Morgunblaðið - 24.04.1955, Blaðsíða 9

Sunnudagur 24. apríl 1955
MORGVNBLA&E&
9
Laugardagur 23. aprll
Reykjavíkurbréf:
páskahrotunni. —
(Ljósm. H. Teits.)
Úr vélasal eins fiskiðjuversins í Eyjum. — Á aftari myndinni sjást nokkrar lífsglaðar gagnfræðaskólastúlkur, sem unnið hafa við fiskiðnaðinn
Austurvöllur grænkar — Vouir um máSamiðlun í vinnudeilunni — Skæruhern-
aður — Vegamálin á Alþingi — Akfærir vegir samtals 9,5 |ás. km. — Hlikil
>»
verkefni framundan — IVlerkiEeg forysta vegamálastjóra — Ahugi og starfs-
gleði mótar atvinnulífið í Eyjum — Itlesta óhappaverk stjórnarandstöðunnar.
Sumarkoma
SUMARDAGURINN fyrsti var
kyrr og bjartur um megin-
hluta landsins. í hjarta höfuð-
borgarinnar var Austurvöllur
þegar tekinn að grænka, en víða
fyrir norðan fraus sumar og vet-
ur saman. Veturinn, sem nú er
liðinn, var hagstæður til lands og
sjávar. Hins vegar bökuðu verk-
föll og vinnudeilur þjóðinni all-
mikið tjón. Er ekki enn þá séð
fyrir endi þeirra átaka.
Verkfall á sjöttu viku
VERKFALLIÐ hér í Reykjavík
og Hafnarfirði er nú komið á
sjöttu vikuna. Upp á siðkastið
hafa fulltrúar deiluaðila og hin
stjórnskipaða sáttanefnd haft
sér alltíða fundi. En á þeim hefir
lítið gerzt og engar opinberar
tilkynningar hafa verið gefnar
út um árangur þeirra. Um þess-
ar mundir liggur það þó í loft-
inu, að vænta megi einhvers
konar málamiðlunartillögu. Hef-
ir þá helzt verið rætt um, að
hún fælist í nokkurri beinni
kauphækkun til launþega ann-
ars vegar og hinsvegar í mynd-
un sjóðs, sem síðar yrði varið
til greiðslu atvinnuleysistrygg-
inga. í sjóð þennan hefir verið
rætt um, að greiddur yrði ákveð-
inn hundraðshluti vinnulauna,
sem síðan yrði reiknað sem
kauphækkun.
í bili virffast vonir manna
um málamifflun í deilunni
einna helzt byggjast á því, að
þessi leiff verffi farin. Aff þvi
er blaðiff veit bezt, hefir henni
verið í affalatriffum vei tekið
af fulltrúum beggja deilu-
aðila.
Hinn pólitíski svipur
verkfallsins
ÞETTA verkfall hefir frá upp-
hafi verið pólitískt. Það hefir
ekki fyrst og fremst verið háð
til þess að bæta kjör þeirra, sem
helzt þurfa á kjarabótum að
halda. Sést það greinilegast á
því, að í því hafa bundizt sam-
tökum hæstlaunuðu iðnaðarmenn
og lægst launuðu verkamenn. En
tekjur og efnahagur þessara
manna er gjörólíkur.
Kommúnistar lýstu því líka
yfir i upphafi, aff verkfallið
væri hápólitískt. Tilgangur
þess væri fyrst og fremst að
koma núverandi rikisstjórn
frá völdum. Verkfall, sem
þannig er stofnað til, hlaut
óhjákvæmilega aff standa
lengi, ekki sizt þegar á það
var litið, að fjárhagslegur
grundvöllur var ekki fyrir
hendi til þess að mæta þeim
gífurlegu kauphækkunarkröf ■ j
um, sem fram voru settar. En
kommúnistar eru nú orðnir |
hræddir við fyrri yfirlýsingar,
um hið pólitíska effli verk- j
fallsins. Þess vegna eru þeir
steinhættir að tala um „vinstri
stjórn", sem taka eigi við
stjórn í landinu á næstunni.
Skæruhernaður
FRAMKVÆMD verkfallsins und-
anfarna daga felzt nú aðallega
í skæruhernaði gagnvart lækn-
um, ljósmæðrum og almennum
atvinnubifreiðastjórum. Benzín-
undanþágui til lækna og ljós-
mæðra hafa verið stöðvaðar.
Verkfallið hefir um skeið snúizt
um það hverjir eigi að hafa rétt
til þess að fá benzín á bifreiðir
sínar. Kommúnistar höfðu mis-
notað verkfallsstjórnina til þess
að tryggja einstökum mönnum,
skoðanabræðrum sínum í bif-
reiðastjórastétt í Reykjavík,
undanþágubenzín.
Þegar bifreiðastjórastéttin reis
almennt upp og stöðvaði slíka
misnotkun svöruðu kommúnistar
með því að svifta lækna og ljós-
mæðrum undanþágubenzíni. Þar
við sat um skeið en eitthvað hef-
ur nú rætzt úr þessum málum.
