Morgunblaðið - 03.02.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtudagur 3. febrúar 1955
tmixIaMti
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vlgur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
ÚR DAGLEGA LÍFINU
Þróurs Reykjavíkur
og framfarir hennar
ÞRÓUNIN í byggingu Reykja-
víkur á undanförnum áratug-
um er staðreynd, sem enginn
maður getur látið fram hjá sér
fara, sem vill fylgjast með bygg-
ingu landsins, almennt og Reykja
víkur sérstaklega. Framsýnustu
menn óraðí ekki fyrir hinum öra
vexti höfuðborgarinnar enda eru
orsakirnar til hans margvíslegar
og flóknar og þar koma til greina
atburðir, sem engan gat dreymt
um að framtíðin bæri í skauti sér.
Landsmenn voru orðnir því van-
ir að líta á bæjarfélög landsins,
og þar með Reykjavík, í því
ljósi að þar væri aðeins um mjög
hægan vöxt að ræða. Litlu mun-
aði þar ár frá ári og enginn var
undirbúinn né gat verið búinn
undir þá stórkostlegu byltingu,
sem orðið hefur í byggingu lands-
ins, sem hefur leitt af sér öra
stækkun margra bæja, byggingu
nýrra þorpa og samfeldra byggð-
arlaga og líka breytingu Reykja-
víkur „úr bæ í borg“.
Hvað viðvíkur Reykjavík þarf
aðeins örfáar og einfaldar tölur
til að sjá skýrt þróunina í vexti
hennar á seinustu áratugum.
Árið 1920 eru tæplega 17.500
íbúar í Reykjavík og nemur
íbúatala höfuðstaðarins þá að-
eins tæpum 18,5% af íbúatölu
alls landsins. Fram að þessu
hafði vöxtur Reykjavíkur ver-
ið hægur og jafn en nú fer
vöxturinn brátt að verða ör-
ari. Árið 1935 er íbúatala
Reykjavíkur rösklega 32 þús-
und manns og er það 29,5% af
íbúatölu alls landsins.
Eftir styrjöldina eða 1946
eru tæplega 49 þús. manns í
Reykjavík en þar er um 36,9%
af íbúum Iandsins. Og árið
1953 eru íbúar Reykjavíkur
orðnir 60 þús. og er það 39,4%
af íbúum alls landsins.
Hvern hefði órað fyrir því,
fyrir stuttum tíma síðan, að laust
eftir miðja öldina, mundi meira
en þriðji hver íslendingur vera
búsettur í höfuðborginni? Vafa-
laust engan.
Þess er ekki að dyljast, að all-
ar þær margvíslegu afleiðingar,
sem vöxtur Reykjavíkur hefur í
för með sér skapar örðugustu
vandamál bæjarfélagsins og er þá
ótalið hvaða þýðingu þessi þróun
hefur fyrir landið í heild. Vanda-
mál Reykjavíkur eru mörg en
það má segja að þau greinist í tvo
meginþætti: Fjárhagslegu hlið-
ina og hina tæknilegu. Um fyrri
hliðina verður ekki rætt hér sér-
staklega en l áðir þessir þættir
eru auðvitað í rauninni óaðskilj-
anlegir.
Þau vandamál, tæknilegs eðlis,
sem risið hafa vegna ófyrirsjáan-
legrar stækkunar Reykjavíkur
er mörg og íbúarnir sjá líka mörg
þeirra daglega fyrir sér. Það er
til dæmis augljóst mál, að ekki
hefur verið unnt að ganga á
tæknilega fullkominn hátt, frá
götum bæjarins jafnóðum og hús-
in við þær hafa verið byggð. Heil
hverfi hafa á örskömmuum tíma
sprottið upp og dettur engum í
hug að unnt hafi verið að koma
götunum í rétt horf jafnóðum.
Hér hefur vöxturinn verið svo ör,
að útilokað hefur verið að verk-
fræðingar bæjarins og starfslið
þeirra gæti gengið frá götunum
með sama hraða og sjálf húsin
byggðust. En bæjarfélagið hefur
af eðlilegum ástæðum ekki getað
risið undir öllum þeim byrðum,
sem af því leiða að bygging
Reykjavíkur hefur á tiltölulega
fáum árum tekið þau geisilegu
stökk, sem lýst var með fáum
tölum hér að framan.
