Morgunblaðið - 05.03.1955, Blaðsíða 6

MORGUNBLAÐI&
Laugardagur 5. marz 1955
ölflf Einarsdóttir frá Hraunum Kinar Þorsteinsson fyrrv. skipstjóri
Minningarorð
FYRIR nokkrum dögum frétti ég
lát gömlu vinkonu minnar, Ólaf-
ar Einarsdóttur frá Hraunum í
Fljótum.
Við þessa andlátsfregn svifu
óvenju margar og hugljúfar end-
urminningar fyrir hugskotssjón-
um mínum, því Ólöf var óvenju-
leg kona og mér ákaflega kær. —
Ég man ekki fyrr eftir mér, en
ég heyrði Ólafar getið, hún var
nátengd bezta vini mínum, Ólafi
Davíðssyni frá Hofi í Hörgárdal,
gift bróður hans Guðmundi. Voru
sögurnar hans Ólafs míns, sem
hann sagði mér frá Hraunum
yndi mitt og eftirlæti, og eins og
gefur að skilja kom þar hús-
freyjan mjög við sögu.
En aðal kynnin hófust vor eitt
er Ólöf reið í hlað með manni
sínum á Akureyri.
Hafði hún þá frétt lát systur
manns síns, Jóns Norðmanns,
kaupm. á Akureyri, er hafði farið
utan með konu sinni til að leita
sér lækninga. En slík urðu enda-
lokin.
og fegurð hvílir yfir þeim stöð-
um að vorinu. En ekkert var of
gott handa okkur. Dagarnir voru
fljótir að líða og áður en við
vissum var komið að kveðju-
stund. Hestar voru söðlaðir og
Ólöf og Guðmundur riðu með
okkur krakkana yfir Siglufjarð-
arskarð til Siglufjarðar, þar átti
i strandferðaskipið að koma, sem
Þegar Ólöf frétti hvernig skip- ] bar okkur aftur heim til Akur
ast hefði, söðlaði hún hest sinn
og reið í einum áfanga til Akur-
eyrar til þess að vita hvernig
systurbörnunum liði og- hvort
ekki væri hægt með einhverjum
ráðum, að sefa sárustu sorg
þeirra, þá var enginn sími á
Hraunum og erfitt með frétta-
burð.
Ég man, að við Katrín Norð-
mann, vinkona mín, sátum í
eyrar. Ekki sleppti Ólöf af okkur
hendinni fyrr en hún var búin að
skila okkur heilum í höfn. Þannig
var hún, ekkert var hálfgert sem
hún gerði og fórnarlund hennar
og greiðvikni virtist takmarka-
laus, þegar því var að skipta.
Eftir þessa för stóðu Hraun og
húsbændurnir þar í sérstökum
ljóma í hugskoti mínu. Árin liðu
og ég fékk aftur að koma að
Hraunum. Þar var alltaf jafn gott
hnipri uppi í legubekk og vorum ag vera, enda var þar oft gest-
að gera okkur eitthvað til dund- ; kvænjj Allir voru þar eins og
urs, en vorum þó annars hugar, hejma Hj á sér, því Ólöf og Guð-
því mikill harmur hvíldi yfir ^ munc]ur gerðu sér far um að
heimilinu. En við hrukkum upp hlynna svo að gestunum, að ekki
við það, að riðið var í spretti var ^ betra kosið Veit ég að
heim að húsinu og faijnandi þustu rnargur framandi hefur kvatt
börnin til dyra, því Ólöf og Guo- jjraun með söknuði, eftir að
mundur á Hraunum voru komin.
Það kom hressandi blær með
þeim hjónum, og eftir nokkra
daga: dvöl fór Ólöf með elztu
börnin vestur að Hraunum í
þeirri von að það yrði þeim til
hafa dvalið þar um hríð og
kynnst húsbændunum og heimil-
inu •— þar var göfugt fólk, sem
gott var að sækja heim.
