Morgunblaðið - 15.02.1955, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 15. febrúar 1955
MORGUNBLAÐIÐ
Viðskiptavinirnir einir eign að njóta hagnaðarins
EFTIRFARANDI ræðu flutti
Eiríkur Ásgeirsson, forstjóri
SVR á fundi með blaðamönn-
um o. fl. s.I. laugardag:
F
segir Eiríkur Ásgeirsson forstjóri
Strœtisvagna Reykjavíkur
Reykjavíkur býð ég ykkur
velkomin hingað í dag.
Við höfum nú ekið hina nýju
leið, sem bætist nú í umferða-
kerfi strætisvagnanna, leiðina
Kleppsholt-Kaplaskjól og verður
hún nr. 19. Akstur á leíð þess-
ari hefst þriðjudaginn 15. þ. m.
Svo sem þið munuð hafa veitt
athygli, er þessi leið með nokkru
©ðru sniði en hingað til hefur
verið. Hlutverk hennar er fyrst
og fremst að auðvelda fólki að
komast á milli úthverfa án við-
komu eða sérstakrar dvalar í mið
bænum. Þessari nýju leið er ætl-
að að tengja saman Kleppsholt,
Voga-, Smáíbúðar- og Bústaða-
hverfi, Hlíðarnar, Mela- og
Skjólahverfi, en þar verður snú-
íð við og ekið sömu leið til baka.
TJm Sóleyjargötu og Skothúsveg
verður ekið vegna þeirra far
þega, sem komast vilja í mið-
bæinn. Endastöðvarnar verða
tvær, önnur í Kleppsholti — hin
í Skjólunum og tekur hálftíma
að aka hvora leið. Fljótlega verð-
ur reynt að koma á tímajöfnun
í hverju hverfi fyrir sig, þann-
ig, að farþegar geti með nokk-
urri nákvæmni gert ráð fyrir
brottfarartíma úr sínu hverfi. í
byrjun verður aðeins ekið á tíma-
bilinu kl. 13.30 til 18.30, þannig,
að á hálftímanum verður ekið
úr Kleppsholti, en á heila tím-
anum úr Skjólunum. Aksturtím-
inn verður svo lengdur, eftir því
sem þörf krefur. Fyrst um sinn
verður einn af minni vögnunum
hafður á þessari leið.
ENGIN VIÐKOMA Á
LÆKJARTORGI
Hér er sem sé um að ræða
vísi að nýju fyrirkomulagi um
ferðir strætisvagnanna, um
samgang milli úthverfa án við-
komu á Lækjartorgi. — Þess
skal getið hér, að bæjarráð
skipaði fyrir rúmu ári síðan
nefnd manna til að gera til-
lögur um endastöðvar stræt-
isvagnanna. Nefnd þessi hefur
nú lokið störfum, og munu
niðurstöður hennar verða
sendar bæjarráði í næstu viku.
Ég mun því ekki ræða það
mál sérstaklega hér, en geta
þess þó, að nefndarmenn kom-
ust að þeirri niðurstöðu, að
málið er ekki eins auðvelt við-
fangs og margur hyggur.
FARÞEGARÝMI AUKIST Á
10 ÁRUM UM 130%
Ég vil leyfa mér að nota þetta
tækifæri til að geta um nokkur
atriði í rekstri Strætisvagna
Reykjavíkur að undanförnu.
Það var í ágúst 1944, að
Reykjavíkurbær festi kaup á
þessu fyrirtæki. Þá gátu vagnar
þess flutt samtímis 772 farþega.
Árið 1951 samtals 1252 farþega
og nú 1824 farþega. Til saman-
burðar má geta þess, að árið
1944 var fólksfjöldi í Reykjavík
rúml. 44 þús., árið 1951, 57.500
og við síðustu áramót 62 þús.
Farþegarými strætisvagnanna
hefur á þessum 10 árum verið
aukið um 130%, en fólksfjölg-
unin nemur á sama tímabili að-
eins um 40 af hundraði.
Aukningu á rekstrinum má
að nokkru marka á því, að ár-
ið 1945 voru brúttó tekjur
fyrirtækisins 2,6 millj. kr. og
vinnulaunagreiðslur 1290 þús.
kr., en árið 1954 námu tekj-
urnar samtals um 12 millj. kr.
og 5,8 millj. voru greiddar í
vinnulaun.
