Morgunblaðið - 05.03.1955, Side 9

Laugardagur 5. marz 1955
MORGVISBLAÐ19
ÞjóðBeikhúsið:
Ætlar konan að deyja?
Gasr.anleíkisr í einunt þœtti eftir Ckristophe? fry
Leikstjóri Bsldviii iiaiBdórssoEi>
ÁNTIGÓNA
Sjónleikur í einum þœffi sftir Jean Anouilh
FRUMSÝNING Þjóðleikhússins
í fyrrakvöld á ofangreindum
tveimur leikjum var athyglis-
verður leikviðbúrður fyrir
margra hluta sakir. — Leikritin
bæði eru ágætar bókmenntir,
hvort á sína vísu, enda höfund-
arnir í fremstu röð leikritaskálda
þeirra, sem nú eru uppi. Hér við
bætist, að Baldvin Halldórsson
þreytti þarna frumraun sína sem
leikstjóri á sviði Þjóðleikhússins
of ennfremur lék þarna sitt fyrsta
hlutverk í Þjóðleikhúsinu hin
unga og efnilega leikkona, Helga
Valtýsdóttir. — Og síðast en ekki
sízt, — hér var um að ræða há-
tíðarsýningu í tilefni þess að einn
af okkar mikilhæfustu og vin-
sælustu leikurum, Haraldur
Björnsson, á um þessar mundir
fjörutíu ára leikafmæli.
„ÆTLAR KONAN AÐ DEYJA?“
Höfundur þessa gamanleiks,
enska skáldið og rithöfundurinn
Christopher Fry, er enn tiltölu-
lega ungur maður, innan við
fimmtugt, fæddur 1907 í Bristol.
Hugur hans hneigðist snemma að
leiklist og leikritun og hefur
hann verið leikari og leikstjóri
jafnframt því sem hann hefur
samið mörg leikrit. Endaþótt Fry
væri frábær snillingur málsins,
andríkur og gáfaður, og hann
yrði til þess öðrum fremur að
hefja enska ljóðleikinn til vegs
að nýju, þá var það ekki fyrr en
1949, með leiknum „The Lady’s
not for Burning", að hann hlaut
almenna viðurkenningu sem mik-
ið leikritaskáld. Af öðrum leikrit-
um Fry’s má nefna „Venus
observed“ (1950), „A Sleep of
Prisoners“, kirkjuleikur, „The
Dark is Light Enough“ og „A
Phoenix too Frequent“ eða „Ætl-
ar konan að deyja?“ eins og það
heitir í íslenzku þýðingunni. —
Efnið í þennan gamanleik er sótt
í skáldsögu rómverska höfundar-
ins Petróniusar um ekkjuna frá
Efesus, sem hefur ákveðið að
svelta sig í hel í grafhýsi bónda
síns. Hefur hún tekið með sér
þernu sína Dótó og hafast þær
þar einar við er leikurinn hefst.
Haraidur Björnsson ákafí hyliíur
Þorvaldsdóttir leikur, Dótó, þerna
hennar, sem Helga Valtýsdóttir
leikur og Tegeus, hermaðurinn,
en Jón Sigurbjörnsson fer með
það hlutverk.
Dýnamene er mikið og vanda-
) imt hlutverk er gerir hinar
itrustu kröfur til leiltandans.
Leysir frú Herdís það ágætlega
af hendi, bæði um leik og fram-
sögn, en einmitt í því efni er
vandinn mikill, — að ljóðform
skáldsins fái notið sín án þess
þó að þess gæti um of. Einnig
finnst mér Herdísi takast vel að
sýna hina innri baráttu og þær
sterku tilfinningar er vakna og
vaxa í brjósti hennar eftir því
sem á leikinn líður.
Dótó er einnig allvandasamt
hiutverk, en frú Helga gerir því
hin ágætustu skil. Frúin vakti
athygli með prýðilegum leik í
Jitlu hlutverki í leiknum „Erf-
inginn“, er Leikfélag Reykjavík-
ur sýndi í haust og í þessu hlut-
verki nú staðfestir hún það, að
hún er gáfuð og örugg leikkona,
sem mikils má af vænta. Hún
leikur mjög yfirvegað, af næm-
um skilningi á hlutverkinu og
gætir þess af mikilli smekkvísi
þegar Dótó er orðin ör af víni,
að halda látbragði öllu innan
réttra takmarka.
Leikur Jóns Sigurbjörnssonar í
hlutverki hermannsins er sterk-
ur og með góðum tilþrifum á
köflum og persónan er aðsóps-
mikil, en þó finnst mér Jón ekki
sú rétta „týpa“ í hlutverki þessu.
