Morgunblaðið - 01.05.1955, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIB
Sunnudagur 1. maí 1955

Sjötugur 1 dag:
! Jónas Jónsson
fyrrverandi ráðherra
JÓNAS JÓNSSON, fyrrverandi
ráðherra og formaður Fram-
sóknarflokksins, á í dag sjötugs-
'afmæli. — Hann er fæddur að
Hriflu í Bárðardal og voru for-
j-eldrar hans Jón Kristjánsson,
ihóndi og kona hans Rannveig
ijónsdóttir.
Jónas Jónsson lauk gagnfræða-
prófi frá Gagnfræðaskólanum á
Akureyri árið 1905. Síðan stund-
aði hann nám erlendis, bæði á
lýðháskólanum á Askov, í Berlín,
Oxford, Lundúnum og París. —
Stóð þessi námsdvöl hans erlendis
|írá 1905—1909. — Ennfremur
fjkynnti hann sér skólamál er-
lendis.
Skömmu eftir að Jónas Jóns-
son lauk námi sínu gerðist hann
kennari við Kennaraskólann.
Stundaði hann kennslu þar árin
j 1909 til 1918. En þá varð hann
skólastjóri Samvinnuskólans og
liefur verið það síðan, að undan-
teknum þeim árum er hann
gegndi ráðherraembætti.
" Jónas Jónsson hóf ungur þátt-
töku í stjórnmálum. Var hann
einn af forgöngumönnum að
stofnun Framsóknarflokksins og
xim 30 ára skeið einn af aðalleið-
togurn hans. Árin 1934—1944 var
,liann formaður flokksins. Hann
Var einnig einn þróttmesti braut-
xyðj andi ungmennafélagsskapar-
ins og samvinnuhreyfingarinnar.
Á þing var hann fyrst kosinn
árið 1923, þá sem landkjörinn
þingmaður. En er landkjörið var
3agt niður árið 1934, gerðist hann
þingmaður ættarhéraðs síns, S.-
l>ingeyjarsýslu. Var hann þing-
maður þess fram til ársins 1949.
Þegar Framsóknarflokkurinn
myndaði sína fyrstu ríkisstjórn,
ráðuneyti Tryggva Þórhallsson-
ar, árið 1927, varð Jónas Jóns-
son dómsmálaráðherra.
Jafnhliða flokksforystu sinni
var Jónas Jónsson um langt skeið
mikilvirkasti blaðamaður Fram-
sóknarflokksins. Ritaði hann mik
inn fjölda greina í Tímann. Enn-
fremur var hann um árabil rit-
stjóri Skinfaxa og Samvinnynn-
ar.
Þá hefur hann ritað og gefið út
bækur og ritlinga, þar á meðal
Verkföil og kjarabœfur
j íslandssögu handa börnum. Einn-
j ig hefur hann tekið að sér að
. rita kafla í íslandssögu Menn-
ingarsjóðs. Má raunar segja að
hann hafi skrifað um flesta hluti
og látið sér fátt mannlegt óvið-
komandi.
Óhætt er að fullvrða, að Jónas
Jónsson sé einn af fyrirferðar-
mestu stjórnmálamönnum Is-
lendinga á þessari öld. Fjölhæfni
hans, gáfur og ekki hvað sízt
ritfærni hans, skipuðu honum í
fremstu röð samtíðarmanna
sinna. Um hann stóð eins og
vænta mátti stormur og styrr
meðan hann var í fremstu víg-
linu í hinni návígiskenndu ís-
lenzku stjórnmálabaráttu.
Hin síðari ár hefur hann dregið
siw að mestu út úr stjórnmálum.
Síðan árið 1944 hefur hann þó
geUð út stjórnmálaritið Ófeig.
Jónas Jónsson er kvæntur Guð-
rúni.i Stefánsdóttur frá Grana-
stöðum í Köldukinn. Eiga þau
tvær dætur.
Þessi roskni stjórnmálamaður
og bardagamaður nvtur nú
Vvrrðar orr friðar efri ára sinna.
En hann horfir vökulum augum
á T-ás viðburðanna og dregur af
þoim s;nar ályktanir. Hann hefur
ennþá sinn boðskap að flvtja og
penni hans heldur fyrri ein-
kennum enda þótt tímarnir hafi
breytzt og mennirnir með.
ÞEGAR reykvískur verkalýður,
að þessu sinni safnast saman
til hátíðahalda 1. maí, kemur
hann út úr eldraunum sex vikna
verkfalls er valdið hefur mill-
jónatjóni.
J Það er því ekki að ástæðulausu
j að einmitt í dag vakni margur til
; umhugsunar um það, hvort ekki
sé hægt að afstýðra slíkum að-
gerðum og skapa launþegum
réttlátar kjarabætur, án þess að
fyrir þær þurfi að fórna stórum
hluta þjóðarteknanna.
^ ÞARF AÐ ENDURSKOÐA
. VINNULÖGGJÖFINA?
Með lögunum um stéttarfélög
■ og vinnudeilur frá 11. júní 1938,
i setti Alþingi ákveðnar reglur um
; réttindi stéttarfélaga, afstöðu
þeirra til atvinnurekenda og um
sáttatilraunir í vinnudeilum, auk
sérákvæða um Félagsdóm.
