Morgunblaðið - 01.05.1955, Blaðsíða 8
8
MORGVNBLAÐIÐ
Sunnudagur 1. maí 1955
Útg.: H.f. Árvakur, Reykjavík.
Framkv.stj.: Sigfús Jónsson.
Ritstjóri: Valtýr Stefánsson (ábyrgðarm.)
Stjórnmálaritstjóri: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Lesbók: Árni Óla, sími 3045.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn, auglýsingar og afgreiðsla:
Austurstræti 8. — Sími 1600.
Áskriftargjald kr. 20.00 á mánuði innanlands.
í lausasölu 1 krónu eintakið.
Dagur verkalýðsins
til Olc
HINN 1. maí ár hvert heldur
verkalýðurinn um víða veröld,
einnig hér á landi, hátíð. Þann
dag minnust verkalýðsstéttirnar
liðinnar baráttu um leið og hug-
anum er rennt yfir viðfangsefni
líðandi stundar og takmark
starfs og baráttu í framtíðinni.
Sem betur fer getur íslenzk
alþýða til sjávar og sveita minnst
margra merkilegra áfanga, sem
náðst hafa í baráttu hennar á
undanförnum árum. Lífskjörin
hafa batnað og menntun og
menning blómgvast. Ástæða er
tíl þess að ætla, að sú staðhæf-
ing byggist ekki á oflæti, að
íslendingar séu meðal bezt upp-
lýstu og jafnmenntuðustu þjóða
heimsins. En menntun er mátt-
ur. Vel upplýst og menntað fólk
verður ekki kúgað.
Fáfræðin og menntunarleys-
iS eru þeir fjötrar, sem marg-
ir einræffisherrar hafa reynt
aff halda fólkinu sem lengst í.
í skjóli vanþekkingarinnar er
til dæmis hægt að æsa upp
hatur þjóða í milli og stétta.
í hverju er kjarabaráttan
fólgin?
Sú spurning, sem íslenzkur
verkalýður þarf í dag fyrst og
fremst að leggja fyrir sig er á
þessa leið: í hverju er baráttan
fyrir raunverulega bættum lífs-
kjörum, bættri aðstöðu í lífs-
baráttunni, fólgin í dag?
Á svarinu við þessari spurn-
ingu veltur það mjög hvort í^-
lendingar geta haldið áfram að
byggja land sitt upp, eða hvort
hér rennur upp tímabil kyrrstöðu
og erfiðleika.
Á undaniörnum áratugum hef-
ur kjarabarátta verkalýðsins
lengstum verið í því fólgin að fá
kaupgjald sitt hækkað. En því
aðeins hefur verið hægt að hækka
kaupgjaldið að þjóðin hefur sí-
fellt verið að eignast ný og af-
kastameiri framleiðslutæki. Arð-
urinn af starfi fólksins hefur
stöðugt verið að aukast. Þess
vegna hefur meira komið til
skiptanna í hlut hvers og eins.
Það er meginblekking sem
kommúnistar halda fram, að hver
nýr áfangi sem verkalýðurinn
hefur náð hafi unnizt með harð-
vítugri baráttu við vinnuveitend-
ur eða þjóðfélagið í heild.
Þvert á móti hafa friðsam-
legir samningar miklu oftar
tekizt, um aukna hlutdeild
vinnunnar í arffi framleiðslu-
tækjanna. Vinnuveitendur og
verkamenn, sjómenn og iffn-
aðarmenn hafa mætzt viff
samningaborff og samiff friff-
samlega u’ i kaup og kjör. Og
þannig á þetta einnig aff vera
í framtíffinni.
Stéttabaráttan óþörf
Það er rétt, sem Bjarni Bene-
diktsson dómsmálaráðherra sagði
í ágætri ræðu í fulltrúaráði
Sjálfstæðisfélaganna í fyrra-
kvöld, að í okkar litla þjóðfélagi
á stéttabaráttan að vera óþörf.
Hagsmunir vinnuveitenda og
verkamanna eru sameiginlegir
en ekki andstæðir, eins og komm
únistar vilja vera láta. Atvinnu-
rekendur verða að skilja, að sem
bezt afkoma verkamannsins er
einnig þeirra hagur. Verkamenn
hljóta hinsvegar að gera sér
Ijóst, að blómlegir atvinnuvegir
og efnahagslega sjáifstæðir at-
vinnurekendur er frumskilyrði
góðra lífskjara þeirra sjálfra.
