Morgunblaðið - 10.03.1955, Side 13

Fimmtudagur 10. marz 1955
MORGUNBLAÐIÐ
29
Hverjum er um oð kenna?
SÍÐASTLIÐIÐ haust birtust
tvær greinar í Morgunblað-
inu og voru endurprentaðar í
ísafold, eftir frú Regínu Thorar-
ensen, Gjögri.
í þessum greinum sínum lýsir
frúin ástandinu hér í Árnes-
hreppi í samgöngu og verzlunar-
málum, og víðar kemur hún við.
Yfirleitt þykir frúnni mikið
ófremdarástand hér ríkjandi á
öllum sviðum og þurfi því skjótra
úrbóta við, ef ekki eigi ver að
fara.
Vegna þeirra, sem ekki þekkja
frúna og eru ókunnugir málum
hér og aðstöðu allri, tel ég rétt
að gera nokkrar athugasemdir
við þessi skrif hennar.
Fyrri grein frúarinnar hefst á
hugleiðingum um samgöngu-
erfiðleikana hér á Ströndum. Sem
dæmi um þá segir frúin frá ferða-
lagi sínu og fjölskyldu sinnar til
fermingar að Árnesi s.l. vor. Hef-
ur henni sýnilega fundizt þetta
erfitt ferðalag og er það skiljan-
legt, þegar þess er gætt að hún
fluttist hingað frá þeim lands-
hluta, sem býr við beztu sam-
göngur, sem þekkjast hér á landi
og flestir geta fengið bifreiðir
heim að húsum sínum, en frúna
þarf ekki að undra þó við, sem
erum fædd hér og uppalin, finn-
um ekki mikið til meðaumkvun-
ar með henni, vegna þessa ferða-
lags, því aldrei hefur verið talin
erfið kirkjusókn frá Gjögri, enda
ekki nema rösklega klukkustund-
ar gangur um sléttlenda og greið-
færa leið.
Þá segir frúin orðrétt: „Á þessu
herrans ári 1954 má svo heita að
við Strandabúar búum hér við
hin frumstæðustu tæki, sem búið
hefur verið við um umliðnar
aldir“. Þetta er varla hægt að
segja þeim, sem komnir eru til
vits og ára og eitthvað vita um
hagi þjóðarinnar á uppvaxtar-
árum þeirra manna, sem nú eru
komnir á efri ár, þó ekki sé
lengra farið aftur í tímann. Ætli
frúnni brigði ekki við ef hún
ætti að fara að lifa við þau kjör,
sem búið var við hér og raunar
um allt landið, undantekninga-
lítið, fyrir rösklega hálfri öld.
Hirði ég ekki upp að telja þær
stórkostlegu breytingar, sem orð-
ið hafa á lífskjörum allrar þjóð-
arinnar á síðustu áratugum, öll-
um munu vera þær kunnar. Þessi
tilvitnuðu ummæli frúarinnar
bera aðeins vitni um undraverða
vanþekkingu hennar á högum
þjóðarinnar á liðnum tímum.
Aðalumræðuefni frúarinnar eru
samgöngurnar hér og stjórn og
rekstur kaupfélagsins. Skal fyrst
vikið að samgöngunum.
Strandferðaskipið hefur við-
komu hér á fjórum höfnum í
hverri ferð, Djúpuvík, Gjögri,
Norðurfirði og Ingólfsfirði. Gjög-
ur og Ingólfsfjörður eru að vísu
ekki áætlunarhafnir á suðurleið
skipsins, en oftast mun það fá-
anlegt til að koma við á þeim,
ef um flutning eða farþega er
að ræða. Þá hefur á seinni árum
verið haldið uppi vikulegum ferð-
um fjóra sumarmánuðina með
vélbát frá Ingólfsfirði til Hólma-
víkur með viðkomu á áðurnefnd-
um höfnum. Þó segja megi að
þessar ferðir séu of strjálar og
farkostir ekki svo góðir, sem
æskilegt væri, getur þó enginn
Vitiborinn maður jafnað því til
þess sem áður var, því flestir
munu vita að strandferðir hófust
ekki hér á landi fyrr en undir
síðustu aldamót og að engin far-
artæki á sjó var hér um að ræða
önnur en árabátana.
