Morgunblaðið - 04.03.1955, Blaðsíða 7

Föstudagur 4. marz 1955
MORG 11 N BLAÐIB
1
IHROTTIR
ÞEIR SEM METIN SETTU -
~ oa hvers vélbáts um'

r u.
Ræða Sigurðar Egilssonar framkvstj. LÍÚ
á Varðarfundi s.I. miðvikudag.
Helgi Sigurðsson
Met í 400 m skriðsundi
Helga Haraldsdóítir
met í bak- og skriðsundi
Sigiiiður Sigurðsson
— 3 drengjamet —
r a> ©
a snndmoti
í KVÖJjD gefst Keflvíkingum
kostur á að sjá sænska og ís-
lenzka sundfólkið. Hefst mót
í sundhöll Keflavíkur kl. 8,30
og verður keppt í mörgum
greinum sem þannig eru vald-
ar að keppnin verður ekki síð-
ur skemmtileg en á mótinu í
Sundhöllinni. Munu Keflvík-
ingar áreiðanlega nota sér
þetta tækifæri tii að sjá bezta j
sundíolk landsins — þar á
meðal keflvíska sundfólkið —
í skemmtilegri keppni.
ro keppir
i Keflavík i kvöid
ÞAÐ SEM var skemmtilegast
á sundmótinu á miðvikudags-
kvöldið, var 100 m. skriðsund
kvenna og 100 m. bringusund
karla. í báðum sundunum
var barist frá því að skotið
reið af og varia mátti sjá
hver sigur hlyti fyrr en grip-
ið hafði verið í markið. Sund
meyjarnar þrjár, Helga Har-
aldsdóttir, Ljunggren og Inga
Árnadóttir syntu svo til hlið
við hlið framan af. M tók
Helga forustuna og Inga
fylgdi henni efíir. Á síðustu
metrunum tókst Ljunggren
að ná Ingu og greip hún að-
eins á undan í markið.
í bringusundinu var sagan lík.
Rolf Junefelt syndir sem marg-
ir aðrir erlendir bringusund-
menn, mikið í kafi, stingur sér
af og til og syndir 3—7 metra
undir yfirborðinu. En núna hitti
hann mann sem er sterkur kaf-
sundsmaður, þ. e. Þorstein Löwe
Þorsteinn stakk sér á kaf þegar
Junefelt stakk sér og á 75 m.
markinu voru þeir jafnir. __ Á
síðustu leiðinni varð Þorsteinn
að láta í minni pokann, en hann
jafnaði íslandsmet Sigurðar
Þingeyings og er það fyrsta met
Þingeyingsins sem jafnað er.
I bringusundinu var og ann-
ar maður er sérstaka athygli
vakti. Það var Akurnesingurinn
Sigurður Sigurðsson — 16 ára
gamall sundmaður, bráðefniieg-
ur. Hann er óvenju sterkur ungl
ingur og þegar Þorsteinn Löwe
hefur bætt 100 metra met Þirig-
eyingsins, verður hann að greta
metsins vel fyrir Sigurði, því
hann tekur óvenjulegum fram-
. förum. Hann setti drengjamet
í 100 m. br.sundi á þriðjudaginn
1:20,4 og daginn eftir svndir
hann vegalengdina á 1:18,5! 1,9
sek. á dag. Á miðvikudaginn
setti hann og dr.met í 50 m. á
35,2 sek. — prýðistíma.
Helgi Sigurðsson setti ísl. met
í 400 m. skriðsundinu, en fyrra
metið átti hann sjáifur. Hann
missti strax í upphafi af Per
Olav Östrand, sem sigraði með
yfirburðum miklum — enda
frægur fyrir 400 m. sund. En
Helgi geíur mikið af Östrand
lært. Það fyrst, að ef ná á góð-
um tíma, verður byrjunarhrað-
inn að vera mikill. Östrand byrj
aði á 1:04 mín. fyrstu 100 metr-
ana en Helgi á 1:08 min. Leggi
Helgi meiri alúð við „sprettinn“
þá fjúka met hans veg allrar
veraldar.
Aðrar greinar
Aðrar greinar voru skemmti-
legar á að horfa en í þeim var
ekki sá neisti se mfylgdi þeim
keppnisgreinum þar sem Svíi
og ísiendingar áttust við.
Það er því sænsku gestirnir
sem fyrst og fremst hafa gert
þetta mót eftirmirinilegt. — Og
sundmót hér verða alltaf eftir-
minnileg fáum við tækifæri til
að sjá erlenda sundmenn ,þar.