Nýiega er komin út fjölrituð,
ársskýrsla bæjarverkfræðingsins
í Reykjavík fyrir árið 1954. Þessí
skýrsla greinir frá því, í megin-
dráttum, sem unnið hefur verið
á síðasta ári, af þeim deildum,
sem heyra undir bæjarverkfræð-
ing, en á honum mæða mjög
veigamiklir þættir þeirra tækni-
legu vandamála, sem bæjarfélag-
ið þarf að ráða fram úr. Starf-
semi bæjarverkfræðings er nú
orðin mjög umfangsmikil og
greinist í margar deildir. Er
í skýrslu bæjarverkfræðings að
finna margvíslegan fróðleik, sem
ekki er unnt að gera nokkur skil
í stuttri blaðagrein. En þessi
skýrsla sýnir hve fjölbreytt
tæknileg viðfangsefni það eru,
sem koma til kasta bæjarverk-
fræðings. Er augljóst að hinn öri
vöxtur bæjarins reynir hér mjög
á kraftana og ef litið er á alla þá
starfsemi í heild, má segja, að
furðulegt sé hve miklu hefur
verið afkastað, þrátt fyrir erfiðar
aðstæður á margan hátt.
Það er ljóst, að Reykjavík þarf
á mikilli tækniþekkingu að halda
í sambandi við mörg verkefni og
þá beztu þekkingu, á þeim svið-
um sem völ er á í landinu, þarf
að hagnýta í þágu Reykjavíkur,
eins og Gunnar Thoroddsen borg
arstjóri tók fram í einni af ræð-
um sínum varðandi verkleg
vandamál bæjarfélagsins. í sam-
ræmi við þetta hefur verið tekin
upp sá háttur að skipa nefndir
sérfróðra manna út af tilteknum
greinum, svo sem hitaveitu og
vatnsveitu, svo dæmi séu nefnd.
Þar hafa menn með verðmæta,
verklega þekkingu verið fengnir
til að leggja krafta sína fram í
þágu bæjarfélagsins, enda þó þeir
séu ekki starfsmenn þess, að öðru
leyti.
Það hefur fallið í hlut Sjálf-
stæðismanna að stjórna málefn-
um bæjarins á því tímabili sem
vöxtur hans hefur verið hraðast-
ur. Eins og sagt var áður greinast
vandamálin í tvo meginþætti,
fjárhagsleg og verkleg mál.
Það er stefna Sjálfstæðismanna
að fjárhagur Reykjavíkur geti
verið sem traustastur, einmitt
ekki sízt til þess, að bæjarfélagið
geti staðið undir sem mestum
verklegum framkvæmdum í þágu
bæjarbúa. Og gagnvart hinum
verklegu málum er stefnan sú, að
sjá til þess að nútímatækni fái að
njóta sín þar sem bezt og beita
til þess þeim ráðum, sem fyrir
hendi eru.
Ef Reykjavík ber gæfu til að
búa áfram við traustan fjárhag
og fær að njóta þeirrar þekking-
ar, sem til þess þarf að ráða fram
úr vandamálunum þarf ekki að
óttast. Meðan svo er mun hvorki
afturför né kyrrstaða ná tökum
á bæjarfélaginu heldur mun því
miða fram á við, fram til nýrra
og nýrra átaka undir sterkri og
bjartsýnni stjórn.
KUNNASTI einka-leynilög-
reglumaður Bretlands heitir
Charles Chrystall. Nýlega hitti
brezkur blaðamaður hann að
máli og ræddu þeir ýmislegt það,
sem á daga Chrystalls hefur drif-
ið, en það er hreint ekki svo iítið.
i
Chrystall sagði blaðamannin-
um frá ýmsum atburðum úr 25
ára löngum æviferli, sem einka-
spæjari. ,
— Auðug ekkja kom að máli
við mig og kvaðst vera áhyggju-
full vegna dóttur sinnar, ungrar
og laglegrar, sem væri í týgjum
við miðaldra mann, er segðist
vera læknir. Maður þessi var van-
ur að koma í bifreið, með svo
óhreinum númerum að ekki var
unnt að greina þau. Hann skrif-
aði bréf sín til stúlkunnar á bréfs-
efni brezka þingsins. Iðulega
ræddi hann um sambönd sín við
bæði utan- og innanríkisráðu-
neytið. Hann var vafalaust sæmi-
lega efnaður og menntaður. En
ekkjan varð samt tortryggin og
náði í mig.
ddinha
ópœjari
C 25
ar
Fyrst af öllu fékk ég tvær ljós-
myndir af honum, sem hann
hafði gefið stúlkunni, kópíeraði
þær og skilaði aftur án þess að
stúlkan yrði þess vör. Önnur
myndin var aðeins andlitsmynd,
en hin var af lækninum í ein-
kennisbúningi flugliðsforingja í
hópi annarra flugliðsforingja. Ég
veitti athygli merki á kragahorni
búnings hans og lét stækka þann
hluta myndarinnar. Kom þá í
ljós, að það var ekki læknismerki,
heldur merki presta.
