Morgunblaðið - 16.01.1955, Blaðsíða 8
8
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 16. jan. 1955
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Hugleiðingar eftir lestur Brimhendu
Gunnars Gunnarssonar
Tvö skilpði Fromsóknar fyrir
stjórnarsamstarfi
Á ÞAÐ var bennt í forystugrein
blaðsins fyrir skömmu, að tvær
samþykktir, sem gerðar voru á
flokksþingi Framsóknarflokks-
ins fyrir síðustu kosningar hefðu
komið flokknum mjög í koll og
orðið honum til hinnar mestu
hneisu. Hin fyrri þeirra var van-
trauststillaga sú á dómsmálaráð-
herra, sem borin var fram að
undirlagi alræmds lögbrjóts, en
hin síðari um að slitið skyldi
stjórnarsamstarfi Sjálfstæðis-
flokksins og Framsóknarflokks-
ins, hver sem úrslit kosninganna
yrðu, þegar að þeim loknum.
Tíminn er mjög gneypur yfir
því í gær, að hrakfarir flokks
hans vegna þessara samþykkta
skuli hafa verið rifjaðar upp.
Reynir hann nú, að sýna fram á
að þessar tvær flokkssamþykktir
hafi orðið Framsóknarflokknum
til gagns og sæmdar!
Með vantraustinu á dómsmála-
stjórn Sjálfstæðismanna hafi
Bjarni Benediktsson orðið nýr og
betri maður. Og með því að rjúfa
stjórnarsamstarfið um stjórn
Steingríms Steinþórssonar hafi
Framsókn skapast bætt aðstaða
til þess að koma fram ýmsum
hugsjónamálum sínum, t. d. raf-
væðingu landsins, í samningum
við Sjálfstæðisflokkinn, sem fellt
hafi tillögur Framsóknarmanna
í raforkumálunum í tíð nýsköp-
unarstjórnarinnar.
Um fyrra atriðið í þessum
spaugilegu staðhæfingum Tímans,
endurfæðingu dómsmálaráðherr-
ans vegna vantraustsins, þarf
ekki að hafa mörg orð. Dóms-
málastjórn Bjarna Bencdiktsson-
ar hafði alltaf einkennst af rétt-
sýni og samviskusemi. Hann
hafði aðeins ekki viljað verða
við þeirri kröfu Framsóknar-
manna, að menn ættu að hafa
frjálsar hendur til þess að fremja
afbrot ef þeir væru framámenn
í FramsóknarfJokknum.
Þegar ný stjórn var svo
mynduð kom aldrei annað til
orða af hálfu Sjálfstæðis-
manna en að Bjarni Benedikts
son yrði áfram dómsmálaráð-
herra. Urðu Framsóknar-
menn þarmeð að ganga undir
það jarðarmen, sem hin
heimskulega vantrauststillaga
þeirra eigin flokksþings hafði
reist þeim. Varð það alþjóð
ljóst, að af henni höfðu þeir
haft skömm eina og skaða.
En afleiðingar hinnar flokks-
samþykktarinnar voru litlu
ánægjulegri fyrir Framsóknar-
flokkinn. Þegir kosningaúrslitin
voru kunn bar forsætisráðherra
samkvæmt ályktun flokksþings
síns að segja af sér og stjórn
sinni, slíta samstarfinu við Sjálf-
stæðisflokkinn. En Framsóknar-
flokkurinn hafði tapað í stað þess
að vinna á, eins og gert hafði
verið ráð fyrir er hin óviturlega
flokkssamþykkt var gerð.
En hvað skyldi þá vera hæft
í því, sem Tíminn segir nú, að
þessi samþykkt flokksþingsins
hafi bætt aðstöðu Framsóknar í
stjórnarsamningunum? Það er
rétt að rifja lauslega upp það
sem gerðist í þeim samningaum-
leitunum. Þær hófust með því,
að þingflokkur Sjálfstæðismanna
ritaði Framsóknarflokknum bréf
hinn 28. júlí, þar sem hann lýsti
UNNUGIR fullyrða, að aldrei
hafi bóksala hér á landi ver-
I ið slík, sem nú fyrir síðustu ára-
' mót. Ber það óneitanlega vott um
batnandi efnahag þjóðarinnar. En
þó mun hér fleira koma til. T. d.
