Morgunblaðið - 16.04.1955, Síða 7

Laugardagur 16. apríl 1955
MORGUNBLAÐIB
1
Uppdráttur
holtskirkju ii
gaðri Skél
ereur
Máiverkcsýning
íraga /bgeirssonar
U'
Kirkjan verður í öllum höíuðatriðum í rómönskum stíl. — Með stílgerð
hennar er reynt að verða við kröfum fortíðarinnar og nútímans og reisa í
senn guðshús og minnisvarða
★ KROSSKIRKJA
ÞRÍSKIPA
Á þessari höfuðkirkju verður
þó ekki turn við vesturgafl, en
Skálholtsncfnd telur, að lands-
lag í Skálholti sé með þeim
hætti, að erfitt mundi að láta
efnismikinn turn við vesturgafl
njóta sín.
Á vestui gafli verður stór og
veglegur gluggi með glermál-
verki yfir aðaldyrum, en sam-
svarandi gluggar á suður- og
norðurstúku. Er hér haidið
tengslunutn við hinar fornu dóm-
kirkjur, sem voru krosskirkjur.
Stúkurnai eru einnig einkenni
fortíðarinnar og hin nýja kirkja
er þrískipa, eins og hinar fornu
kirkjur voru allt frá dögum
Klængs biskups.
Gluggar hákirkjunnar verða
með ijósum blæ eins og kórglugg
arnir, en gluggar á útbrotum
diekkri. Aðalbirtan kemur því að
ófan og innan úr kór.
★ STÖPHLL í STAÐ ÁFASTS
TURVS
í stað áfasts turns kemur m.
a. vegna s.ílgerðar kirkjunnar 36
m hár stöpull laus frá henni.
Verður hann reistur í stöpulstæði
gomlu dómkirlcnanna. Slíkir
stöplar voru algengir hér á landi
tií forna, t d. má finna í Blöndu
lýsingu á stöplinum í Þykkvabæ.
HUSAMFASTARI ríkisins,
Hörður Bjarnason, hefur nú 1
fullgert uppdrátt að fyrirhug- |
aðri Skálholtskirkju. í gær kall-
aði stjórnskipuð Skálholtsnefnd (
blaðamenn á sinn fund í Þjóð- J
minjasafninu til að skoða líkan
af kirkjunni. Áformað er að hefja |
undirbúning að byggingu kirkj-
unnar í sumar, þar sem Skálholts \
nefnd og kirkjumálaráðherra
hafa tjáð sig ánægða með kirkju- |
teikningarnar.
Skálholtsnefnd skipa: Hilmar
Stefánsson, bankastjóri, sem er
formaður, séra Magnús Már Lár-
usson, sem er framkvæmdastjóri
og séra Sveinbjörn Högnason. — f
Biskupinn 'rfir íslandi, herra Ás-
mundur Guðmundsson, starfar |
með nefndinni að boði ráðherra. :
* í RÓMÖNSKUM STÍL
Kirkjan verður í öllum aðal-
atriðum í rómönskum stíl, og
hníga til þess söguleg rök, þar
sem sá síll var einráður í kirkju-
gerð fyrir 1200, t. d. mun kirkja
Klængs hafa verið í öllum höf-
uðatriðum í þeim stíl. Stílgerð
þessi hefur því í för með sér
sýnileg tengsl við fyrstu aldir
kristninnar hérlendis, en sker
sig jafnfromt ekki um of úr
byggingavsðferðum nútímans og
verður því ekki dauð eftirlíking.
Kirkjan er látlaus og hrein og
sýnir jafnframt ræktarsemi við
langa og merkilega sögu Skál-
holsstaðar sem enn á merka gripi
nothæfa tii guðsþjónustuhalds.
Ennfremur eru þar til fornir leg-
steinar, sem greypa má í veggi
kirkjunna’ og verða í senn falleg
skreyting og merkar fornminjar.
Er því hér reynt að samræma
hlutlausa stílgerð og erfðahug-
myndir manna um kirkjuna.
