Morgunblaðið - 06.05.1955, Blaðsíða 1

16 síður
ttnMðM
43 árgangur
101. tbl. •— Föstudagur 6. maí 1955
Prentsmið'ja Morgunblaðsins
Finnar óttast afskipti
Rússa af vörnum landsins
Hrefjast Rússar flugvalla og
ratsjárstöÖva á finnskri grund?
í
V.-ÞýzkaSand frjálst og full-
valda — eftir tíu ára hernám
Sambandsstjórnin mun taka til óspilltra málanna við að sam-
eina Þýzkaland í eina heild
GREIN, er birtist nýlega í ^
brezka blaðinu „Economist", er
því haldið fram, að Ráðstjórnar-
ríkin hafi eða muni mœlast til þess
við Finna að fá að reisa ratsjár-
stöðvar meðfram strönd Botníska
flóans og byggja flugvelli á
nokkrum stöðum í landinu. —
Finnska varnarmálaráðherranum,
Emil Skog, var boðið til Moskvu
einmitt til að ræða þessi mál, seg-
ir blaðið.
Rétt er það, að Skog var boðið
til Rússlands skömmu eftir nýjár.
Ef dæma á af opinberum tilkynn-
ingum finnsku stjórnarinnar, hef
ur hún ekki álitið, að hér væri um
mikilvægan viðræðufund að ræða.
Og Skog hefur heldur ekki farið
til Rússlands eða svarað boðinu
játandi.
★ ★ ★
Segja má, að grein brezka
tim.iritsins sé byggS á sögu-
sögnuni eingöngu, en því verð-
ur þó ekki neitaS, að æ greini-
Iegar keniur í ljós, að Rússar
bafa vaxandi áhuga fyrir að fá
herstöSvar í Finnlandi.
I nóvember s. 1. tókst Finnum,
með sinni alkunnu samningalip-
urð, að komast hjá því að þigg.ia
boð Ráðstjórnarinnar um að sitja
„allsherjar Evrópuráðstefnu" í
Moskvu, og er Mikoyan, sem þá
var vMskiptamálaráðherra, heim-
sótti Helsingfors og lagði til, að
komið yrði á fót finnsk-rússneskri
nefnd til að rannsaka hermál
begg.ja landanna, stungu Finnar
tillögunni undir stól.
★ ★ ★
Það vakti nokkurn óróa með
Finnum, cr Rússar skipuðu,
fyrir rúmum mánuði, fyrirvara-
laust nýjan hermálafulltrúa við
sendiráðið í Helsingfors. Nýi
hermálafulltrúinn var háttsett-
ur hershöfðingi, Vinogradov,
fertugur að ahlri. bess eru ekki
dæmi, að stórveldi geri hers-
höfðingja að liermálafulltrúa
-- og þar að auki í litlu landi,
sem hefur um 40 þús. manna
lier undir vopnum.
Margt bendir til þess, að Rúss-
ar vilji gjarna efla varnir Lenin-
grad, sennilega með því að koma
á laggirnar bækistöðvum, búnum
sprengjuflaugum á ströndinni við
Kyr.jálabotn. Ráðstjórnin veit líka
vel, að flugleiðin frá bækistöðvum
Bandaríkjamanna í Thule liggur
yfir Finnland og því er ekki ólík-
legt, að orðrómurinn um ratsjár-
Stöðvar við Botniska flóann, sé á
nokkrum rökum reistur.
★ ★ ★
Finnar óttast mest, að Ráð-
stjórnin kunni að nota sér aðra
grein finnsk-rússncska samn-
ingsins frá 1948. F.r þar kveð-
ið svo á, að hafnar verði um-
ræður um gagnkvæmar varnir,
er árósarhætta vofir yfir F'inn-
landi. Kússar kunna því að
nota samþykkt Parísarsamnins-
anna um endurhervæðingu V.-
Iðnskólafrv. samþykkt sem lög
Ríkið tekur að sér rekstur
iðnskólanna um allt land
Ymis merkileg nýmæli i hinum
nýju lögum
P'RUMVARPIÐ um iðnskóla, sem Ingólfur Jónsson iðnaðar-
* málaráðherra bar fram á Alþingi, var í gær samþykkt
endanlega í Neðri deild sem lög frá Alþingi.
Með lögum þessum er stigið stórt spor fram á við til að
fullkomna iðnfræðsluna. Hefur verið reynt allt frá árinu
1942 að setja heildarlög um iðnfræðsluna, en frumvörp þess
efnis hafa ætíð strandað í þinginu og ekki einu sinni komizt
í gegnum fyrri þingdeild. Nú hefur loks náðst samkomulag
um þetta.
RÍKI OG SVEITARFÉLÖG
SKIPTA KOSTNAÐI
Með þessum nýju lögum er
því slegið föstu að riki og
bæjarfélög skuli bera stofn-
kostnað og reksturskostnað
iðnskólanna hver að sínum
helming. — Ríkissjóður einn
greiðir þó laun skólastjóra og
fastra kennara.