Þá eru það samgöngurnar á
landi, þ. e. vegamálin hér hjá
okkur, en þau eru sennilega efst
í huga frúarinnar, þegar hún
skrifar hér áður tilvitnuð um-
mæli. — Það vita allir, sem til
þekkja að í þessu efni er hér
mikilla umbóta þörf og er það
ekkert undrunarefni þeim, sem
kunnugir eru legu byggðarinnar
og aðstöðu til vegabóta og vita að
það eru aðeins nokkrir áratugir
síðan verulega var hafizt handa
um vegagerð hér á landi og eðli-
eftir Pétur Gu&mundsson Ófeigsfirði
lega mun seinna byrjað að vinna
að vegabótum í þessu afskekkta
byggðarlagi, svo teljandi væri.
Óhætt má segja að meira hefur
verið unnið að vegagerð hér síð-
ustu 20 árin, en allt til þess tíma.
Þá má og fullyrða að allveruleg
samgönguþót er að þeim vegar-
köflum, sem þegar hafa verið
lagðir, þótt ekki séu þeir að öllu
fullgerðir ennþá; má t. d. þenda
á það, að hver lækur hefur verið
brúaður frá Eyri í Ingólfsfirði
til Gjögurs og vita þeir bezt sem
oft eiga þar leið um hver munur
það er, ekki sízt vor og haust.
Hitt vitum við svo öll, sem byggj-
um þennan hrepp, að hér má
heita óþrotlegt verk að vinna og
mun það endast fyrst um sinn,
hver sem forustan verður.
Frúin ræðir nokkuð um fram-
kvæmd vegavinnunnar á Gjög-
ursvegi s.l. sumar og finnur sér-
staklega að því hvað vinnan hafi
byrjað seint og að minna hafi
verið unnið en til var ætlazt.
Segir hún það hafa stafað af
„sleifarlagi og vanbúnaði þeirra
góðu manna, sem með þau mál
fara hér hjá okkur“. Það er al-
veg rétt hjá frúnni að vegavinn-
an hefði getað byrjað fyr s.l. vor,
því tíðarfar var óvenjulega gott
og því hægt að vinna að vegagerð
hér fyr á tíma en í venjulegu
árferði. Frúin segir að ekki hafi
mátt byrja að vinna, þó nóg væri
af vinnulitlum mönnum á Gjögri
og Djúpuvík, sem þá hafi óskað
eftir vinnu, vegna þess að land-
bændur hafi verið bundnir við
sauðburð og önnur vorverk. Þetta
er ekki rétt hjá henni. Ég veit
ekki betur en að flestir, eða allir
Gjögrarar, sem heima voru s.l.
vor hafi haft nóg að starfa við
hrognkelsaveiðar o. fl. fram í
júnímánuð og haft svo góða at-
vinnu að þeir hefðu tæplega ráð-
ið sig til vegavinnu meðan veið-
arnar stóðu yfir. Ekki eru mér
kunnar neinar óskir frá þeim um
vegavinnu á þessum tíma og veit
ég ekki hvert þeir hafa snúið sér
með þær, ef nokkrar hafa verið.
Ástæðan til þess að semna var
byrjað að vinna á Gjögursvegi
en æskilegt hefði verið, var ein-
faldlega sú, að fé var ekki fyrir
hendi til að vinna fyrir.
Árið 1953 var fyrirfram unnið
á þessum vegi fyrir fjárveitingu
ársins 1954 og meir en það. Þann
12. júní f. á. sagði þingmaður
okkar mér frá því í simtali,
hvernig samizt hefði við vega-
málastjórnina um fjárframlag til
þessa vegar og 18. sama mánaðar
! barst mér í hendur bréf frá vega-
málaskrifstofunni hvar í tilkynnt
er að vinna megi fyrir kr.
60.000.00 að nýbyggingu Gjögurs-
vegar og mér falið að sjá um
framkvæmd verksins. Byrjað var
svo að vinna 21. júní. Vona ég
að flestir telii það, að minnsta
kosti, afsakanlegt þó ég léti ekki
byrja á þessari vegagerð áður en
ég hafði nokkra vissu fyrir því
að hægt yrði að greiða vinnulaun
verkamanna og annan kostnað
er af henni leiddi, eða hvort mér
yrði falin umsjón með fram-
kvæmd hennar. Ástæður til þess
að ekki tókst að fá unnið fyrir
þessu fé voru aðallega þær, að
sláttur hófst óvanalega snemma,
fiskafli var meiri á grunnmiðum
hér en verið hefur mörg undan-
farin ár og að tíðarfar var mjög
óhagstætt til útivinnu þegar leið
á sumarið og allt fram á vetur.