ANTIGÓNA
Franski rithöfundurinn Jean
Anouilh, höfundur harmleiksins
„Antigona“, er enn á bezta aldri,
fæddur 1910, þó er hann löngu
heimsfrægur fyrir leikrit sín, sem
farið hafa sigurför um flest
1 menningarlönd. Hér hefur áður
verið sýnt eitt leikrit eftir hann,
1 „Stefnumótið í Senlis", er Þjóð-
I leikhúsið hóf sýningar á veturinn
Haraldur Björnsson sem Kreon konungur og Guðbjörg Þorbjarn-
ardóttir sem Antigóna.
Ætlar konan að skemmta sér: — Hermaðurinn (Jón Sigurbjörns-
son), Dynamene (Herdís Þorvaldsdóttir) og Dótó (Helga Valtýsd.)
En áður en langt um líður kemur
til þeirra ungur og karlmann-
legur hermaður, er heillar þegar
hina ungu, syrgjandi frú. Hefst
nú hin mikla barátta með frúnni
milli holdsins og andans, milli
ástarinnar til bóndans og hins
freistandi aðkomumanns, er lýk-
ur með fullum sigri hins lifandi
yfir hinum dauða.
Háðið og kímnin í leik þessum
er hnitmiðað og vægðarlaust og
andrxkið og snillin í orðaskiptum
persónanna eru eins og glóandi
flugeldar. Leikendur eru aðeins
þrír, frúin Dýnamene, sem Herdís
1953. í flestum verkum sínum,
en þó sérstaklega í harmleikjun-
um, túlkar Anouilh viðhorf æsk-
unnar til lífsins, leit hennar að
sannleikanum og trú hennar á hið
frjálsa val, sem er uppistaðan í
kenningum „Existentialismans“.
— Þetta er og meginefnið i leik-
ritinu „Antigona", — Hin unga
| konungsdóttir „Antigona" ki-efst
réttar síns. til þess að ráða örlög-
um sínum og neitar að lúta yilja
' og fyrirskipunum harðstjórans,
jafnvel þó að það kosti har.a lífið.
j — Leikritið er byggt á hinu sí-
gilda verki Sofóklesar með sama
nafni, en það er samið árið
1942, er Þjóðverjar hersáta
Frakkland og eru þeir örlaga-
timar hinn eiginlegi bakgrunnur
leiksins. Höfundurinn talar xxnd-
ir rós, því að málfrelsi var af
skornum skammti í Frakklandi
undir harðstjórn Þjóðverja. En
Frakkar skyldu ádeilu höfundar-
ins og því tóku þeir leiknum með
geisiföfnuði.
Aðalpersónur leiksins eru
Antigona og Kreon konungur í
Þebu, móðurbróðir hennar. Milli
þessara tveggja persóna standa
átökin. Antigóna er ung og djörf
og neitar að víkja hársbreidd frá
því sem hún telur satt og rétt.
Því gengur hún ótrauð í berhögg
við bann konungsins gegn því að
bróðir hennar látinn fái leg í
gröf sinni, og fer út að næturþeli
til þess að ausa líkama hans
moldu endaþótt hún viti að líf
hennar liggi við því. Kreon er
gamall maður, fullur veraldar-
hyggju og hefur fyrir löngu kom-
izt að þeirri niðurstöðu að hug-
sjónir og sannleikur séu óraun-
hæf hugtök. — Því reynir hann
að telja um fyrir Antigónu og fá
hana til að hverfa frá ásetningi
sínum um að grafa bróður sinn.
En það ber engan árangur og lýk-
ur svo leiknum með því, að
Antigóna er dæmd til að líða
hungurdauðann í helli einum ut-
an við borgina.
Guðbjörg Þorbjarnardóttir leik
ur Antigónu. Hún er að vísu
ekki eins ung og leikritið seg-
ir til, en leikur hennar er
öruggur og áhrifamikill. Hún
skilur hlutverkið til hlítar og inn-
lifun hennar er sterk og sannfær-
andi. Hefur Guðbjörg unnið
þarna athyglisverðan leiksigur
því að hlutverkið er viðamikið og
erfitt.
Kreon konung leikur Haraldur
Björnsson af miklum þrótti og
myndugleika. Gerfi hans er
ágætt og reisn hans eins og kon-
’ungi sæmir. — Honum tókst vel
að sýna harðneskju valdhafans en
.einnig örvæntingu hins hrjáða
manns, sem glatað hefur trúnni
á þau verðmæti er gefa lífinu
gildi. Hið eina sem mætti finna
að leik Haralds er, að hann ber
full ótt á, svo að erfitt var stund-
um að greina hinar meitluðu
setningar skáldsins.
I.árus Pálsson lék Chorus, er
skýrir persónurnar og stöðu
þeirra í leiknum. Hlutverkið
gerir ekki kröfu til leík-
átaka, en Lárus talar skýrt
með þægilegri rödd sinni. Jón.
