Morgunblaðið - 05.03.1955, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 5. marz 1955
1
Prófessor Óiafur Bjömsson:
Ræða Ólafs
helgaði ályktun þeirri sem nýafstaðinn
leiðara \ þingfundur BSRB gerði um yfir-
Framh. af bls. 1
förnum árum, hefði verið gengis-
lækkunin, sem framkvæmd var
1950.
IIVERNIG VÆRI ÁSTATT EF
GENGIÐ HEFÐI EKKI VERIÐ
LÆKKAÐ 1950?
Ég hygg, sagði Ólafur Thors, að
SÍÐASTL. fimmtudag
AÍþýðublaðið mér
sinn vegna þess ósamræmis, sem I standandi launadeilur, og skal þessi ummæli þingmannsins séu
’ því rakinn í fáum orðum gangur byggð á grundvallarmisskilningi.
blaðið taldi að feldist í þeirri af
stöðu minni, að beita mér ann- | þess máls á þinginu.
ars_ vegar fyrir lagfæringu á 1 Tillaga kom fram á fundinum
launakjörum opinberra starfs- um samúðaryfirlýsingu með
manna, en treystast hinsvegar
ekki til þess að styðja kröfur þær
nm minnst 30% almenna kaup-
liækkun er nú eru bornar fram
af hálfu nokkurra verkalýðsfe-
laga. Þjóðviijinn hefur einnig
tekið mjög í sama streng. Það
hefur nú að undanförnu ekki
verið siður minn að svara glefs-
Um' og útúrsnúningum nefndra
málgagna, þegar þau hafa gert
að umtalsefni skoðanir mínar á
kaupgjaldsmálum, en þar sem
ximrædd skrif eru að mínu áliti
hættuleg launabarátta opinberra
starfsmanna, tel ég eigi komizt
hjá því að svara þeim örfáum
orðum.
Sá er munur á launakröfum
þélm sem opinberir starfsmenn
hafa að undanförnu barizt fyrir
og kröfum þeim, sem nú hafa
verið bornar fram af verklýðs-
félögunum um stórfelldar al-
mennar kauphækkanir, að hinar
fyrrnefndu eru aðeins bornar
fram til samræmingar við þær
hærilegar launastéttir hafa þegar
fengið og geta því ekki haft nein
teljándi áhrif á þróun verðlags-
mála í landinu, þar sem kröfurn-
ar um allsherjar kauphækkanir
öllum til handa hljóta hinsvegar
á skömmum tíma að hækka
verðlagið nokkurnveginn að
sama skapi þannig að þær koma
engum að haldi.
Alþýðublaðið og Þjóðviljinn
virðast hinsvegar neita því, að um
nokkurn eðlismun á þessum kröf-
nm sé að ræða, þannig að rök-
stuðningur sá sem opinberir
starfsmenn hafa hingað til eink-
■um borið fram kröfum sínum til
stuðnings sé þannig haldlaus.
Opinberir starfsmenn hafa hins-
vegar fært fram óséfengjanleg
rök fyrir sínu máli, og á grund-
velli þeirra raka fékkst nokkur
hækkun á uppbótum á laun
þeirra á s. 1. Alþingi, þótt lausn
sú sem þá fékkst væri því miður
alls ófullnægjandi, enda aðeins á
þá lausn fallizt af fulltrúum
handalagsins til bráðabirgða í
trausti þess að betri lausn yrði
fáanleg síðar á árinu. Þá hefir
og einkum í Þjóðviljanum verið
skýrt á mjög villandi hátt frá
kröfum þeim er verkalýðsfélög-.
in hafa borið fram í deilunm.