— ★ —
Ég kem þá að öðru aðalum-
ræðuefni frúarinnar, verzlunar-
málunum, eða öllu heldur kaup-
félagsmálunum, en kaupfélagið
okkar virðist vera aðal bitbein
hennar. Segir frúin að þau séu í
morandi svefnmóki hér hjá okk-
ur. Þetta ástand, sem er víst
fremur slæmt, ef ég skil málið
rétt, telur frúin stafa af deyfð
og getuleysi kaupfélagsstjórans
og stjórnar félagsins. Talar frúin
fjálglega um nauðsyn félagslegra
samtaka og samvinnu til að ráða
bót á þessu slæma ástandi. Það
er ánægjulegt að kynnast þessum
mikla, mér áður óþekkta, áhuga
frúarinnar á félagsmálum okk-
ar, ekki sízt vegna þess hvernig
hún er hér í sveit sett, því ekki
mun annars staðar í okkar byggð-
arlagi meiri þörf vakningar í
þessu efni, en einmitt í næsta
umhverfi hennar.
Frúnni verður tíðrætt um vöru-
skortinn hjá félaginu, sem hún
inn geri lítið
um að SÍS geri mikið að því að
senda félaginu vörur óbeðið; mun
vera um fágætar undantekningar
að ræða, ef það hefur komið
fyrir. Sennilega hefur einhver
gamansamur náungi skotið þessu
að frúnni. Ekki skal ég neita því,
að vöntun á ýmsum nauðsynleg-
um vörutegundum hafi komið
fyrir hjá félaginu um stundar-
sakir, en slíkt mun ekki óþekkt
fyrirbrigði hjá sambærilegum
verzlunum.
Sala félagsins á aðkeyptum
vörum, aðallega neyzluvörum,
síðustu árin hefur árlega numið
rösklega 1 millj. kr. og birgðir
um áramót, af sömu vörum allt
að Vz millj. kr. Þegar þess er
gætt að fólksfjöldinn á verzlun-
arsvæði félagsins er tæplega 400
og að félagið hefur aldrei verið
eitt um viðskiptin, sýnir þetta
að vöruskorturinn hefur ekki
verið eins alvarlegur og frúin
vill vera láta. Ég vil svo mælast
til að frúin hugleiði sín eigin
viðskipti við félagið og athugi
að slík viðskipti eru, því miður,
ekki einsdæmi. Ef hún gerir það
og kann að draga rökréttar niður-
stöður af staðreyndum, mun hana
ekki undra þótt komið geti fyrir
skortur á einhverjum vöruteg-
undum hjá félaginu, um stundar-
sakir.
f síðari grein sinni Dendir frúin
inin á úrræði til að leysa allan
okkar vanda í verzlunarmálun-
um. Úrræðin eru þau, að þing-
maður okkar hlutist til um það,
að SÍS sendi kaupfélagi okkar
„vöruslatta sem um munar“. —
(Frúin virðist halda að SÍS sé
einkafyrirtæki þingmannsins) og
að skipt verði um kaupfélags-
stjóra og stjórn félagsins. (Frúin
virðist ætlast til að þingmaður-
inn sjái einnig um það). Ekki er
það ljóst hvort SÍS á að gefa
félaginu þennan „vöruslatta".
Þar sem nú er engum vandkvæð-
um bundið að fá vörur ef hægt
er að greiða þær, ætlast frúin
líklega til þess. Félagið á svo
sjálfsagt að úthluta þessum gjafa-
vörum ókeypis til viðskipta-
manna sinna. Þetta væru afar
hæg og þægileg viðskipti; hvort
öllum þætti þau skemmtileg er
önnur saga.
Hverjum er um að kenna?
