Morgunblaðið - 16.02.1955, Qupperneq 1
!
16 síður
42. árgangpir
38. tbl. — Miðvikudagur 16. febrúar 1955
Prentsmiðja Morgunblaðsina
Oæstiréííur 35 ára í dag
HÆSTIRÉTTUR íslands er 35 ára í dag. Er þar miðað við það
að fyrsta dómþing Hæstaréttar var haldið 16. febrúar 1920.
Var það háldið í sal Hæstaréttar í hegningarhúsinu við Skóla-
vörðustíg. Nú hefur Hæstiréttur sitt eigið hús til umráða, sem
er sambygging við Arnarhvol. Núverandi dómendur Hæstaréttar
eru Þórður Eyjólfsson, sem nú er dómsforseti, Gizur Bergsteins-
son, Jón Ásbjörnsson, Jónatan Hallvarðsson og Árni Tryggvason.
ÆÐSTA DOMSVALD
ERLENDIS
Það er að sjálfsögðu eitt frum-
skilyrði til þess að þjóð geti kall-
azt sjálfstæð og óháð að æðsta
dómsvaldið sé í höndum hennar
sjálfrar. íslendingar höfðu sjálfir
æðsta dómsvaldið í sínum hönd-
um á söguöld, en töpuðu því eftir
setningu Jónsbókar. Að vísu er
hægt að deila um það að slíkt hafi
verið réttmætt og löglegt. En
hvað um það ríkisráð Noregs og
síðan Danmerkur fór með æðsta
dómsvald íslendinga og síðan
Hæstiréttur Danmerkur eftir að
hann var stofnaður,
Með stjórnarskránni 1874 við-
urkenndu íslendingar Hæstarétt
í Kaupmannahöfn, sem efsta
dómstig. Benedikt Sveinsson bar
fram frumvarp um að íslending-
ar tækju það í sinar hendur, en
ekki varð úr því, fyrr en ákveðið
var í Sambandslögunum 1918 að
Hæstiréttur Dana færi með æðsta
dómsvald þar til fsland kynni að
ákveða að stofna æðsta dómsvald
í landinu sjálfu.
Deila þeir þegar Zukov
Afómknúnar
LOG FRA 1919
Leið ekki á löngu þar til íslend
ingar tóku þá ákvörðun. Sam-
| þykkti Alþingi lög um það haust-
ið 1919, sem gengu í gildi 1. jan-
úar 1920. En fyrsta dómþing
Hæstaréttar var haldið 16. febr.
1920. Með þessum lögum var
Landsyfirréttur lagður niður og
hafa æ siðan verið tvö dómstig á
íslandi, nema í fáeinum málum,
þar sem sáttanefnd getur kveðið
upp úrskurð.
Framh. á bls. 2
LUNDÚNUM, 15. febr. — Brezka
stjórnin hefur birt hvíta bók um
10 ára áætlun um að reisa raf-
orkuver i Englandi sem knúin
eru atómorku. Verður varið til
þessara fra.nkvæmda 300 millj.
punda. Er ráðgert að fyrsta stöð-
in verði tilbúin 1961 og hin síð-
ari 1970. Þegar er tekið að þjálfa
starfslið til starfa á stöðvunum.
I áætluninr.l segir og að raforkan
frá þessúm stöðvum verði ekki
dýrari en orka er nú frá stöðvum,
sem knúnar eru með kolum eða
Ekki er ótroðin
brautin
MALENKOV — hinni fallni
„forsætisráðherra", er ekki sá
fyrsti af rússneskum leiðtog-
um, sem stígur úr miklu em-
bætti til að hafa yfirumsjón
með rafmagnsiðnaði Rúss-
lands.
Árið 1924, eftir dauða Len-
ins, var Trotsky settur úr
valdaembætti sínu og gerður
form. þeirrar nefndar, sem
átti að vinna að þróun raf-
magnsiðnaðar og að því, að
auka raforku þar í landi.
Stalin gerði Trotsky útlæg-
an 1927. Trotsky var myrtur
í Mexikó 1940.
Malenkov gcngur ekki ó-
troðna braut úr valdastóli.
og Krushchev?
Rússar lútost drogo í land
eftir skarpa ræðu Molotovs
LUNDÚNUM — Reuter.
