Morgunblaðið - 16.02.1955, Blaðsíða 7

STiðvikudagur 16. febrúar 1955
MORGUNBLAÐIB
LítlB hréfk&tn um
I
Glasgow, sunnud. 6. febr.
t,EGAR líður að janúarlokum
á ári hverju gerir illkynjaður
faraldur vart við sig í Skotlandi
um það bil eina viku, og mcetti
kalla hann Burns-sýkina. Nú er-
um við rétt í þann veginn að
jafna okkur eftir þá slæmsku í
ár, og því langar mig til að segja
ykkur af upptökum þessarar
pestar, áður en áhrif hennar eru
fjöruð úr hugskoti mínu.
Góðskáldið Robert Burns var
í heiminn borinn fyrir tæpum
tveim öldum í lágreistu koti í
suðvestur-hcrni Skotlands. Um
heila öld hafa aðdáenáur 'skálds-
ins kornið saman til að minnast
þessa atburðar á þann hátt, sem
þeir töldu sér og skáldinu hæfa.
Þetta ár tóku afmælishófin öllu.
öðru fram, sem hingað til hafði
þekkzt í þeim efnum. Nú var
haldin fyrsta alþjóðlcga Burns-
hátíðin, og sóttu hana fulltrúar
frá nítján löndum. Þetta var
nokkurs konar frumsýning að
þeim hátíðahöldum, sem fram
eiga að fara um allt Skotland til
að minnast tveggja alda dánar-
afmælis Burns þann 25. janúar
1959.
Burns-sóttin er- undarlega
smitandi, og nægir til þess að
nefna, að til eru að minnsta kosti
þrjú þúsund og tvö hundruð
Burns-klúbbar víðs vegar um
heiminn, og er þó ísland ekki tal-
ið með. Félagatala þessara klúbba
nemur röskum tveim milljónum.
Svo ekki eru það Skotar einir,
sem dýrka skáldið, þótt þeir hafi
hrundið þessum ósköpum af stað,
og kcmið föstu formi á „helgi-
siði“ athaína þeirra.
Meðal annarra, sem sóttu al-
þjóðlegu Burns-hátíðina, voru
fjórir Rússar — tvö Stalinsverð-
launaskáld, prófessor í enskum
bókmenntum og menntafulltrúi.
Annað skáldið var Samúel garnli
Marshak, sem vann Stalínsverð-
laun árið 1944 fyrir ljóðaþýð-
ingar úr ensku, í verðlaunabók-
inni voru fimmtán kvæði eítir
Burns. Á hátíðahöldunum u.m dag
inn las hann nokkrar Burns-'þýð-
ingar eftir sig af svo mikilli til-
finningu, að hann klökknaði og
grét við. í Rússlandi er Marshak
kallaður barnaskáldið, svo óbroí-
inn og tilgerðailaus þykir stíll
hans. Þegar hann fór héðan, lof-
-k
eHfa
Mag aússQn
Robert Burns.
aði hann, að stofna Burns-klúbb í
Moskvu.
Á ári hverju halda þessir 3.200
klúbbar svokallaða Burn-kvöíd-
verðl, og eru þeir allir með gömlu
heíðbunönu sniði. Matseðillinn er
alltaf og alls staðar eins: „Cockie-
leekie soup“ (skozk súpa),
„Haggis wiht champit tatties“
(haggis með kartöflustöppu)
„and bashed neeps“ (gulróína-
stöppu) — „roasted bubbly —
jock“ , (steiktur kalkún eða
kjúklingar) og að lokum eítir-
matur. Áður en „haggisinn“
er etinn, kemur inn sekkjapípu-
leikari klæddur í Skotapils og
blæs viðeigandi lag, en honum
fylgir matsveinn, sem heldur
„haggisnum" háit. Ræðumaður
stendur upp og þylur upp úr sér
„Ávarp til haggis“, stutt, fyndið
kvæði, sem sjálfur Eurns orti á
sínum tlma, — og þar með rekur
hann hníf í „haggisinn", sem ,s:'ð-
an fer fram í eldhús og er
skammtaður þar.