Námsstyrkir
Frh. af bls. 28
Lárus Jónsson jarðrækt Svíþjóð 6000
Leifur Þórarinsson tónsmíðar Austurríki 5000
Magnús Ágústsson steinsteypa Noregur 5000
Margrét Sigvaldadóttir jarðfræði Þýzkaland 5000
Markús Þórhallss. rafmagnsv.fr. Noregur 5000
Mínerva Jónsdóttir íþróttafræði Bretland 3000
Oddur Björnsson leikhúsfræði Austurríki 5000
Oddur R. Hjartarson dýral. Noregur 2500
Ólafur Gunnarsson verkfræði Danmörk 5000
Ólafur Hallgrímsson hagfræði Þýzkaland 5000
Óskar H. Maríusson efnafræði Þýzkaland 5000
Páll G. Ásmundsson efnafræði Þýzkaland 5000
Pétur Björnss. geðveikrahjúkrun Danmörk 500<K
Ragnar Árnas. landmælingav.fr. Þýzkaland 5000 . A
Sigríður Bjarnadóttir handav.k. Danmörk 2500 |Á
Sigríður Björnsdóttir sjúkrak. Bretland 3000“
Sigríður S. Lúðvíksdóttir þýzka Austurríki 2500 2500-’
Sigrún T. Jónsdóttir lyfjafræði Danmörk 5000 - A
Sigrún Á. Sveinsson þýzka Þýzkaland 2500 2500
Sigurbj. Jóhanness. byggingafr. Danmörk 5000
Sigurður Björnsson verkfræði Danmörk 5000 01
Sigurður Gústafsson hagfræði Þýzkaland 5000 a
Sigurður Jónsson tannlækningar Þýzkaland 5000 iT
Sigurður Ö. Steingrímss. fiðlul. Austurríki 5000
Sig. B. Sveinss. sjónv.- og radart. Kanada 4000 4000
Sigurjón Sveinsson húsagerðarl. Noregur 2500
Sólveig B. Jónsdóttir vinnul. Danmörk 5000
Sólveig Sigurðardóttir teikning Bretland 3000
Stefán Sigurkarlsson lyfjafræði Danmörk 5000
Stefán Skúlason söngur Danmörk 5000
Stefánía R. Stefánsd. sjúkd.rann. Þýzkaland 2500 2500
Steinunn K. Theódórsd. sjúkd.r. Noregur 2500 2500
Svandís S. Ólafsdóttir innanh.t. Danmörk 2500 2500
Svavar Jónatansson byggingav.fr. Þýzkaland 5000
Sveinn Einarsson bókmenntasaga Svíþjóð 6000
Sveinn Jónsson hagfræði Danmörk 5000
Sveinn Þ. Jónsson vélfræði Svíþjóð 3000 3000
Sveinn Þorvaldsson byggingafr. Danmörk 5000 •o
Unnur M. Figved þýzka Danmörk 5000
Valdimar Örnólfss. íþróttafræði Þýzkaland 5000
Valgarð Jónsson nautgriparækt Bandaríkin 8000
Valur Pálsson verzlunarfræði Bandaríkin 8000
Védís Bjarnadóttir íþróttafræði Bretland 3000
Þorkell Jóhannesson læknisfræði Danmörk 5000
Þorsteinn Sæmundsson stjörnufr. Bretland 6000
Þorvarður Alfonsson hagfræði Þýzkaland 5000
Þórir Á. Ólafsson spænska Spánn 5000
Öm Baldvinsson vélaverkfræði Svíþjóð 6000
Örn Helgason sálarfræði Austurríki 5000 o
Örn Æ. Markússon lyfjafræði Danmörk 5000
Frh. af bls. 28 Nokkrir námsmenn hljóta nú
hefði verið að ljúka í fyrrihluta-
prófi við verkfræðideildina hér,
er yfirleitt fylgt þessari reglu:
Stúdentar, sem hlotið hafa I.
einkunn við stúdentapróf, fá
styrk. Aðrir stúdentar fá ekki
styrk fyrr en þeir hafa með 2ja
til 3ja ára námi sýnt getu sína
við námið, þ. e. a. s. tekið próf,
sem er hliðstætt við fyrrihluta-
próf verkfræðideildarinnar hér.