Allt sýnir þetta hversu handa-
hófs- og ofbeldiskennd fram-
kvæmd þessa verkfalls er í hönd-
um kommúnista. Það er svo lexía
út af fyrir sig, að í margar vik-
ur hefir litið út sem höfuðborg-
in væri í umsátri óvinahers.
Kommúnistar hafa í nafni verk-
fallsstjórnarinnar sett upp götu-
vigi á öllum helztu þjóðvegum
út frá bænum. Þar hafa þeir tek-
ið stjórnina í sínar hendur. Og
þar hafa vegfarendur orðið að
hlíta boði þeirra og banni.
Vegamálin á Alþingi
NÚ í VIKUNNI var lagt fram
á Alþingi frumvarp um breyting-
ar á vegalögunum. Er það flutt
af samgöngumálanefnd Neðri
deildar, en undirbúið af sam-
göngumálanefndum beggja
deilda í samráði við vegamála-
stjóra.
Forsaga þessa máls er sú, að
snemma á þessu þingi voru flutt
frumvörp í báðum deildum um
breytingu á vegalögunum. Flutti
Magnús Jónsson annað frum-
varpið í Neðri deild, en Gísli
Jónsson hitt í Efri deild. Niður-
staðan hefir svo orðið sú, að
samgöngumálanefndirnar hafa
með aðstoð vegamálastjóra sam-
ið nýtt frumvarp, sem nú hefir
verið lagt fram.
Samkvæmt því lengjast þjóð-
vegir í landinu um 866 km.
Hinsvegar voru fluttar breyt-
ingatillögur við tvö fyrrgreind
frumvörp um vegakafla, sem
voru samtals 1200 km að lengd.
Samkvæmt skýrslu frá Geir
G. Zoéga, vegamálastjóra, sem
fylgir greinargerð frumvarps-1
ins, eru þjóðvegir nú alls 7343
km að lengd. Þar af eru ak-
færir 6493,3 km. Sýsluvegir
eru hinsvegar 2389 km að
lengd, þar af akfærir 1689 km.
Hreppavegir eru 1361,7 km.
þar af akfærir 804,9 km. Fjall-
vegir eru taldir um 400 km.
Samtals er lengd allra vega á
landinu taldir 11,494,1 km, þar
af akfærir 9387,8 km.
í þessu sambandi má á það
benda, að áriff 1927 voru ak-
færir þjóðvegir aðeins 1300
km. En árið 1937 voru akfærir
þjóðvegir orðnir 3307 km.
í dag eru þeir eins og áður
er getið 6493,5 km og akfærir
vegir samtals í landinu 9387,8
km.
Þrír aðalvegir
MEÐ ÞESSU frumvarpi um
breytingu á vegalögum, er lagt
til að mikill fjöldi vegakafla um
allt land verði teknir í þjóðvega-
tölu. Eru meðal þeirra þrír vegir,
i sem sérstaklega stendur á um,
þar sem þeim er ætlað að tengja
heila landshluta eða fjölmenn
byggðalög við akvegakerfi lands-
ins. Er þar fyrst að geta Siglu-
fjarðarvegar, sem lagt er til að
lagður verði frá Siglufirði fyrir
Stráka, um Úlfsdali og Almenn-
ingsskriður á Siglufjarðarveg
fyrir utan Hraun í Fljótum.
Lagning þessa vegar myndi verða
Siglfirðingum til stórkostlegs
hagræðis, þar sem vegasamband
er nú mjög stopult við byggðar-
lag þeirra yfir Siglufjarðar-
skarð. Er sá vegur raunar að-
eins fær um hásumarið.
Þá er lagt til, að tekinn verði
í þjóðvegatölu vegur fyrir Ólafs-
fjarðarmúla inn til Eyjafjarðar.
Er þegar byrjað á framkvæmd-
um við þessa vegagerð, sem mjög
mun bæta samgöngur við Ólafs-
fjarðarkaupstað. Til Ólafsfjarð-
ar er nú aðeins akfært um Lág-
heiði til Skagafjai'ðar.
í þriðja lagi er nú tekinn upp
þjóðvegur úr Arnarfirði yfir á
Barðaströnd. Um þann veg muti
vesturhluti Vestfjarða komast
í akvegasamband við akvega-
kerfi landsins. Jafnframt er lagt
til að tekinn verði í þjóðvega-
tölu vegur meðfram öllu sunn-
anverðu ísafjarðardjúpi. Mun ^
þannig skapazt hringvegur um
meginhluta Vestfjarðakjálkans. j
Þ. e. a. s. með fram sunnanverðu
ísafjarðardjúpi til ísafjarðar- j
kaupstaðar, vestur um firði og;
suður og austur um Barða-1
strandarsýslu. Mun að því verða
hin mesta samgöngubót fyrir
þennan landshluta og það fólk,
sem um hann ferðast.