Löggjöf þessi hefur vissulega
greitt úr margri vinnudeilunni og
afstýrt löngum verkföllum, enda
þótt hún hafi ekki alltaf komið
að því gagni, er til var ætlazt. I
Þegar þess er gætt að lög þessi
eru nær 17 ára, en á þeim árum
hefur orðið stórkostleg breyting
á atvinnulífi þjóðarinnar og
hagsmunasamtök launþega og at-
vinnurekenda eflzt að skipulagi
og styrkleika, er ástæða til þess
að ætla, að lögin þurfi að endur-
skoða. Ekki sízt með tilliti til
ýmissa vafasamra aðgerða, sem
framkvæmdar eru í verkföllum
gagnvart óviðkomandi aðilum og
valda þeim oft miklu tjóni.
eftír Sigurð Guðm. Sigurbsson, múrara

PAO: Þetta blóm táknar hjarta mitt. Kannske berst það með vind-
um örlaganna þangað sem því er ætlaður staður.
HAITANG: Þér eruð svo íhugull! Á ég að skemmta yður? Á ég
að dansa? Ég kann dans árstíðanna fjögra, dans sunnanvindsins
og gleðidans húsguðanna.
Þjóðleikhúsið hefur nú sýnt Krítarhringinn fjórum sinnum og er
5. sýming í kvöld. Eins og sjá má af myndinni eru búningar mjög
glæsileglr. Haitang er leikin af Margréti Guðmundsdóttur, en Pao
prins af Róbert Arnfinnssyni.
SAMEIGINLEGUR
SAMNINGSTÍMI
Sú stefna hefur verið ráðandi
innan verkalýðsfélaganna að hafa
sem stytztan samningstíma og
uppsagnarfrest. — Veldur það
óvissu um margan atvinnurekst-
ur o'g gerir verkfallshættuna
meiri. Er líka reynslan sú, að
vinnudeilur vofa yfir á hverri
árstíð og er einu verkfallinu lýk-
ur tekur annað við.
| Fyrir þjóðarheildina er því
nauðsynlegt að samræma gildis-
! tíma og uppsagnarákvæði samn-
' inga verkalýðsfélaganna, svo
komizt yrði hjá mörgum vinnu-
! deilum sama árið.
I Hitt er ekki síður, að nota upp-
1 sagnarfrestinn til samningsvið-
I ræðna, svo að ekki þurfi að koma
til vinnustöðvunar. í því efni
fara hagsmunir beggja aðila sam-
an og ætti því að leggja meiri
áherzlu á það atriði en gert hef-
ur verið, ef verða mætti til þess,
að afstýra vinnustöðvun.
ENDURSKOÐUN
VÍSITÖLUNNAR I
Verkalýðsféiögin rökstyðja
hinn stutta samningstíma og upp-
sagnarfrest, með þeirri óvissu, er
nú er um allt verðlag, en hin lög-
boðna uppbót launþega, vísital-
an, gefi ekki rétta mynd af hækk-
andi verðlagi, einkum eftir að
umreikningur hennar var gerður .
með gengislögunum frá 1951.
Þótt deila megi um þær ein-
ingar, sem lagðar eru til grund-
vallar að þeirri vísitölu, mun
flestum ljóst, að þar er ekki
nægilegt tillit tekið til þarfa ein-
staklingsins, einkum er snertir
hinar brýnustu nauðsynjar og á
það ekki sízt þátt í kröfum um
hækkandi grunnkaup. Að því
leyti er endurskoðun vísitölunn-
ar nauðsynleg, því tíðar grunn-
j kaupshækkanir skapa of miklar
í verðsveiflur í hagkerfi þjóðar-
innar og hafa lamandi áhrif á
j margan atvinnurekstur.
HÆKKANDI KAUPGJALD |
j VELDUR HÆRRA VERÐLAGI
! Barátta verkalýðsfélaganna
fyrir bættum hag meðlima sinna
hefur nær eingöngu miðazt við
hærra kaupgjald, enda þótt
reynslan hafi sýnt, að hækkandi
kaupgjald valdi hækkandi verð-
lagi á flestum nauðsynjum, er
rýrir fljótt allar kjarabætur. Auk
þess, að hver verðhækkun hefur
lamandi áhrif á efnahag þjóðar-
innar og veldur raunverulegri
Sigurður Guðm. Sigurðsson.
eigna rýrnun hjá fjölda launþega.
Aðal framleiðsluvörurnar eru
líka háðar erlendum viðskiptum,
þar sem hækkandi framleiðslu-
kostnaður dregur úr sölumögu-
leikum. Er líka svo komið, að
aðal atvinnuvegurinn — og sá
eini er skapar erlendan gjald-
eyri — er rekinn með beinum og
óbeinum styrkjum, er nema tug-
um milljóna á hverju ári.
