Morgunblaðið - 27.02.1955, Síða 8

8
MORGUNBLAÐIB
Sunnudagur 27. febr. 1955

Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgBarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 6 mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
í upphafi skyldi endirinn skoða
TVEISS BLRÐRMEmW FBJS
B.T. M SVMPFÖR HMNGMB
TVEIR af starfsmönnum Kaup-1
mannahafnarblaðsins „BT“
komu hingað á fimmtudagskvöld
ið var í boði Loftleiða. Fara þeir
með Loftleiðaflugvél áleiðis til
Ameríku í kvöld og dvelja þar
vestra í vikutíma, en fljúga að
því búnu heimleiðis til Kaup-
mannahafnar. Þeir hétu Sven
Sabroe, sem er einn af aðalrit-
stjórum blaðsins og Poul Peter-
sen, einn af fjór'um Ijósmyndur-
um blaðsins.
Erindi þeirra hingað til Reykja
víkur er að safna efni í greinar
og viðeigandi myridum í blað sitt.
Þó dvöl þeirra hér í Reykjavík
verði ekki löng, hafa þeir komið
tiltölulega miklu í verk þann
stutta tíma, sem þeir hafa verið
hér, heimsótt t.d. Þjóðieikhúsið,
og safnað efni í frásögn frá þjóð-
FULLTRUAR vinnuveitenda og
þeirra verkalýðsfélaga, sem sagt
hafa upp samningum sínum, hafa
nú hafið viðræður. Verður að
vænta þess að báðir aðiljar leggi
sig fram um að kanna, hvaða
raunhæfar leiðir séu fyrir hendi
til þess, að bæta kjör þeirra, sem
mesta þörf hafa fyrir bætta að-
stöðu, án þess jafnhliða að stefna
afkomuöryggi þeirra og bjarg-
ræðisvega þjóðarinnar í hættu.
Um það þarf engum að bland-
ast hugur, að margt fólk í þessu
landi hefur þörf fyrir auknar
tekjur, enda þótt það sé stað-
reynd, sem ekki verður sniðgeng
in, að lífskjör alls almennings
eru hér betri og jafnari en tíðkast
meðal flestra menningarþjóða.
Spurningin er aðeins sú, hvort
bjargræðisvegir landsmanna geti
á þessu stigi málsins borið hærri
reksturskostnað.
Fram hjá svari við þeirri
spurningu verður ekki komizt
af þeirri einföldu ástæðu, að
kauphækkanir, sem atvinnu-
vegirnir hafa ekki bolmagn
til þess að rísa undir skapa
engar kjarabætur. Þær hafa
þvert á móti í för með sér
kjaraskerðingar, sem m.a, birt
ast í atvinnuleysi og minnk-
andi kaupmætti launanna. —
Um það skal ekki fullyrt á
þessu stigi, hvort íslenzkir at-
vinnuvegir geti risið undir stór-
felldum grunnkaupshækkunum.
En það er nauðsynlegt, að gera
sér ijóst, hvernig þeir eru á vegi
staddir.
Afkoma
útgerðarinnar
Ef afkoma togaraútgerðarinnar
er fyrst athuguð kemur það í Ijós,
sem alþjóð er að vísu kunnugt,
að ríkissjóður verður nú að
styrkja hvern togara með 2 þús.
kr. framlagi á hvern rekstursdag.
A s.l. ári varð stjórnskipuð nefnd
sem skipuð var fulltrúum allra
flokka sammála um, að reksturs-
halli hvers skips væri mörg
hundruð þúsund krónur á ári.
Geta þessi framleiðslutæki
borgað 30% grunnkaupshækk-
un?
Um afkomu vélbátaútgerðar-
innar er það að segja, að rekstri
hennar hefur undanfarin tvö ár
verið haldið uppi með veruleg-
um gjaldeyrisfríðindum. Þegar
ríkisstjórnin ákvað að skerða
þessi fríðindi um 10% um síð-
ustu áramót snerist stjórnarand-
staðan hart gegn því, á þeirri
forsendu, að bátarnir mættu ekki
missa neins í af þeim.
Hvað r.m
verzJunargróðann?
En hvað um verzlunargróðann,
kann einhver að spyrja. Er ekki
einmitt sjálfsagt að nota hann til
þess að standa undir nauðsyn-
legum kauphækkunum?
