Morgunblaðið - 04.03.1955, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐI&
Föstudagur 4. marz 1955

útg .: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjórl: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason fré Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 & mánuði innanland*.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Forsætisráðherrann og krónan
^AÐ ER aðeins eitt dæmi um, sjálfum Ijóst, hvaða atburðir voru
Nngmenn sammála m menninpriiSds
frumvarpsins um almenninpbókasöfn
Mr hve ráðvandlegur málflutn-
ingur stjórnarandstöðunnar er á
íslandi í dag, að allt frá ára-
mótum hafa málgögn kommún-
ista og Alþýðuflokksins hamrað
á því, að Ólafur Thors forsætis-
í uppsiglingu.
Kommúnistar og fylgifé þeirra
vill hinsvegar dylja þjóðina sann-
leikans um ástand og horfur í
efnahagsmálum hennar. Hinn
fjarstýrði flokkur er ákafur í að
ráðherra hafi í áramótaávarpi nota þá aðstöðu, sem hann illu
sínu á gamlárskvöld „hótað þjóð- heilli hefur nú fengið innan
inni gengisfellingu íslenzkrar verkalýðssamtakanna til þess að
krónu.“ stöðva þróun og uppbyggingu í
Kommúnistablaðið hóf þenn- hinu íslenzka þjóðfélagi. Tak-
an söng en vesalings Alþýðu- mark kommúnista er fyrst og
blaðið, sem ekkert tækifæri vill fremst það, að eyðileggja allt
láta ónotað til þess að firra sig traust fólksins á gjaldmiðli sín-
trausti almennings og öll láni tók um. Þeim er ljóst, að ef þeim
síðan undir hann. tekst það er allur sparnaður og
Sannleikurinn í þessi máli, sem fjármagnsmyndun búin að vera.
er öllum þeim kunnur, sem En af því leiðir aftur að allri
hlýddu á áramótaávarp forsætis- umbótaviðleitni og uppbyggingu að héraðsbókasöfn fái ókeypis eitt
*. á v\ „ #\v* r, v \ 'X ...in 'X n A n 'X í M t.. . J 1 v. «. r: ^ X. ____ — rii X1_.t H
UMRÆÐUR stóðu yfir í tvær
klst. í Efri deild Alþingis í
gær um frumvarp mennta-
málaráðherra um almennings-
bókasöfn. Tóku margir þing-
menn til máls og virtust þeir
allir á sömu skoðun að mál
þetta. væri merkilegt fram-
faraspor í menningarmálum
landsins og þökkuðu Bjarna
Benediktssyni menntamála-
ráðherra fyrir að hafa komið
fram með það. Einstök smá-
atriði voru þó gagnrýnd í
frumvarpinu og m. a. gerir
menntamálanefnd örlitlar
breytingatillögur.
DRAGA ÚR BÓKBANDS-
SKYLDU
Bernharð Stefánsson framsögu
maður nefndarinnar gerði nokkra
grein fyrir afstöðu nefndarinnar.
Er hún sammála að hér sé um
merkilegt menningarmál að
ræða. Helzta breytingatillaga
nefndarinnar er að draga nokkuð
úr bókbandsskyldu bókasafn-
anna.
í frumvarpinu er gert ráð fyrir
ráðherrans er auðvitað sá, að í er bundinn fjötur um fót. fbúða-
orðum hans fólst fyrst og fremst byggingar stöðvast, rafvæðingar-
hvatning til þjóðarinnar um að áætluninni er stefnt í geigvæn-
slá skjaldborg um grundvóll lega hættu og verklegar fram-
gjaldmiðils síns og alvöruþrung- kvæmdir í landinu dragast stór-
in aðvörun gagnvart þeirri hættu, kostlega saman.
sem væri nú á vegi hennar í
efnahagsmálum. Það er ómaksins
vert, að rifja upp fáeinar setn-
ingar úr ræðu forsætisráðherr-
ans um þessi efni.
