Morgunblaðið - 01.02.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Þriðjudagur 1. febrúar 1955

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
ÚR DAGLEGA LIFINU

Uppsögn samninga
YMIS verkalýðsfélög hafa nú
sagt upp samningum við at-
vinnurekendur, þeirra á meðal
verkamannafélagið Dagsbrún,
Iðja, félag iðnverkafólks, félag
múrara o. fl. Eru uppsagnir
samninganna miðaðar við næstu
mánaðamót, enda virðist Alþýðu-
sambandið undir stjórn kommún-
ista og Hannibals Valdimarsson-
samtökin, þá sést að í þeim öll-
um halda þeir uppi sama lýð-
skruminu, svo að í engum þeirra
meina þeir í rauninni neitt af því
sem þeir segja. Þetta vita menn
almennt og sjá yfirleitt í gegn
um blekkingarvef kommúnista.
Nú yrði það niðurstaðan e. t. v.
ALMAR skrifar:
„Leikið á leirflautu“
GAMANLEIKURINN eftir Lars-
Leevi Lestadius, er fluttur var í
útvarpið sunnudaginn 23 f.m. var
bráðskemmtilegur, vel saminn og
ágætlega leikinn. Er leikurinn
vægðarlaus ádeila á listgagnrýn-
endur, og þá sérstaklega er fjalla
um málaralist, enda hefur löng-
um „húmbúbbið“ og óhlutvendn-
3
rd
dtvarpÍMA,
í óíÉuóta vilm
in verið mest í kringum þá list-
grein. Er það býsna algengt að
slegið sé skjaldborg um hina lé-
legustu „listmálara" og þeir
hafnir til skýjanna ýmist af starfs
VeLl andi óhripar:
— “O ------------- *-------------- i -j--r------------------— j pj
• stefna að allsherjarvinnu- eftir langa og þjóðarbúinu dýra ”
nSTmn IroimrtÍQlrVerloilii Irmm ollrt) * °
Meira um skattframtöl.
FRAMTiELJANDI hefur skrif-
að mér eftirfarandi bréf:
„Herra Velvakandi!
stöðvun þá
Enn hafa félögin engar kröfur
lagt fram, en þar sem svo virðist
sem sá hópur Alþýðuflokks-
manna er fylgir Hannibal Valdi-
marssyni hafi selt kommúnistum
í hendur alger yfirráð Alþýðu-
sambandsins, virðist ljóst að
hverju er stefnt. Blað kommún-
ista hefur ekki dulið það, að þeir
ætla að þessu sinni að setja fram
kröfu um að krónutala launa
verði mikið hækkuð. Hitt hvort
grundvöllur fyrir launahækkun
fæst með auknum þjóðartekjum
hugsa þeir ekkert um.
Hér er um svo alvarlegt mál
að ræða, að það er nauðsynlegt
fyrir hvern launþega að íhuga
það vandlega og m. a. að gæta vel
að því hvort eða hvaða kjarabæt-
ur hann myndi fá við slíka krónu
hækkun. j
Hugsum okkur nú fyrst að einn
starfsmaður fengi launahækkun
hjá félagi því sem hann vinnur
hjá. Slík launahækkun starfs-
mannsins kæmi vissulega fram
sem bein kjarabót. Hann gæti
notað þessa hækkun til að klæða
sig betur, veita sér einhvern rnun-
að, eða leggja hana til hliðar.
En svo skulum við hugsa
okkur hitt dæmið. Heil r.tétt
launþega, starfsmenn í lieilli
starfsgrein, og allir launþegar
á Iandinu fá t. d. 5% launa-
hækkun. Halda menn nú að
mikil kjarabót sé fólgin í því.
Hvaða þýðingu hefur það þeg-
ar starfsmenn í heilli fram-
leiðslugrein heimta hækkað
kaup. Það getur ekki leitt til
nema eins, — að framleiðslan
getur ekki borið sig, nema með
því að hækka framleiðsluverð-
ið. Og þannig rekur þetta sig
gegnum allt þjóðfélagið sé t.d.
um alíslenzka framleiðslu-
grein að ræða. — Vöru-
verðið hækkar jafnskjótt. Og
þeir sem áður þóttust svo
heppnir að fá 5% launahækk-
un verða nú að mæta þeirri
köldu staðreynd, að vör-
ur og önnur gæði sem þeir
þurfa að kaupa hafa líka
hækkað um 5% — það er að
segja þeir standa allir í stað.