Mikið verkefni
í VEGAMÁLUM okkar eru
enn þá mikil verkefni fram-
undan. Af þeim vegum, sem
nú eru taldir þjóðvegir, eru
um 850 km ennþá óakfærir.
En við þá bætast nú sam-
kvæmt fyrrgreindu frumvarpi
866 km. Þess er og aff gæta,
að verulegur hluti þeirra vega,
sem nú eru taldir akfærir, eru
meira eða minna ófullkomnir.
Mjög víffa er eftir aff hlaða
þá upp og ganga frá þeim að
öðru leyti. En það breytir ekki
þeirri staðreynd, að vegirnir
hafa tekið stórkostlegum fram
förum á síðustu árum.
Ný og fullkomin tækf hafa
auðveldað vegagerðina að mikl-
um mun. Hinar nýju jarðýtur,
ámokstursvélar, sprengitæki og
vegheflar, hafa hrundið einstök-
um vegaframkvæmdum áfram á
miklu skemmri tíma en til slíkra
umbóta hefði þurft meðan hak-
inn, skóflan og hestvagninn voru
aðal vegagerðartækin.
Á því ríkir nú vaxandi skiln-
ingur, að vegirnir eru ekki að-
eins lagðir fyrir sveitafólkið, sem
byggir héruðin, er þeir liggja
um. Þeir eru lagðir fyrir þjóðina
í heild, bjargræðisvegi hennar,
félagslíf og menningarlíf. Engin
þjóð unir því til lengdar að geta
ekki ferðazt nokkurnveginn hindr
unarlaust um allt land sitt. Hér
á íslandi er nú meira að segja
þannig komið, að í einstökum
héruðum eru gangnamenn flutt-
ir á heiðar upp í jeppum. Stöð-
ugt nýjar kröfur koma fram um
vegi inn á hinar fögru óbyggðir
landsins.
En þaff er dýrt að leggja
vegi um strjálbýlt land, þar
sem brúa þarf órafjarlægðir.
Þetta verk hefir verið unnið
af miklum stórhug, þraut-
seigju og fyrirhyggju á und-
anförnum áratugum, lengstum
undir forystu Geirs G. Zoéga
vegamálastjóra, sem starfað
hefir að framkvæmd þessara
mála allt frá árinu 1911. A
hann miklar þakkir skildar
fyrir það geysilega starf, sem
hann hefir af höndum innt í
þágu íslenzkra samgöngumála.
,,Páskahrotan“ brást
ekki Vestmanney-
ingum
í VESTMANNAEYJUM hefir
undanfarið verið landburður af
fiski. Allir, ungir og gamlir, hafa
orðið að leggja að sér um verk-
un aflans. Sennilega er óvíða hér
á landi unnið jafn kaþpsamlega
að móttöku fisks og vinnslu hans,
þegar mikið berst að, og í Eyj-
um.
Það er rétt eins og almennt
liðsútboð fari fram. Unglingar og
jafnvel börn úr skólunum koma
til starfa í frystihúsunum, og all-
ir keppast við að afkasta sem
mestu. Áhugi og starfsgleði mót-
ar athafnalífið. Enda þótt þrey ..i
og svefnleysi sverfi stundum að
mönnum, hverfur áhuginn ekki
úr svip þeirra og yfirbragði.
Það er óefað þessi ríki áhugi
og starfsgleði, sem gert hefir
Vestmannaeyjakaupstaff t aff
einu öndvegisbyggðarlagi
landsins, þar sem fólkið bætir
stöðugt hag sinn og aðstöðn
í lífsbaráttunni. Óvíða er t. d.
jafnmikið byggt af nýjum hús-
um árlega og í Eyjum.
Mesta óhappaverk
stjórnarandstöðunnar
STJÓRNARANDSTAÐAN á Al-
þingi framdi s. 1. þriðjudag
mesta óhappaverk sitt á þessu
þingi. Þingmenn kommúnista og
Alþýðuflokksins greiddu þá sum-
part atkvæði gegn húsnæðismála-
j frumvarpi ríkisstjórnarinnar eða
j sátu hjá við atkvæðagreiðsluna
| um það. Hefir þessi ráðabreytni
hinna sósíalisku flokka vakið í
j senn furðu og andúð þess mikla
j fjölda fólks, sem undirbýr nú.
íbúðabyggingar. Stjórnarand-
stöðuflokkarnir hafa með þessu
sýnt, að þeir hafa engan áhuga
j fyrir raunhæfum aðgerðum til
stuðnings íbúðabyggingum í land
inu. Þeir vilja aðeins tala um
| það, að fólk búi í kjöllurum, her-
skálum og öðru heilsuspillandi
húsnæði. En þeir vilja ekki bæta
úr þessu ástandi. Þess vegna snú-
ast þeir m. a. gegn þeirri tillögu
ríkisstjórnarinnar að upp verði
, tekið veðlánakerfi, sem skapi
! möguleika á allt að 100 þúsund
I króna láni út á hverja einstaka
. íbúð.
Framh. á bls. 12