Hvorki verkalýðsfélög né vinnu-
veitendasamtök eiga að vera ein-
ráð í þjóðféiaginu. Samtök þess-
ara aðila eiga að vera öflug og
heilbrigð. En hvorug þeirra
má ná þeirri aðstöðu að geta
drottnað og ráðið ein öllu um
þróun efnahagslífsins.
Gagnkvæmur samhugur
og skilningur
Sjálfstæðismenn leggja megin-
áherzlu á það í verkalýðsmála-
stefnu sinni, að verkalýður og
vinnuveitendur efli með sér sam-
hug og skilning á hvers annars
aðstöðu og starfi. Það er leiðin
til réttlátiar skiptingar á þeim
arði, sem nugur og hendi skapar
í okkar litla íslenzka þjóðfélagi.
Þess vegna er kjörorð Sjálfstæðis
manna, stétt með stétt. Kjörorð
kommúnista er hinsvegar stétt
gegn stétt Eitur stéttabaráttunn-
ar er það ráð sem þeir þekkja
vænlegast til þess að eyðileggja
iýðræði og persónufrelsi. Það á
að sýkja alia máttarviði þjóð-
félagsins, rkapa þar fúa og spill-
ingu. í kjö.far þess ástands gera
kommúnistar sér von um hatur
og byltingu.
Aldrei hefur þaff verið Ijós-
ara en í dag, aff þeir sem unna
þróun og framför í hinu ís-
lenzka þjófffélagi eiga enga
samleiff meff kommúnistum.
Þeir hafa sýnt þaff á ótvíræff-
an hátt undanfarnar vikur að
þeir hika ekki viff aff beita
ofbeldi og yfirgangi til þess að
koma fram skemmdaráform-
um sínum. Þetta þekkir ís-
lenzka þjóffin nú af eigin sjón
og raun. Um þaff þarf ekki
aff segja neinar sögur frá öðr-
um löndum.
Hið sameinandi afl
Sjálfstæðisflokkurinn heitir ís-
lenzkum verkalýð því, hvort sem
hann starfar til lands eða sjávar,
að hann mun halda áfram baráttu
sinni fyrir raunverulegum kjara-
bótum til handa alþýðu manna
í landinu. Sú barátta er í því
fólgin, að fá fólkinu stöðugt
betri og afkastameiri tæki, bæta
aðbúð þess í starfinu og tryggja
félagslegt öryggi þess í skjóli
blómlegs atvinnulífs og fram-
leiðslustsaarfsemi. Á þann hátt
einan, að arður framleiðslunnar
aukist, er hægt áð tryggja bætt
lífskjör og atvinnuöryggi í land-
inu. Um baráttuna fyrir því að
það takist verða allar stéttir ís-
ienzks fólks að sameinast. Á
grundvelli góðvildar og skilnings
á störfum og þörfum hinna ýmsu
stétta og starfshópa verða sigrar
framtíðarinnar í baráttunni fyrir
bættum lífskjörum unnir.
Sjálfstæffisflokkurinn kveff-
ur alla íslendinga til þátttöku
í þessari samvinnu. Hann er
í dag hiff mikla sameinandi afl
þessarar þjóffar. Undir forystu
hans hefur þjóðin sótt fram til
þroska og manndóms. Þeirri
sókn verffur hún að halda
áfram.
Morgunblaffiff flytur íslenzk
um verkalýff og launþegum
árnaffaróskir á hátíffisdegi
þeirra.
ÞAÐ er ekki ofmælt aff Sinfóniuhljómsveitin sé óskabarn tón-
listarunnenda bæjarins. Ekki affeins nokkrir, heldur hundruð,
jafnvel þúsundir manna, sem á ýmsum sviffum hafa lagt öðrum
meira fram til þess aff gera bæinn aff menningarmiffstöff landsins,
hafa fylgzt með þróun sveitarinnar í aldarfjórffung og stutt hana
meff ráffum og dáff.
Þaff er gamall draumur Páls ísólfssonar og félaga hans að hér
væri til fullkomin Sinfóníuhljómsveit á 25 ára afmæli Tónlistar-
skólans og mun mörgum finnast aff sá draumur hafi nú aff veru-
legu leyti rætzt, að afloknu fjögra ára harffri skólun Olavs Kiel-
lands.