~G> Bonn, 5. maí.
VESTUR-ÞÝZKALAND er nú sjálfstætt og fullvalda ríki á nýjan
leik eftir tíu ára hernám Frakka, Breta og Bandaríkjamanna.
Skjöl þau, er endanlega fullgiltu Parísar-samningana, voru lögð
fram í Bonn og Briissel í dag. Samtímis gekk formlega í gildi sátt-
máli Frakka og V-Þjóðverja um stjórnarfyrirkomulag Saar-hér-
aðsins.
MEGINREGLA
DAGSKÓLAR
Sú meginregla er tekin fram
um iðnskóla, að þeir skuli vera
dagskólar. í>ó er sú heimild sett,
að nokkuð af kennslunni megi
fara fram að kvöldinu, þar sem
húsnæðisskilyrði og kennslu-
kraftar gera það nauðsynlegt.
Eins og kunnugt er fer mikið
af kennslu í iðnskólum nú fram
að kvöldi. Þó þeirri reglu sé sleg-
ið fastri að þeir skuli nú verða
dagskólar, væri mjög kostnaðar-
samt og erfitt að breyta skyndi-
lega til um kennsluhætti. Þyrfti
að koma upp vinnustofum í skól-
unum með dýrum vinnutækjum
o. s. frv.
TII, HAGSBÓTA
SVEITUNUM
Það nýmæli er í lögunum,
að heimilt er að stofna iðn-
Framh. á bls. 2
Vegna þess að Þýzkaland hefir
ekki enn verið sameinað í eitt
ríki, fóru engin opinber hátíða-
höld fram í V.-Þýzkalandi í dag
í tilefni af fullveldisdeginum. En
ýmiss konar hátíðlegar athafnir
fóru fram og var þeim útvarpað
og sjónvarpað um landið þvert
og endilangt.
Hernámsstjórar Vesturveld-
anna komu saman til fundar í
síðasta sinn og lýstu yfir enda-
lokum hernámsins í V-Þýzka-
landi. Gengu þeir síðan á fund
dr. Adenauers og færðu honum
heillaóskir frá þjóðhöfðingjum
Vesturveldanna þriggja. Her-
námsstjórarnir þrír munu nú
skipaðir sendiherrar rikja sinna
í V-Þýzkalandi.
♦ ♦ ♦
Samhandsstjórn V-Þýzka-
lands gaf út yfirlýsingu um,
að 50 millj. þegnar v-þýzka
lýðveldisins eigi nú fullu frelsi
að fagna sem þjóðarheild og
hafi jafnframt skipað sér und-
ir merki Vestuveldanna þiggja
er áður hernámu landið. Lýsir
stjórnin yfir því, að nú verði
tekið til óspilltra málanna við
að leysa milljónir A-Þjóð-
verja undan því ófrelsi, er
þeir eiga nú við að búa, svo
að takast megi að sameina
Gjaldeyrissparnaður Áhurbar-
verksmiðjunnar
24 millj. kr. á einu ári
Fjórvelda-
ráðstefna
í júli?
LONDON, 5. maí — í dag lauk
störfum sínum sérstök nefnd sér-
fræðinga a vegum stórveldanna
þriggja, Bretlands, Bandaríkj-
anna og Frakklands, er undan-
farið hefir undirbúið orðsend-
ingu til Ráðstjórnarinnar um
þátttöku í fjórveldaráðstefnu, er
fjalla á um heimsvandamál. —
Skýrsla þeirra verður lögð fyrir
utanríkisráðherra landanna, Mac
Millan, Dulles og Pinay í París
um næstu helgi. Enn hefir ekki
verið skýrt frá því, hverjar voru
niðurstöðu' sérfræðinganna um
hvernig haga skuli væntanlegri
fjórveldaráðstefnu. Talið er, að
sérfræðingarnir muni láta utan-
Þýzkalands til að þjarma að . ríkisráðherrunum eftir að ákveða
Finnum í þessu efni. hvort hér ærði um að ræða ful-
Enn hefur ekkert verið upplýst | trúafund eða fund æðstu manna
um, hver var tilgangurinn með i ríkisins. Sagt er að brezka stjórn-
för Gromykos til Svíþjóðar, er, in sé því fylgjandi, að þeir
hann heimsótti Stokkhólm á heim-1 Bulganin, Eden, Eisenhower og
Selur til útlanda fyrir
um 9 milj. kr. í ár
¥ SÍÐDEGISBOÐI, sem stjórn og framkvæmdastjóri Áburð-
* arverksmiðju ríkisins hélt ríkisstjórn og Alþingi í gær,
skýrði Vilhjálmur Þór bankastjóri, formaður verksmiðju-
stjórnarinnar frá því, að frá því að verksmiðjan hóf fram-
leiðslu í apríl árið 1954, hefði hún framleitt tæp 18 þús.
tonn af köfnunarefnisáburði. Þar af hefði verið flutt út til
Frakklands um 4 þús. tonn og fyrir það hefðu fengist um
5 millj. kr. í erlendum gjaldeyri. Á þessu ári hefði verið
samið um útflutning á Kjarnaáburði fyrir um 9 millj. króna.