Gott, ef satt væri. En er því
ekki hiklaust haldið fram, að
samvinnuverzlunin, sem fyrst og
fremst er stjórnað af kommúnist-
Um hér í Reykjavík, selji allar
vörur með minnstu hugsanlegri
'álagningu og á sannvirði? Og er
■ekki vöruverðið nákvæmlega hið
sama hjá KRON og öðrum sam-
vinnuverzlunum, og hjá einka-
verzlunum? Þeim spurningum er
bezt aðneytendur svari sjálfir. i
Hvað er hinumegin?
Ekkert er eðlilegra en að
verkalýður og aðrir launþegar
vilji bæta kjör sín, bæði með
kauphækkunum og að öðrum leið
um. Ep það er því miður ekki
nóg að vilja þetta. Einhverjar
líkur verða að vera fyrir því að
lífskjörin batni í raun og sann-
leika með kauphækkunum. Menn
verða að vita, hvað er hinumegin
við þær, hvaða afleiðingar þær
hafi. Það verður að vera ljóst
áður en stefnan er tekin.
Á það hefur oft verið minnzt
af hálfu kommúnista, að verka-
lýðurinn hafi alltaf fengið sama
svarið þegar hann fór fram á
launahækkanir: Atvinnutækin
geta ekki borið hækkað kaup-
gjald.
Engu að síður hafi allt farið
vel, atvinnutækin hafi gengið og '
lífskjörin batnað. I
Þessu er því til að svara, að
oft og mörgum sinnum hefur i
kaupgjald verið hækkað á ís-
iandi með góðu samkomulagi
milli launþega og vinnuveit-1
enda. Eigendur framleiðslu-
tækjanna hafa viðurkennt, að
grundvöllur væri fyrir auk-
inni þátttöku launþeganna í
arði þeirra.
En stundum hafa launa-
hækkanir einnig átt sér stað
án minnsta tillits til þess,
hvort atvinnuvegirnir gætu
risið undir þeim. Afleiðingarn j
ar hafa orðið stórfelld vand-
ræði atvinnuiífsins og almenn
ings, sem lifir á þeim.
i-..
Sven Sabroe ritstjóri (v.) og Poul Petersen blaðaljósmyndari.
Aðalritstjóri dagblaðsins B. T. er nú Carl Th. Jensen, sem oft
hefur komið hingað til lands á undanförnum árum. — Mun þetta
blað vera næst útbreiddasta blað Danmerkur og er daglega upp-
lagið 109.000. — Ljósm. Mbl.: Ól. K. M.
\Jelvahandi óbrifíar:
Ástandið 1949
t.d. komið
Hvernig var
haustið 1949?
Atvinnutækin voru að stöðvast.
Verulegt atvinnuleysi hafði skap-
ast. Hvers konar höft og höml-
ur mótuðu svip alls athafnalífs í
landinu, og vöruskortur og svart-
ur markaður þjarmaði að almenn
ingi.
íslendingar spurðu á
dögum Skúla landfógeta
eftir greni- og furu-
skógum.
SKÚLI fógeti hafði með höndum
tilraunir í trjárækt á árun-
um 1752—55. Þær mistókust að
vísu, en til þess lágu gildar ástæð-
þir, svo að Skúli missti ekki
túna á skógrækt fyrir því. Árið
1786 skrifar hann grein í rit Lær-
dómslistafélagsins, sem hann
nefnir: „Um trévöxt á íslandi".
— Þar segir svo:
„Þegar neyðin hafði loks þrýst
! íslandi til að hugsa eitthvað til
j sjálfs sín, fóru menn strax að
J tala um viðar- og timburekluna,
i hver, næst og ásamt með fólks-
fæðinni, er einn hinn stærsti og
þyngsti skortur þessa lands. Þá
' var spurt, hvort greni- og furðu-
(skógar gætu eigi tekið góðri rækt
J á íslandi eins og í Noregi
sóknarprestur á Akranesi og
finnst mér og öllum þeim, sem
ég hefi heyrt á það minnast, að
hann leysi það af hendi með þeim
ágætum, að vart verði á betra
kosið. Á hann því og þeir, sem
völdu hann til lestursins hinar
beztu þakkir skildar.