SVO VIRÐIST sem sovétstjórnin reyni nú að draga úr áhrifum
þeirra hvössu orða í anda stríðs og ófriðar, sem töluð voru
á nýafstaðnum fundi „æðsta ráðsins“. Þeir virðast hafa vaknað
við vondan draum eftir hin hvössu orð og vilja nú lægja sjóina
með olíu, — segja brezkir fréttayitarar.
| MISRÆMIÐ
Þessir sömu fréttaritarar
benda á að þannig hljóti
menn að skoða samtölin, sem
Bulganin og Zhukov hafa gef-
ið bandarískum biaðamönn-
um nú síðustu dagana. En í
þessum samtölum hafa þeir
„félagar" reynt að lægja öld-
Af. France
aftur
„Ég viS
fara heim“
KAUPMANNAHÖFN 15. febr. —
Það er yíðar en í Bern, sem rúm-
enska senaisveitin á í basli. •— f
Kaupmannnhöfn hefur bílstjóri
sveitarinnar leitað á náðir lög-
reglunnar og beðið hælis sem
flóttamaður og segir að kona
sín sé fangi í sendisveitarhúsinu.
Lögrelglan hefur vörð um húsið
svo að konan verði ekki flutt
nauðug á brott
í dag lék rúmenski sendiherr-
ann mótleit.'nn Hann bauð frétta
mönnurþ að tala við bílstjóra-
frúna. Hún sagði: „Ég hefði get-
að drepið manninn minn, ef ég
hefði vitað að hann ætlaði að
fllýja. Nú vil ég helzf fara heim
til Rúmeníu“. —NTB
PARÍS 15. febrúar. — í kvöld
var allt útlit fyrir að Pineau,
leiðtogi sósíalista myndi takast
stjórnarmyndun í Frakklandi. -—
hefur hann fengið stuðning
flestra hópa miðflokkanna og
nokkurra hægriflokkanna.
Mendes-France er nú aftur
kominn fram á sviðið. Pineau
hefur boðið honum varaforsætis-
ráðherraembættið. Mendes-
France er ekki hrifinn af slíkri
„eftirlaunastöðu", en nefur áhuga
á að vera með í stjórn, verði það
embætti knýtt embætti utanrík-
isráðherra, eða embætti þess
manns, er fer með Afríkumálín.
Pineau hefur sagt, að hann
muni berjast fyrir málum Mendes
France, þ. e. Parisarsáttmálanum
og Afríkumálum. •—NTB
□-
-□
Biðu bana
við húsverk
KAUPMANNAHÖFN. — Á föstu
daginn var biðu tvær konur í
Kaupmannahöfn bana, er þær
unnu að daglegum húsverkum
sínum. Fél'. önnur þeicra, er var
82 ára, út um glugga, er hún
var að hreinsa glugga í íbúð sinni
á 4. hæð. Hlaut hún þegar bana,
er niður kom.
urnar — reynt að draga úr
þeim hótunum, sem hafðar
voru í frammi á fundi „æðsta
ráðsins". Og mikil áherzla er
á það lögð að koma þeim um-
mælum er þeir „félagar“ við-
höfðu við blaðamennina, til
rússnesku þjóðarinnar. Eru
ummæli þeirra í blaðaviðtöl-
unum margtugginn upp í
Moskvu-útvarpinu.
Hin konan var 41 árs og var
að ryksuga Skyndilega íékk
hún rafmagnsstraum frá ryksug-
unni og íél’ meðvitunarlaus um
koll. Fjögurra ára dóttir hennar
hljóp í næstu íbúð og þar gat
fólkið skil.ð af grátandi telpunni
hvað skeð hafði Konan var látin
er á sjúkrahús kom. Er nú í rann
sókn hvaða bilun í ryksugunni
hafi valdið dauða hennar.
£ „STAÐLAUST RUGL“
Lítið stytt var viðtal Zhu-
kovs við ameríska blaðamanninn
lesið upp í Moskvuútvarpið bæði
á laugardag og sunnudag. Þar
leggur Zhukov megináherzlu á að
það sé „staðlaust rugl“ að Rúss-
ar vilji ófrið við Vesturveldin.
Og í fréttinni um viðtal
Zhukovs, sem lesin var í
Moskvu-útvarpið kemur skýrt
í ljós ágreiningur við Krush-
chev og borið er á móti því,
sem hann sagði í viðtali við
blaðamenn. „... Þér hljótið
að hafa misskilið Krushchev“,
sagði Zhukov við blaðamenn-
ina. En á viðtalið er Krusch-
chev átti hefur ekki verið
minnzt í útvarpinu nema einu
sinni.