Hefir betta eðlilega torveldað
lausn verkefnisins, en Skál-
hoitsnefnd telur, að vel megi
við kirkjutcikninguna una og
hafi tekizt á góðan og hag-
kvæman hátt að tengja saman
fortíð og nútíð í þessum minn-
isvarða og þakklætisvott þjóð
arinnar til Skálholtsstaðar, er
um ald iraðir var aðalmiðstöð
kristni og menningar í þessu
landi.
Líkan Axels Helgasonar af fyrirhugaðri Skálholtskirkju.
Ekki verður fyllt í stöpuiinn
neðst, lyftir hann því hug manns
til hæða og verður jafnírarnt í
samræmi við þann iétta og ynd-
islega blæ, er hvílir yfir öllu
landslagi á staðnum. Hann lyftir
einnig kirkjunni og leiðir augað
ákveðið að henni, en kirkjan
veitir sjált stöplinum stuðning
með því að tgvgja upp þakridd-
arann, sem settur er, þar sem
stúkuþökin mæta hákirkjuþak-
inu.
í útbrotum við suður- og norð
urhlið ir gert ráð fyrir rúmi
til minningar um Skálholts-
biskupa með töflum greyptum
milli glugga. Svalir eru engar,
en rúmgóður söngpallur fyrir
aðalinngangi. Ætlunin er að
setja kt.itu Páls biskups Jóns-
sonar í suðurstúku, en í norð-
urstúku hið forna altari Skál-
holtskivkju. Öðrum fornum
kirkjugripum verður komið
fyrir þai, sein við á.
★ RÚMAR 250 MANNS í SÆTI
Hæð huKÍrkjunnar verður 14
m (sama hæð og á khkju Brynj-
ólfs biskups), en lengd kirkj-
unnar allrar 29 m. Gert er ráð
fyrir, að khkjan rúmi 250 manns
í sæti, en getur tekið á fjórða
hundrað manns, ef þörf krefur.
Nýja kirkjan verður reist norð-
an við garrda grunnstæðið, r.unn-
an við Novðurstúku, og verður
þess gætt að smíði hennar valdi
sem minnstu raski. Verður hún
því látin standa á grunnstöplum.
Kirkjugatðurinn verður hlaðinn
upp og munu kirkjugestir ganga
upp virðuleg þrep inn i garðinn.
Framan við kirkjugarðinn verð-
ur stórt og mvndarlegt torg, er
liggur nokkru lægra en kirkju-
stæðið. Má reisa hús norðan og
sunnan við torg þetta, en ný heim
reið liggur að staðnum úr vestri.
Kirkjan með stöpli sínum
verður tví það, sem hæst ber
á staðnum og með því er undir
strikað, að hún sc aðili, sem
veiti síaðnum gildi. Stöpull-
inn myndar cinskonar hlið að
hinni gömlu kirkju. Gólfflötur
hennar fclasir við, og sjá má,
hvar háaltarið stóð, því að út-
línur gómlu kirkjunnar verða
markaðar með lágri stein-
hleðslu Verður því hægur
heiman að grandskoða stærð
hins fovna musteris, og gengt
verður úr gömlu kirkjunni
ofan göngin að hinu forna
skálast eði, en þar hafa menn
um aldaraðir gengið frá hinu
mannmarga setri til helgi-
halda í kirkjunni.
★
Reynt hvfur verið að samræma
kröfum fortíðarinnar og nútím-
ans í lausn þessa vandasama verk
efnis. Fulivíst má telja, að
ókomni tíminn verði nútímanum
þakklátur "yrir að reisa í senn
guðshús cg minnisvarða, er
mynda samræmda ag fagra heild.
NGUR listamaður, Bragi Ás-
t ^ geir-son að nafni, sýnir í
fyrsta skioti verk sýn nú í Lista-
mannaskálanum. Sýning hans sr
mjög eftirtektarverð og sýnir
margar hiiðar listamannsins. Þar
eru til sýnis teikningar, svart-
list, klippmvndir, vatnslitamynd-
ir og olíumálverk.