Ég lýsti þá í stuttu máli þeirri!
afstöðu minni til tillögunnar, að
ég teldi það sjálfsagðan hlut, að
opinberir starfsmenn hefðu sam-j
úð með verkalýðnum í baráttu j
hans fyrir bættum kjörum, en
hinsvegar teldi ég engar líkur á j
því, að krafan um 30% almenna j
kauphækkun gætu náð þeim til- j
gangi, heldur væru líkurnar þvert j
á móti fyrir því gagnstæða. Lagði j
ég til að þingið kysi sérstaka dýr-
tíðarmálanefnd, skipaða 7 mönn
Ég leyfi mér að minna þenn
an háttvirta þingmann á að
haustið 1949 var svo komið, að
ef átti að fullnægja þeim lág-
markskröfum, sem sjávarút-
vegurinn gerði og taldi sig
færa rök að, að fullnægja yrði
til þess að auðið mætti vera
að halda áfram útgerðinni á
sómasamlegum grundvelli,
kostuðu þær árleg útgjöld úr
ríkissjóði, sem námu áreiðan-
lega nokkuð á annað hundrað
millj. kr. og sennilega 150
millj. kr.
Enginn vafi er heldur á því, að
. ! þó Alþingi hefði viljað leitast iAð
um og yrði tillögunni visað til ( verða við þessum kröfum, en
hennar. Var svo gert og breytti, skki gert neinar aðrar ráðstaf-
nefndin tillögunni þannig, að lýst' anir, þá hefði þingið neyðst til
var samúð með baráttu verka- j nokkru síðar, vegna nýrra við-
lýðsins fyrir bættum kjörum en horfa í atvinnulífi þjóðarinnar, að
jafnframt á það bent að bezta
lausn kjaradeilunnar væru ráð-
stafanir til þess að auka kaup-
mátt launanna. Þannig orðuð var
tillagan samþykkt án mótat-
kvæða.
Ég benti að vísu á þá stað-
reynd í umræðum um þetta á
þinginu, að raunhæfar ráðstafan-
ir til aukningar kaupmáttar laun-
anna yrðu ekki gerðar nema með
því að minnka fjárfestinguna,
enda væri meginorsök launa-
deilna þeirra, sem nú stæðu yfir
mikil eftirspurn eftir vinnuafli,
sem stafar einkum af miklum
byggingarframkvæmdum.
Enda þótt ýmiss rök megi færa
fram því til stuðnings að rétt
væri fyrir þjóðina að neita sér,
um kjarabætur í bili til þess að
geta lagt þeim mun meira fram
til íbúðarhúsabygginga og ann-
arra verklegra framkvæmda, þá (
er það ekki í verkahring for- j hefði ekki verið framkvæmd.
svarsmanna hagsmunasamtaka! Skattarnir hefðu auðvitað orð-
fastlaunamanna að styðja stjórn- ið að takast úr vasa almennings.
arvöldin í því að halda uppi Ef hvorugt hefði verið gert, að
langtum meiri fjárfestingu en fella gengið né leggja á nýja og
svarar til þeirra fórna, sem al- J aukna skatta, þá var aðeins þriðji
menningur vill taka á sig í þágu kosturinn fyrir hendi, að atvinnu
hennar. Greiddi ég því umræddri vegirnir hefðu stöðvazt, þar til
ályktun þingsins um kjaradeii- ' fólkið j iandinu hefði sætt sig við
urnar atkvæði og taldi það í kauphækkun, sem nauðsvnleg
fullu samræmi við þa afstöðu, var til þess að hæ t væri að reka
er eg hefi aður haft til þessara þá hallalitið.
hækka þessa upphæð mjög veru-
lega.
Er þannig örðugt að stað-
hæfa hversu há þessi útgjöld
úr ríkissjóði til þess að full-
nægja lágmarksþörf væru orð-
in nú, ef genginu hefði ekki
verið breytt. En ég hygg ekki
fjarri sanni, að sú upphæð
myndi nú án efa vera milli
200 og 300 milljónir króna ár-
lega.