Ólöf var fædd á Hraunum 12.
apríl 1866, dóttir Einars B. Guð-
hugarléttis um stund og ég fékk mundssonar, hreppstjóra og
að fljóta með. Sú ferð varð mér Dannebrogsmanns og Kristínar
ógleymanleg, því ég naut sömu pálsdóttur konu hans. Hún gift-
ástúðar og umhyggju þó ég væri £rjg ]g92 Guðmundi Davíðs-
henni óskyld. Við komum á litl-
um bát inn í Hraunakrók fyrri-
hluta nætur. Stafalogn var á, vor-
sólin gyllti hlíðina fyrir ofan
bæinn og Miklavatn var eins og
spegill á að líta, en í varphólm-
syni, prófasts frá Hofi í Hörgár-
dal sem fyrr getur og bjuggu
þau á Hofi i 4 ár. Fluttu þvínæst
að Hraunum og þar var heimili
þeirra í tugi ára. Þau eignuðust
tvo syni, Einar Baldvin, sem tó*k
unum iðaði allt af lífi og fjöri, ' við búi eftir föður sinn, og Davíð
því varptiminn stóð þá sem hæst. '
Mér fannst ég komin í undraland
og var snortin óumræðanlegum
unaði, er ég leit þessa íslenzku
Paradís.
Ólöf leiddi barnahópinn heim
túnið, hún hafði gætt alls er gæta
þurfti á leiðinni og þegar heim
kom vakti hún bónda sinn. Hann
tók okkur opnum örmum og sagði
okkur sögur meðan húsfreyjan
bjó'okkur bezta beina og hjúfr-
aði okkur niður í mjúkar hvílur,
er hún hafði búið okkur.
Allt virtist leika í höndum
þeirrar góðu konu og hún var
svo léttstíg að mér varð starsýnt
á, hvþ fljót hún var að sendast
um bæinn.
Hraunaheimilið var þá frábært
að rausn og myndarskap, um það
voru hjónin innilega samhent og
ég efast um að það hafi átt nokk-
urn sinn líka. Fjölmenni var á
heimilinu og glaðværð mikil, og
sérstök menning einkenndi heim-
ilið allt. Var hver dagurinn öðr-
um ýndislegri er við dvöldum
þarna. Létu húsbændurnir sér
annt um að okkur iiði sem bezt
og töldu ekki eftir sér að sinna
okkué, þó vorannir stæðu yfir.
Méstúr var þó fögnuðurinn þegar
er dó í bernsku. Mörg börn og
unglinga tóku þau í fóstur og
önnuðust. sem sín eigin börn.
Með Ólöfu er horfin merk
| kona, sem öllum verður mjög
hugstæð er þekktu. Hún var ó-
venjuleg á marga lund, hef ég
fáa þekkt, sem voru jafn óeigin-
gjarnir og hún var. Hún ætlaðist
aldrei til endurgjalds, þó hún
veitti á báðar hendur. Og hún var
óvenju slyng að safna og geyma
sólskinsstundirnar. hvenær sem
þær gáfust til að lýsa upp dimma
' daga, þegar þeir skullu á. Aldrei
varð ég þess vör, að hún væri
ósátt við nokkurn mann. Hún var
fljót að fyrirgefa og hafði afsak-
i anir á reiðum höndum, ef á ein-
hvern var hallað. En þessir eigin-
leikar hafa mér virzt mjög ríkj-
andi það sem ég til þekki í
Hraunaætt.
í Mér er það ljóst, að þessi fáu
orð eru ekki samboðin minningu
Ólafar frá Hraunum. En ég gat
ekki orða bundizt, þegar hún er
ekki lengur meðal okkar. Ég gat
engan vináttuvott sýnt henni,
þegar hún fór síðasta spölin. En
ég hugsaði til þessarar góðu konu
full þakklætis fyrir það hversu
góð og trygg hún var mér og
Ólöf kom því til leiðar, að við mínum' Hún vann þann mikla
ferigjúm að fara í varpið með
Guðmundi eitt kvöldið. Það var
æviritýraför, ekki sízt fyrir börn,
sem áldrei höfðu komið í varp og
skiídu ekki né vissu hvílík helgi
sigur í lífi sinu, að bregðast
aldrei neinum. — Þannig voru
kynni mín af Ólöfu á Hraunum.
Blönduósi.