* Bragi Ásgeirsson er einn þeirra
ungu manna, sem vekja miklar
vonir, og auðséð er, að hann býr
yfir miklum hæfileikum. Hann
sannar það tvímælalaust, með
þessari fystu sýningu sinni, að
hann hefui tekið listgrein sína
föstum og alvarlegum tökum og
heldur öruggur og víghreifur inn
í þann heim, er seitt hefur hug
hans.
Bragi liíir og hrærist í heimi
lita og forms. Verk hans bera
þess glögg merki, að hann upp-
lifir hvert og eitt verk fyrir sig.
Yfirborðsmennska er ekki : inn-
anleg í verkum hans, og ekkert
þeirra er unnið fyrir augað eitt.
Eftirtekt hans er sívakandi, og
hann hikar ekki við að notfæra
sér þá list, sem hann hefur kom-
izt í tengsl víð, en hann gerið
það á sinri sérkennilega hátt,
þannig að persónuleika hans bíð-
ur ekki tjón af.
í verkum Braga er skáldlegur
þráður, sem greinilega birtist
í litameðferð hans og 'byggingu
verkanna. Hann ræður yfir
breiðu lit.sviði, sem hann byggir
úr sérstæðar heildir, og skapar
þannig vark í mismunandi tón-
um og fjölbreyttum.
Ekki hefur Braga tekizt að
gera þessa sýningu sína verulega
samstæða. Þar kennir nokkuð
margra grasa, og listamaðurinn
virtist fai'a geist yfir. Enda þótt
myndir hans séu misjafnar og
fullnægi stundum ekki listræn-
um kröfum er auðíundin sú þörf,
j við að fullyrða, að sú mynd er
það bezta, er Bragi hefur gert,
og mér finnst það verk bera af
á sýningunni.
í teikningum Braga virðist
annars bev.tan árangur að finna.
Þar eimir stundum eftir af
kennslu Kjartans Guðjónssonar,
en auðséð er, hvernig Braga hef-
ur tekizt að tileinka sér margt
það bezta frá kennaranum, án.
þess þó að missa sinn eigin per-
sónuleika. Teikningarnar Nr.
70, 71, 62 og 64 eru allar sterkar
og ákveðuar, gerðar með næmri
tilfinningu fyrir spennu milli
þess svarta og hvíta.
Til að vekja athygli á því
breiða litsviði. sem Bragi ræður
yfir, vil ég tilnefna til saman-
burðar olíumálverkin „Barátta"
Nr. 29 og „Óp, á brúnum grunni“
Nr. 18 og einnig „Gult nautaat"
Nr. 11. Allar eru þessar myndjr
í sérkennilegum tónstigum og
litarheild þeirra mjög á mismun-
andi hátt. Sumar litasamsetning-
ar Braga hef ég ekki áður séð’s í
íslenzkri ’r.yndlist,
Heildarsvipur sýningarinnar ér
nokkuð brotinn, en það er fýrfet
og fremst að kenna einmitt eiþ-
um af kos^um listamannsins, leit-
inni að bví táningarformi, ér
honum hæfir bezt í hvert skipti.
j Þessi sýning Braga er honum
I til mikils sóma og sannar það
! greinilega, að Bragi lætur ekki
: hæfileikana eina ráða, en hefijir
j gert sér það Ijóst, að jafnframt
j hæfileikum, verður hver listá-
| maður að leggja að sér, vimja
! og aftur vinna til að nokkur ái--
angur náist. Að endhigu vil ég
þakka Braga sýningu hans, <jg
ég óska bess af heilum hug, að
honum auðnist að halda jafn.
glæsilega áfram á þeirri braút,
er hann hefur lagt á.
j Sýningin er aðeins opin til
sunnudagskvölds, og ættu þeir,
er unna myndlist.inni, ekki að
láta hana óséða.
Valtýr Pétursson.
usnæl!
isliiRfiar
Fjöþæft s!arf
Hringsins í
HAFNARFIRÐI: — Kvenfélagið
Hringurinn hér í bæ hélt aðal-
fund sinn 10. marz síðastliðinn.