Enginn veit urn uppruna orðs-
ins „haggis", en hitt er á allra
vitorði, hvernig hann er til reidd-
ur. Tckin er iifur úr sauðkind,
hjarta, lungu cg armað sláturkyns
og allt þetta er soðið í víndar-
vömb, og bætt í það pipar, salti,
tólg og haframjöli. Þegar réttur-
Áður en „haggis' -átið hefst kemur inn sekkjapípuleikari kiæddur
í skotapils -og blæs viðeigandi lag, en honum fylgir matsveinn, sem
heldur „liaggisnum“ hátt. Fjöldi „haggis“-fata eru
bíða þess að vera borin inn.
inn er soðinn, lítur hann út eins
og hvítur fótbolti, en er þá mýkri
viðkomu. Haggis hefur allt annan
keim en íslenzk lifrarpylsa, og
þeim sem ekki hafa bragðað hann
áður er ráðiagt að hafa vískí hand
bært til að skola honum niður.
Yfir borðum er það föst venja,
að einhver flytji skálarseðu fyrir
minni Burns, og er hún kölluS
„The Immortal Toast“, það ís-
lenzkast ,,ódáinsminni“, því að
minning skáldsins er ódauðleg.
Þá er viskí drukkið heldur óspart,
enda þykir minningu skáldsins
ckki sæma Iélegri drykkur, við
skálds minni er drukkið í botn. A
veggjum yíif veizluborðum hang-
ir mynd af Burns.
II.
Ilvað'ber til hirma geysimiklu
vinsælda Burns? Hvers vegna nýt
ur hanr. aðdáunar ljóðvina af öll-
um þjóðum? Og það sem mest er
um vert, hvernig hefur honum
tekizt að vinna svo hjörtu kímni-
lausra samlanda sinna, að þeir
knéfalla honum og dýrka sem
skurðgoð?
Burns er þjóðhetja og þjóð-
skáld Sko-ta. Milljónir eintaka af
bókum hans hafa verið seidar. og
svo heiur fjölfróSur bókavörður
hermt. »S Bfolian hafi selzt bóka
bezt, henni næst Burns, en
Shakespeare er hinn þriðji í röð-
inni. Hitt er svo annað mál, að
þekking manna á verkum skálda
stendur sjaldan í réttu hlutfalli
við bókasölu.
Um Burns eru þó skiptar skoð-
a-nir í Skotfertdi, þótt sumir heí'ji
hann til skýjanna, þá -eru þeir
menn aðrir, sem hæðast að dýrk-
uwinni og íyrirlita alla þá við-
höfn, sem minningu skáldsins er
ger. Þeir ganga jafnvel svo langt
að telja „kvöldverðinn“ urídah-
brögð manna til að fá sér ærlegs
i staupinu og segja dýrkendur;
skáldsins örgustu hræsnara, sem;
margir hverjir þekki litið til ljóðs
hans, enda myndi Burns sjálfum
íinnast lítið til alls umstangsins.
koma, og þeim hinum sömum
mönnum illa geðjast að skáldinu,
ef þeir heíðu kynnzt honum í lif-
anda lífi.
Burns var breyskur maður, þótt
sumir aðdáendur hans á síðari;
árum hafi reynt að hvitþvo minn-,
ingu hans. Skáldið drakk drjúg-
jim. um það geíur enginn efast
(þótt rithöfundurinn Sir Walter
Scott hefði átt hægt með að
drekka hann undir borð). Burns
var ósiðvandur maður svo að af
bar. Hann eignaðist all-t að því
tíu börn utan hjónabands með
ýmsum kcnum, þar á meðal fjög-
ur með Jean Armour, sem hann
kvæntist þó að lokum. Frarnhjá
henni átti hann líka börn eftir að
Íþaíu áttust. Tiu döguTn síðar en
fyrsta hjóraabandsbam þeirra
íæddist varð Ba-tns faðir að Öðru
harsá, og átti hann það m-eð veit-
in-gagtúlku, sem éVi heima fá
sSrref frá heimili hans. Earas var
Ifkn hinn versti evðsluseggair, svo
að hann aó öreigi ee fékk.naum-
ast að deyja i friði fyrir ásókn
rukkara, sem cnáðuðu hann á
banasænginni. Af þessum dæm-
um er Ijóst, að Burns v.ar enginn
fyrirmyndarborxari að áliti Skota
sem leggja ofurkapp á lireinlífi
\ hvívetna. Skcvzkir aðdáendur
bans gera því eitt af tvennu. sum-
ir vilja telja hann betri mann en
hann i raun og varu var, hinir
fyrirgefa skél-dinu mannlegan
breyskleika, af því hann orti svo
vel.
