voru fleiri farþegar og meira vöru- og póstmagn en nokkru
sinni fyrr á einu ári. Lætur nærri, að um þriðji hver íslendingur
hafi flogið með „Föxunum" árið 1954. Alls ferðuðust 54.008 far-
þegar með flugvélum Flugfélags íslands s. 1. ár, 46.480 á innan-
landsflugleiðum og 7.528 milli landa. Nemur heildaraukning far-
þegafjöldans 28% sé gerður samanburður á árinu 1953.
Vöruflutningar jukust um 8%
á s.l. ári, og voru flutt 993.687 kg.,
þar af 864.114 kg. hér innanlands.
Mestir urðu flutningarnir í
september, en þá voru fluttar
rúmlega 120 smál.
PÓSTUR
Póstflutningar hafa sifellt far-
ið minnkandi undanfarin ár. Á
nýliðnu ári urðu hins vegar mikil
umskipti í þessum flutningum,
þar sem póstflutningar námu nú
liðlega tvöfalt meira magni en
1953. Heildarmagn þess pósts,
sem flutt var s.l. ár nam 150.096
kg. samanborið við 70 smál. í
fyrra. Hafa póstflutningar með
flugvélum innanlands aukizt til
mikilla muna siðan nýr samning-
ur gekk í gildi 1. okt. 1953 milli
nóststjórnarinnar og Flugfélags
íslands varðandi þessi mál.
GRÆNLANDSFERÐIRN AR
Farnar voru 23 ferðir til Græn-
lands á árinu og fluttir 795 far-
þegar. Þá voru fluttar um 16
smálestir af vörum og nokkuð af
pósti. Var lent á ýmsum stöðum,
bæði á sjó og landi. íslenzkar
flugáhafnir hafa fengið mikla
reynslu í flugi á norðlægum slóð-
um með hinum tiðu Grænlands-
ferðum Flugfélaps fslands, enda
njóta íslenzkir flugmenn mikils
trausts hjá þeim erlendum aðil-
um, sem leigt hafa flugvélar F. í.
til Grænlandsflutninga.
ÁTTA FLUGVÉLAR
Flugfélag íslands starfrækti 8
flugvélar á s.l. ári, og flugu þær
samanlagt vegalengd, sem nem-
ur um 1,7 milljón km. Jafngildir
það 42 ferðum umhverfis hnött-
inn. Flugtímar „Faxanna" urðu
6542, þar af var „Gullfaxi" einn
á flugi í 1620 klukkustundir og
flaug rösklega V2 milljón km. á
árinu.
<1 í> l \
TVÆR FLUGVÉLAR KEYPTAR
Sökum hinna sívaxandi loft-
flutninga ákváðu forráðamenn
Flugfélags íslands að auka flug-
vélakost félagsins, og voru því
fest kaup á tveimur flugvélum á
árinu, Douglasflugvél í Banda-
rikjunum og Skymasterflugvél í
Noregi. Með komu þessara flug-
véla hingað til lands hefur í bráð
verið bætt úr brýnni þörf á nýj-
um flugvélakosti. Flugfélag ís-
lands mun hins vegar stefna
áfram að því marki að athuga
möguleika og undirbúa kaup á
fleiri flugvéium svo unnt verði að
anna vaxandi verkefnum félags-
ins í framtíðinni.
UfsaveiSm í
KEFLAVÍK, 12. jan. — Hugleið-
ingar togaramanna um ufsaveið-
ina hér í Keflavíkurhöfn vakti
kátínu og öðrum þræði ánægju
hér á Suðurnesjum. Þar kemur
fram í fyrsti skipti, svo vitað sé,
andúð togaraeigenda á rányrkju
fiskimiðanna! Annað* var við-
horfið þegar togararnir skófu
botninn í Garðsjónum, og revnd-
ar Flóann allan, sem tókst fvrir
lagni og harðfylgi Ólafs Thors
að fá verndaðann. Nú kemur
fiskurinn líka upp í fjörusteina.
Að vísu er það akoðun flestra,
að þessi ufsi hafi átt eftir að
stækka og ekki vitað í hvaða
botnvörpu hann hefði veiðzt, er
hann væri orðinn 10 sinnum
stærri. — En nú er ufsaveiðinni
hér i höfninni því miður lokið
og jekki vitað nær hvalinn rekur
næst. — Helgi S.
BONN — Adenauer, forsætisráð-
herra V.-Þýzkalands, fór s.l. laug-
ardag frá Bonn til Búhler Höhe
í Schwarzwald í frí. Forsætisráðí-
herrann hefir ákveðið að taka 12
daga frí frá störfum, en mun þó
ræða við Mendes-France í lok
þessarar viku. .