Það er alveg nákvæmlega
kaupgjaldsdeilu að kaup allra
borgaranna hækkar um nokkur
prósent án þess að efnahagsfor-
sendur hafi verið fyrir því í þjóð-
arbúskaþnum, þá ætti það í fyrsta
lagi að vera Ijóst að allar stéttir
sitja eftir 1 sömu aðstöðunni. Þó
er nokkur breyting sem orðið
hefur. Hinn íslenzki gjaldmiðill,
krónan hefur lækkað að verð-
mæti, kaupmáttur hennar þorrið.
Það er að segja bein gengislækk-
un hefur orðið og það er ekki um
annað að gera fyrir stjórnarvöld-
in en að viðurkenna hana í
skráðu gengi.
Á þessa staðreynd benti Ólaf-
ur Thors forsætisráðherra, er
hann sagði í áramótaræðu sinni:
„Ég spái því nú og segi það
fyrir, að ef menn halda upp-
teknum hætti og krefjast æ
því meir af framleiðslunni
sem verr vegnar, þá er jafn
víst, að þjóðin kallar skjótlega
yfir sig nýtt gengisfall, eins
og víst er að steinninn sem
sleppt er úr hendinni fellur til
jarðar en flýgur ekki í loft
upp“.
Þessi orð forsætisráðherr-
ans hafa kommúnistar ítrekað
reynt að falsa og halda því
fram að í þeim felist einhver
hótun. Slíkt er fjarri lagi eins
og allir sjá. í þeim er ekkert
annað en lýsing á sjálfsögðu
og ófrávíkjanlegu efnahagslög
máli. Enda er það ekki í valdi
forsætisráðherrans að ákveða
las í dálkum yðar bréf frá
„skattþega“ varðandi skattfram-
tölin hér í bænum í ár. Ég skil
ekki frekar en bréfritarinn, hvað
svona óðagot á að þýða. — Er
einhver hagfræðingur kominn í
spilið?
Framtalseyðublöðin voru fyrst
borin út til bæjarbúa 22. þ. m.,
en samt krafizt, að framtölunum
sé skilað fyrir 1. febrúar eins og
venjulegt var. Áður voru eyðu-
blöðin borin út milli jóla og ný-
árs. Ég geri ráð fyrir, að meining-
in með þessu sé að tefja sem
minnst störf skattstofunnar, en
mitt álit er, að þetta verði frekar
til að torvelda henni störfin,
nema fyrirfram sé ákveðið að
ekkert mark skuli tekið á fram-
tölunum og skattarnir áætlaðir.
Allur almenningur er óvanur
skýrslugerðum og öll hin mikla
skriffinska, sem nú er í tízku,
ógeðfelld og verður því að fá að-
stoð sérfróðra manna í þessum
efnum.
Flaustursverkin torvelda
störf skattstofunnar.
ÞESSI störf eru því komin á
tiltölulega fárra manna hend
ur, s. s. endurskoðenda o. fl. Eg
hef t.d. talið fram fyrir allt að
því eitt hundrað framteljendur
árlega í mörg ár, í frítíma mín-
um frá aðalstarfi. Hvernig á ég
nú að gera þetta verk á fáum
dögum, svo að vel fari? Og eru
meiri líkur til, að verkið sé betur
unnið, ef vinna þarf það í
gengislækkun, hún eða önnur J flaustri? — Eru það ekki einmitt
sambærileg afleiðing verður
af sjálfu sér, ef allir launþegar
landsins krefja fram hærri
krónutölu Iauna.
Þetta þurfa menn að gera sér
grein fyrir. Framhjá þessu er
engin leið, ekki frekar en að
menn geti upphafið þyngdarlög-
málið. Ætti því að vera auðséð
að skrum kommúnista er ekki
leiðin til velfarnaðar. Það felur
engar kjarabætur í sér.
i Enda kom það núna greinilega
í Ijós, hver hinn raunverulegi til-
gangur kommúnista er, þegar
þeir létu fund í verkamannafélag
inu Dagsbrún samþykkja þá til-
I lögu að skora á verkalýðshreyf-
inguna að taka upp baráttu gegn
sama lögmál, sem gildir um þetta \ stefnu ríkisstjórnarinnar. — f
og það ef einn einstakur áhorf- þessu felst kjarni málsins. Kjara-
andi í leikhúsi stendur upp, þá bæturnar af skrumi koi.'múnista
getur hann betur séð það sem eru engar, enda skipta þær ekki
fram fer á leiksviðinu, en ef all-
ir áhorfendur standa upp, þá er
hann jafnt settur og áður.
