Morgunblaðið - 22.01.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 22. jan. 1955
mnblú
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
• .x»"
ÚR DAGLEGA LÍFINU

Viðurkennmg úr óvæntri átt
ALÞÝÐUBLAÐIÐ birtir í
gær forystugrein um greinar
þær, er dr. Benjamín Eiríksson
ritaði fyrir skömmu hér í blaðið
um kaupgjaldsmálin. Gagnrýnir
það ýmislegt í þessum greinum,
en kemst þó að þeirri niðurstöðu,
að kjarni þeirra hafi haft við
fyllstu rök að styðjast. Kemst
blaðið þá að orði á þessa leið:
„Það eitt er rétt og satt í grein-
um dr. Benjamíns, að þjóðin bæt-
ir að sjálfsögðu ekki hag sinn á
því einu saman, að hækka allt
kaupgjald um ákveðna hundraðs-
tölu. Hinar ýmsu stéttir taka þá
kauphækkunina hver af annarri,
menn fá fleiri krónur en verð-
minni.“
Með þessum ummælum sín-
um viðurkennir aðalmálgagn
Alþýðuflokksins, að uppistað-
an í greinum dr. Benjamíns
Eiríkssonar um kaupgjalds-
málin hafi verið sannleikanum
samkvæm. Hann lagði einmitt
höfuðáherzlu á það, að laun-
þegar gætu ekki fengið raun-
verulega kjarabót með því, að
hækka allt kaupgjald um
ákveðna hundraðstölu eins og
nú væri ástatt í þjóðfélaginu.
Hinar ýmsu stéttir „tækju
kauphækkunina hver af ann-
arri“ alveg eins og Alþýðu-
blaðið orðar það.
Þetta er sannarlega viður-
kenning úr óvæntri átt. Þegar
á hana er litið sætir það nokkurri
furðu, að Alþýðublaðið skuli vera
að deila á hinn merka hagfræð-
ing fyrir greinar hans, sem fela
fyrst og fremst í sér þýðingar-
miklar leiðbeiningar, ekki aðeins
til launþega heldur þjóðarinnar
í heild.
En a. m. k. ein höfuðvilla eða
blekking er í þessari forystugrein
Alþýðublaðsins. Þar er því hald-
ið fram, að allar kauphækkanir
síðustu ára, þ. e. síðan gengi
krónunnar var fellt, hafi verið
framkvæmdar „samkvæmt tillög-
um dr. Benjamíns Eiríkssonar
sjálfs. f gengislækkunartillögum
hans var nefnilega svo ráð fyrir
gert, að kaupgjald allt skyldi
hækka í fullu samræmi við breyt-
ingar á verðlagsvísitölu,“ segir
blaðið.
Þetta er hin mesta firra eins
og allir sjá, sem muna tillögur
þeirra dr. Benjamíns og Ólafs
Björnssonar prófessors og frum-
varp það, sem minnihlutastjórn
Sjálfstæðisflokksins byggði á
þeim, og lagði fram á Alþingi í
ársbyrjun 1950. Þar var að vísu
gert ráð fyrir því, að ef vísitala
framfærslukostnaðar sýndi hækk
un framfærslukostnaðar um
minnst 5% þá skyldi laun hækka
frá því, sem greitt var næsta
mánuð á undan. Með sama hætti
skyldu laun lækka ef vísitala
sýndi lækkun framfærslukostn-
aðar um minnct 5%.
Samkvæmí þessum ákvæðum
skyldu laun breytast fram í júlí
1950. Næstu sex mánuði skyldu
laun ekki breytast vegna breyt-
inga á vísit.ölu framfærslukostn-
aðar. En ef vísitala desember-
mánaðar það ár sýndi hækkun
eða lækkun framfærslukostnað-
ar um 5% eða meira skyldi fara
á sömu leið og áður, laun hækka
eða lækka samkvæmt þeirri
breytingu á framfærslukostnaði,
sem vísitalan sýndi.
Þá var lagt til í tillögum hag-
fræðinganna, að laun skyldu
ekki breytast vegna breytinga á
vísitölu framfærslukostnaðar til
júníloka 1951. Skyldi þá enn
miðað við það, hvort vísitalan
sýndi hækkun eða lækkun fram-
færslukostnaðar um 5% eða
meira og fara með sem fyrr.
En frá 1. ágúst 1951 skyldu
laun ekki breytast vegna breyt-
inga framfærslukostnaðar.