Þá fór ég á stúfana og veitti
bifreið hans eftirför, en hún var
með fölsuðum númerum. Lækn-
irinn ók í bifreið sinni til þorps,
sem var í mikilli fjarlægð frá
heimili stúlkunnar.
En hvað um það, fáum vikum
eftir að ekkjan hafði náð í mig,
fór ég með hana til guðsþjónustu
Vefvah andi óhrifar:
Versnandi neftóbak.
NEFTÓBAKSMAÐUR, í öng-
um sínum, skrifar á þessa
leið:
„Undanfarin 14—15 ár hefur
Tóbakseinkasala ríkisins fram-
leitt neftóbak í tóbaksgerð sinni.
Fyrsta árið munu byrjunarerfið-
leikar hafa orsakað það, að
tóbakið þótti standa langt að
baki hinu danska B.B.-tóbaki,
sem hér hafði almennt verið
notað áður. En svo fór, er fram
í sótti, að hið íslenzka tóbak á-
vann sér meiri og meiri vinsæld-
ir, og var ánægjan almenn hjá
neftóbaksmönnum.
En þá bregður svo við, fyrir
1—2 árum síðan, að óvænt breyt-
: ing kemur á framleiðsluna. Tó-
I bakið, sem áður var hæfilega
skorið, er nú haft svo fín-
* skorið, að það er eins og fínasti
I pipar. Ennfremur breytist á því
| liturinn úr dökkbrúnum í ljós-
' brúnan.
STilmæli
neftóbaksmanna.
REYTINGAR þessar hafa
komið mjög illa við margan
neftóbaksmanninn, og margir
hafa horfið aftur að notkun hins
danska B.B.-tóbaks. En sá galli
er á því, að það hefur aðeins ver-
ið selt, skorið á einum stað í
bænum, og þar sem um hand-
skorið tóbak er að ræða, verð-
ur 'það óhóflega dýrt miðað við
það islenzka.
Nú eru það tilmæli mín, og
margra annarra neftóbaksmanna
til Tóbakseinkasölunnar, að hún
reyni að hafa hæfilega skorið
B.B.-tóbak á markaðnum, eða
framleiði aðra tegund af því ís-
lenzka, sem væri líkt því tóbaki,
sem hún framleiddi bezt fyrir
nokkrum árum.
Neftóbaksmaður".
Kvörtun neftóbaksmanna er
hér með komið á framfæri —
vonandi verður hún tekin til
greina til bóta fyrir alla aðila.
Vitinn á Öskjuhlíð.
FÓLK hefur veitt eftirtekt að
undanförnu björtu vitaljós-
unum á Öskjuhlíðinni og mörg-
( um þykja þau til ánægju og til-
jbreytingar í bæjarlýsingunni. —
Þau eru annars þarna komin svo
sem alls ekki „upp á grín“, eins
og sagt er, heldur í þeim ákveðna
i þarfa tilgangi að vera flugvél-
um, sem fara og koma á Reykja-
víkur-flugvöllinn til leiðbeininga
og öryggis, enda sá flugmála-
stjórnin um framkvæmdir þess-
ar, og vitinn var tekinn í notkun
um miðjan janúarmánuð. Við
stóra flugvelli erlendis þykja
slíkir vitar nauðsynlegir og svo
mun ekki síður hér. — Vitinn
gefur grænt og hvítt ljós á víxl
og er á stöðugum snúningi.
Einstaka kvartanir.
ÞEIM, sem búa hátt í Austur-
bænum finnast Ijósrákirnar
jafnvel óþarflega áleitnar á
glugga þeirra, og bílstjóri einn
kvartaði yfir því, að hin skæra
birta gæti blindað óþægilega
ökumenn við stýrið — þarna á
Hafnarfjarðarveginum. Umkvart
anir af þessu tagi munu þó ekki
vera almennar, enda vitaljósun-
um beint það hátt, að slík óþæg-
indi ættu ekki að koma til
greina.
llla launuð ráðvendni.
