Morgunblaðið - 26.01.1955, Blaðsíða 1

16 síður
42. árgansrur
20. tbl. — Miðvikudagur 26. janúar 1955
Prentsmiðja Morgunblaðsins
jUur
í b
hÓÍCl
renni-
punbti
am þykkt Bandaríkja-
ings: 409 gegn 3
Churchill svarar
engu um Formosu
TIL skamms tíma voru bardag-
arnir milli Pekingstjórnar-
innar og Formósustjórnarinnar
um smáevjarnar við Kínastrmid-
ur kallaðir „vestis-vasa styrjöld-
in“. Það er nú von manna að Sam
einuðu þjóðirnar sjái sér fært að
grípa í taumana svo að úr þess-
ari „vestis-vasa styrjöld“ verði
ékki stórstyrjöld þar eystra. Um
fjögurra mánaða skeið hefur
brezka stjórnin unnið að því í
samráði við Bandaríkjastjórn, að
finna lausn, sem leitt gæti til þess
að Formósastjórnin og Peking-
stjórnin semdu með sér vopna-
hlé. Hefur í þeim umræðum
lcomið fram tillaga um að gera
Formósu að sjálfstæðu ríki, í
einhverri mynd, en veita um leið
Pekingstjórninni aðild að Sam-
einuðu þjóðunum.
@ Ekkert sýnir betur, hversu
mikilvæg Asía er orðin í átökun-
um milli hinna frjálsu þjóða og
heimskommúnismans, en hinar
mörgu ráðstefnur, sem ráðgerðar
eru um málefni Asíu. Fyrsta ráð-
stefnan verður sett í byrjun
næstu viku, en það er ráðstefna
brezku samveldislandanna í
Lundúnum. Ráðstefnu þessa sitja
forsætisráðherrarnir _ Laurent
(Kanada), Menzies (Ástralía),
Nehru (Indland), Mohmmed Alí
(Pakistan) og Holland (Nýja
Sjáland), en Strijdam, hinn nýi
forsætisráðherra Suður-Afriku
mætir ekki, helöur sendir einn
af ráðherrum s.'r.um. Strijdam
hefur hug á að Suður-Afríka segi
sig úr brezka heimsveldinu.
• Þegar ráðstefnunni lýkur
leggur Sir Anthony Eden af stað
áleiðis tii Manilla á Filippseyj-
um ,en þar verður sett ráðstefna
aðiidarríkja Maniilasáttmálans.
Þessi ríku eru aðilar ,auk Breta:
Bandaríkin, Frakkland, Filipps-
eyjar og Thailand. — Sáttmálinn
var gerður í september s.l. og hef-
ur að markmiði sameiginlegar
varrir gegn undirróðursstarf-
semi kommúnista í Austur-Asíu.
Ráðstefna Manillaríkjanna hefst
24. febrúar og er gert ráð fyrir
að rætt verði um sameiginiegar
hervarnir.
© Þegar þessari ráðstefnu
lýkur fer Sir Anthony, utanríkis-
málaráðherra Breta, í kynnisferð
til „Hlutleysu“, þ.e. landanna í
Austur-Asíu,. sem hafa lýst yfir
vilja sínurn til þess að standa
utan við átök austursins og vest-
ursins. Þetta eru Indland, Ceylon
og Burma, og ennfremur Pakist-
an. Eden fer einnig til Bangkok
í Thailandi og til Singapore. En
hvorki er gert ráð fyrir að hann
fari til Indónesíu eða Kína. Þó er
látið í veðri vaka, að hann sé fús
til þess að fara til þessara landa,
ef ástandið eystra heldur áfram
að versna.
13 ára hernaðarastandi
Rússa aflétt
Moskva 25. jan.
PÐSTA ráð Sovétríkjanna sendi frá sér tilkynningu í
^ kvöld, þar sem lýst er yfir því að hernaðarástandi sé
lokið í viðskiptum Rússa við Þjóðverja. Hernaðarástand
hefur verið ríkjandi í viðskiptum þessara þjóða frá því 22.
júní 1541, er Hitler gerði innrás í Rússland.
Bretar, Frakkar og Bandaríkin lýstu yfir því fyrir þremur árum,
í júlí 1951, að hernaðarástandi, sem ríkt hafði milli þessara þjóða
og Þjóðverja væri lokið. Um sama leyti birtu 40 aðrar þjóðir svip-
áða yfirlýsingu.
En Rússar hafa beðið með sína
yfirlýsingu þar til í kvöld. Ástæð-
an til þess að Rússar stíga þetta
spor nú, er augljóst, þar sem
einskis er nú látið ófreistað af
þeirra hálfu til þess að reyna að
hindra að Þjóðverjar staðfesti
Parísarsamningana.