HVAÐAN ÁTTI AÐ TAKA
SLÍKT FÉ TIL NIÐUít-
GRIIfiSLÍJ
Þessu fé hefði ekki rignt af
himnum ofan til okkar. Ríkið
ætti ekki annars úrkosta, ef hald-
ið hefði verið áfram hina troðnu
braut, en að leggja á nýja skatta
til að fullnægja þessum kröfum
útvegsins, ef gengisbreytingin
mála, ekki eingöngu á bandalags-
þingum, heldur einnig á bæjar-
stj órnarf undum.
Eina leiðin til að leysa
vinnudeiluna friðsamlega
er rannsókn greiðslugetu
Ræða fjármálaráðherra á þingi í gær
HANNIBAL VALDIMARSSON virtist telja sig voldugan mann,
er hann hélt langa ræðu á Alþingi í gær úm verkfallsmálin.
Var ekki annað að heyra af ræðu hans, en hann gæti sjálfur
xáðið öllu í Alþýðusambandinu.
En i Eysteinn Jónsson fjármálaráðherra kom fram með þá
spurningu, hvort Hannibal væri í rauninni eins áhrifamikill og fslendinga, til að bægja hinu
hann héldi. — Nei, allt bendir til þess að hann ráði litlu þegar til gamla böli atvinnuleysisins frá
kastanna kemur. Meðan hann dansar eftir fyrirskipunum komm- dyrum almennings í landinu.
únistá þá láta þeir honum eftir titil og stjórnarsæti, en aðeins á Núverandi forseta Alþýðusam-
Ef sú leið hefði verið far-
in að leggja þessa nýju
skatta á almenning, þá
staðhæfi ég, sagði Ólafur
Thors, að kjör almennings
í landinu hefðu verið önn-
ur og miklu verri, heldur
en þau urðu eftir að gengis-
lækkunin var framkvæmd,
en þó langverst, ef hvorug
leiðin hefði verið farin og
sjálfar þrengingarnar,
sjálft atvinnuleysið hefði
orðið að kenna hinni nöktu
konu að spinna.
Gengisfellingin var eina skyn-
samlega úrræðið, svo bágt og
bölvað, sem það úrræði ævinlega
er. Það var eina skynsamlega úr-
ræðið, sem þá var fyrir hendi,
eins og komið var atvinnumálum
meðan hann dansar.
Hannibal reyndi i langri ræðu
að bera blak af ábyrgðarlausri
stefnö Alþýðuflokksins í sam-
handi við afgreiðslu fjárlaga og
lauk ræðu sinni með því að verja
aðgeiiSir kommúnista í málefnum
verkíflýðsfélaganna.
HRAEALEGUR
MjÍÍÉÍíILNINGUR
Eýsteinn Jónsson fjármáiaráð-!
| bandsins, sem sjálfur er maður
gerkunnur sjávarútveginum, ber
herra hrakti staðhæfingar Hanni- skylda til að gera sér grein fyrir
bals lið fyrir lið. Hann lagði þá þessum grundvallaratriðum í þró
samvizkuspurningu fyrir Hanni- uninni í atvinnu- og fjármálalífi
bal hvort honum dytti í hug að þjóðarinnar.
kommúnistar vildu í launamál- I ★
um verkalýðsins stefna að nokkru ! Forsætisráðherra rakti það
nema sem mestri ringulreið og næst i skýrum dráttum, hvers-
pólitísku verkfalli? Lýsti ráð- vegna það er sem skórinn krepp-
herrann þeirri skoðun sinni að ir stöðugt að sjávarútveginum.
hagsmunir verkalýðsins ættu Og komst hann m. a. þannig að
Frh, á bls. 12. orði:
VIÐ RAÐUIVl LITT TEKJUM
SJÁVARÚTVEGS
Undirstöðuatvinnuvegi íslend-
inga, sjávarútveginum, er þann-
ig háttað, að leita verður tekn-
anna:
í fyrsta lagi í aflabrögðunum.
í öðru lagi i verðlagi aflans.