DIESEL-VAGNAR
TEKNIR í NOTKUN
Sumarið 1951 urðu þáttaskil í
rekstri Strætisvagna Reykjavík-
ur. Nefnd sérfróðra manna, skip-
aðri af bæjarráði, lagði einróma
til, að í framtíðinni yrðu notað-
ir dieselvagnar í stað benzín-
vagna. Þessi ráðstöfun hefur orð-
ið þess valdandi, að hægt hef-
ur verið að mæta auknum rekstr-
arútgjöldum á þessum árum, en
sparnaður við notkun diesel-
vagna í stað benzínvagna er mik-
ill, eða 50—60 þús. kr. á strætis-
vagn á ári.
Sumarið 1952 var fyrsti fram-
byggði strætisvagninn tekinn í
notkun, en til þess tíma hafði
eingöngu verið byggt á vörubíls-
undirvagna. Vagn þessi rúmaði
um 50 farþega, var liðlegur í
akstri og þýður, auk þess sem
aðbúnaður farþega var að öðru
leyti mun betri, en áður hafði
þekkzt. Nú dettur víst engum
í hug að taka upp aftur notkun
vörubílsundirvagna til fólks-
flutninga í Reykjavík.
MESTA ÁTAKIÐ
Frá því í september 1951, eða
á s. I. 314 ári hafa 17 dieselvagn-
ar verið teknir í notkun, auk þess
sem dieselvélum hefur verið
komið fyrir í fjórum af eldri
vögnum fyrirtækisins. S.V.R. eiga
nú samtals 39 strætisvagna.
Síðustu 3 vagnarnir voru tekn-
ir í notkun í des. s. 1. Rúma þeir
80 farþ. hver og eru af sömu gerð
og vagn sá, sem s. 1. ár hefur
verið í notkun á Vogaleiðinni.
Við ókum í tveimur þessara
vagna áðan, en sá þriðji var hér
fyrir utan, er við komum.
Hér mun vera um að ræða
mesta átak, sem gert hefur verið
í einu til aukningar á vagnakosíi
fyrirtækisins. ,
Vagnar þessir eru af Volvo
gerð með 150 hestafla hreyfli,
sem staðsettur er í miðjum vagn-
inum, undir gólfinu. Yfir 2 þess-
I ara vagna hefur verið byggt hjá
Bílasmiðjunni h.f., og hefur
Gunnar Björnsson verkstjóri þar
teiknað yfirbyggingarnar. Yfir
þriðja vagninn var byggt hjá
Svenska Járnvagsverkstaderna í
Linköping. Fjórði vagninn, sem
einnig átti að taka í notkun í
desember s. 1., stórskemmdist í
flutningi til landsins. Samanlagt
Nýjasta gerð strætisvagnanna.
verð þessara þriggja vagna
er um 1 millj. 260 þús. kr. ts-
lenzku yfirbyggingarnar eru
nokkru dýrari en þær sænsku,
enda fegurri að útliti og væntan-
lega endingarbetri.
Um yfirbyggingarnar er að
öðru leyti það að segja, að þær
eru löggiltar fyrir 80 farþega sem
fyrr segir. Þar af 28 í sæti. Aftast
í vögnunum er sérstakt rými fyr-
ir stæði, og þrjár hurðir eru á
ög vatn, ljós og hiti. — Ef um-
rædd fargjaldahækkun fæst ekki
samþykkt, verður að sjá fyrir-
tækinu farborða með öðrum ráð-
um og það fyrr en síðar, ef eklsl
á að stöðvast nauðsynleg aukn-
ing á vagnakostinum.
Ég skal skjóta því hér inn.
rétt til gamans, að kunningi minn
einn varpaði fram þeirri tillögu,
hvort ekki væri mögulegt að af-
nema öll strætisvagnafargjöld, en
jafna rekstrarkostnaði fyrirtæk-
isins niður á útsvarsgreiðendur.
Ég vísa þessari tiilögu hans á-
fram til háttvirtra bæjarfulltrúa.