í tilkynningu Rússa í kvöld
segir að yfirlýsingin breyti engu
um alþjóðaskuldbindingar, gagn-
vart Þýzkalandi í heild, sem
Rússar hafa tekið á sig í samn-
ingum við Breta, Frakka og
Bandaríkin. Mun hér vera átt við
Potsdam og Yalta samningana.
líimpingar Æ
brezka [tiiighúsið
LONDON, 25. jan. — Nokkur
þúsund manna söfnuðust í kvöld
saman fyrir utan brezka þingið,
til þess að mótmæla endurher-
væðingu Þjóðverja. Fóru nefndir
manna inn í þinghúsið til þess
að koma á framfæri mótmælun-
um við einstaka þingmenn.
Lögreglulið var nokkuð aukið
til þess að halda uppi reglu við
þinghúsið. í fyrstu fór allt frið-
samlega fram. En síðar, er ríð-
andi lögregla reyndi að dreifa
mannfjöldanum, urðu nokkrar
stimpingar og voru nokkrir menn
teknir fastir.
Tveir verkamannaflokks þing-
menn stóðu upp í þinginu og
mótmæltu aðförum lögreglunnar
við mannfjöldann. Þeir sögðu að
nokkrir kjósendur þeirra hefðu
verið á leiðinni á fyrirfram
ákveðna ráðstefnu í þinghúsinu,
en móttökur hefðu verið slíkar
að ríðandi lögregla hefði hrakið
þá á flótta.
Allt var með kyrrum kjörum
við þinghúsið er síðast fréttist í
kvöld.
ikoyon iallinn
Lonuon, 25. janúar.
Einkaskeyti frá Reuter.
OPINBER tilkynning hefur ver-
ið gefin út um það í Moskvu að
Anastas Mikoyan, innanríkís
verzlunarráðherra Sovétríkjanna,
hafi látið af því embætti sam-
kvæmt eigin ósk.
Engin frekari skýring var gef-
in á þessari afsögn, en ýmislegt
bendir til þess að hún hafi kom-
ið skyndilega og mörgum að
óvörum, því að þess er skemmst
að minnast að fyrir skömmu
kom Miko.van í verzlunar-sendi-
för til Helsingfors í Finnlandi og
virtist þá ekkert á döfinni að
hann myndi svo skjóílega láta
af .embætti.
...en Molotov?
U'ULLTRÚADEILD Bandaríkjaþings samþykkti í kvötd
með 409 atkv. gegn 3 að veita Eisenhower forseta umboð
til þess að beita amerísku herliði til þess að verja Formósu
gegn árás frá meginlandi Kína.
Öldungadeild þingsins mun væntanlega gera samþykkt
um sama efni, í síðasta lagi á fimmtudag, að því er Know-
land öldungadeildarþingmaður skýrði frá í dag.
Utanríkismálanefnd öldungadeildarinnar hefur í dag rætt við
yfirmenn ameríska hersins, flotans og flughersins um boðskap
Eisenhowers.
Sjálfur hefur Eisenhower lýst yfir ánægju sinni yfir hinum
skjótu viðbrögðum þingsins í þessu máli.
Spánverjar og 5. S>.
ÍSAMEINUÐU ÞJÓÐIRNAR, 25.
jjan. — Framkvæmdaráð Sam-
einuðu þjóðanna upplvsir að
spánska stjórnin hafi óskað eftir
að fá að senda áheyrnarfulltrúa
til S. Þ. Dag Hammarskjöld hef-
ur ekki tekið afstöðu til þessarar
beiðni ennþá, en hann hefur rætt
málið við nær allar sendinefndir
Sameinuðu þjóðanna. Aðeins ör-
fáar nefndir hafa lýst sig.andvíga
beiðninni.
Átta ríki hafa fasta áhevrnar-
fulltrúa hjá S. Þ.
Berlín, 25. janúar.
Eimtaskeyti frá Reuter.
ÞÝZKA fréttastofan DPA kveðst
nú hafa fengið fréttir um það
frá öruggum heimildum að ráða-
menn í Austur-Þýzkalandi búist
við meiriháttar breytingum í
æðstu síjórn Rússlands. Er helzt
talið að Molotov núverandi utan-
ríkisráðherra, verði ekki langra
lífdaga auðið í stjórn Sovétríkj-
anna.
Talið er að fall Molotovs ef satt
kynni að reynast, stafi af því að
teljo verði að utanríkisstefna
lians hafi misheppnast ef Vestur
Evrópurikjunum tekst að koma
á hjá sér styrku landvarnarsam-
starfi.
Torp segir frá
sljórnarskfplunum
ÓSLÓ, 25. jan. — í umræðunum
um hásætisræðuna í norska þing-
inu í dag, ræddi Oscar Torp, fyrr-
verandi forsætisráðherra, um á-
stæðurnar til þess, að hann baðst
lausnar nú fyrir skömmu. Hann
minnti á að hann hefði átt sæti
í norska konungsráðinu næstum
samfellt frá því árið 1935.