Hvorugu þessu ráðum við nema
að litlu leyti. Erum að sjálfsögðu
ekki herrar yfir aflabrögðunum,
nema að því leyti að við tökum
í okkar þjónustu þá tækni, sem
!við teljum fullkomnasta. Hafa
| íslendingar staðið framarlega í
því og verið öðrum fordæmi.
Hitt er svo verðlagið. Því ráð-
um við einnig sáralitið. Að vísu
j ráðum við því að reyna að við-
j hafa þau vinnubrögð um sölu aí-
i urðanna, sem liklegust eru til
að skila sem hæstu verðlagi á
hverjum tíma.
En neyzluþjóðin spyr ekki
um það, hvað það hafi kostað
okkur íslendinga að fram-
leiða t. d. þorskinn eða sild-
ina. Þeir spyrja aðeins um
hitt: — Hver eru gæði hinnar
íslenzku vöru í hlutfalli við
aðra vöru, sem aðrar þjóðir
framleiða og hvert verð
heimta íslendingar í hlutfalli
við aðrar þjóðir?
Með þessu er okkur skorinn
stakkur. Við erum sem sagt varð-
andi undirstöðuatvinnuveginn
þannig settir, að það eru afla-
brögðin og verðlagið, sem ráða
tekjum hans og yfir hvorugu
ráðum við nema að litlu leyti.
Varðandi tilkostnaðinn, er
þessi atvinnurekstur hinsvegar í
mjög ríkum mæli háður kaup-
gjaldinu i landinu.
AÐRIR ATVINNl VEGIK HAFA
NOOKUÐ AÐRA AÐSTÖOU
Ég viðurkenni, sagði Ólafur
Thors forsætisráðherra, að um
aðra atvinnuvegi kann að gegna
nokkuð öðru máli.
Það má segja, að nokkur hluti
eða mikill hluti iðnaðarins haíi
aðstöðu til að segja: — Ef þið
hækkið kaupið, drepur það mig
ekki, því að ég innheimti það
bara aftur frá ykkur, sem fáið
kauphækkun. Ég hækka mínar
vörur að sama skapi eins og
minn tilkostnaður hækkar.
Það kann að mega segja alveg
það sama um verzlunina. Ef
verzlunarfólkið hækkar sitt kaup,
þá hækkar rekstrarkostnaður-
inn, svo verzlunin hækkar vöru-
verð sitt að sama skapi, og
gjaldþegninn sem fékk kaup-
hækkunina, borgar þetta.
Að vissu leyti má segja hið
sama um landbúnaðinn í dag,
vegna þess, að hann þarf ekki
að flytja sína framleiðsluvöru úr
landi og fær þessvegna hækkun
á sinni tekjuhlið um leið og til-
kostnaður hans hækkar.
Með öðrum orðum má segja
um iðnaðínn, verzlunina og
landbúnaðinn, að það sé
kannske ekki aðalatriði fyrir
þá hvort kaupið sé eilítið
hærra eða lægra af því að
þeir geta velt því yfir á skatl-
þegnana.
En útgerðin, sem er grund-
völlurinn undir þessu.öllu hún
verður að segja: — Afsakið,
herrar mínir, ég get þetta
ekki. Ég get ekki milliliðalaust
farið í vasa þess almennings,
sem er að heimta hærra kaup.
Ég verð að hafa millilið og
milliliðurinn eruð þið, herrar
mínir hér á þingi, rikisstjórn
og Alþingi.
í gegnum þessa aðila verður
útgerðin að fá það sem á skort-
ir, til þess að hún geti haldið
áfarm starfsemi sinni, án þess
að hallareksturinn verði svo
mikill, að hún stöðvist.
