Morgunblaðið - 16.02.1955, Blaðsíða 9

Miðvikudagur 16. febrúar 1955
MORGVNBLAÐIÐ
f
ISanniýgSíig eftir dr. phil. Hakon Stangerup:
Hinn nýskipaði forsœtisráðherra Dana:
Géðviijaður, dyggur og snjall
HINN nýskipaði ungi forsætis-
ráðherra Danmerkur er
Hans Christian II. í sögu Dan-
merkur. Fæddur í fátæku, yfir-
lætislausu skósmiðsheimili í
dönsku sveitaþorpi, brauzt hann
áfram upp á eigin spýtur til
sætis við borð konungs. Eins og
Hans Christian Andersen hefur
Hans Christian Hansen sannað,
að það sakar ekki að fæðast í
andagarðinum — ef eggið, sem
unginn skríður úr, er svanaegg.
Og sú forspá fólst einnig í nafni
Hansens. Hann heitir sem sé
Hans Christian Svane Hansen.
í>ess vegna hefur hann ekki orðið
„að reyna eins skelfilega margt“
og Hans Christian Andersen,
áður en hann hlaut sína viður-
kenningu. Hann varð fjármála-
ráðherra áður en hann náði fer-
tugsaldri, nú er hann orðinn for-
sætisráðherra og er enn ekki
orðinn fimmtugur,
* VANN SIG UPP
ÚR FÁTÆKT
Enginn skyldi samt ætla, að
lífið hafi alltaf leikið við hann.
Hann hefur orðið að vinna sig
upp úr fátækt, berjast gegn at-
vinnuleysi og þokast smám sam-
an upp á við til metorða í röðum
fjölmenns stjórnmálaflokks. Hið
síðastnefnda krefst ekki sízt all-
sérstæðrar skapgerðar og óvenju-
legra hæfileika. Alþjóð stendur
í þeirri trú, að stjórnmálastörf
séu aðallega í því fólgin að berj-
ast gegn andstæðingunum. Það
er síður en svo, níu tíundu af
þreki stiórnmálamannsins fer í
að fást við flokksmenn sína.
Og jafnvel þó að danski jafn-
aðarmannaflokkurinn áð upp-
runa og allri þróun beri greini-
lega vott samheldni flokksmann-
anna, er flokkurinn mjög fjöl-
mennur, og mikinn meiri hluta
flokksmanna hefur dreymt um
að ná æðstu völdum. Það er
ekki þar með sagt, þó að H. C.
Hansen hafi hafizt skjótt til met-
orða, að honum hafi verið fleytt
yfir byrjunarörðugleikana. En
þess varð furðulega skjótt vart,
að menn viku til hliðar fyrir
honum í viðurkenningarskyni
við, að þessi ungi maður bar með
sér aðalsmerki forustuhæfileik-
ans.
HVERT MANNSBARN
VISSI, AÐ H. C. YRÐI
FORSÆTISRÁÐHERRA
Með dauða Hans Hedtofts
var höggvið stórt skarð í raðir
jafnaðarmannaflokksins. Dauði
hans olli djúpri sorg með flokks-
bræðum hans, og fráfall hans
snart fleiri menn og skíldi eftir
jmeiri persónulegan sérsauka en
fráfall Staunings, sem alltaf var
fjær fólkinu, næstum olvmpskur.
En þrátt fyrir þá eftirsjá er
flokknum var að Hedtoft, beið
hann ekki stjórnmálalegt stór-
tjón, þar sem eftirmaðurinn var
reiðubúinn. Vafalaust víssi hver
einasti jafnaðarmaður og verka-
lýðsleiðtogi, jafnvel hvert manns
barn í landinu, að nú yrði H. C.
-— eins og hann er kallaður af
börnum og fullorðnum og kon-
unginum líka — forsætisráð-
herra. Hann var kjörinn, áður en
hin opinbera, einróma áskorun
kom til hans frá þingmönnum
jafnaðarmanna og miðstjórn
flokksins.
Hverskonar maður er sá, sem
hefur nú tekizt á hendur að
gegna æðsta embætti landsins
eins og ekkert væri sjálfsagðara
og án þess að þurfa að keppa um
það við nokkurn? Hann er ungur
anaður, grannur, ekki sérlega há-
vaxinn. Andlitsdrættir hans eru
reglulegir, stundum er hann dá-
Llklegur til að
bundna
lítið afundinn, hann brosir ekki
við hverjum sem er, en þegar
hann brosir, er bros hans eins og
sólargeisli, sem vermir, því að
bros hans er einlægt. H. C. Han-
sen er ekki eins mikill á velli og
Hedtoft var, né heldur htfur
hann þau persónueinkenni, sem
fylgja því. Oft mátti sjá á Hed-
toft, er honum óx ásmegin, en
H. C. Hansen er alltaf keikur og
nokkuð þóttafullur. Eins og er
vani margra, sem ekki eru há-
vaxnir, sveigir hann oft höfuðið
dálítið aftur á bak. Um Hedtoft
mátti segja hið sama og Johannes
V. Jensen sagði um Björnson:
Ilann einkennir sú hlýja, er
finna má hjá stórvöxnum dýrum.