Þótt verkalýðsfélögin hafi til
þessa látið sig minna varða, að
knýja fram almennar verðlækk-
anir, er þó fjölda launþega þegar
RéfSa myndin
ljóst, að lækkandi verðlag er
1 raunverulegasta kjarabótin, er
jafnvel getur skapað meira at-
vinnuöryggi en milljóna sjóðir.
SAMSTARF TIL HAGSBÓTA
Alþingi hefur nýlega afgreitt
tillögu um skipun samvinnu-
nefndar atvinnurekenda og verka
lýðssamtaka t.il þess, að finna
grundvöll að kaupgjaldsmálum.
Starf þeirrar nefndar getur
orðið mjög þýðingarmikið fyrir
atvinnulífið og vonandi ber það
raunhæfan árangur, er dregur úr
verkföllum og vinnudeilum.
Samstarf atvinnurekenda og
verkalýðssamtakanna, er ekki
síður nauðsynlegt til þess að
vinna að lækkandi verðlagi og
þar ætti þriðji aðilinn, ríkisvald-
ið að vera með.
Það samstarf gæti skapað laun-
þegum raunhæfar kjarabætur og
forðað þeim frá helgreipum
langra og skaðlegra verkfalla.
S. G. S.
Bærinn fær húsið
!>vv«i-..lw»r<í“
í staðinn
Á FUNDI sínum á föstudaginn
samþykkti bæjarráð tillögu til
Barnavinafélagsins Sumargjafar,
varðandi byggingu nýrrar borgar,
sem reist verður í Vesturbænum,
einhvers staðar í hinum nýrri
hverfum hans.
Bæjarráð gerir það að tillögu
sinni, að Sumargjöf skipti við
Reykiavíkurbæ á húseigninni
Tjarnargötu 33, Tjarnarborg, en’
bærinn byggi hina nýju borg, sem
í verði dagheimili og leikskóli.
Ste! höfðar má! gego
Þetta er myntl sú af styttu f'ransk-
pólsku myndhöggvarans Zadkine,
sem bíi'tast átli í Hollandsbréfi í
blaðinu í gær. Af misgáningi var
þar í licnnar s!r.S mynd af verki
eftir okkar íslenzka Guðmund frá
Miðdal. „Hinn eilífi Olympíueld-
ur“. .Stytta þessi er nú staðsett í
Háskóla slands, en var til sýnis ó
Olympíusýningunni í Helsingfors
árið 1932. —
Verkfailið
hefur ekki
verið heðað
í FÖSTUDAGSBLAÐINU var
frá því skýrt að verkfall hefði
verið boðað á kaupskipaflotanum
frá 1. júní n.k. Vakti sú frétt að
vonum mikla athvgli, nú þegar
lokið er öðru verkfallinu á þessu
ári, er valdið hefur langri stöðv-
un íslenzka flotans.
Garðar Jónsson, form. Sjó-
mannafélagsins, hefur beðið blað
ið að leiðrétta þessa frétt. Verk-
fall hefur ekki verið boðað. Hins
vegar hefur samningum verið
sagt upp frá 1. júní en það er von
stjórnar Sjómannafélagsins, að
ekki þurfi að koma til verkfúlls,
en samningar takist fyrir áður-
nefndan tíma. Verkfall getur Sjó-
mannafélagið hins vegar boðað
með viku fyrirvara eftir að samn-
ingum hefur verið sagt upp með
löglegum fyrirvara.
FÉLAGIÐ Stef hefur sent blað-
inu tilkynningu um að það hafi
nú ákveðiö að hefja málsókn
gegn stjorn varnariiðsins x
Keflavík fyrir óheimilan flutn-
ing tónverxa Hefur stefna ver-
ið gefin út á hendur fjármálaráð-
herra, en :il vara á hendur Don-
ald R. Hutchinson yfirmanni
varnarliðsir.s. Mál þetta er höfð-
að sérstaklega vegna óheimila
flutnings á fjórum lögum, sera
Stef hefur umboð til að inn-
heimta höfundarlaun á.
Síðar er ætlun Stefs að láta
höfða refsimál gegn yfirmanni
varnarliðsins fyrir hinn óheimila
flutning.
í tilkynningu Stefs er sagt frá
því, að félagið hafi sent aðvör-
unar og mótmælaskeyti til Eisen-
howers fo”3eta Bandaríkjanna og
Gruenther yfirmanns herja At-
lantshaf sbandal gsins.
Þá er og skýrt frá því, að al-
þjóðaþing félaga til verndar höf-
undarrétti tónverka hafi eam-
þykkt á síðasta ári mótmælayfir-
lýsingu vegna lögbrota útvarps-
stöðva bandaríska hersins.
Góðitr árangur
á viðræðufundi
BONN, 30. apríl — Þeir Aden-
auer forsætisráðherra og Pinay
utanríkisráðherra hafa setið á
viðræðufundum um sameiginleg
hagsmunamál Frakklands og
Þýzkaland5- Umræður þeirra eru
á breiðum grundvelli um stjórn-
mál, viðskiptamál og efnahags-
mál.
Sérfærðingar hvors um sig
ræðast jaÞ framt við — m. a. um
Saarmálin. Ganga samningar
þessir vel og lýsa báðir aðiljar
ánægju yfir árangrinum. Reutefl