★
Ástandið í okkar þjóðfé-
lagi er það, frá mínu sjón-
armiði, sagði Ólafur
Thors, að það verður að
fara mjög varlega, og það
verður að athugast mjög
gaumgæfilega, hvað hægt
er að gera, þannig að svo-
Thors
kallaðar kjarabætur snúist
ekki launþegunum til bölv-
unar.
r
VIÐ GETUM EKKI DEILT
ÖÐRU EN ÞVÍ, SEM FYRIR
HENDI ER
Ef við rannsókn þessa kæmi i
ljós óeðlilegur milligróði ein-
hvers staðar, óeðlileg skipting á
þjóðartekjunum, sem mjög er um
talað, þá er fyrir hendi mögu-
leiki til oð taka af einum og
afhenda öðrum, en það er aldrei
hægt að skipta meiru en inn
kemur, og er ég mjög á þvi málx
og mundi þakka fyrir, ef þingið
vildi taka undir það, að við létum
rannsaka þetta mál ofan i kjöl-
inn, og þó án þess að það þyrfti
að taka allt of langan tíma.
Við lausn þessara mála veltur
ekki á frómum óskum, heldur
getu, og sú geta er byggð á óbif-
anlegum lögmáium, sem standa
eins föst og sjálft þvngdarlög-
málið, og það er óbifanlegt lög-
mál, að við getum og megum
aldrei hugsa okkur að geta deilt
öðru en því, sem fyrir hendi er,
annað steftiir til bölvunar.
HLUTLAUSIR MENN
SKIPABIP. TIL RANNSÓKNA
Við vitum sjálfir, að það er
nokkur siður með öðrum þjóðum,
þegar slíkar örlagaríkar deilur
eru í uppsiglingu, eins og nú virð-
ast vera á íslandi, að hlutlausir
menn eru skipaðir til rannsókna.
Tveir ráðherrar hafa áður r.agt,
hæstv. dómsmrh. og hæstv.fjmrh.
að þeir séu því eindregið fylgj-
andi því, að við gerum sama.
Eg tek nndir það fyrir mitt
leyti, ég mundi þakksamlega
þlggja það cg vildi eiga mik-
' Iitl ao því, að slíkar rann-
GÓiv.„r vggiu ckki aðeins rnála-
myndarannséknir og ekki gerS
ar aðeins til að tefja málið,
heldur til þess i bróðerni að
leita að sannleikanum.Ég segi,
að með öðrum þjóðum er betta
háttur viða og góður háttur
og það heíur mér skilist, að
launþeginn hann taki ekkert
síður undir slíka málsmeðferð
heldur en atvinnurekendur, og
mætti vera, að margur atvinm*
rekandi vildi síður fara :inn á.
brautina, heldur en lau.iþegi.
Fari slík rannsókn fram, verð
ur auðvitað ekki allt tekið
gilt, sem frá er skýrt af sjálf-
um aðilunum, heldur rann-
saka hlutlausir aðilar og dæma
hvernig landið liggur.
VERKALÝÐURINN
Á VON Á BÓTUM
Ég tel því, að þessar umr.,
sem farið hafa hér fram út af
skýrslugjöf hæstv. fjmrh. væru
blessunarríkar fyrir þessa þjóð,
ef þær mættu leiða til þess, að
við, sem berum rika ábyrgð á
málefnum þjóðarinnar, .vildum
taka þessi mál föstum tökum
og reyna að sameinast um það,
sem er kjarni málsins.
En kjami málsins er sá,
að gera okkur Ijóst, að við
getum ekki skipt öðru en
því, sem við öflum, og hinn,
að sú skipting á að fara
fram með réttlæti og loks
það, að sá sem engu hefur
að farga í dag, eins og
verkalýðurinn, hann á þar
von á bótum, ef möguleiki
er til bóía, en verður að
sætta sig við sitt, ef enginn
möguleiki er til bóta, vegna
þess, að þá er hæklíuð
krónutala kaupsins ekki
bætur heldur bölvun.
Ég lýk svo þessu aðeins með
því, að láta í ljós þá einlægu
ósk, að við sem getum um þetta
miklu ráðið, ef við sameinum
kraftana, ieggjumst á eitt urn
að leysa þetta vandamál á þeira
grundvelli, sem ég nú hef rætt
og firra með því vandræðum.