— Iþróttir
Frh. af bls. 23
Noregi, Danmörku, Svíþjóð og
Finnlandi hafa um nokkurt skeið
látið framkvæma læknislega og
félagslega rannsókn á hnefaleik-
unum, var ráðstefnan sammála
um að sameina þessar rannsókn-
ir og leggja fram niðurstöður
þeirra, þegar þeim er lokið.“
ekki fullan styrk eða lán vegna
þess, að þeir stunda ekki nám
allt þetta ár. Eins er farið um
styrkveitingar til nokkurra náms-;i
manna, sem njóta styrks frá öðr*-
um opinberum aðilum, en þó
ekki svo mikils, að rétt þætti''
að fella niður með öllu styrk-
veitingu til þeirrá.
Ennfremur skal tekið.fram, að
þeirri reglu var fylgt að styrkja
eigi námsfólk, sem ekki hafði
byrjað nám, þegar styrkúthlut-:
unin fór fram. Það fólk, sem:
hyggst að stunda langt nám, var,
að öðru jöfnu látið sitja fyrir
um styrki eða lán. Auk þess var(
að sjálfsögðu tekið t.illit til und-
irbúnings umsækjenda og með-
mæla.
Enginn ágreiningur var í,
menntamálaráði um framan-
greinda úthlutun.
I 9. HVAÐ LEGGJA IÞROTTA-
j MENN OG FORIJSTUMENN
. . .... ... * 1M i ÍÞRÓTTA FRAM TIL
Það er alit fruarmnar að leleg íþróttAnnA
forusta í verzlunar- og sveita- .... , „ . , , .
,. . (arsgiold, ferðakostnaður o.
malum eigi sok a flestum eða1 „ N
öllum okkar vanakvæðum. Ef,
frv.)
svo er, sem ég skal ekki dóm á ! Framsögumaður var Leo
leggja, er það bót i máli að frem- Fredenksen, Danmorku. Umræð
ur auðvelt er að skipta um for- ur, ur®u_ miklar og m. a. tók til
ustumenn, og það án utan að Gísli Halidórsson, íslandi
komandi afskipta. | skýrði hann frá áhugamanna-
Stjórn kaupfélagsins er algjör- starfi íslenzkra íþróttamanna o.
lega hægt að endumýja á þrem
ur árum, ef meiri hluti félags-
manna, þeirra er svo mikinn
áhuga hafa á málefnum félagsins,
að þeir vilja leggja það á sig að
fl.
10. ÁKVÖR**UN TTM HVAR
NÆSTA RÁÐSTEFNA SKULI
HALDIN
Samþykkt var að næsta ráð-
sækja aðalfundi þess, vill og tel- , stefna Ríkisíþróttasambanda
ur sig eiga völ á hæfari mönnum. | Norðurlanda verði haldin í Finn
Mig undrar það að írúin, sem landi árið 1956 eða árið 1957.
virðist hafa mikinn áhuga fyrir , Var formaður finnska fimleika-
málefnum félagsins, eða maður sambandsins, Kauno Kleemola
hennar, skuli aldrei láta sjá sig valinn forseti þeirrar ráðstefnu.
á fundum þess. Ég get fullvissað ______
frúna um það, að hún getur feng-
ið aðgang að fundum félagsins | Fulltrúarnir á ráðstefnunni
með fullum réttindum, fyrir hönd voru gestir danska íþróttasam-
manns síns, ef hann skyldi ekki bandsins, og var allur viðgern-
ingur af Dana hálfu hinn bezti.
- Ur bréfi
Frh. af bls. 19
lesa hvað pilturinn skrifar urrí*
þessa hluti, og það er athyglis-
vert að fjósið á bændaskólanum
er fyrir mjólkurkýr, en húsin í
Gunnarsholti eru sem kunnugt
er beitarfjós fyrir geldneyti og
holdanaut. Grindafjárhús í Nor-
egi eru upphaflega eftir íslenzkri
forsögn og fyrirmynd.
Á. G. E.
LONDON — Harold Wilson,
verzlunarmálaráðherra í verka-
mannastjórn Attlees'hér fyrrum,
heíur gert það að tillögu sinni í
ræðu, sem hann flutti í Birming-
j ham, að Chiang Kai Shek og
' hershöfðingjum hans verði „kom-
| ið fyrir til öruggrar geymslu" á
Íeynni St. Helena og að sjöundi
floti Bandaríkjanna verði látinn
gæta þeirra.
St. Helena er í sunnanverðu
Atlantshafi, en þangað var Napo-
leon sendur í útlegð af Bretum
árið 1815.