□-
-□
$ BULGANIN REYNIR LÍKA
Bulganin minnist heldur
ekki á Krushchev, en vísar þess
í stað til Molotovs og segir: „Bæði
ég og Molotov höfum lagt áhérzlu
Framh. á bls. 2
PRIDE: — Ber mikla ábyrgð.
Hann rœBur hvort
stríð verður eða...
ÖRSKAMMT framundan fall-
byssukjöftum í strandvirkjum
kommúnista á meginlandsströnd
Kína — einn kílómetra frá fylktu
Hvai segja friðarsam-
tök kvenna & Co- nú?
PEKING, 15. febr.
KOMMÚNISTASTJÓRNIN á meginlandi Kína hefur lagt fram
frumvarp að nýjum herskyldulögum. í þeim felzt að 80 millj-
onir manna á aldrinum 18 — átján — til 40 ára, eða sjöundi hver
landsmaður, verða kallaðir í herinn. Herskyldan verður lengri en
i öllum öðrum löndum eða 3 ár í landhernum, 4 ár í flughernum
og 5 ár í sjóhernum.
Þegar löggjöfin er farin að verka hafa Kínverjar yfir meiri her
að ráða en dæmi eru til í veraidarsögunni!!!
liði Maos — var staðsett stærsta
flotadeild Bandaríkjanna.
70 herskip samtals, þar af 7
risastór flugvélamóðurskip, 140
þúsundir manna, 500 flugvélar
tilbúnar á hvaða mínútu sem er
Ekkert rafmaspn og
ekkert vain
er hjá fiótfamönnunum í sendisveifarbústaðnum
— en 100 lögreglumenn úti fyrir.
— þessi herafli varði brottflutn-
Tachenevjum, bar sem
hvert hús var brennt, og hver bíll
og hver byssa flutt á brott. Fyrir
þes<=um f'cta ræður einn maður
og ábyrgð hans er meiri en flestir
þurfa no.^kiu sinni að bera — eða
kæra sig um að bera. Það er
Alfred M. Pride, flotaforingi.
BERN, 15. febr. — frá Reuter-NTB
HUNDRAÐ svissneskir lögreglumenn varðir stálhjálmum og
búnir öllum vopnum hafa umkringt sendisveitarbústað Rúm-
eníu í Bern, en nokkrir flóttamenn rúmenskir tóku húsið í skyndi-
árás í nótt og ráku sendisveitina'út og segjast ekki láta húsið a£
hendi fyrr en Rúmeníustjórn hefur sleppt fimm mönnum úr fang-
elsi — en meðal þeirra eru ráðherrar og biskup. Flóttamennirnir
í sendisveitarbúsaðnum í Bern eru vel vopnum búnir.
★ FKKI HRÆDDUR
„Ég trúi því ekki að kommún-
istarnir muni hpfia á^As — að
minnsta kosti ekki í bili“, sagði
hann, er flotinn lagði ur hófn til
að framkvæma skipun sína um
að verja brottflutninginn. ,,En ef
Framh. á bls. 2
BÍLSTJÓRINN BEIÐ BANA
Árás þeirra á sendisveitarhúsið
kom mjög á óvart. Bílstjóri sendi
sveitarinnar hugðist varna þeim
inngöngu, en var skotinn og lézt
í sjúkrahúsi í dag. Sendiherrann
og lið hans var rekið út. Eru nú
ýfingar milli svissnesku og
rúmensku stjórnarinnar út af
þessum atburði. Rúmeníustjórn
heimtar húsið — en svissneska
stjórnin segist ekki geta látið til
skarar skríða því sendisveitar-
húsið sé „rúmenskt landsvæði“.
ÞANNIG STENDUR
Lögreglan reynir að fá menn
ina út með góðu, en þeir hafa
neitað og segjast viija fá 15
landa sina lausa úr fangelsi.
Fyrr muni þeir verja húsið þar
til yfir ljúki — þeir hafi engu
að tapa nema lífinu.
Lögreglan hefur tekið raf-
straum af húsinu og lokað fyr-
ir vatnið — en flóttamennirn-
ir fimm láta sig ekki. Þeir eru
vel byrgir af skotfærum, gas-
grímum ag handsprengjum.
L