Þetta sýnir, að hagfræðing-
arnir lögðu til, að kauphækk-
anir samkvæmt vísitölufyrir-
komulaginu skyldu hætta á
miðju árinu 1951. Tillögur
þeirra um kauphækkanir
samkvæmt vísitölu frá því í
maí 1950 til 1. ágúst 1951
byggðust á þvi, að á því tíma-
bili gerðu þeir ráð fyrir að
áhrif gengisbreytingarinnar
væru fram komin og jafnvægi
komið á í efnahagsmálum
landsmanna. Þegar svo væri
komið töldu þeir í senn skyn-
samlegt og sanngjarnt að kaup
hækkanir samkvæmt vísitölu-
fyrirkomulagi væru niður
felldar. Þetta voru tillögur
þeirra dr. Benjamíns Eiríks-
sonar og prófessors Ólafs
Björnssonar.
Alþýðublaðið hefur því gerzt
bert að hinum mestu rangfærsl-
um er það segir, að allar kaup-
hækkanir, sem orðið hafi síðan
árið 1950 hafi verið „samkvæmt
tillögum dr. Benjamíns Eiríksson-
ar sjálfs“. Það var þvert á móti
ætlun hans að stöðva kapphlaup-
ið milli kaupgjalds og verðlags
og treysta grundvöll gjaldeyris-
ins. Niðurstaða hefur hinsvegar
orðið sú, að kaupgjald hefur
hækkað um 60% síðan gengið
var fellt og því miður er grund-
völlur íslenzkrar krónu ekki eins
traustur í dag og skyldi.
Þrátt fyrir allt þetta hika
kommúnistar og aftaníossar
þeirra nú ekki við, að hvetja
til nýs kapphlaups á milli
kaupgjalds og verðlags. Ef
þeir koma þeir áformum sín-
um fram þarf ekki að fara 1
neinar grafgötur um, hvað
henda muni krónuna og ís-
lenzkt efnahagslíf.
Hversvepa
TVÆR OPERUMYNDIR
UM ÞESSAR mundir gefst bæj-
arbúum kostur þess að sjá og
heyra tvær ágætar kvikmyndir,
sem teknar eru eftir frægum
óperum hinna miklu óperutón-
skálda, Rossini og Verdi.
| í Nýja Bíó er sýnd:
ÖSKUBUSKA
eftir hinni frægu óperu Rossinis.
— Óperan er byggð á hinu fræga
ævintýri um ungu stúlkuna, oln-
bogabarnið, er fyrir sakir göfgi
og hreinleika hjartans, hefst til
þess að verða brúður tignasta
manns ríkisins, hins glæsta og
ágæta konungssonar.
Þessi yndislega ópera Rossinis
er full af dásamlegri tónlist, sem
hlýtur að heilla alla, sem hana
heyra. Hefur tónskáldinu af snilli
sinni og næmum skilningi á feg-
urð og einfaldleik ævintýrisins
tekist að skapa þá músik, sem
hæfir efninu á undursamlegan
hátt. Hér við bætist að óperan er
frábærlegavel sungin og ágæt-
lega leikin, og sviðsetning öll hin
bezta, með þeim ævintýrablæ og
íburði, sem hæfir.
í efnisskránni er þess ekki get-
ið, hverjir leikendanna syngja
raunverulega hlutverk sín, og er
það mikill galli. En hvað sem því
líður þá er frábærlega vel sungið
í myndinni og tónupptakan virð-
ist mér mjög góð.
Öskubuska er fagurt ævintýri
og myndin er að öllu leyti hin
prýðilegasta. Ég tel óþarft að
ræða hér um hvern einstakan leik
ara, en læt mér nægja að segja að
þeir fara allir ágætlega með hlut-
verk sín, einkum þó Lordi Randi
er leikur og syngur hlutverk
Öskubusku og Vito De Taranto,
er fer með hlutverk föður henn-
ar.
VALD ÖRLAGANNA
óperumyndin, sem Tripolibíó
sýnir, er gerð eftir óperu Verdis
„La Forza Del Destino".
Eins og í efnisskránni stendur
nýtur þessi ópera sín sérstaklega
vel á kvikmynd. Hún er í fyilsta
máta dramatisk, efnið mikið og
átökin milli persónanna sterk og
örlagarík. Tónlistin er og fögur
og oft rismikil og í fullu sam-
ræmi við efnið. — í þessari óperu
og myndinni einnig, sjáum við
söguna gömlu um ástir og hatur,
og hversu þessi sterku öfl í sálar-
lifi mannanna geta leitt til hinna
hörmulegustu örlaga. Vér þekkj-
um þetta úr fornsögum okkar og
þannig er það enn í dag, enda
breytast mennirnir lítt í innsta
eðli sinu þótt aldir líði.