Útvai’pshlustandi".
K
Slysahætta á skiðabraut.
ÆRI Velvakandi!
Ég er sammála „skíðamanni“
að flestu ieyti. Vil ég þó leið-
rétta missögn:
Viðkomandi útlendingur var
ekki á skíðum, heldur á flötum
sleða. Eru sleðaferðir yfirleitt
varhugaverðar innan um skiða-
fólk, vegna þess, að sleðamaður-
inn getur iítið sem ekkert stjórn-
kikhússjóra, heimsótt Háskóla
íslands og hlýtt þar á greinar-
gerð Þorkels Jóhannessonar. há-
skólarektors. — Myndir hafa þeir
tekið í háskólanum og á Gamla
Garði, heimsótt sundlaugafnar og
tekið allmargar myndir frá höfn-
inni og af ýmsu, sem athygli hef-
ur vakið hjá þeim úr bæjarlífinu.
Að sjálfsögðu er þetta tilfinn-
anlega stuttur tími, sem blaða-
mennirnir hafa hér til umráða,
en þeir telja að þessar svipmynd-
ir geti komið þeim og blaði þeirra
að gagni. Þeir hafa séð skógrækt-
arkvikmyndina „Fagur er dalur“
og hafa á þann hátt fengið nokk-
ur kynni af landinu og gróður-
sæld þess. Þeir höíðu hug á að
fljúga til Víkur í Mýrdal til að
fá tækifæri til að ná tali af því
fólki, sem nú telur, að Kötlu-
hlaup sé þar yfirvofandi, en tími
þeirra reyndist of naumur til þess
arar ferðar.
Er Sabroe ræddi við Þorkel
Jóhannesson, háskólarektor, um
stúdentafjöldann og almenn
I námsskilyrði hér, minntist hann
á það, hvort ekki hafi komið
til orða að koma á einskonar
stúdentaskiptum milli Hafnarhá-
skóla og Háskóla íslands, um
lengri eða skemmri tíma. — Það
gæti t.d. í upphafi að óreyndu
orðið um mánaðartíma, sem
danskur stúdent yrði hér og ís-
lenzkur álíka lengi við Hafnar-
háskóla. Sabroe innti mjög eftir
því hvort nokkuð bæri á því
meðal íslenzkra námsmanna að
þeir b-;r V i nnugust á a.j ]:e'r;i
dönsku. En nokkuð ber á þeirri
skoðun meðal Dana, að þeirrar
andúðar gæti hér. En háskóla-
rektor sagði, að því færi fjarri,
að íslenzkir námsmenn væru
þannig sinnaðir, en ráðlagði hon-
um, að leita upplýsinga hjá
danska sendikennaranum Ole
Widding, sem hefur verið kenn-
ari hér undanfarin ár.
Sendiherra Dana frú Bodil
Begtrup hafði kvöldboð fyrir
hina dönsku gesti í gærkvöldi og
bauð þangað blaðamönnum
Reyk j aví kurblaðanna.
Ekki rétt að farið.
TIL að reyna þetta fengu menn
árið 1752 forskrift og fræ frá
Kongsbergi og líka svo annað
| fræ seinna nokkrum sinnum frá
Auðvitað var þetta fyrst og Noregi. En sökum þess, hve for-
fremst afleiðing þess að fram- J skrift þessi var mjög svo ófull-
leiðslukostnaðurinn var orðinn , komin, fræið ekki rétt með farið
of mikill, þjóðin hafði gert of og tilraunin jafnan öfugt gjörð
miklar kröfur á hendur atvinnu-
vegum sínum, eytt meiru en hún
aflaði.
Þá var sú leið valin að haga
skráningu krónunnar í samræmi
við raunverulegt gildi hennar —
Síðan hefur verið næg og góð
atvinna í landinu, verðlag verið
nokkurn veginn stöðugt og stór-
felldar umbætur framkvæmdar
á fjölmörgum sviðum.
Vilja íslendingar að svipað
ástand skapist hér nú og ríkti
haustið 1949? Vilja menn að
í ótilhlýðilegri jörðu, hefur við
það svo lítið sem ekkert áunnizt".