Hann sagði að nokkrir af sam-
ráðherrum sínum hefðu fyrir
nokkru látið í Ijós ósk um, að
mega biðjast lausnar frá ráð-
herrastörfum. Þar að auki hefði
sér fundizt að stjórnin hefði ekki
alltaf fengið nauðsynlegt fylgi
við þá stefnu, sem hún fylgdi í
verðlagsmálum.
Við höfðum umræður hér í
þinginu skömmu fyrir jólin, sem
sýndu að innan þingflokks verka-
mannaflokksins eru ríkjandi
ýmiss sjónarmið um það hvaða
aðgerðir séu heppilegastar til
þess að halda niðri íramfærslu-
kostnaðinum, sagði Torp.
Stjórnarskiftin bar yfirleitt
mjög á góma i umræðunum í dag
og létu ræðumenn andstöðuflokk-
anna þá skoðun í ljós, að þjóðin
ætti heimtingu á því að fá skýr-
ingu á því, hver væri orsök
stjórnarskiftanna. Gerhardsen,
forsætisráðherra, vísaði til um-
mæla Torps cg sagði að enginn
persónulegur eða máiefnalegur
ágreiningur væri innan verka-
mannaflokksins. Nýja stjórnin
mun fylgja sömu stefnu og Torp-
stjórnin, sagði Gerhardsen.
Nokkrar umræður urðu um
norræna samvinnu og virtust
• skoðar.ir skiftar. — Formaður
bændaflokksins hélt því fram að
norræn samvinna væri beinlínis
hættuleg fyrir Noreg.
Yíii'leitt létu þingmenn í ljós
ánægju sína yfir því að Halvard
Lange er kyrr sem utanríkisráð-
herra í hinni nýju st órn. Lange
tók til máls og sagði að stuðning-
ur sá, sem utanríkis- og varnar-
málastefna stjórnarinnar hefði
hlotið frá öllum lýðræðisflokk-
unum væri góður grundvöllur,
sem hægt yrði að byggja á áfram.
Fregnir frá Austur-Asíu benda
til þess að þar sé allt kyrrt nú
um stund. Verið er að flytja
óbreytta borgara frá Tacheneyj-
um og aðstoðar floti Bandaríkj-
anna við það starf.
Fréttaritari Reuters í Was-
hington bendir á að háttsettir
embættismenn þar í borg leggi
á það mikla áherzlu um þessar
mundir, bæði gagnvart blaða-
mönnum og þingmönnum, að
Eisenhowerstjórnin telji ekki
lengur mögulegt að endurreisa
stjórn Chiang Kai Sheks á
meginlandi Kína með vopna-
valdi.
Þenna skilning beri að leggja
í boðskap Eisenhowers til þings-
ins um varnir Formósu. í þess-
um boðskap felst raunverulega
alger stefnubreyting í Asíupóli-
tík Bandaríkjanna, þar eð nú sé
fyrst og fremst stefnt að því að
fá því til leiðar komið að komm-
únistar og þjóðernissinnar geti
„samexisterað“.
FYRIRSPURNIR
f BREZKA ÞINGINU
FORMÓSU-PÓLITÍK Banda-
ríkjastjórnar hefur vakið nokkra
ókyrrð í Breílandi, einkum meðal
stjórnarandstæðinga. — Brezka
þingið kom saman í dag í fyrsta
skifti eftir jólaleyfið. Strax fyrsta
daginn dundu spurningar á Churc
hill um allt milli himins og jarð-
ar, frá framleiðslu flugvéla og í
ráðstefnu milli þeirra Churchills
og Malenkovs.
Bevan spurði Churchill hvort
stjórnin ætlaði ekki að gefa yfir-
lýsingu um Formósu-málið. Hann
fékk ekkert svar, en þegar hann
ítrekaði spurninguna, svaraði
Crookshank, formaður þingflokks
íhaldsmanna, að hann teldi ekki
rétt að mál þetta yrði rætt í dag.
Annar þingmaður hafði orð á
því uð Bandaríkjastjórn virtist
vera búin að taka Formósumálið
í eigin hendur án þess að ráðfæra
sig við aðrar þjóðir. — Shipwell
spurði hvort ekki væri rétt að
þeir hittust, Churchill og Malen-
kov, og til þess að ræða Austur-
Asíu-málin. — Churchill kvaðst
ekki telja að slík ráðstefna myndi
verða til neins gagns eins og á
stæði. En hann endurtók fyrri
yfirlýsingu sína um að hann væri
reiðubúinn til þess að hitta Mal-
enkov að máli, þegar réttur tími
væri til þess kominn.