Þegar ráðherrann vék að að-
stöðu atvinnuveganna og því
kapphlaupi, sem nú væri í upp-
siglingu milli kaupgjalds og verð-
lags, komst hann m. a. að orði
á þessa leið:
„Þetta kapphlaup er því
hreint feigðarflan að óbreytt-
um hag framleiðslunnar. Öll-
um ber rík skylda til þess að
láta sig þetta skipta, einfald-
lega vegna þess, að íslending-
um er voðinn vís varist þeir
ekki þá hættu, sem nú er á
sveimi í hlaðvarpanum. Falli
krónan nú er ekkert senni-
legra en að nýtt gengisfall láti
ekki bíða sín, og sízt ofmælt,
að óvíst er með öllu, hvar eða
hvort þjóðin fær þá stöðvað
sig. Glundroðinn, sem þá mun
skapast í fjárhags- og atvinnu-
lífi þjóðarinnar leiðir íslend-
inga, líka þig, hlustandi góð-
ur, með betlistaf í hendi út á
óheillabraut, sem enginn veit
hvar endar.“
Engum heilvita manni getur
komið til hugar, að með þessum
orðum hafi Ólafur Thors verið
að ráðast á íslenzka krónu eða
grundvöll hennar. Hann var
þvert á móti að eggja þjóðina lög-
eggjan til þess að vernda hana,
gera sér ljóst hvaða hættur steðj-
uðu að verðgildi hennar og þar
með að efnahagslegu öryggi og
afkomu alls almennings í land-
inu. I
Þessi aðvörunarorð voru
ekki sett fram af svartsýnis-
manni, sem leggur það í vana
sinn að mála fjandann á vegg-
inn fyrir þjóðinni. Ólafur
Thors er bekktur fyrir allt
annað fremur en að þylja úr-
tölur og svartsýnisraus þegar
um er að ræða möguleika
þjóðar hans til að bæta hag
sinn og sækja fram á sviði
umbóta og framfara. Hann
hefur miklu frekar verið sak-
aður um að vera of bjartsýnn
og stórhuga.
Kjarni málsins er auðvitað sá,
sem greint og hugsandi fólk ger-
ir sér áreiðanlega Ijóst, að þessi
aðvörunarorð forsætisráðherrans
um síðustu áramót voru ekki að-
eins tímabær heldur lífsnauðsyn-
leg. Honum bar að benda þjóð-
inni á þá hættu, sem steðjaði að
afkomugrundvelli hennar og ís-
lenzkri krónu. Þetta var skylda
hans vegna þess, að honum var
Þegar svo er komið koma
skemmdaröflin og skella allri
skuldinni á ríkisstjórnina.
Þennan svívirðilega leik
hafa kommúnistar lengi verið
að undirbúa gagnvart hinu ís-
lenzka þjóðfélagi. En á þeim
að takast að koma skemmdar-
verkum sínum í framkvæmd?
Eru íslenzkir menn svo heill-
um horfnir að þeir láti þenn-
an rótlausa skemmdarverka-
lýð hafa sig til verka, sem
hlytu að hafa í för með sér
stórkostlegar kjaraskerðingar
og öryggisleysi um afkomu
þeirra?
Vonandi tekst ekki svo
hrapalega til.
Moskva - New York
SAMKVÆMT athugunum, sem
verkamálaráðuneyti Bandaríkj
anna hefur látið gera á nýút-
komnum opinberum skýrslum
Ráðstjórnarinnar, sést að kaup-
máttur rússneskra verkamanna
er ekki aðeins langtum minni en
amerískra verkamanna, heldur
verða þeir að vinna 43% lengur
en þeir gerðu árið 1928 til þess
að sjá fyrir fjölskvldum sínum.
. Snemma á árinu 1953 lét ráðu
neytið gera svipaða athugun, sem
leiddi í ljós, að kaupmáttur rúss-
neskra verkamanna hafði þá
lækkað um 45% frá árinu
1928. Þetta gefur til kynna, að
hin aukna framleiðsla á neyzlu-
vörum, sem svo mjög var látið
af í Moskvu árin 1953 og 1954.
Við athugun á öðrum opinber-
eintak af alþingistíðindum,
stjórnartíðindum, skýrslum hag-
stofunnar, lagasafni, Hæstarétt-
ardómum, skólaskýrslum, Lög-
birtingablaðinu, prentuðum álit-
um milliþinganefnda o. fl. En síð-
an er bókasöfnunum gert að
skyldu að láta binda öll þessi rit
inn. Telur nefndin að slíkt myndi
En deilt um ýmis minni atriði
eins og bókbondsskyldn snino oil.
verða all kostnaðarsamt fyrir hin
minni bókasöfn og leggur hún til
að rit þessi verði bundin „eftir
því sem við verður komið".
ALÞINGIS- OG STJORNAR-
TÍÐINDI í HVERJU HÉRAÐI
Bjarni Benediktsson kvaðst
sammála um að bókbands-
skyldan væri of fortakslaus.