H. Á. S.
Fæddur 15. ágúst 1875
Dáinn 27. febrúar 1955
í DAG verða jarðneskar leifar
Einars Þorsteinssonar, fyrrver-
andi skipstjóra, er lézt að heimili
sínu hér í hæ 27. febrúar, bornar
til hinnstu hvíldar.
Einar heitinn var fæddur að
Hrafnabjörgum í Ögurhreppi við
ísafjarðardjúp 15. ágúst 1875,
og hefði því orðið áttræður í
sumar hefði hann lifað. Foreldr-
ar hans vuru Þorsteinn Einars-
son og Saru Björnsdóttir, en þau
létust bæði er Einar var barn að
aldri, og faðir hans með þeim
hætti, að hann drukknaði við ísa-
fjarðardjúp Eftir að Einar varð
munaðarlans fór hann í fóstur til
afa síns og ömmu, en þau voru
Einar Magnússon, óðalsbóndi að
Garðstöðurr og kona hans
Karítas Ólafsdóttir, er var systir
hinnar nafnkunnu húsfreyju að
Ögri, Þuríðar Ólafsdóttur. Þessi
merku hjón reyndust hinum
munaðarlausa dreng sem beztu
foreldrar, og minntist Einar
þeirra ávallt af hlýjum huga og
þakklæti, eftir að hann komst til
fullorðinsára. Síðan var Einar í
fóstri hjá föðurbróður sínum,
Jóni Einarssyni og konu hans,
Sigriði Jónsdóttur, en þau voru
foreldrar Jóns heitins Auðuns,
alþingismanns. Jón og Sigríður
bjuggu einnig að Garðstöðum og
hjá þeim dvaldi Einar þar til
hann hafði nægan þroska til þess
að byrja lífsbaráttu sína og sjá
sjálfum sér farborða. Undir um-
sjón Jóns og Sigríðar naut Einar
ástar og mnhyggju, engu síður
en hjá afa sínum og ömmu. Dvöl
hans á þessu myndarheimili hef-
ur eflaust átt drjúgan þátt í að
móta skapgerð Einars, og hefur
sá undirbúningur undir lífs-
baráttuna er hann öðlaðist þar
orðið honum dýrmætt veganesti
er fram liðu stundir.
Snemma snérist hugur Einars
að sjónum. Ekki er hér rúm til
þess að rekja sjómannsferil hans,
ævisögur íslenzkra sjómanna eru
það margþættar að þær verða
ekki sagðar í stuttum blaðagrein-
um, og er því aðeins stiklað á
stóru. Aðeins ellefu ára gamall
fór Einar í fyrsta róður sinn með
fóstra sínum, og má segja að þá
hafi sjómannsferill hans hafist.
Skömmu eftir ferminguna var
Einar orðinii formaður á róðrar-
skipi, og er það sönnun þess hve
bráðþroska hann var. Á upp-
vaxtarárum Einars voru aðstæð-
ur unglinga til þess að brjótast
áfram í lífinu allt aðrar en nú á
tímum, en þrátt fyrir það setti
Einar markið eins hátt og ástæð-
ur leyfðu, og er hann var um
tvítugt hafði hann aflað sér
þeirrar mcnntunar er nauðsyn-
, leg var til þess að öðlast skip-
j stjórnarréttíndi, og varð hann þá
1 brátt skipstjóri á þilskipum, er
gerð voru út frá Vestfjörðum.
Þótt Einar þætti kappsamur við
sjósóknina þá gætti hann ávallt
mestu varúðar, mat hann líf
skipshafnar sinnar meira en allt
annað, enda hlekktist honum
aldrei á V> oft kæmíst hann í
margskonar hættur í átökunum
við Ægi.
Árið 1897 kvæntist. Einar fyrri
konu sinni, Sigrúnu Baldvins-
dóttur, systur Jóns heitins
Baldvinssonar Alþingisforseta.