mun kynningin á nýútkomnum
bókum aldrei hafa verið betri
en nú, bæði hjá blöðum og út,-
varpi, og hefur það áreiðanlega
haft sín áhrif í þá átt að auka
bóksöluna. Menn eru yfirleitt
orðnir langþreyttir á hinum sí-
endurteknu skrum-auglýsingum
síðustu ára, þar sem að aldrei
mátti treysta því, hverju skyldi
trúa og hverju ekki. En fyrir
i nokkrum árum tók útvarpið upp
| þá nýbreytni, að lesnir eru upp
i kaflar úr. hinum nýjustu bókum,
yfir því, að hann teldi eðlilegt, sem á markaði eru, svo kaup-
„að reyndir séu samningar milli endum gefist sjálfum nokkur
núverandi stjórnarflokka um kostur á því að dæma um það,
framhald samvinnu og leggur sem verið er að bjóða. Er þá
áherzlu á, að nú þegar sé gengið auðveldara fyrir þá að velja og
úr skugga um, hvort slíkir samn- hafna. Þessi ánægjulega bóka-
ingar geti tekizt“. j kynning hefur svo farið vaxandi
Hinn 30. júlí afhenti formaður' með ári hverju og aldrei verið
Framsóknarflokksins formanni meiri en nú, og er það vel.
Sjálfstæðisfiokksins svohljóðandi benda á það, að rit-
dómar um bækur virðast fara
batnandi og voru með bezta móti
s. 1. ár. Það er meira á þeim að
svar: |
„Til svars bréfi formanns Sjálf-
stæðisflokksins tekur þingflokk-
ur Framsóknarmanna það fram,
að hann er reiðubúinn til að taka
upp viðræður um stjórnarsam-
byggja en oft áður, því að lofi
og lasti er meira í hóf stillt en
maður á að venjast, og nákvæm-
. . , *... . ari upþlýsingar gefnar um gildi
starf og telur eðlilegast, að nu verksing _ Á þetta er sky]t að
se reynt að koma a samstjorn feenda yegna þesg> að réttlátir og
þnggja flokka, Framsoknar- sanngjarnir ritdómar eru ómet-
flokksins, Sj alfstæðisflokksins og an]egir fyrir kaupendur nýrra
Alþyðuflokksins, og þeir setji ser þóka _ Þetta er raunar sjálf_
það mark m. a. að afgreiða stjórn- sogg skylda ritdómara. Og þess
arskrármálið"
Af þessu bréfi sézt það
greinilega, að Framsóknar-
menn settu í upphafi tvö skil-
yrði fyrir stjórnarsamstarfi. í
fyrsta lagi að Alþýðuflokkur-
inn yrði með í fyrirhugaðri
samstjórn, og í öðru lagi að
ari skyldu hafa þeir fullnægt
betur nú en oft áður fyrr.
Eigi hefur þó ritdómurunum
unnizt tími til þess, að skrifa
um allar þær bækur, sem út
hafa komið að undanförnu. Og
eigi munu heldur hafa verið
lesnir í útvarpi kaflar úr öllum
þessum bókum, og er það raun
aðalverkefni stjórnarinnar ar eðlile^t, því að ekki verður
yrði að afgreiða stjórnarskrár- yfir allt komizt. Eitthvað verð-
málið. | ur jafnan útundan og mætti ætla,
Niðurstaðan varð hinsvegar að það væri þá helzt það léleg-
sú, að Alþýðufiokkurinn varð asta, enda ekki óréttlátt. En sú
ekki með í þeirri ríkisstjórn, er þó ekki raunin, því það virð-
sem mynduð var og á stjórn-' ist stundum vera tilviljun ein,
arskrármálið minntust Fram-' hvaða bækur eru kynntar og
sóknarmenn ekki eftir þetta.1 hverjar ekki. Þetta vil ég leyfa
Var það einnig löngu ljóst orð- ! mér að segja að gefnu tilefni.
ið að þeir höfðu í raun og J Mér hefur nýlega borizt í
veru engan áhuga fyrir því., hendur nýútkomin bók, sem ég
Ella hefðu þeir léð máls á að vísu hefi heyrt lauslega get-
samvinnu um þær tillögur, ’ ið, en minnist hinsvegar ekki að
sem Sjálfstæðismenn lögðu hafa rekizt á ritdóm um hana eða
fram í stjórnarskrárnefndinni heyrt úr henni lesið í útvarpi.
nokkru áður en alþingiskosn-
ingar fóru fram.