Aðils var hinn skemmtilegasti í
hlutverki varðmannsins og frú
Regina Þórðardóttir lék einkar
vel hina elskulegu, gömlu fóstru
Antigónu og hinnar björtu og
fögi'u systur hennar Ismenu, sem
Bryndís Pétursdóttir lék. — Þá
fór Róbert Arnfinnsson vel með
hlutverk Hemons unnusta Anti-
gónu. — Önnur hlutverk eru smá
og gefa ekki tilefni til sérstakr-
ar umsagnar.
Baldvin Haildórsson hefur sett
báða leikina á svið og annast leik-
stjórnina. Hefur honum tekizt
hvorttveggja prýðisvel. Er sér-
staklega athyglisvert hversu allt
er þarna vel unnið og hvert atriði-
að því er virðist þaulhugsað. Er
öll sýningin Baldvini til mikils
sóma og sýnir glögglega að hann
býr yíir góðum leikstjórahæfi-
leikum.
Magnús Pálsson hefur gert
leiktjöldin og teiknað búningana.
Magnús er dugandi listamaður í
sinni grein enda eru leiktjöid
hans á báðxxm leikjunum prýðis-
góð, stílhrein og mjög við hæfi
leikjanna, og bxxningarnir hinir
smekklegustu.
Ásgeir Hjartarson hefur þýtt
leikinn „Ætlar konan að deyja?“
og leyst það vandasama verk af
hendi með miklum ágætum.
Halldór Þorsteinsson hefur gert
þýðinguna á „Antigónu”. Er þýð-
ing hans ekki hnökralaus, en þó
fremur liðleg.
læikhúsgestir tókxi leikjunum
ágætlega og hylltu leikstjóra og
leikendur að leikslokum. Eink-
um var þó afmælisbarnið, Har-
aldur Björnsson, ákaft hylltur
með feiknum öllum af blómum
og ræðum. — Hefur verið sagt
frá því hér í blaðinu.
Hér er vissulega um merkar
leiksýningar að ræða og ættu
borgarbúar að sýna það með
mikilli aðsókn að þeim, að þeir
kunni að meta góða list og gagn-
merkar bókmenntir.
Sigurður Grimsson.
Almenningur hvaffur fil
að nota sér skíðakennslu
Fer fram við Skíðaskálann í Hveradölum
UNDANFARNA 10 daga hefur dvalizt í Skiðaskálanum í Hvera-
dölum Guðmundur Halldórsson skíðakennari frá Isafirði. —
Kennir hann í Hveradölum á vegum Skíðafélags Reykjavíkur.
Mun hann starfa þar 2—4 vikur ennþá, eftir því hver aðsókn verð-
ur að námskeiðum hans, sem standa ýmis 2 eða 5 daga í senn og
er almenningur hvattur til þess að nota sér kennsluna.
* SLÆMT VEÐUR |
Blaðið hitti Guðmund að
máli í gær. Kvað hann veðrátt-
una hafa verið mjög slæma til
skiðakennslu. Hafði hann fengið
hóp nemenda og veðrið verið
gott tvo daga, en þá brá til hins
verra og nú undanfarna daga
hefur ómögulegt verið að halda
uppi kennslu.
* NÁMSKEIÐIN
Námskeið Guðmundar eru
ýmist 5 daga eða þá um helgar
— laugardag og sunnudag. Kennt
er 4 tíma á dag, 10—12 og 2—4.
Miðast kennslan við svig ein-
göngu.
Guðmundur sagði að góða und-
irstöðukennslu mætti veita á 5
dögum. Kvað hann marga ó-
hrædda við brekkur, en þeir
myndu hafa margfalda ánægju
af skíðaferðum ef þeir hefðu hlot-
ið tilsögn þó ekki væri nema
2 eða 5 daga.
★
Guðmundur er þaulreyndur
kennari. Síðan 1938 hefur hann
veitt forstöðu skíðaskólanum á
ísafirði og margir af beztu skíða-
mönnum landsins hafa á ungl-
ingsárum hlotið undirstöðukunn-
áttu sína hjá honum. Þátttöku-
gjaldi í námskeiðunum við
Skiðaskálann í Hveradölum er
mjög stillt í hóf eða 20 kr. á dag.
Firmakeppni í svigi
UM helgina fer fram í Hvera-
dölum firmakeppni í svigi. Er
það skíðaráð Reykjavíkur, sem
fyrir keppninni stendur og munu
um 30 svigxnenn taka þátt í henni
og keppa fyrir jafnmörg firmu.
Flestir beztu svigmenn hér
syðra munu taka þátt í keppninni
og verður hún því án efa tvisýn
og skemmtileg. Það eykur og
spenninginn að þetta er forgjafa-
keppni, svo að öll firmun hafa
jafn mikla möguleika til sigurs.
Nánar verður sag frá keppninni
í blaðinu á morgun.