Hinsvegar bað hann nefndina
að athuga hvort ekki væri réít
að greina nokkuð á milli
nefndra rita. Engin ástæða
væri til að binda inn skóla-
skýrslur eða álit milliþinga-
nefnda. Hinsvegar virtist hon-
um að bókbandsskyldan yrði
að vera fortakslaus t. d. á al-
þingistíðindum og stjórnartið-
indum. „Það má varla minna
vera“, sagði liann, „en að þess-
ar frumheimildir stjórnarfars-
ins séu til í hverju héraði“. Ef
NU ER AF SEM AÐUR VAR
Bernharð Stefánsson svaraði
aftur og tók undir að það ætti
minnsta kosti að vera skylda að
binda Alþingistíðindi. f hans ung
dæmi hefðu þau verið mikið les-
in af almenningi og svo þyrfti
að verða aftur, til þess að almenn
ingur fengi beina vitneskju um
það sem fram færi á þingi, í stað
þess að lesa fréttir blaðanna um
það, sem oft væru rangar og fals
aðar.
BOKAFULLTRUI
SJÁLFSTÆÐUR
Þá kvað nefndin sék ekki vera
ljóst hvaða stöðu bókafulltrúi,
sem starfaði á skrifstofu fræðslu-
málastjóra ætti að hafa.
Menntamálaráðherra svaraði
því að meiningin væri að hann
hefði álíka aðstöðu eins og
íþróttafulltrúi hefur. Þ. e. a. s.
menn telja alþingistíðindi ekki, hann er sjálfstæður og óháður
svo mikils virði, þá er hæpið
að það hafi nokkra þýðingu að
vera að prenta þau og gefa út.
Hann kom einnig með þá
tillögu, hvort ekki væri hægt
að senda bókasöfnunum til-
búna kápu til bands eins og
tíðkast sumsstaðar erlendis.
r\Á!í[-a!’{ínJi ábriýar:
B
Rödd borgara
um umferðamálin.
ORGARI hefur skrifað mér
eftirfarandi bréf:
„Kæri Velvakandi!
„Reykvíkingum stendur ógn af
hinum tíðu árekstrum og slysum
í umferð bæjarins og er sízt að
furða. Aðvaranir og brýningar
til vegfarenda og bifreiðastjóra
virðast ekki bera þann árangur,
sem skyldi og menn spyrja:
hvers vegna þurfa öll þessi um-
J ferðaslys að verða hér í Reykja-
vík, hvað á til bragðs að taka til
varnar?
Ég hygg það rétt vera, sem
kom fram í dálkum þínum, Vel-
vakandi, nú á dögunum, að refs-
ingar fyrir ökusyndir eru hér of
vægar og að viðlagður missir
ökuskírteinis myndi líklegur til,
að bifreiðastjórar ækju varlegar
eftir en áður.
um rússneskum skýrslum komst
verkamálaráðuneytið að raun um
að það tekur töluvert lengri
tíma í Moskvu að vinna fyrir
karlmanns- og kvenfatnaði, sem
þar er á boðstólum, heldur en í
New York. Moskvubúinn er 22
sinnum lengur að vinna sér fyrir
skyrtu en New York-búinn, 10
sinnum lengur að vinna sér fyrir
sokkum, 12 sinnum lengur að
vinna sér fyrir skóm, 9 sinnum
lengur að vinna sér fyrir lérefts-
kjól og 14 sinnum lengur að
vinna sér fyrir kápu.
næstu grösum til að hafa gát
aðförum hans.
0‘
Lögreglugæzla
við leikvellina.
G svo er það annað. Væri
ekki sjálfsagður hlutur að
hafa einhverja lögreglugæzlu við
barnaleikvellina í bænum, segj-
um einn lögregluþjón við hvern
völl, sem hefði gát á börnum,
sem alltaf geta slæðzt öðru hvoru
gæzlulaus út af vellinum, út í
hættur umferðarinnar. Við vit-
um af reynslunni, að þetta kem-
ur margsinnis fyrir og hefur
stundum valdið stórslysum. Mér
virðist þörfin á þessu vera aug-
ljós. Með þökk fyrir birtinguna.
Borgari".
Þáttur lögreglunnar.
G það er líka annað, sem mér
finnst athugavert í þessu
sambandi“, heldur borgari áfram.
„Er umferðarlögreglan hér í
höfuðborginni í því horfi, sem
vera ber. Yfirleitt sjást engir
lögregluþjónar í úthverfum bæj-
arins til að hafa eftirlit með um-
ferðinni þar. Þeir eru allir í Mið-
bænum. Að vísu er hættan mest
þar, en raunin er nú samt sú, að
langfæst bifreiðaslysin verða í
Miðbænum, heldur fjær miðj-
unni. Þar geta bifreiðastjórar
ganað áfram öldungis óhræddir
um að lögregluþjónn sé á næsta
leyti, sem sér til hans.