í efnisskránni gerir Tripolibíó
grein fyrir því hverjir syngja
hlutverkin, aðrir en leikararnir,
og eru það hin réttu vinnubrögð.
— Af leikendum og söngvurum
má nefna snillinga eins og Tito
Gobbo hinn fræga og ágæta
baryton-söngvara, er fer með eitt
af aðalhlutverkum óperunnar,
Don Carlo. Af öðrum frábærum
söngvurum má nefna Caterina
Mancini, er leikur og syngur
hlutverk Leonoru. Þá leikur og
j Gino Sinimberghi eitt af veiga-
; mestu hlutverkum óperunnar, en
VeU aviÁl ÁnFar:
á jéiiim!
ÞAÐ hefur vakið nokkra athygli,
að kommúnistar í Rússlandi hafa
undanfarið valið jólin til þess að
framkvæma á þeim aftökur j
þeirra félaga sinni, sem þeir hafa
þurft að ryðja úr vegi. Þannig
var Lavrenti Bería skotinn í j
þann mund er jólahátíðin var að
ganga i garð. Sama gerðist svo ,
um síðustu jól er fyrrverandi ör- .
yggismálaráðherra Sovétstjórn- j
arinnar og þrír aðstoðarmenn
hans voru teknir af lífi.
Af þessu virðist mega ráða að 1
æðstu leiðtogar Sovétríkjanna
telji það sérstaklega ánægjulega
og hátíðlega athöfn, að svipta
nánustu samstarfsmenn sína lífi,
gera þá höfðinu styttri. Einnig
má vel vera að 'þeir vilji nota
jólahelgina til þess í þeim til-
gangi að skapa ógn og skelfingu
meðal rússnesks almennings, sem
vitað er að heldur kristin jól,
víðsvegar 'um Sovétríkin. þrátt
fyrir allar trúarbragðaofsóknir
kommúnista.
En vera má að „Þjóðvilj-
inn“, sem allt veit frá Rússíá,
geti gefið einhverjar upplýs-
ingar um þetta? Eða þá MÍR,
„Menningaríengsl íslands og
Ráðstjórnarríkjanna“? Heyra
jólaaftökurnar e. t. v. ekki
undir menningarmál?
Verður að gjalda
varhug við.
KÆRI Velvakandi!
Oft heyrast óánægjuraddir
yfir því, sem miður fer, en þakk-
læti fyrir það, sem vel er gert,
vill stundum gleymast.
Útþensla höfuðborgar okkar
er mikil og margt þarf að gera
til velferðar þeim, sem úthverfin
byggja og til fullnægingar kröf-
um tímans. En framkvæmdir
kosta peninga og útsvarsgreiðsl-
urnar láta ekki að sér hæða.
Þess vegna verða forráðamenn-
irnir að gjalda varhug við kröf-
um en kunna að velja og hafna.
Vega rökin á metaskálum — hvar
þarf skjótra aðgerða við, hvað
má bíða og hverju má hafna.
Sólskinið
á Suðurlandsbrautinni“.
HVERJUM eru „óskasteinarn-
árnir meðfram Suðurlands-
braut og Langholtsvegi að gagni?
Sennilega valda þeir frekar
slysahættu en varna. Og ekki er
fegurðarauki að þeim.
En lýsing Suðurlandsbrautar-
innar er bænum okkar til sóma
og vegfarendum til ánægju. Sér-
staklega eru rauðgulu Ijósin
ágæt og falleg. Þau lýsa jafn vel,
hvort sem gatan er blaut af regni
eða í öðru ástandi. Þau mynda
gullið band eftir götunni, er minn
ir á sólskin sumarsins, enda þótt
skammdegisnóttin ríki.
Þökk fyrir „sólskinið á Suður-
landsbrautinni“. — Langholts-
búi“. ,
Lítið atvik.
IGÆRMORGUN átti ég leið inn
á opinbera .skrifstofu hér í
bænum. Það koma býsna margir
inn á þessa skrifstofu og sam-
tímis mér í gær komu tveir
menn. Við vorum allir vel snjó-
ugir og það var einmitt í sam-
bandi við snjóinn, sem athygli
mín beindist að dálitlu sérstöku
atviki. Ósköp lítið atvik var það
— nauða ómerkilegt, munu marg-
ir segja: Annar maðurinn stapp-
aði og hristi af sér snjóinn og
þurkaði af sér sem bezt hann
gat, áður en hann gekk inn á
skrifstofuna, svo sem lög gera
ráð fyrir. Hinn hafði hins vegar
með þeim afleiðingum að hann
skyldi eftir sig heilt syndaflóð á
gólfinu. — „Skyldi þessi maður
fara eins að heima hjá sér“, hugs-
aði ég — eða skyldi hann bara
álíta, að hann sé undanþeginn
almennum mannasiðum og kurt-
eisi hér, vegna þess að um opin-
bera skrifstofu er að ræða? —
Skrítið — að tarna!