Þetta skilja menn nú ef þeir
hugsa svolítið um málið og þá
skilja menn um leið hvílíkan
skollaleik kommúnistar eru
reyna að leika í kaupgjaldsmál-
um landsins, þar sem þeir kasta
fram í ábyrgðarleysi háværum
kröfum um launahækkanir, í
einu verkalýðsfélagi á fætur
öðru. í hverju félaginu um sig
þykjast þeir að vísu vera forsvars
menn þeirrar stéttar, en ef menn
máli í þeirra augum. Hitt er að-
alatriðið að geta notað verkalýðs-
félög og verkamenn í pólitískri
valdabaráttu.
Af valdagræðgi einni virðast
flaustursverkin, sem torvelda
mest störf skattstofunnar? Sé
sótt um frest, fær maður ekkert
að vita frá skattstofunni, hvort
hann hefur verið veittur eða
ekki, fyrr en þá seint og síðar-
meir.
Reynt sé að finna
meðalveg.
EG ER ekki með þessum linum
að .mæla bót slóðaskapnum
og skal fúslega játa, að framtelj-
endur trassa um of að skila fram-
tölum sínum — til baga fyrir
alla. En það er nú einu sinni svo
með „mannskepnuna", að hún
lætur þau störf sitja á hakanum,
sem ógeðfelldust eru. Ég vil, að
reynt sé að finna þann meðalveg,
sem báðir aðilar geti vel við
unað.
Ætti að leggja á gjöldin
fyrirfram.
Ú ER það svo, að bæjarsjóður
Reykjavíkur er farinn fyrir
nokkru að krefja útsvörin áður en
K
, kommúnistar vera til í að hefja j þau eru lögð á og er ekkert nema
að , vinnustöðvun í lengri tíma og . gott við það að segja. Ætti svo
skeyta því þá engu þótt launþeg- einnig að vera með gjöldin til
ar allir og þjóðin í heild bíði
stórtjón af stöðvun allra fram-
leiðslutækjanna.
Hitt er ekki athugað hvort at-
vinnugreinin geti borið hærri
laun, eða hvort hægt sé að
lækka milliliðakostnaðinn, sem
líta í heild yfir öll hagsmuna- mestur er launagreiðslur.
ríkissjóðs og öll opinber gjöld
yfirhöfuð. Þau ætti að draga frá
launum manna mánaðarlega allt
árið, áður en þau eru lögð á með
hliðsjón af fyrra árs gjöldum,
líkt og bærinn gerir. Með þessu
móti gæti skattstofan unnið með
hæfilegu starfsliði allt árið og
jöfnum gangi og endanleg ákvörð
un skattanna yrði tilkynnt skatt-
borgurunum eftir hendinni eða
fyrir hver áramót. Með þessu eða
líku fyrirkomulagi fengju fram-
teljendur, endurskoðendur og
aðrir er telja fram fyrir þá, meiri
vinnufrið, skattstofunni tryggð
réttari framtöl og skattborgurum
réttari álagning.
Framteljandi“.
É
Mælskumenn í útvarpið.
G var einn af þeim mörgu
stúdentum, sem sóttu kvöld-
vöku Stúdentafélags Reykjavík-
ur er haldin var á fimmtudaginn
í Sjálfstæðishúsinu. Það var hin
prýðilegasta skemmtun, svo sem
þær kvöldvökur eru jafnan. Þó
var eitt sem var hið mesta af-
bragð — mælskukeppnin, sem fór
fram milli Sunnan og Norðan
stúdenta.
/

bræðrum, sem líta á það sem
nokkurskonar sjálfsvörn, eða af
ófyrirleitnum gagnrýnendum,
sem hafa önnur markmið en að
þjóna sannleikanum. — En sem
betur fer lætur almenningur ekki
glepjast þrátt fyrir allan áróður-
inn, sem bezt sést á því að myndir
þessara listamanna eru yfirleitt
ekki keyptar og nöfn þeirra
hverfa í hít gleymskunnar fyrr
en varir. — Efni leiksins var því
vissulega tímabært og lærdóms-
j ríkt, einnig fyrir okkur hér, ekki
j síst á þessum síðustu og verstu
I tímum, þegar allt logar í illdeil-
i um milli listmálara okkar.
| Leikstjórn Ævars Kvarans var
mjög góð og leikendurnir hver
öðrum betri: Jón Aðils skapaði
þarna nýja persónu og skemmti-
lega og Herdís Þorvaldsdóttir og
Þorsteinn Ö. Stephensen létu
ekki sitt eftir liggja.