III.
Áðan kastaði ég íram spurning-
eldhúsinu cg j urn urn vinsældir skáidsins, og
j Framh. á bls. 11
hans, er þau hafa gert Blikastaði
að stórri og glæsilegri sönnun
þess, að íslenzkur búskapur þarf
ekki að vera neinn ölmusubú-
skapur og' er engin horpréku-
atvinna. Þess vegna vonum við
og vitum, að Blikastaðabóndans
bíður framvegis mikil búbót óg
þroski við störf og skyldur, og
þeim sem við taka merkur arfur
og gott höfuðból, þegar þar að
kemur, en áður en það verfjur
munum við senda Blikastaðabónd
anum kveðjur á öðrum og stærri
afmælum heldur en því sem hann
á i dag. Á. G. E.
4 ARUNUM 1910—10 geröist á
kotbýiinu Biikastöðum í Mos-
feilssveit ein hin rnesta rækttín-
arsaga, er gerst hefir í búskap
eins manns á landi hér. Á-«þei
árum og þó cinkum eítir 1920
breytti Magnús Þorláksscn kotinu
í hofuðból urn rælctun, áhöfn og
húsakost cnda tvibyggði hann
flest á jör*inni buskap ;.ínum.
Árið 1909, sem var afburða
sprettuár gaf Blikastaðatúnið af
sér 80 hesta, en er Magnús féll
frá 1942 var töðufallið um 2000
hestar.
Ekki þarf að efna til sögu um
búskap Magnúsar á Blikastöðum.
Sú saga er til í minni sveitunga
hans og fjölda bænda um land
allt. H.m er um margt gott for-
ustudæmi urn það sem gerst hefír
I búnaðarmálum hér á landi á
ddarþriðjungi.
Á Blikastcðum fór eins og
vænta mátti, að hraði lífsíns og
starfsins braut sv-o af sér öil bönd,
að eigi hafðist undan að forma
allt og staðsetja, svo að framtíð
hæfði.
Árið 1942 tók Sigsteinn Pálsson
frá Tungu i Fáskrúðsfirði við búi
á Blikastöðum extir fráfall tengda
föður síns, Magnúsar. Þau hjónin
Helga Magnúsdóttir og Sigsteinn
tóku vio erfiðum sætum, sætum
Blikastaðahjónanna Kristínar og
Magnúsar.
í dag er Sigsteinn Pálsson á
Bllkastöðum fimmtugnr. Við tólf j
ára búskap á BTikastööum hefur -
honum mcira en tekist, að vinna
sér hið. góða bóndanafn: Sig-
steinn á Blilcastcoum.
Enn hefir kotið, sem var orðið
að höfuðbóli, -en eigi fullgerðu
um allt, stækkað og hafist. Nú
er þar eitt mesta bú á landi hér
og -líklega, þó um það sé ég ekki
fullfser að dæma, eitt af nokkrum
beztu búum þessa lands, í tölu
hinna st-ærri búa, rneð yfir 2500
hesta teðuíaU og 80 nautgripi- í
íjósi.
Enginn skal halda að þetta hafi
gerst af sjáliu sér, eða verið auð-
gert, af því að svo raikið og vel
hafi verið í hendur búið. Það var
v&ndi fyrir nýjan bónda -a8 taka
við Blikastöðum, cg þaer eru ó-
taldar vinmistundir Sivster’s
bónda á stvrjaldarárunum og síð ■
ar þegar verst hoi’fði um fólks-
hald c-g öll hjálpargögn við bú-
skapinn.