H. C. Hansen er bezt lýst þannig:
Hann er sinastæltur og liðugur
og minnir á ákveðna tegund
stórvaxinna dýra: Pardusdýrið.
Ilann ratar fimlega um frum-
skóga Ríkisdagsins, stígur létti-
lega ti! jarðar, virðist alltaf hafa
nægan tíma og getur oft sýnzt
hirðuleysislega latur, en skyndi-
lega tekur hann undir sig stökk
— inn í atburðarásina, inn í bar-
áttuna, inn í starfið.
★ LÚSIÐINN, ÞÓTT LÍTIÐ
BERI Á ÞVÍ
Hann er lúsiðinn, þó að hann
beri það ekki með sér. Sem dreng
ur í skóla var hann alltaf efstur
í sínum bekk, sem prentnemi
varð hann einn þeirra færustu,
sem ungur meðlimur æskulýðs-
félagssamtaka jafnaðarmanna-
flokksins lagði hann sig allan
fram við að læra, en reyndi jafn-
framt að miðla sér yngri mönn-
um af þekkingu sinni. Sem lærð-
ur iðnsveinn lenti hann í atvinnu-
leysinu, er þá ríkti í Danmörku.
Hann gerðist starfsmaður flokks-
ins, ferðaðist um og hélt fundi.
Það voru reyndar ekki venjuleg-
ir fundir, því að er ræðunni var
lokið, tók hinn ungi ræðumaður
að syngja fyrir fundarmenn, og
það, sem hann söng, hafði hann
oftast samið sjálfur, og hann spil-
aði sjálfur undir á mandólín.
Hann elskar ljóð, eins og Hed-
toft, en í mótsetningu við Hed-
toft, hefur hann ekki ljóðræna
skapgerð. Þó að H. C. Hansen
hafi ort ljóð og gefið þau út
(„Trú og þverúð“ heitir eitt af
kvæðasöfnum hans) og þó að
hann hafi fram á þennan dag, er
hið nýja, mikla embætti tekur
allan tíma hans, verið fús til að
leggja sinn skerf til veizluhalda
félaga sinna og meiri háttar
skemmtisamkoma flokksins með
söng sínum, þá er þessi ljóðræni
hæfileiki aðeins einn þáttur í
hans fjölþættu gáfum.
★ MAÐUR MARGS KONAR
HLJÓÐFÆRA
Þessi ljóðræni hæfileiki á
engan veðrétt í huga hans. Hann,
er eins og Holberg segir, maður,
sem leikur á margs konar hljóð- J
færi. Kvæðin og mandólínið eru
meðal þessara hljóðfæra. En
ekki er vert að láta sér villast
sýn um þennan stjórnmálamann,
er leikur á mandólín og yrkir
kvæði. Það er enginn viðkvæm-
ur blettur á stjórnmála herklæð-
nm hans. Hann veit vel, hvað
hann gerir, þegar hann hefst
handa. Hann fleygir aldrei verð-
mætum burt í augnablikshrifn-
ingu. Sá líkamshluti, er mestu
ræður hjá honum er ekki hjart-
að heldur höfuðið, bjart, skýrt,
snjallt, sívakurt höfuð, sem rúm-
ar reikningsvél, er gerir honum
kjósa djarfari og minna kreddu-
stefnu fyrir ráðuneyti sitt
H. C. Hansen
forsætisráðherra Dana
kleift að sjá næstum staðfast-
lega, hversu langt hann muni ná
í hvert sinn.
Svo margar gáfur og eiginleik-
ar, er eru í góðu jafnvægi —
leiða til mikils dugnaðar. Frá
unga aldri hefur H. C. Hansen
unnið að því að mennta sjálfan
sig og þjálfa meðfæddan dugnað
sinn. Hann hefur lesið og lært.