Margir hinir ágætustu menn hafa unnið ómetanlegt starf fyrir
hljómsveitina á undanförnum árum, og er hér ekki stund til þess
aff þakka þeim öllum, en það reginátak, sem Olav Kielland hefur
gert hér í hljómsveitarmálunum nálgast sannarlega ævintýri, sem
ekki verður fullþakkað.
í dag er Olav Kielland kveffur í bili vini sína og samstarfsmenn,
fylgja honum hlýjar kveffjur og hjartanlegar þakkir okkar og
bæjarbúa.
Björn Ólafsson
Sigurffur Þórffarson
Ragnar Jónsson
Björn Jonsson
Þórarinn Guffmundsson
Árni Kristjánsson
%Liuahancii ihrifar:
1. maí
IDAG, 1. maí, eru liðnir tveir
dagar, síðan eitt hið lengsta
og harðvítugasta verkfall, sem
runnið hefir upp yfir íslenzkan
verkalýð, leystist. — Um hina
endanlegu lausn þessarar vinnu-
deilu eru vissulega skiptar skoð-
anir, — um réttmæti hennar og
tilgang, en að öllum hinum sund-
urleytu sjónarmiðum til hliðar
lögðum, er það víst, að allir að-
ilar vörpuðu öndinni léttara,
I þegar hin langþráða lausn var
loks fengin. — Það hefði orðið
dökkur og dapurlegur 1. maí,
sem haldinn hefði verið í verk-
falli, og þar að auki verkfalli,
sem búið var að standa í heilar
sex vikur og allur almenningur
var orðinn þreyttur og svekktur
á, auðvitað fyrst og fremst þeir,
sem stóðu í sjálfu stríðinu og
höfðu beðið stórkostlegt efna-
hagslegt tjón.
E
Osk og von
N sem betur fer kom ekki til
þess. Enda þótt þröngt muni
í búi hjá margri verkamannafjöl-
skyldunni þessa dagana af völd-
um hinnar langvinnu vinnu-
stöðvunar að undanförnu, þá er
þó allur munurinn að eiga vísa
vinnu að morgni og starf og iðju,
sem bæta megi upp það sem tap-
azt hefir. — Það er því ósk og von
allra velviljaðra manna að ís-
lenzkur verkalýður megi á þess-
um degi, sem honum er tileink-
aður, horfa mót komandi vori og
sumri vongóður um farsælt ár-
ferði, nóga vinnu — og vinnu-
frið.
Starf og annir á ný
ÞAÐ var töluvert annar svipur
á Reykjavík í fyrrad. frá því,
sem verið hefir undanfarnar
verkfalls-vikur. Athafnalífið var
leyst úr dróma, höfnin iðaði af
starfandi höndum og stritandi
vélum, sem kepptust við að skipa
upp varningnum, sem legið hefir
í þúsunda tonna tali óhreyfður
í kaupskipunum, bundnum við
hafnarbakkana. — Já, þar verð-
ur nóg um verkefni næstu daga
og vikur. Maður einn, sem leið
átti niður að höfn fyrir hádegið
lýsti með velþóknun þeirri
1 ánægjukennd, sem hann hafði
fundið til, er hann sá hvern kaffi-
: pokann eftir annan drifinn upp
á bryggjuna. — Hann átti hálfan
kaffipakka eftir heima — það
' mátti ekki tæpara standa!
j Á Austurvelli var unnið að því
að sópa og hreinsa skarn og
rusl, sem þar hefir fengið að
liggja óhreyft að undanförnu til
augna-angurs vegfarendum, í
húsagörðum bisuðu sorphreins-
unarmenn bæjarins með ítroðn-
ar sorptunnur — og húsmæðurn-
ar vörpuðu öndinni af feginleik.
—- Götuborarnir hvinu og urguðu
á ný — og í verksmiðjum og iðju-
verum gengu hjól, ásar og hend-
ur með s;num venjulega sam-
stillta hraða. Það hafði létt yfir
öllu, bærinn og fólkið hafði varp-
að af sér farginu.
Gangandi fólk og
umferffarljósin
BÍLSTJÓRI vekur athygli á ó-
varkárni og kæruleysi gang-
andi fólks á götum Reykjavíkur
og því einnig, hve sumir virðast
alls ekki kunna að fara eftir um-
ferðarljósunum. Gangandi mað-
ur á að líta eftir rauðu ljósi til
hliðar við sig en ekki á móti á
gagnstæðu horni. — Þetta er að
vísu atriði, sem liggur í augum
. ■■>■(....