N’
Nokkuð dýr, flaskan sú.
EFNDARMAÐUR“ skrifar:
Við höfðum setið með sveitt
an skallann, sex saman í nefnd
— einni af átján — á fundum
dag eftir dag og nú var komið að
lokafundinum. Það varð að sam-
komulagi að við færum saman
og drykkjum kaffi á einhverjum
notalegum veitingastað. Auðvitað
völdum við eitt þeirra veitinga-
húsa, sem vínveitingaleyfi hefur
og var ætlunin að fá sér konjaks-
dropa á eftir kaffinu. En það var
nú ýmislegt því til fyrirstöðu.
Vínveitingalöggjöfin mælti svo
fyrir, að ekki má veita vín á þess?
um tíma — nema með sérstöku
leyfi frá lögreglustjóra og reynd-
ar fengum við að kaupa eina
konjaksflösku með því að borga
100 krónur fyrir sérstakt leyfi
fyrir henni. — Nokkuð dýr,
flaskan sú! — Eða er ekki eitt-
hvað bogið við þetta fyrirkomu-
lag? — Nefndarmaður".
það er sungið af Galliano Masini
(tenor). Fleiri ágætir söngvarar
láta þarna til sín heyra, svo sem
Giulio Neri, er fer með hlutverk
ábótans og Cloe Elmo er svngur
hlutverk sigaunastúlkunnar
Preziosilla, sem annars er leikin
af Myra Varges. —
Mynd þessi er mjög áhrifamik-
il, vel leikin, hlutverkin frábær-
lega vel sungin og ágætlega á
svið sett.
Báðar þessar myndir eru af-
bragðsgóðar, en ekki fyrir aðra
en þá, sem kunna að meta góða
list fram yfir lítilsverðar æsinga-
myndir.
Ego.
1 ekkert með það. Hann öslaði inn
eins og hann kom fyrir, auðvitað
250 konur á fundi
kvennadeildar
SVFÍ
KVENNADEILD SVFÍ í Reykja-
vík hafði fyrsta fund sinn á árinu
17. janúar. 250 konur voru á fund
inum.
Form. deildarinnar, frú Guð-
rún Jónasson setti fundinn. Minnt
ist hún Jóns E. Bergsveinssonar,
fyrrv. erindreka SVFÍ. Hann lézt
17. des. 1954. Það var fyrir tilstilli
Jóns E. Bergsveinssonar að deild-
in í Reykjavík var stofnuð og
var hann hennar stoð og stytta
þegar á þurfti að halda. Deildin
minnist því Jóns með þakklæti
og virðingu. Stóðu konur upp í
minning Jóns E. Bergsveinssonar.
Eftir að form. hafði ávarpað
konur og hvatt þær að vanda til
að starfa í slysavarnamálum, af-
henti frúin 1000 kr. — eitt þúsund
— krónur frá konu, sem ekki
vildi láta nafn síns getið. Gjöfin
var gefin í minningu föður gef-
andans. Form. þakkaði gjöfina í
nafni deildarinnar.
Margrét Jónsdóttir las upp
kvæði eftir sig og var gjörður að
því góður rómur.
Þá söng hinn nýstofnaði söng-
kór deildarinnar nokkur lög und-
ir stjórn hr. Jóns ísleifssonar og
| var honum feykna vel tekið. í kór
þessum eru 40 konur og æfir
hann nú af áhuga.
! Þá var sýnd kvikmynd ag starf
semi Slysavarnafélagsins.
j Benedikt Árnason leikari, las
upp tvö kvæði. Þegar hann hafði
lokið lestrinum, sagðist hann hafa
með sér gest, sem líklega engin
af fundarkonum mundi geta látið
sér detta í hug hver væri. Væri
það fræg söngkona, útlend, hana
langaði til að syngja fyrir okkur.
Og mikil var hrifning fundar-
kvenna þegar óperusöngkonan,
Stina Britta Melander kom fram
á leiksviðið og söng sænsk þjóð-
lag. Hún söng það án undirleiks,
en hún söng það svo dásamlega
(vel að þess varð ekki vart að
undirleikinn vantaði. Þegar
söngnum lauk ætlaði lófaklapp-
inu aldrei að linna. Söngurinn
var fagur, en enn fegurra var
| Framh. á bls. 12