UNGLINGSSTÚLKA kom á
dögunum inn í verzlun eina
hér í bænum og kevpti fyrir 30
krónur. Hún fékk afgreiðslu-
manninum 50 króna seðil, en 70
krónur fékk hún til baka. — Af-
greiðslumanninn hafði augsýni-
lega minnt að hún hafi fengið
honum 100 krónur í stað 50. —
Stúlkan, í heiðarleik sínum vildi
leiðrétta misskilninginn og sagði
eins og var, en afgreiðslumaður-
inn var ekkert á því að viður-
kenna villu sína og fullyrti, að
hann hefði fengið 100 krónur í
hendur. Stúlkan sat við sinn keip
og loksins þreyf afgreiðslumað-
urinn af henni 50 króna seðilinn,
án þess að eitt þakkarorð félli
honum af munni. Var nokkur
furða þótt stúlkunni sárnaði slík
framkoma?
í kirkju þessa þorps. Presturinn
þar var þá enginn annar en lækn-
irinn ungu stúlkunnar. Hann var
giftur og átti tvær dætur og var
önnur þeirra eldri en dóttir ekkj-
unnar.
—A—
Eitt sinn kom sölumaður, sem
iðulega þurfti að ferðast að
heiman, að máli við Chrystall og
sagðist hafa grun um að kona
sín héldi 'framhjá sér. Chrystall
sagði manninum að hann skyldi
kaupa sér sjónvarpstæki. Síðan
fór hann ásamt aðstoðarmönnum
sínum til viðtækjaverzlunar einn
ar. Þangað kom sölumaðurinn
með konu sína, en Chrystall var
þá í verzluninni og afgreiddi þau.
Nokkru síðar fékk sölumaðurinn
bréf frá einum viðskiptavina
sinna, sem bað hann koma til við-
(tals við sig um næstu helgi. Mað-
' urinn sýndi konu sinni bréfið.
Síðan komu menn Chrystalls
I heim til sölumannsins að tengja
sjónvarpstækið. Fáir myndu geta
trúað því hve seinlegt var að
tengja þetta sjónvarpstæki; það
tók fjóra daga! Og þeir settu upp
hljóðnema í hvert herbergi íbúð-
aririnar.
—★—
Og svo fór sölumaðurinn um
helgina. Á hæðinni fyrir ofan
íbúð hans var aðstoðarmaður
Chrystalls með heyrnartæki og
upptökutæki ásámt sendistöð svo
hann gæti haft samband við
Chrystall, sem var í bifreið sinni
skammt frá húsinu, en í henni
hefur hann bæði sendistöð og
móttökutæki. Síðdegis á laugar-
dag kom svo maður í heimsókn
til húsfreyjunnar og aðstoðarmað
urinn uppi á loftinu, sem heyrði
greinilega allt það sem fram fór
á hæðinni fyrir neðan, lét
Chrystall vita og setti upptöku-
tækið síðan af stað.
Þarf nú ekki að orðlengja þetta
öllu frekar, en um leið og hjóna-
leysin voru komin inn í svefn-
herbergið hringdi Chrystall dyra
bjöllunni. — Það var auðvelt
fyrir sölumanninn að fá skilnað
frá konu sinni!
—★—
Chrystall hefur gaman af að
segja frá eftirfarandi atviki:
— Fatasali nokkur kvartaði
undan því við mig, að afgreiðslu-
maður í verzlun hans væri ekki
sem heiðarlegastur. Dag nokkurn
þegar rigning var úti, bað ég
hann að skilja afgreiðslumanninn
einan eftir í verzluninni. Síðan
fóru 25 af mönnum mínum inn
í verzlunina og keyptu sér regn-
frakka, en enginn þeirra fékk
kassakvittun.
Nokkru síðar kom fatasalinn
aftur og rétt á eftir honum einn
af mínum mönnum, sem keypt
hafði frakka og sagði: — Þessi
| frakki hæfir mér ekki.
| Sölumaðurinn leit rauður og
' óttasleginn til yfirboðara sins og
svaraði síðan: — Ég er hræddur
um að þessi frakki sé ekki héðan,
| herra minn. — Þeir fóru síðan að
stæla um þetta unz hinir 24 menn
mínir komu allir í einum hóp inn
í verzlunina.
| Það snarleið yfir afgreiðslu-
manninn og þegar hann rankaði
| við sér var hann fljótur að viður-
kenna að hafa dregið sér fé úr
1 peningakassanum!
—★—
¥jrjátíu karlar og konur starfa
* í þjónustu Chrystalls. Ein
stúlkan, sem er 21 árs, getur auð-
veldlega breytt sér þannig að hún
sýnist ekki nema 16 ára gömul.
Önnur stúlka getur örugglega les-
ið varamál.
Laun heimsins
eru vanþakk-
læti.
Flugvélar
fyrir Arababandalagið
AMMAN, Jórdan. — Jórdan hef-
ur farið þess á leit við Bretland,
að það láti flugher Arababanda-
lagsins í té flugvélar.