Við eigum ágæta „topp“-menn
— menn sem eru öruggir sigur-
vegarar hér ár eftir ár — nema
þegar erl. sundmenn koma hing
AÐ getur engum dulizt, sem
einhverja grein gera sér fyrir
rekstri þjóðarbúsins, að vart
myndi lífvænlegt á landi voru,
ef vér ekki nytum hinna ríku
fiskimiða vorra, að minnsta
kosti ekki ef miðað er við nú-
verandi atvinnuhætti. Hina miklu
velmegun, sem almenningur býr
nú Við í landinu, má að mestu
þakka látlausum rekstri alls
fiskiflotans og þeim afla, sem
hann hefur fært þjóðarbúinu.
Allur þorri almennings virðist,
samt sem áður, ekki gera sér
grein fyrir því, hversu margfalt
meira virði hver vinnudagur er
fyrir þjóðarbúið, sem unninn er
í þágu útflutningsframleiðslunn-
ar, heldur en sá, sem unninn er
við önnur störf. Á síðastliðnu ári
komu jafnvel fram raddir um,
að bezt væri að selja alla togar-
ana úr landi úr því þeir geta
ekki borið sig.
En ætli almenningur hafi al-
mennt gert sér grein fyrir því,
að flest það, er hann kaupir sér
til lífsviðurværis, er honum selt
á undirverði, þar sem skráning
gjaldeyrisins í dag er ekki grund-
völluð á kostnaðinum við að afla
hans. Atvinnurekendur í öðrum
greinum myndu vart starfa lengi
eftir að í ljós kæmi, að þeir stór-
að. En slíkar heimsóknir kosta j töpuðu á framleiðslu sinni. En
! fé, sem vandfengið er við jafn
! erfiðar aðstæður og eru í sam-
j bandi við áhorfendur í Sundhöll
Reykjavíkur. Þar er þó allt
reynt til að gera sundmönnum
! og áhorfendum til hagsbóta —
| en aðstæðurnar eru svo slæmar
að þær verða aldrei gerðar góð-
1 ar.
I
I Úrslit: —
400 m. ski'iðsuntí karla: 1. Per
Olav Östrand 4:46,2 mín. — 2.
Helgi Sigurðsson Æ 5:00,3 (ísl.
met). — 3. Ari Guðmundsson Æ
j 5:08,9. —
j 50 m. bringusund drengja: —
1. Sig. Sigurðsson ÍA 35,2 (dr.-
met). — 2. Ágúst Þorsteinsson
Á 37,4. — 3. Birgir Dagbjarts-
son SH 41,4. —
! 100 m. skriðsund kvenna: 1.
Helga Haraldsdóttir KR 1:13,0
H'rftmh p hls 12
Þorsteinn Löwe (t. v.) ræðir víð Per Östrand og Rolf Junefelt.
: það er þó auðveldara um vik í
landi, að breyta til og vart falla
fasteignir í hlutfabi við togarana
eða bátana, né vélar og áhöld á
við veiðarfæri, sem einu sinni er
búið að dýfa í sjó.
Það er íauslega áætlað, að
gjaldeyrisöflun hvers togara a
s.l. ári hafi numið frá 8 til 11
milljónum króna miðað við
fullunninn fisk til útfiutn-
ings og vart mun sá atvinnu-
vegur fyrirfinnast á landi
voru, sem gæíi aflað hans á
því sama verði og það kostaði
útgerðarmanninn.
íslendingar munu háðari inn-
flutningi en flestar aðrar þjóðir.
Það virðist því eðlilegt, að svo
j sé búið að þeim atvinnuvegi, sem
á ódýrustu verði getur aflað
> gjaldeyrisins, að menn fýsi að
gerast þátttakendur í honum.
Hitt er staðreynd, að um leið og
einhver er orðinn þátttakandi í
útgerð, þá er hann ekki lengur
talinn tryggur fjárhagslega, þótt
svo að hann hafi verið það áður
en hann fór í útgerðina, því það
eru taldar svo miklu meiri lík-
ur á því, að hann verði skjótt
öreigi en að honum safnist fé.
Hverri stétt er þörf nýs blóðs og
víst er það, að hagsmunum þjóð-
arinnar væri á engan hátt betur
borgið en þann, að í útgerðar-
stétt veldust ávallt hinir dug-
mestu og útsjónarsömustu synir (
þjóðarinnar. En hvernig býr svo j
þjóðin að þessum útvörðum:
efnahagslífsins? Er það rétt að j
farið, að vísa þeim þá einu leið, |
sem liggur til eignamissis og ör-
birgðar? Er þetta hin rétta aðferð
til þess að skapa traust á þess-
um undirstöðuatvinnuvegi þjóð-
arinnar? Útgerðin á skilið betri
starfsskilyrði og þún verður að
fá þau, ef stefnan á ekki að verða
neikvæð. Þjóðin hefir glaðst yfir
komu hvers nýs fiskiskips, sem
flotanum hefir bætzt, en það er !
ekki nóg að gleðjast yfir nýju |
skipunum, vér getum fyrst glaðst, ;
þegar vér höfum skapað örugg-
an grundvöll fyrir rekstri þeirra. |
Vetrarvertíð bátaflotans við
Faxaflóa og Vestmannaeyjar
hefst í byrjun janúar og lýkur j
11. maí. Yfir 300 vélbátar tóku
þátt í síðustu vertíð og er laus-
lega áætlað, að afli á bát hafi
numið í útflutningsverðmæti 1.5
milljónum króna miðað við full-
unna útflutningsvöru.