Starf félagsins hafði verið rnikið
á árinu. Síðastliðið sumar kostaði
það dvöl 10 barna úr Hafnarfirði
í sveit. Hélt félagið bazar og
hlutaveltu og hafði merkjasölu til
ágóða fyrir starfsemi sína.
Á aðalfundinum v<ar ákveðið að
kosta einnig 10 börn úr Hafnar-
firði til dvalar í sveit á næsta
sumri. Félagið mun hafa merkja-
sölu síðasta vetrardag, miðviku-
daginn 20. apríl næ=tk„ og bazar
heldur félagið 5. maí
Eru Hafnfirðingar hvattir til
að efla starfsemi Hringsins með
því að kaupa merki félagsins og
koma á bazarinn. Hver evrir. sem
menn leggja í sjóð félaffsins kem-
ur börnum bæjarins til góða.
Stjórn Hrinesins í HafnarUrði
skipa: Guðbjörg Ki'istjánsdóttir
form., Helga ISjl^dóttir vara-
form., Steinunn Sveinbjarnar-
dóttir ritgri. Valgerður Gnðria-
dóttir gja’dkerij-ifig gneðstjóm-
endur þær Sigriður Evjólfsdóttir,
Björney Hahgrímsdóttir og Matt
hildur Sigurðardóttir.
Olíumályerk, „vibration", eftir
Braga Ásgeirsson.
sem knýr listamanninni sifellt til
nýrra átaka við verkefni hugans.
Það er langt frá hví. að Bragi
hafi fundið íast undirfótum.Hann
er enn ioitapdi sál og virðist ekki
liafa markað sér ákveðnar Hnur.
Um það er ekki nema gott eitt
að segja. *>að sannar, hve opinn
og æðrulaus hann gengur til móts
við þær hræringar, sem eiga sér
stað í nútímanum.
Af ^'g)fij|iiáíyerkunum, sem
Bragi svnir ér nr. 41 „Vibra-
tion“ eftiiiektarverðast. Þar hef-
ur hanp. v|Jd á litpum og
byggingu formsins, og verkið í
heild hefui verulegt. gildi fyrir
íslenzka mýndlist. Ég hika ekki
AÐALFUNDUR PóstmrmnpU '’ - s
íslands var baldinn s.l. þrið u-
dag í húsi Verzlunarmannaféials
Reykjavíkur við Vonarstræti. *
Fyrir fundinum lágu fjölmörg
mál er varða hagsmuni stéttar-
innar og voru þau rædd og af-
greidd.
Meðal fundarsamþykkta var
eftirfarandi áskorun til póst- dg
simamálaráðherra:
„Aðalfundur P.F.Í., haldinn í
húsi V.R. 29. marz 1955, skorar áy
póst- og símamálaráðherrann að ;
skipa nú þegar nefnd, sem full- 1
trúi frá Póstmannafélagi íslands.,^
eigi sæti í, til þess að rannsaka ,
tafarlaust húsnæðismól póstþjón''
ustunnar á íslandi og sérstaklega }
í Reykjavík, en þar er núverandi 1
húsnæði í algerlega ófullnægj-,/
andi ástandi frá heilbrigðislegu,!^
j menningarlegu og tæknilegu,'
j sjónarmiði og geri nefndin til-\!
lögur um framtiðartilhögun'
þessara mála, er síðan verði fylgt’)
eftir með tafarlausum fram-ú.
kvæmdum."
Þá samþykkti fundurinn að’j
leggja fram 2000 krónur i fjár-
söfnun Alþýðusambands Tslamjs
og Fulltrúaráðs verkalýðsfélag-
anna.í Revkjavik og skoraði jafn
framt á póstmenn i Reykjavík oð
leggja til söfnunarinnar sem svari
aði eip.um daglaunum hver.
í stjórn félagsins voru kosnirtj
Formaður Matthias Guðmunds-Í
son. endurkosinn, og meðstjórny
endur Haraldur Björnsson. Skarp/(
hóðinn Pétursson, (báðir endur,^
Frh. á hls. 11.