! •
Einsöngur Primo Montanari.
MÁNUDAGINN 24. f.m. söng
Primo Montanari, ítalski tenorinn
1 og söngkennarinn, sem hér dvelst
um þessar mundir, nokkrar aríur
| úr þekktum óperum. Montanari
er orðinn roskinn maður, aðeins
innan við sextugt, en það varð
ek"ki heyrt á söng hans. Rödd
hans er tær og fylling hennar
mikil og hann beitir henni af
mikilli kunnáttu og dramatískum
krafti. Leyndi það sér ekki, að
þarna var óperusöngvari á ferð-
inni í há-ítölskum stíl.
j
„Við strönd Hudsonflóa".
HAUKUR SNORRASON ritstjóri
sagði s.l. þriðjudag í fróðlegu og
skemmtilegu erindi frá ferð sinni
norður um Hudsonflóa í sumar
sem leið. Rakti hann fyrst á
greinargóðan hátt sögu þessara
norðlægu héraða, en sagði síðan
frá stuttri dvöl sinni í þorpi einu
norður þar, og kynnum sínum af
nokkrum Vestur-íslendingum,
sem þar voru búsettir. — Gat
fvrirlesarinn þess með réttu, að
ævintýra- og útþráin væri svo
sterk í hinum íslenzka kynstofni,
að hvar sem maður væri staddur
á hnettinum gæti maður búist
við að hitta fyrir menn af ís-
lenzku bergi brotna. — Haukur
flutti mál sitt ágætlega, enda var
frásögn hans fjörleg og vel sam-
in.
Ræðumennskan er göfug list,
sem því miður hefir oft orðið
hornreka á seinni tímum, en
þarna brugðu færir mfenn orðsins
brandi hvatlega, gáfulega og
skemmtilega, svo áheyrendum
þótti vera hin hraustlegasta
bændaglíma.
Nú vildi ég koma þeirri fyrir-
spurn á framfæri við stjórn
Stúdentafélagsins, hvort mælsku
keppnin og kvöldvakan öll hafi
ekki verið tekin upp á stálþráð,
svo unnt verði að útvarpa henni.
Fátt útvarpsefni mun reynast
skemmtilegra og hefi ég heyrt
marga kunningja mína og aðra
óska eftir að heyra þá mælsku-
menn þreyta kapp með sér á öld-
um Ijósvakans, þar sern þeir gátu
ekki hlýtt á þá um daginn.
Kvöldvökur félagsins og fund-
ir hafa jafnan verið hið vinsæl-
asta útvarpsefni, einkum í dreif-
býlinu, og vona ég, að þessari
kvöldvöku verði brátt útvarpað,
og fleirum síðar í vetur.
— Norðanstúdent.
Ilarðast er
fallið úr háum
sessi.
I Um Landnámubók.
| ERINDI það, er Jón Jóhannesson,
, prófessor flutti s.l. miðvikudag og
hann nefndi: Sannfræði og upp-
, runi Landnámubókar, var stór-
fróðlegt sem vænta mátti af slík-
um lærdómsmanni. Gerði pró-
fessorinn glögga grein fyrir þessu
merka undirstöðuriti íslenzkrar
sögu og sannfræði þess, og komst
að þeirri niðurstöðu, að öll skil-
yrði sögulegrar geymdar hefðu
verið fyrir hendi, er Landnáma-
bók var rituð snemma á 12 öld.
Þeir, sem þá byggðu landið hefðu
verið af landnámsmönnum komn-
ir í 5. til 7. lið, en miklu hefði
varðað, meðal annars vegna
ýmissa ákvæða í lögum, að menn
gætu rakið ættir sínar langt
fram.
Fræðsluþættir.
AF FRÆÐSLUÞÁTTUNUM á
föstudaginn var, gat ég aðeins
hlustað á erindi Valtýs Alberts-
sonar læknis, um offitu. Rakti
læknirinn ýtarlega rannsóknir
þær, sem farið hefðu fram á veg-
um líftryggingafélaga í Banda-
ríkjunum, um áhrif þau, sem
mikil fita hefði á heilsufar
manna. Sýna þær rannsóknir
ótvírætt að feitum mönnum er
hættara en öðrum við margskon-
ar kvillum, en einkum þó hjarta-
sjúkdómum. Benti læknirinn á
það algenga fyrirbrigði, að marg-
Framh. á bls. 12