Með ráðstöfunum ríkisstjórnar-
innar um réttindi bátaútvegsins
er gert ráð fyrir, að miðað við
meðalafla á vetrarvertíð, geti
aflaverðmætið ásamt tekjum af
innílutningsréttindunum staðið
undir rekstri bátaflotans þá fjóra
til fimm mánuði, sem þessi vertíð
stendur. Hinsvegar fá bátaút-
vegsmenn ekki tekjur af irin-
flutningsréttindunum vegna síld-
veiða fyrir Norðurlandi né held-
ur vegna reknetja-veiða við Suð-
ur- og Vesturland. En sú lelða
staöreynd er, að hvorttveg|ja
veiðarnar hafa á undanförn|im
árum verið reknar með miklum
halla fyrir útvegsmenn.
Reknetjaveiðarnar við Suður-
og Vesturland hafa í nokkur und-
anfarin ár lagt til síld upp í Norð
urlandssamninga, auk þess sém
þær standa að mestu leyti unðir
beituöflun undir vetrarvertíð. Nú
eru þessar veiðar ekki reknar !af
þeim krafti, sem vera myndi, ef
grundvöllur væri fyrir halla-
lausan rekstur. Til dæmis stund-
uðu þessar veiðar aðeins um 70
—80 bátar á s. 1. ári en um 130
til 140 bátar árið á undan og hafa
komizt yfir 200.
Fiskifélag íslands hefir yfir-
farið útreikninga útgerðarmanria
um rekstur bátanna á reknetja-
veiðum við Suður- og Vesturlahd
á undanförmam árum, og komizt
að raun um það, að halli hvers
báts á þessum veiðum hafi numið
frá 50 til 60 þúsundum króna.
Það er því ekki að furða þóttr
útgerðarmenn gæfust upp á s/ 1.
ári við þessar veiðar, þegar til
viðbótar þessu bættist stórfelld-
ur skaði af skemmdum netja
vegna ágengni háhyrnings. Af-
Ieiðingar þessa eru nú að koma
í Ijós, þar sem nú vofir yfir stöðv-
un línubáta í flestum versiöðv-
um vegna beituskorts. i
Aðalvandamál sjávarútvegsfns
í dag er, að það er hvorki griind-
völlur til þess að reka togararía
né vélbátana, án þess að útgerð-
armenn hafi af því stórfelídan
halla. Álit þingnefndarinnar, sem
skipuð var 13. apríl 1954 til að
rannsaka hag togaraútgerðarinn-
ar var, að rekstrartap hvers tog-
ara árið 1953 hafi numið 650 þús.
króna. Við það bætist auknar
kaupgreiðslur til áhafna togar-
anna, sem nema 450 þús. krónum
á hvern togara á ári, en um þess-
ar hækkanir hefir verið samið,
eftir að rannsókn þingnefndar-
innar fór fram.
Áætla má því, að tagararnir
séu nú reknir með að jafnaði
1100 þús. króna halla á ári, en
þar á móti kemur styrkur skv.
Iögum Alþingis, 2000 krónur á
úthaldsdag hvers togara og, sé
miðað við 300 úthaldsdaga, nem-
ur þessi styrkur 600 þús. krósv-
úm á ári fyrir hvcrn togara. Fyr-
irsjáardegur halla togaraútgerð-
arinnar, miðað við núverandi út-
gerðarkostnað og aflabrögð u:id-
aníarinna ára, er því um 14
milljón króna á ári á hvern tog-
ara,
Bátaflotinn hefir einnig venð
pekinn með stórfelldum halla
undanfarin ár, þrátt fvrir skulda-
skilin 1950, en þá voru skuldir
útvegsmanna, er námu ca. 48
milljónum króna, strikaðar út,
aðstoð úr hlutatryggingarsjóði
vegna aflabrests á sildveiðum og
þorskveiðum, samtals um 22.'5
milljónir króna á undanförnum
5 árum og þrátt fyrir bátagjalcí-
eyrisfyrirkomulagið, sem byrjáð
var á 1951.
Áætlað er að heildartap Víf-
Frarnh. á hls. 12