Sannleikurinn um raforkumál-
in er því sá, að um þau ríkti
aldrei minnsti ágreiningur. Báð-
ir flokkarnir höfðu þau á óska-
lista sínum er fulltrúar þeirra
tóku að vinna að mörkun stjórn-
arstefnunnar og gerð málefna-
samnings. Framsóknarmenn
þurftu því ekki að gera lausn
þeirra að einu samstarfsskilyrði
gagnvart Sjálfstæðisflokknum.
Það er því hreinn uppspuni
og barnalegur skáldskapur
þegar Tíminn segir að hin
heimskulega ályktun flokks-
þings Framsóknarmanna um
slit stjórnarsamstarfsins eftir
kosningar hafi bætt aðstöðu
þeirra til þess að koma fram-
kvæmdaáætlun um rafvæð-
Það má raunar furðulegt heita,
ef bókar þessarar er hvergi get-
ið, því að hér er um að ræða
stórmerkilegt og einstakt ritverk.
Ég á hér við bók, sem nefnist
Brimhenda og er eftir stórskáld-
ið Gunnar Gunnarsson. — Það er
ekki meiningin að skrifa hér rit-
dóm um bók þessa. Slíkt er verk-
efni bókmenntafræðinganna. —
Hinsvegar er ekki verið að bera
í bakkafullan lækinn þótt bent
sé á hana, þar sem hér er um
stórbrotið og heilsteypt listaverk
að ræða. — Efalaust mundi marg
ur rithöfundurinn hafa tekið
söguefnið öðrum tökum, og
sennilega gert úr því stóra skáld-
sögu, sem komið hefði út í 2. eða
3. bindum. En Gunnar Gunnars-
son hefur önnur handbrögð á
þessu ritverki. Hann þjappar efn-
inu þannig saman að hann kemur
því fyrir á 86 síðúm í fremur
inguna inn í málefnasamning litlu broti. En slíkt er ekki með-
stjórnarinnar. Hver einastí færi annara en stórskálda og
vitiborinn maður sér í gegn snillinga, svo að vel fari. Og
um þennan vesældarlega þetta hefur Gunnari Gunnarssyní
skrökvef Tímans. | tekizt svo vel að furðu sætir og
Á sama hátt er það eintóm sér ^ej'gi brotalöm á verkinu
vitleysa og ósannindi, að Sjálf-
stæðismenn hafi í tíð nýsköpun-
arstjórnar Ólafs Thors fellt ein-
Þeir, sem vanir eru bók-
menntalegu léttmeti, munu vafa-
laust benda á það, að efnið á
, . ...... . , ,, , fyrstu síðum bókarinnar sé nokk-
hverjar tillogur fra Framsokn- >hart undir tönn<<> ef nQta
armonnum i raforkumalunurm mætti þá líkingu. En sá, sem les
Sannleikunnn i malmu er sa, að þókina með athygli> ekki einu
Sjálfstæðismenn beittu ser fyrir sinni heldur tvisvar) mun brátt
því í þeirri ríkisstjórn að raf- komast að raun um það, að bygg-
orkulögin voru sett, en þau voru ing sögunnar heimtar þetta. Og
samþykkt á Alþingi vorið 1946. það virðist ekki laust við að höf-
Á grundvelli þeirrar löggjafar undurinn sé að reyna glögg-
nýsköpunarstjórnarinnar eru nú skyggni lesandans. Standist hann
allar raforkuframkvæmdir í prófið nýtur hann sögunnar þess
landinu unnar. Framh. á bla. 9
VeU andl óhnpar:
Skemmtilegir dagar.
FINNST ykkur þetta ekki
skemmtilegir dagar? — í
gær og dagana þar á undan hafa
verið fagurlagaðar og fjölbreyti-
legar frostrósir á gluggarúðun-
um og himinninn skafheiður. Kl.
er næstum fjögur og samt mynd:
vera hægt að taka ljósmyndir úti.