Þýzkaland í eitt frjálst og full-
valda riki. Yfirlýsingu stjórn-
arinnar Iauk svo: „MarkmiS
okkar er: Frjálst, sameinaS
Þýzkaland innan vébanda
frjálsrar Evrópu, sem er ein
heild."
♦ ♦ ♦
í neðri deild sambandsþings-
ins fögnuðu þingmenn stjórnar-
samvinnunnar yfirlýsingu dr.
Adenauers um, að bundinn væri
endi á hernámið, með lófataki.
Erich Ollenhauer, formaður jafn-
aðarmannaflokksins, lét svo um-
mælt í þinginu, að engin ástæða
væri til þess fyrir V-Þjóðverja,
að sleðjast yfir endi hernámsins.
Pólitískt frelsi V.-Þýzkalands
mundi takmarkast mjög af þeim
hernaðarkvöðum, er hvídu á því
sem aðilja að Atlantshafsbanda-
laginu.
♦ ♦ ❖
V-Þýzkaland hefur nú full-
an rétt til að marka stefnu
sína í öllum málum, einnig
utanríkismálum. Það hefur
einnig rétt til að endurher-
væðast, en v-þýzka stjórnin
hefur ákveðið, að ekki skuli
framleidd fjarstýrð vopn eða
kjarnorkuvopn og að V-Þýzka
land vígbúist innan vébanda
Varnarbandalags V-Evrópu ög
Atlantshafsbandalagsins.
Varnarbandalagið var form-
lega stofnsett í dag, er V-Þýzka-
land og Ítalía fengu aðild að
Brússel-sáttmálanum, sem Bret-
ar, Frakkar, Holland, Belgía og
Luxemburg gerðu með sér fyrir
sjö árum.
♦ ♦ ♦
Ákvæði Parísar-samning-
anna ná ekki yfir Berlín. —
Hernámið mun vara þar, þang
að til samknmulag hefur náðst
við Ráðstjórnarríkin. Hafa
Vesturve! 15n þrjú gert sér-
stakan samning við v-þýzku
stjórnina um, að völdd her-
námsstjórna þeirra haldizt
óbreytt í Berlín.
♦ ♦ ♦
Utanríkismálanefnd franska
þingsins lét í dag í ljós óánægju
sína yfir því, að franska stjórnin
hefði formlega lagt fram þau
skjöl er fullgilda Parísarsamning-
Framh á bls. 2
leið frá afvopntinarráðstefnunni í
Lundúnum. Fullyrt er, að helzta
umræðuefni hans og sænskra
stjórnmálamanna hafi verið Finn
land og afstaða þess til heims-
vandamálanna.
Faure — æðstu menn ríkjanna —
sitji ráðstefnuna.
Talið er líklegt, að Vesturveldin
leggi til, að fjórveldaráðstefnan
verði haldin í júlí.
—Reuter-NTB.
GJALDEYRISSPARNAÐUR,
SEM NEMUR UM
26,5 MILLJ. KR.
Formaður verksmiðjustjórnar-
innar skýrði frá því, að samtals
næmi gjaldeyrissparnaður þjóð-
arinnar vegna innlendrar áburð-
arframleiðslu um 26,5 millj.
brúttó síðan verksmiðjan tók til
starfa. Þegar frá væri dregið
andvirði umbúða um áburðinn,
sem flytja yrði inn væri gjald-
eyrisparnaðurinn nettó um 24
millj. kr. Væri hér um mjög
merkilegan nýjan þátt í íslenzk-
um þjóðarbúskap að ræða.
1500 TONN Á MÁNUÐI
Framleiðslan af Kjarnaáburði
nemur nú um 1500 tonnum á
mánuði. Ráðherrar og þingmenn
gengu í gær um öll hús verk-
smiðjunnar og skýrðu fram-
kvæmdastjóri hennar og verk-
fræðingar störfin þar. Rúmlega
eitt hundrað manns vinna nú í
verksmiðjunni.
Fyrirhugað er að auka verk-
smiðjuna á næstunni þannig að
hún framleiði fosfatáburð. Verð-
ur þá fullnægt nær allri áburðar-
þörf íslenzks landbúnaðar.
Tvisvar sinnum öflugri
en Hiroshima-sprcngjan
T LAS YF.GAS, 5, rnsi — Kjarn-
orkusprengja tvisvar sinnum
kröftug' - en sú, er varpað var
á.IV-oshima arið 1945, var
sprengd á 160 metra háum
turni Nevada-eyðimörkinni
í Bandaiíkjunum i dag. Kring-
um turninn hafði verið reist
lítil borg, cr líktist í öllu meðal
borg í Bandaríkjunum. Til-
gangurtnn var að reyna að
gera sé ■ í hugarlund, hvernig
helzt mætti koma við vörnum
gegn kjarnorkusprengjum.