Reistu þau bú að Eyri og bjuggu
þar í aldarfjórðung. Þeim varð
tíu barna auðið, og gefur að
skilja að mikið þurfti til þess að
fæða og klæða allan þann hóp,
svo að oft varð að virna myrkr-
anna á miili, en um það voru þau
hjónin samhent. Auk 10 barna
sinna ólu þau upp fjóra íóstur-
syni, og sýmr það að góðverk eru
framkvæmanleg þó efni séu af
skornum skammti, ef góður og
einlægur vilji er fyrii hendi. Öll
börn þeirra hjóna komust til
fullorðinsára, en þrjú þeirra eru
nú látin, hau Kristján, Margrét
og Elín. Á lífi eru: Karitas, kona
Sigurðar B. Sigurðssonar, ræðis-
Minningarorð
manns, Unnur, kona Páls Jó-
hannessonar, verzlunarstjóra,
Einar, verKstjóri, giftur Svövu
Björnsdóttui, Þorsteinn, bakara-
meistari á ísafirði, giftur Soffíu
Löve, Baldvin, forstjóri, giftur
Kristínu Pétursdóttur, Karl,
sölustjóri, giftur Ólafíu Jóhanns-
dóttur, og Jóakim, verzlunar-
maður, ókvæntur.
Árið 1929 fluttu þau Einar og
i Sigrún til Hafnarfjarðar, ásamt
j börnum . sínum Skömmu eftir
; komu sína þangað var Einar
skipaður fiskimatsmaður og
gegndi hann því starfi meðan
hann dvaldi í Hafnarfirði. Þótti
Einar kröfuharður við fiskmat,
enda taldi hann með réttu að
vöruvöndur. væri lífsspursmál
fyrir þjóðarbúskap okkar íslend-
inga. Strax eftir að Einar kom
hingað suður í margmennið, fór
hann að gefa sig að menningar-
og félagsmálum sjómannastétt-
arinnar, og sýndi hanr. þeim mál-
um mikinn og lofsverðan áhuga
allt til dauðadags. Var hann til
dæmis einn af stofnendum skip-
stjóra og stýrimannafélagsins
„Kári“ í Hafnarfirði og átti sæti
í stjórn þess félags um margra
ára skeið. Einnig tók Einar virk-
an þátt í stofnun „Sjómannadags-
ráðs Reykjavíkur“ og var hann
þar sem fulltrúi ,,Kára“ allt ti!
hinnstu stundar, og var hann
alltaf reiðubúinn að leggja fram
krafta sína þeim félagsskap til
eflingar. Fvrir fáeinum árum var
Einar sæmdur heiðursmerki Sjó-
mannadagsins í viðurkenningar-
skyni fyrir vel og dyggilega
unnið starf í þágu sameiginlegra
málefna sjómannanna. Eftir
nokkra ára dvöl í Hafnarfirði
flutti Einar og fjölskylda hans
búferlum tii Reykjavíkur og gerð
I ist hann þá starfsmaður í Veið-
arfæragerð íslands, svo það má
með sanni segja að allt ævistarf
þessa duglega atorkumanns hef-
ur verið í sambandi við sjóinn,
að meira eða minna leyti.
Árið 1943 missti Einar konu
sína eftir 46 ára farsælt hjóna-
i band. Var Sigrún heitin öllum er
hana þekntu hinn mesti harm-
dauði.
Fyrir fáeinum árum giftist
Einar Guðrúnu Jónsdóttur frá
Vatnsleysuströnd, og stundaði
hún mann sinn af alúð og nær-
gætni í banalegu hans.
Þeir, sem þekktu Einar munu
muna eftir honum, sem hægfara
og hávaðalausum manni, skyldu-
ræknum og samviskusömum, dag
farsgóðum og prúðum. Og takist
manni að skapa þannig mynd í
hugum vma og vandamanna er
maður hverfur á braut, er þá
ekki náð háleitu takmarki?
Og þó að Einar sé sofnaður
hinum hinnsta svefni, mun minn-
ingin um hann vaka í hugum
þeirra er uttu því láni að fagna
að fá að njóta vinátlu hans og
umhyggju — minning um góðan
íslenzkan (keng.
H. 4. Sig.
®
HANN var fæddur í Efstadal í
Öfiursveit 15. ágúst 1875. og var
því á 80. aldursári, er hann and-
aðist að heimili sínu Vífilsgötu
24. í frumbernsku missti hann
móður sína og fór þá í fóstur til
afa sins og ömmu, Einars Magn-
ússonar bónda og formanns að
Garðsstöðum og konu hans Karí-
tasar Ólafsdóttur, sem var sj'stir
hinnar kunnu húsfreyju, Þuriðar
í Ögri.