ÞÖRF Á 8 NÝJUM -
VÖGNUM
Talið er, að ef fullnægja á þörf-
um úthverfabúa á þessu ári um
auknar strætisvagnaferðir, sé
nauðsynlegt að kaupa 6 nýja
strætisvagna. Kaupverð þessara
vagna mun vera rúmlega 2V2
millj. kr. Fjórum nýjum leiðum
þarf að bæta inn á leiðakerfi
vagnanna, þ. e. a. s. í syðstu Hag-
ana og Ægissíðu, Smáíbúðar- og
Bústaðahverfi, í Vogana og leið
um þau úthverfi, sem enn haf'a
ekki verið tengd saman. Þá er
ekki ofreiknað, að þörf sé 2ja
vagna til endurnýjunar þeira
eldri.
Verkstæði strætisvagnanna er
orðið alls ófulinægjandi bæði
hvað snertir húsakost og annan
aðbúnað. Staðsetja verður alla
strætisvagnana utanhúss nætur-
langt jafn sumar sem vetur og
í hvaða veðri sem er. Byggirig
og geymsluhúsnæðis
framan, hefur vöxtur þessa
fyrirtækis á undanförnum ár-
um verið mikill. Nú aka stræt-
isvagnarnir daglega samtals
um 6000 km í stað 4500 árið
1950. Yfir 40 þúsund manns
ferðast á degi liverjum með
þeim og hjá fyrirtækinu vinna
nú um 130 manns, þar af ná-
lægt 80 vagnstjórar.
Auk mikillar fjárfestingar í
nýjum vögnum, hefur miklu
fé verið varið til endurbóta, verkstæðis
á gömlu vögnunum. Þá hefur fyrir reksturinn þolir því enga
verið varið nokkru fé; bið, og hefjast verður handa þeg-
ar á þessu ári um byggingu bið-
skýla á viðkomustöðum strætis-
vagnanna.
Vegna þessara framkvæmda
Eiríkur Asgeirsson
forstjóri.
yfirbyggingunum, sem auðvelda
mjög alla afgreiðslu.
Komið hefur verið fyrir
magnara- og bjöllukerfi í öll-
um þessum vögnum. Þá hefur
ennfremur verið sett í þá tæki,
og
vegna aukinnar upplýsinga-
þjónustu fyrir farþega.
Undanfarin 3 ár má segja að
resktur Strætisvagna Reykjavík-
ur hafi verið frekar hagstæður.
Tekjuafgangurinn hefur þó ekki
náð lengra en svo, að samgöngu-
málum höfuðstaðarins hefur
naumlega verið bjargað frá neyð-
arástandi. Nauðsynlegar fram-
kvæmdir, svo sem bygging verk-
stæðis o£ biðskýla á viðkomu-
stöðunum hafa enn þurft að sitja
á hakanum.
FARGJÖLDIN ÞAU LÆGSTU
ÁNORÐURLÖNDUM
Nú hefur dregið ský fyrir sólu
þ. e. fjárhagsafkoma fyrir-
tækisins. Vegna nýrra kaup-
og kjaasamninga við starfs-
fólk fyrirtækisins í des-
ember s. 1. er áætlað, að kaup-
greiðslur á þessu ári hækki um
a. m. k. 800 þús. kr. Áætlaður
reksturshagnaður á árinu fer
þannig allur í þessi auknu út-
gjöld. — Það var af þessum sök-
sem sjálfritar á spjald hraða,1 um’ sem íarið var fram á hækk-
Fyrsti Volvo-dieselvagninn tekinn í notkun í september 1951.
biðtíma og samanlagða vega-
lengd, sem vagninn ekur. Tæki
þeta gefur þannig fullkomnar
upplýsingar um notkun vagns-
ins.
TVÖ ÁR AF ÆFINNI
í STRÆTISVAGNI
Til nýunga má einnig telja
I það, að í einum af þessum nýju
! vögnum hefur verið komið fyrir
korti af leið þeirri, sem vagninn
ekur um og eru heiti viðkomu-
staðanna gréinilega letruð á það,
auk þess sem þar er og að finna
nokkur kennileiti. Verkfræðing-
arnir Skúli Guðmundsson og
Stefán Ólafsson hafa teiknað
þetta kort.