Og svona er öll tilveran — stál-
grá og björt, ekki lengur dimm
og drungaleg, full af kvíða fyrir
öllum innkaupum jólanna og
styzta sólarganginum. Nú er þetta
allt afstaðið og á morgnana, beg-
ar við komum út í tært og hress-
andi andrúmsloftið, þá látum við
eins og ekkert sé. Okkur langar
helzt til að fara langt upp á fjöll
til að skoða alla þessa vetrar-
dýrð.
Já, það má nú segja, að lífið
er gott og skemmtilegt þessa dag
ana, þegar Frosti kóngur ríkir og
Vindkarlinn hefir lokaðan munn-
inn og Snjókarlinn er svo elsku-
legur að mylja sama og ekkert af
ísnum sínum yfir okkur.
— Einn harður af sér.“
Skárri er það nú harkan!
JÁ, hvílík er það nú harkan, ég
segi ekki annað! Okkur þykir
víst alveg nógu kalt á okkur er
við skjótumst hér á milli húsa i
henni Reykjavík í 10—15 stiga
frosti, þó að við látum það vera
að rása upp til fjalla til að fá
hann ennþá kaldari í fangið. —
En það er alveg satt, veðrið hefir
verið fagurt undanfarna daga, þó
að fleiri séu þeir eflaust sem bún-
ir eru að fá alveg nóg í bili af
hinum stálgráa og ískalda hrein-
leika — hversu mikla unun sem
það veitir að horfa á íturvaxinn
Keilirinn út við sjóndeildarhring
inn í suðri og stjörnurnar tiudra
á heiðum vetrarhimninum í allri
sinni dýrð.
Um upptöku á hljóm-
plötur.
VELVAKANDI minn!
Finnst þér ekki eins og mér,
að upptakan á íslenzku hljóm-
að upptökurnar á íslenzku hljóm-
plöturnar séu oft misheppnaðar?
— Það er eins og okkar ágætu
söngvurum og hljóðfæraleikur-
um takist aldrei að reikna rétt
út, hvaða fjarlægð frá hljóðnem-
anum er heppilegust fyrir söng
og hljóðfæraslátt. Söngvararnir
virðast vera með hljóðnemann
næstum því upp í sér eða þá í
talsverðri fjarlægð frá og hljóð-
færaleikararnir, að því er helzt
virðist, fyrir framan þá — nær
hljóðnemanum. Afleiðingin er oft
næsta raunaleg.
Of hávær undirleikur.
OG svo er það þetta með árans
gítarundirspilið. Allir eru
með rafmagnsgítara nú til dags
og yfirleitt er spilað alltof sterkt
á þá, þannig að undirleikurinn
yfirgnæfir iðulega söngvarana,
svo að hin mesta raun er á að
hlýða. Skyldi ekki vera nokkur
leið að finna upp einhverja heppi
lega „formúlu“ á hæfilegri fjar-
lægð söngvara og hljóðfæraleik-
ara frá hljóðnemanum, þegar
verið er að taka tónlist upp á
plötur? — Þinn Jóhann.“-
Megum hrósa happi.
ÞETTA segir nú hann „minn Jó-
hann.“ Vafalaust má margt
að hinni ungu dægurlaga- og
danslagatónlist okkar finna. Hún
er enn á barnsaldrinum. Óhætt
megum við þó gleðjast yfir þeim
fjörkipp, sem hún hefir tekið á
síðustu árum og þar með bægt
frá eyrum okkar miklu af hinni
ensku og amerísku slagaravælu,
sem var um skeið svo að segja hið
eina, sem okkur var boðið upp á
af þessu tagi. Við höfum eignazt
mörg skemmtileg íslenzk dans-
lög og danslagatexta nú upp á
síðkastið, sem okkur er sómi að,
en svo er líka moðið mikið innan
um, sem gjarnan mætti hverfa.
Gerum þá kröfu.
VIÐ þurfum ekkert síður að
vanda til þessarar léttu al-
múgatónlistar heldur en hinnar
svokölluðu æðri tónlistar. Hún
er sú grein tónlistar, sem unga
fólkið í langsamlegum meirihluta
hlustar á með ljúfustu geði. Þess
vegna verðum við að gera þá
kröfu, að hún sé þannig úr
garði gerð, að hún ekki kyrki í
fæðingunni hinn ómótaða tón-
listarþroska unglinganna, heldur
hjálpi honum frekar eilítið fram
á við.
Valt er að
treysta á
nýjan vin eða
gamlan óvin.