Auðvitað væri ekki framkvæm
anlegt að lögregluþjónn væri á
I hverju horni í Reykjávík, hún er
Rússneskur verkamaður ^ það stór orðin, en lögreglan á að
þarf að vinna þrisvar sinnum) vera hreyfanlegri en hún er nú.
lengur en sá ameríski til þess Lögreglubíllinn á að vera stöð-
að geta keypt sér handsápu og | ugt á ferðinni um allan bæinn
helmingi lengur til að kaupa — úthverfunum ekki sízt, til að
sígarettupakka. | hafa auga með því, sem er að
Þannig lýtur þá samanburð- i gerast. Með því móti gæti eng-
urinn út milli „verkalýðsríkis- inn bifreiðastjóri nokkurn tíma
ins“ rússneska og hins ame- verið fullkomlega öruggur um,
ríska „auðvaidsríkis". að enginn laganna þjónn sé á
í
Missti af góðri mynd.
BRÉFI frá kvikmyndavini
segir:
„Fyrir skömmu var sýnd
myndin „Glæpur og refsing" í
Nýja bíói. Hugði ég gott til glóð-
arinnar að fá að sjá þetta snilld-
arverk á kvikmynd. En viti
menn, eftir 3 eða 4 daga er hætt
að sýna myndina, svo að ég, og
að sjálfsögðu ótal margir fleiri,
misstum af afbragðs mynd.
Nú skora ég á Nýja bíó að sýna
myndina aftur. Um leið vil ég
vekja athygli þess og annarra,
sem hlut eiga að máli á því, að
of sjaldan er tekið fram, hvenær
mynd er sýnd í síðasta sinn. —
Fyrir bragðið missa ýmsir af
myndum, er þeir hafa ætlað sér
að sjá. Og oft eru það beztu
myndirnar, því að það einkenni-
lega á sér stað, að venjulega eru
það þær, sem ganga skemmst.
Virðingarfyllst,
Kvikmyndavinur“.
Af gnægð
hjartans
mælir
munnurinn.
starfsmaður, sem fer með mál
bókasafnanna, en starfar á skrif-
stofu fræðslumálastjóra. Kvað
ráðherra þessa leið hafa verið
farna til þess að spara skrifstofu-
kostnað. Ella hefði þurft að stofna
sérstaka skrifstofu bókafulltrúa
með þar til heyrandi skrifstofu-
fólki, því að þessi bókafulltrúi má
ekki vera bundinn eins og skrif-
stofumaður. Hann þarf að geta
ferðast um landið, skoðað söfn,
talað við forstöðumenn þeirra og
gefið ráðleggingar.
Nokkrar kvartanir komu fram
hjá þingmönnum yfir því að mál-
ið hefði ekki verið sent sveitar-
stjórnum til athugunar og voru
jafnvel uppi raddir um að fresta
málinu og láta sveitarstjórnir
segja álit sitt á því, einkum þar
sem í frumvarpinu væru ákvæði
um álögur á sveitarsjóði.
EKKIVANZALAUST
Mersntamálaráðherra benti
þá á það, að álögur þessar
væru ekki mikið auknar frá
því sem verið hefði. T.d. legðu
sveitasjóðir Norður Þingevjar-
sýslu og Skagafjarðar nú fram
meira fé til bókasafna, en gert
væri ráð fyrir í frumvarpinu.
Taldi ráðherra ekki eftir ýms-
um vel stæðum sveitarfélög-
um að leggja nokkuð fé fram
til bókasafna gegn þeim hlunn
indum sem þau fá skv. frum-
varpinu. Enda er ekki vanza-
laust að ekki sé til bókasafn
í hverju héraði.
Ýmis önnur atriði komu til
athugunar, sem of langt mál er
að segja frá.
.Meyjarckemman'
sýnd að nýju
á Akureyri
AKUREYRI, 3. marz: — Meyjar-
skemman verður sýnd á Akur-
eyri á ný n.k. sunnudag, en sýn-
ingar hafa legið niðri síðan í
janúar vegna veikindaforfalla og
fjarveru eins leikarans úr bæn-
um um mánaðar tíma.
Þegar sýningum var hætt í
janúar, hafði söngleikurinn verið
sýndur 17 sinnum við ágæta að-
sókn. Leikfélagið vill nú gefa
þeim, sem ekki hafa séð leikinn,
kost á því að sjá hann, þar sem
félagið hefir ekki annað leikrit
tilbúið til sýningar enn sem kom-
ið er. — Vignir. - _ ^