Þegar hann gat átt rólega daga,
sem fyrrverandi ráðherra, er
borgaraflokkarnir sátu að völd-
um síðast, settist hann á skóla-
bekk heima fyrir og einnig í Eng-
landi til að fullmennta sig í
ensku. Nú átti að ráða bót á
þeim götum í menntun hans, sem
hann hafði ekki haft tækifæri til
að fylla í æsku. Þegar hann sem
utanríkisráðherra var fulltrúi
Danmerkur á fundi Atlantshafs-
bandalagsins í Paris, vaTíti það
athygli, hversu reiprennandi og
lifandi hann talaði ensku. Það
þykir oftast engin ástæða til að
minnast á slíka hluti. en það er
afrek að vilja og geta lært, þegar
æskan er liðin, og menn eru önn-
um kafnir við störf sin.
★ GOÐVILJAÐUR —
DYGGUR
Eru ekki líkindi til, að dugn-
aðarmanninn H. C. Hansen, sem
er fremur sinastæltur en þrif-
legur, fremur magur en holdug-
ur, fremur kænn en tilfinninga-
næmur, fremur aðgætinn en
fljótfær — einkenni kuldi. er svo
mikið af ískristöllum hafa safn-
azt á brynju hans? Slíkt er að-
eins hægt að gera sér í hugar-
und, ef H. C. Hansen er manni
ókunnugur. Því að þrátt fyrir
sína fullkomnun er H. C. ekki
kuldalegur. Þó að tæplega megi
kalla hann alúðlegan, er hann
samt sem áður ráðvandur og það,
sem meira er um vert, og er bæði
sialdgæft og mjög mikilvægt:
Hann er góðviljaður maður. —
Hann hefur aldrei tamið sér þá
nöpru framkomu, er oft gerir
stjórnmálamenn hæfa til for-
ustu. Afstaða hans er sú, að hann
gerir ráð fyrir, að þeir menn er
verða á vegi hans séu heiðar-
legir — þangað til hið gagnstæða
hefur sýnt sig. Það er ennfremur
hans bjargfasta trú, að maður er
maður og orð er orð, og það skipt-
ir hann ekki máli hvort maður-
inn er flokksbróðir hans eða and-
stæðingur, né hvort orðin eru
mælt i vil hinum síðastnefnda.
Það lýsingarorð, sem oftast er
notað í sambandi við persónu-
leik Hansens er: Ðyggur.
Beztu eiginleikar hans hafa
komið fram gagnvart Hans Hed-
toft um margra ára skeið. Það
voru örlcg hans að fara í fótspor
Hedtofts á leiðinni upp metorða-
stigann innan flokksins, skref
fyrir skref, en alltaf var Hedtoft
á undan. Lítilfjörlegri maður
hefði fundið til öfundar yfir því,
en H. C. Hansen 'gerði það aldrei.
Frá unga aldri var vinátta þeirra
náin, samvinna þeirra einstök.
Þegar Hedtoft stóð í ströngu, og
jafnaðarmannaflokkurinn sigldi
mótvind, var rætt bæði innan og
utan flokksins nauðsyn þess að
hafa vaktaskipti, nú væri tími til
kominn, að H. C. Hansen settist
við stjórnvölinn og breytti um
stefnu. Ekki er til þess vitað, að
Hansen hafi nokkurn tíma stutt
slík áform. Hann var ánægður
með sinn hlut, og einmitt þess
vegna hefur stöðugt minnkað bil-
ið milli þessara tveggja vina og
flokksbræðra. Að siðustu var
flokknum fylkt ekki þannig að
Hedtoft væri í broddi fylkingar
og H. C. Hansen næstur, heldur
voru báðir í broddi fylkingar og
stigu báðir á sama hemil,
★ HELDIIR ÖLLUM LEIDUM
FÆRUM
Það er ekki þar með sagt, að
sú stjórnmálastefna er H. C.
Hansen tekur upp verði alveg sú
sama og fyrirrennara hans. Hann
hefur að vísu sjálfur sagt svo,
en slíkt segja menn m.a. til að
þagga niður of miklar hugleið-
ingar og leiðbeiningar í þessum
efnum. Þetta hefur H. C. Hansen
áskilið sér. Þess vegna hefur
hann heldur ekki breytt skipun
ráðuneytisins, enda þótt sannar-
lega sé þörf á því. Hann heldur
öllum leiðum færum, og gerir
það með mikilli sannfæringu, þar
sem hann veit mjög vel, að eng-
inn nýr flokkur er í framgangi
né nein ólga í því stjórnmála-
ástandi, sem hann hefur tekið að
sér að hafa yfirumsjón með.