Skúli Magnússon myndi sjálf-
sagt hafa fagnað því í lifanda lífi,
ef hann hefði vitað, að þrír pakk-
ar af sigarettum geta orðið að
stórum og glæsilegum trjám, er
tímar líða.
K
Vart verður á betra
kosið.
ÆRI Velvakandi!
Þá er hafinn lestur passíu-
verðlag landbúnaðarafurða sálmanna eins og að undanförnu
taki nýtt stökk upp á við? Það á föstunni. Það er ekki vanda-
yrði óhjákvæmileg afleiðing laust verk og tæplega verður það
mikilla kauphækkana. Eru svo af hendi leyst, að öllum liki,
menn reiðubúnir til þess að enda hafa ekki aðfinnslur verið
taka á sig nýja skatta til þess sparaðar við þá, sem áður hafa
að styrkja togaraútgerðina j lesið. Er þó ekki að efa, að þeir
eða fá fleiri vörur teknar á hafi lagt sig fram af fremsta
bátagjaldeyrislistann? j megni til að gera lestrinum sem
Þessum spurningum verða. bezt skil. „Sjaldan fær sá lof,
menn að svara rólega og æs- j sem á ljósinu heldur" — segir
ingalaust áður en þeir taka gamalt orðtak — og þó! Nú hefir
endanlega afstöðu til vanda- verið valinn til þessa utanbæjar-
mála líðandi stundar. maður, séra Jón M. Guðjónsson,
að sinni ferð og stundum hvorug-
ir. — Aigerlega er það óverjandi
af bifreiðastjórum að aka bílum
fyrir framan brekkur þar sem
vænta má, að skíða- eða sleða-
menn séu á ferð. Sem betur fer
— má segja — er mjög sjaldgæft,
að hægt sé að aka á fönn um
skíðaslóðirnar, eða eins og það
var s.l. sunnudag.
É(
Næg áminning.
G tel tilgangslaust að setja
upp skilti þótt fleiri væru en
eitt eða tvö, því að í umrætt
skipti mun viðkomandi bifreiðar-
stjóri hafa gjört sér leik að því
að aka fyrir neðan allar eða flest-
ar skíðabrekkur í nágrenninu og
allsstaðar var hægt að aka út
af veginum og inn á skíðaslóð-
irnar.
Ber því að vona, að flein séu
ekki jafn hugsunarlausir og að
slysið hafi orðið honum næg
áminning að viðbættri þeirri á -
minningu, sem hann fékk á
staðnum. — S.G.B.“
Minnkandi afli
VESTMANNAEYJUM, 26. febr.:
Afli bátanna hér hefur ekki ver-
ið mikill undanfarið og hefur held-
ur tregðast, þó einn og einn hátur
sé með góðan afla.
Allur flotinn að tveim bátum
undanskildum, er kominn á veiðar.
AU margt Færeyinga er hér að
störfum, á bátunum eða við beit-
ingu. —
— SkíðaferSir
Framh. af bls. 1
haft hefir með höndum kennslu
við skíðaskóla ísafjarðar und-
anfarin ár. Aðsókn að þessu
námskeiði er þó dræmari en
vænta mætti.
NAUÐSYNLEGT. AÐ ALLUR
ÚTBÚNAÐUR SÉ í LAGI
— Hefir verið nokkuð um slys
og óhöpp í þessum skíðaferðum
í vetur?
— Það hefir verið frekar lítið
um það. Færi á vegunum hefir
yfirleitt verið ágætt, fyrr en þá
helzt nú um þessa helgi, svo að
ferðirnar fram og aftur hafa
gengið greitt og vel. Fólkið yfir-
leitt sæmilega útbúið — þó mætti
brýna það onn frekar fyrir skíða-
fólki, að búa sig vel út í slíkar
ferðir og hafa öll sín tæki í lagi.
Nokkuð hefir borið á sleðum
í skíðabrekkunum að undanförnu
og er ástæða til að benda á þá
hættu, sem slíkt hefir í för með
sér, enda hlauzt slys af fyrir
skemmstu. Fólk á sleðum og á
skíðum á ekki heima í sömu
brekkunni, ekki sízt, þegar jafn
margt er um manninn og hefir
verið á aðalskíðaslóðunum í
Hveradölum að undanförnu.