.„■aaf./. .... . 'J
uppi en margir virðast ekki átta
sig á því samt sem áður. — Það
er full ástæða til að minna al-
menning á, að varúð og aðgætni
frá hendi hinna gangandi er engu
síður sjálfsögð en frá hendi bif-
reiðarstjóra. Gagnkvæm tillits-
semi og samvinna milli þessara
aðila er nauðsynleg og ómissandi
i eigi vel að fara.
r
ÚT ER KOiMIÐ 8. bindi af Sögu
íslendinga — fyrri hluti, •— sem
Bókaútgáfa Menningarsjóðs og
Þjóðvinafélagsins gefur út. Nær
það yfir tímabiiið 1830—1874, og
samið af Jónasi Jónssyni frá
Hriflu.
Þetta timabil er mesta vakning
aröld íslenzku þjóðarinnar. — Á
fyrra hluta þess drottnaði róman-
tíska stefnan í andlegu lífi Ev-
rópu og vakti frelsisöldu víða um
lönd.
Boðberar þeirrar stefnu hér á
landi voru Bjarni Thorarensen
skáld og Fjölnismenn, þeir Jónas
Hallgrímsson, Tómas Sæmunds-
son, Konráð Gislason og Brynjólf
ur Pétursson.
Laust fyrir miðja öldina hlaut
konungur Danmerkur og íslands
að afsala sér, því einveldi, sem for-
feður hans höfðu haft á hendi í
tvær aldir.
Fáum árum áður hafði alþingi
verið endurreist. og Jón Sigurðs-
son gerzt forustumaður í stjórn-
málum Isiands. Hann stýrði freis-
isbaráttu Islendinga í rúman ald-
arfjórðung, og beitti á þeim vett-
vangi meðal annars tímariti sínu,
Nýjum Félagsritum.
Þjóðhátíðarárið 1874 urðu þátta
skil, þegar Kristján 9. færði Is-
lendingum nýja stjórnarskrá, og
skömmu síðar lýkur starfsdegi
Jóns Sigurðssonar.
Bók þessi hefst á frásögn af
dönskum stiórnmálum á þessu
tímabili, einkum að því leyti er
þau varða málefni íslands. Síðan
eru þættir um kirkju- og skóiamál,
skáld og rithöfunda, vísindi, list-
ir, blöð og tímarit, einkum Fjölni
og Ný félagsrit.
1 síðari hluta þessa bind-
is verður meðal annars lýst dóms-
málum, heilbrigðismálum, sam-
göngum, landbúnaði, útvegi og
viðskiftum og bindinu lokið með
nánari frásögn af frelsisbarátt-
unni og svo af athöfnum Jóns Sig
urðssonar.
Fyrri hluti 8. bindis, sem nú er
kominn út, er 464 bls., prýtt 84
myndum. — Af þessu ritverki eru
áður út komin 4 bindi, hið 4., 5.,
6., og 7., og ná þau yfir tímabilið
1500—1830.
Heildðrafli Grundar-
fjarðarbála
3800 lesfir
GRUNDARFIRÐI, 30. apríl: —
I Hér hefur verið góð veðrátta und
j anfarið og hlýindi. Bátarnir hafa
j róið daglega alla þessa viku, en
! afli þeirra ekki verið mikill, eða
14—8 lestir. Menn gera sér þó
| vonir um að aftur lifni yfir veið-
| inni um mánaðamótin, enda sú
, reynsla undanfarinna ára, að oít
hefur vel aflazt fyrrihluta maí-
mánaðar ,Mð Breiðafjörð.
Heildaratli báta þeirra, sem
héðan róa frá áramótum til þessa
dags, munu vera um 3800 lestir
og hæsti bátur, Farsæll, með um
720 lestir. Meðalafli á bát mun
vera um 630 lestir. —Emil.
Farnir á veiðar
HAFNARFIRÐI — Togararnir,
sem legið hafa hér við bryggj-
ui-nar undanfarið, eru nú alhr
farnir á veiðar. Ágúst er á ísfisk-
veiðum, Júlí og Júni á saltfisk-
|veiðum, Röðull á að fara á ís-
fisksveiðar og Surprise er vænt-
anlegur í i/rramálið. Veiði mun
nú vera frekar treg hjá togur-
unum almennt.
Netjabátarnir hafa aflað sæmi-
lega að undanförnu, en þeir eru
j nú að flytja sig frá Selvogsbanka
■ inn á Faxaflóa. — Veiði hefur
verið með tregara móti hjá línu-
bátunum. •. G.E.