Hansen mun vafalaust halda
áfram hinni andkommúnisku
stefnu Hedtofts, er fellur saman
við stefnu Atlantshafsbanda-
lagsríkjanna, m.a. vegna þess að
hann er sjálfur samþykkur þess-
ari stefnu. Og hann mun eins
einlæglega og fyrirrennari han«
vinna að framgangi norrænnar
samvinnu eftir föngum. F.n i
efnahagsmálum og í samstarfinu
við róttæka flokkinn er óvíst, að
hann fylgi sömu stefnu og ráðu-
neyti Hedtofts hefur gert undan-
farið, en einkenni þeirrar stefnu
hafa verið að láta vaða á súðum
og vona, að brátt verði eitthvað
til þess að bjarga öllu við.
Hansen er það fyllilega ljóst,
að ekkert kemur af sjálfu sér, og
vafalaust hefur hann til að bera
viljann til að skakka leikinn. —
Hann vill áreiðanlega eins og
Hedtoft ganga langt til að halda
stjórnarsamvinnu við róttæka
flokkinn, svo að stjórnin verði
áfram meíri hluta stjórn.
★ EKKI RIDDARI FORM-
FASTRAR STEFNU
En vafalaust eru líka viss
mörk, sem hann fer ekki yfir, og
það væri ólíkt honum að þora
ekki að taka til sinna ráða, ef
líkindi eru til að það styrki að-
stöðu hans. Það er heldur ekki
ólíklegt, að hann kjósi djarfari
og minna kreddubundna steínu,
þó að það kostaði nokkuð af
fylgi fjöldans, svo lengi sem
stefnan hefði í för með sér aukið
gildi. Hann hefur aldrei verið
riddari formfastrar stefnu. — Að
því leyti er hann órækt tákn alls
þorra kjósenda jafnaðarmanna.
Sú stefna, er H. C. Hansen
tekur upp, mun vafalaust koma.
af stað meiri ókyrrð og spennu,
en við höfum átt að venjast um
langt skeið. Sennilega hefur það
i för með sér harðari andstöfiu
borgaraflokkanna. En það skipt-
ir ekki máli, þótt ekki verði
eining um stefnu hans, menn
munu aðeins taba ákveðna af-
stöðu til persónu hans. — Því að
Ilans Chr. Hansen mun íklæfiá
forsætisráðherraembættið í Dan-
mörku sinum ólastanleea ner-
sónuleik, dusrnaði og dyggð. Sigri
hann, verður sigurinn honum
siálfum að þakka, bíði hann ó-
sigur, er orsckin sú, að hömlur
hvíla á athafnafrelsi hans. Okk-
ar tímar eru ekki hagstæðir
stefnu jafnaðarmannaflokksin^,
bó að aldrei hafi henni verið
framfylgt af jafn miklum dugn-
aði og nú.
Hakon Stangerup.
Þingnefnd sammála um
nauðsyn lendingarbóta
OAMGÖNGUMÁLANEFND Neðri deildar Alþingis leggur ein-
‘ dregið til að frumvarp þeirra Jóns Sigurðssonar og Stein-
gríms Steinþórssonar um lendingarbætur á Lónkotsmöl í Skaga-
firði verði samþykkt. Greindi framsögumaður nefndarinnar, Emil
Jónsson, frá þessu í gær.
STUTT Á MIÐIN I
Lónkotsmöl er í Fellshreppi við
austanverðan Skagafjörð. Þar
hefur verið útræði og tíðum afla-
sælt frá gamalii tið og er svo
enn. Er stutt að sækja þaðan á
fiskimið og hefur það bjargað því
að útgerð hefur aldrei lagzt þar
niður með öllu, því að lendingar-
skilyrði eru ekki góð og erfgar
lendingarbætur verið gerðar þar.
BER MALARKAMBUR
Framsögumaður samgöngu-
málanefndar lýsti því, að aðstæð-
ur allar á Lónkotsmöl eru slæm-
ar. Þar er aðeins ber malarkamb-
ur, en engin bryggja né önnur
mannvirki. Áætlun var gerð um
bryggjusmíði þar fyrir 10 árum,
en ekki varð úr, af því að staður-
inn var ekki tekinn á hafnalög.
FARIÐ ÚT í MÁLMEY
Þá ber þess að geta að síðan
vitavarðarhúsið í Málmey brann,
hefur vitans. þar verið gætt úr
landi. Hefur einmitt verið farið
þangað frá Lónkotsmöl og væri
þegar af þeirri ástæðu mikilvægt
að gera lendingarbætur á þess-
um stað.
Jón Sigurðsson, þingmaður
Skagfirðinga, tók stuttlega til
máls og þakkaði hann hinar góðu
undirtektir, sem frumvarpið
hefði fengið hjá Samgöngumála-
nefnd. Siðan var frumvarpið
samþykkt til þriðju umræðu með
21 samhljóða atkvæði.