Ekkert hefur verið til sparað
til að gera þessar yfirbyggingar
sem beztar úr garði, vistlegar,
þægilegar og vandaðar. Farþeg-
arnir eiga rétt á þessu, því ef
við tökum dæmi um manninn
sextuga, sem ók frá því er hann
var 10 ára gamall í strætisvagni,
4 ferðir á dag í að meðaltali 300
daga á ári, en hver ferð tók hann
15 mínútur, þá kemur í 1 jós að
hann hefur samtals eytt hvorki
meira né minna en tæpum 2 árum
æfi sinnar í strætisvagni.
40 ÞÚS. FARÞEGAR
Á DAG
un fargjalda á helgidögum. Um
þá hækkun hafa að vísu orðið
nokkrar deilur og skiptar skoðan-
ir eins og gengur, en málið er
nú í athugun hjá ríkisstjórninni.
Sjálfsagt verður það á valdi
stjórnmálamannanna, hversu
þessu máii lyktar.
Ég vil aðeins benda á þá
staðreynd, að hver einasti eyr-
ir, sem afgangs hefur orðið í
rekstri þessa fyrirtækis, hefur
verið notaður annað hvort til
aukningar og endurbóta á
vagnakostinum eða bættrar
og annara ótaldra, sem vissn-
lega koma til með að verða
mjög fjárfrekar, en sem ekki
hefur reynzt mögulegt að ráð-
ast í, þrátt fyrir sæmilega hag-
stæðan rekstur, er þörf á
auknum tekjum, en ekki
minkandi tekjum. Ég get full-
vissað viðstadda um það, að
þeim fjárupphæðum, sem
Strætisvögnum Rvíkur karni
að áskotnast umfram rekstrar
útgjöld, verður framvegis sem
hingað til eingöngu varið til
uppbyggingar og aukinnar
þjónustu í samgöngumálum
■ Reykjavíkur. Viðskiptavin-
irnir einir og engir aðrir eiga
að njóta þess hagnaðar með
auknum ferðum og betri far-
kosti.
Mál lö«;ð fram á i
búiiaðarþingi
Á FUNDI búnaðarþings í gasr
voru mörg mál lögð fram og þeim
vísað til þeirra nefnda, sem um
þau fjalla. — Málin eu þessi:
Fjárhagsáætlun Búnaðarfélags
íslands fyrir árið 1955.
Erindi f jórðungssambands Norð-
urlands um viðhald geitfjár.
Erindi Páls Pálssonar um eyð-
ingu refa, og erindi sýslunefndar
Árnessýslu um útvegun hunda til
refaveiða.
Erindi Baldvins Jónssonar
þjónustu að öðru leyti. Ég vil1 , Maiav™s Jonssonar um
í þessu sambandi leggja á-j dunhreinsunarvel.
herzlu á það, að strætisvagna- ' Erindi Rúnaðarsamb. S.-Þmgey-
fargjöld hér eru, eftir því sem
bezt verður vitað, þau lægstu
á Norðurlöndum.
UPPBYGGING STRÆTIS-
VAGNAKERFISINS MÁ
EKKISTÖÐVAST
Vissulega má um það deila,
hvort reka eigi þetta fyrirtæki
með beinum framlögum úr bæj-
arsjóði eða hvort það á af eigin
rammleik að standa undir út-
gjöldum sínum og vexti. Um hitt
getum við verið sammála, að eigi
má láta staðar numið við upp-
byggingu og bætta þjónustu þeim
íbúum höfuðstaðarins til handa,
sem nota þurfa strætisvagnana,
en öruggar strætisvagnaferðir
Svo sem vikið er að hér að.eru þessu fólki jafn mikils virði
inga um rannsókn á s.júkdómum,
er stafa af votheysgjöf.
Frá Búnaðarsamb. Suðurlands
þessi mál: Um ræktun holdakyns.
Um litmyndir af nyt.jajurtum. Um
sölufyrirkomulag 'garðávaxta. Um
■iðnaðarnot kartaflna. Um raf-
magnsmál.
Erindi st.iórnar Búnaðarfél. ís-
lands um eftirlaunatryggingu hér-
aðsráðunauta.
Erindi Páls Pálsonar o. fl. varð-
andi skort á verkafólki.
Erindi Búnaðarsamb. S.-Þingey-
inga um fastagjald fyrir súgþurk-
unamótora.
Erindi Búnaðarsambands Evja-
fjarðar um innflutning nautgripa
af holdakyni.
Framh. á bls. 12 ,