Eins og títt var um bændasyni
við Djúp ólst hann jöfnum hönd-
um upp við lándbunað og sjó-
sókn. Með fyrri konu sinni, Sig-
rúnu Baldvinsdóttur, systur Jóns
heitins Baldvinssonar, reisti hann
bú að Eyri í Skötuíirði og rak þar
landbúnað og útgerð, unz hann
fluttist að vestan, til Hafnarfjarð
ar fyrst og síðan til Reykjavíkur.
Var þeirra hjónanna og heimilis-
ins saknað, er þau fóru að vest-
an, því að þar áttu þau vinsæld-
um að fagna, en heirnilið var
stórt, því að þeim varð 10 barna
auðið, auk þess sem fósturbörn
voru á heimili þeirra og vinnu-
fólk eins og þurfti til lands og
sjávar. Var Sigrún ágæt húsmóð-
ir hjúum sínum, en Einar afla-
sæll formaður og hvers manns
hugljúfi, sem kynntist honum.
Svo minnast hans vinir hans
að vestan og vinir, sem hann
eignaðist hér syðra. Hann var
manna prúðastur í framkomu og
dagfari, fríðleiksmaður ásýnd-
um og einstakt snyrtimenni. Ég
hygg, að vinir Einars hafi aldrei
vitað hann ætla nokkrum manni
annað en gott, enda var hann
fágætlega grandvar maður sjálf-
ur í samskiptum sinum við aðra
menn og svo hjartahreinn, að
allir fundu, sem hann þekktu, að
honum mátti treysta. Hann var
ágætur heimilisfaðir og slíkur
faðir barna sinna, að á betra
gátu þau ekki kosið.
Sambýlið við mennina er áreið
anlega eitt vandasamasta við-
fangsefnið, sem okkur er í hend-
ur fengið. Þar reynir á mann-
kostina mest, þar koma skýrast
í ljós kostir mannanna og gallar.
En þetta sambýli tókst Einari
Þorsteinssyni svo vel, að fágætt
mun mega kalla. Lengi fram eftir
ævinni stundaði hann sjósókn
sem formaður. Með frábærri
leikni stýrði hann jafnan skipi
sínu heilu í höfn í gegn um brim
og boða. Og svo tókst honum
einnig sigling lífsins. Fram hjá
skerjunum þar kunni hann
einnig að stýra og vernda fleyið
fyrir brimi og boðum. Hann
stýrði skipi sínu heilu í höfn.
Fyrir fáum árum kvæntist
hann aftur, Guðrúnu Jónsdóttur,
sem annaðist hann af mikilli
prýði eftir að heiisa hans þraut.
Vinirnir kveðja prúðan mann,
grandvaran og góðan dreng og
biðja honum fararheilla á sigl-
ingunni, sem nú er framundan.
MEÐ Einari Þorsteinssyni skip-
stjóra frá Eyri, er lézt 27. febr.
s.l., er horfinn af sjónarsviðinu
einn af mætustu og þekktustu
skipstjórum og útvegsbændum
frá ísafjarðardjúpi.
Einar heitinn Þorsteinsson var
með afbrigðum prúður maður og
sómi sinnar stéttar. Hanri var
áhugasamur um margt. í sjó-
mannasamtökunum lét hann
mikið að sér kveða og var hann
einn af stofnendum Skipstjóra-
og stýrimannafélagsins ,,Kára“ í
Hafnarfirði. Átti hann lengi sæti
í stjórn þess félags og hefur
gegnt mörgum trúnaðarstörfum
fyrir það.
Þegar fulltrúaráð Sjómanna-
dagsins var stofnað fyrir rúmum
18 árum síðan, valdi félagið Ein-
ar sem fulltrúa sinn í þeim sam-
tökum.
Málefni Sjómannadagsins voru
honum mjög hjartfólgin og þeim
vann hann allt það gagn er hann
mátti. Bygging Dvalarheirr.ilis
aldraðra sjómanna var hor.um
mikið áhugamál. Vissi ég, að hon-
Framh. á bls. 11