Blikastaðir hafa enn slækkað |
og bafnaS á þsssu.n 12 árum. j
Ræktun sukist cg batnað, ný i
glæsileg hús risið aí grunni og '
hin eldri \'crið endurbætt, raf-
m.agn, hitaveita, aukinn og bætt-
ur vélakostur úti og intó. En unf
fram allt gagnsamt feú, vel haft
eg vel ura gengið.
í dag þak-ka sveitungar- bónda-
anum á Blikastöðum — Aus-t-
fjarðapiltinum — afrek hans á
Bjikastöðum það sem af er.og við
hinii' görnlu vinir og zamherjar^
Magnúsar á Blikastöðum bökk-:
um Sigsteini — og þeim hjónum j
báðum —; lr -e v-el þau hafa:
haldið áfram Cg betrumbíett vcrk
KVENRETTINDAFEL. Islands
hélt árshátíð sína 31. jan. s.l.
Hófst hátíðin með því að hald7
inn var stuttur félagsfundur, en
eftir honum var samei-ginleg kaffi
•drykkja, ræðuhöld, söngur og
spurningaþáttur með verðlaun-
um.
Tvær konur höfðu fyvir hönd
félagsins setið sem áheyrnarfull-
trúar á kvennaráðstefnu þeirri,
sem nýlega var haldin á vegum
Alþýðusambands íslands um
launa- og kjaramál kvenna.
Gáfu þær skýrslu um störf og
samþykktir ráðstefnunnar Fund
arkonur fögnuðu þvi að slik ráð-
stefna var haldin og væntu góðs
árangurs af henni.
Svohljóðandi ályktun var ein-
rórna sa-mþykkt:
„Fundur K.R.F.Í. haldinn 31.
jan. 1955 lýsir ánægju sinni yfir
samþykktum fyrstu kvennaráð-
stefnu Alþýðusambands íslands,
er haldin var clagana 22. og 23.
jan. s.l. um jafnrétii í launamál-
um.“ t
Uhí 2§ feós.
J*
se
„Frænku Charleys'
M SÍBASTLIÐNA helgi sýndi
Leikfélag Reykjavíkur
gamanleikinn Frænku Charle.vs
og sjónleikinn Nóa, hvort tveggja
leikinn við góða aðsókn og beztu
undirtektir áhorfenda. Verður
síðari sjónleikurinn, Nói, sýndur
annað kvöld og þá í 12. simp Al-
þingismenn og bæjarfulltj'úar
verða boðsgestir félagsins á þeirri
sýningu. Fimmtudagskvöldið
veður svo Frænka Charleys sýnd
í 70. sinn, en svo einkennilega
vill til, að sýningin er jafnframt
70. sýning félagsins á vetrinum.
Rösklega 20 þúsund manns hafa
séð þennan sprenghlægilega
gamanleik um ævintýri stúdent-
anna og er enn mikil aðsókn að
leiknum. Með þessum sýningar-
fjölda hefur Frænkan farið firam
úr sýningartölum allra annarra
vinsælla sjónleikja, sem Leikfé-
lagið hefir sýnt íyrr og síðar.
Leikfélagið heíur nú tekið nýtt
leikrit til meðferðar. Er ‘það-
norskur gamanleikur með þjóð-
söguefni og heitir í þýðingu
„Stúlkan og kölski.“ Leikstjóri
verður Einar Pálsson, en hann
sviðsetti Frænku Charleyseins og
kunnugt er. Ilefjast æfingár á
leiknum. í þessari viku.
L. p.
2,ja—
íorfeí’?'
ÍTja
íbúð ésbast
ná þegar eða í vor. Aðeins
þrennt fullorðið. Gæti l;Áið
í té húsh.jálp eftir sarn-
komulagi. Tilboð, mer^t:
„41 — 225“, sendist afgr.
Mbl. fyrir mánudag.
I-