Morgunblaðið - 07.05.1955, Blaðsíða 9

Laugardagur 7. maí 1955
MORGUNBLAÐIÐ
9
Sá óbilgjarnasti við afgreiðslu fjárlaga
krefst nú tekjuafgangs
Furðuleg rceða Cylfa Þ. Gíslasonar,
þar sem hann krefst hafta, hœrri
skatta eða lœgri ríkisútgjalda
ÞAÐ mun vera fátítt að kjörnir fulltrúar á Alþingi fari svo
blygðunarlaust í gegnum sjálfa sig eins og einn þingmaður
Alþýðuflokksins, Gylfi Þ. Gíslason, gerði á fundi Neðri deildar í
gær. Er ræða, sem hann flutti þar í frásögur færandi, því að svo
algerlega stangast hún á við allt sem þessi þingmaður hefur talað
í allan vetur.
Rögnvaldur Sigurjónsson heldur
tvennu tónleiku I Austurríki
FORSAGA ÞINGMANNSINS
Eins og mönnum er kunnugt
hefur enginn þingmanna, sem !
nú sitja á Alþingi, verið öfyrir- |
leitnari við afgreiðslu fjárlaga .
að bera fram tillögur um auk-
in útgjöld ríkissjóðs í allar átt-
ir en próf. Gylfi Þ. Gíslason.
Samtímis slíknm tillögum um
aukin útgjöld bar hann þó ekki
fram neinar tillögur um að
auka ríkistekjurnar, beldur
þvert á móti lagði hann til að
tekjustofnar ríkissjóðs væru
skertir. Var það m. a. bann
sem kom með þá tillögu, að
fella niður söluskattinn, en
slikt befði þýtt tugmilljóna
tekjurýrunun ríkissjóðs.
Þannig er þá forsaga þessa
þingmanns og öll framkoma gagn-
vart fjármálum þjóðarinnar.
NÚ ER HANN ÚTHVERFUR
En hvað gerðist svo skyndi-
lega á fundi Neðri deildar í
gær? Gylfi Þ. Gíslason stendur
upp og hellir óbótasvívirðing-
um yfir ríkisst jórnina fyrir
það, að enginn greiðsluafgang
ur sé frá fjárhagsárinu 1954.
Þetta gerðist í sambandi við um-
ræður um það frumvarp ríkis-
stjórnarinnar, að verja 35 millj.
kr. greiðsluafgangi rikissjóðs á
s. 1. ári til ýmissa gagnlegra mála.
FÉ TIL STÆRSTU
NAUÐSVNJAMÁLA
En í frumvarpinu er lagt til að
veittar séu 8 millj. kr. til Rækt-
unarsjóðs; 8 millj. kr. til Fisk-
veiðasjóðs; 4 millj. kr. sem lán til
veðdeildar Búnaðarbankans; 3
millj. kr. sem framlag til útrým-
ingar heilsuspillandi húsnæði; 1,5
millj. kr. til greiðslu sparifjár-
uppbóta; um 6 millj. til að standa
í gkilum með framlög ríkissjóðs
til hrúagerða, skólabygginga og
hafnargerða og að lokum 6 millj.
kr. til atvinnuleysistrygginga.
Þeir, sem lesa þennan lista, sjá
hve mikil nauðsynja- og framfara
mái hér er um að ræða. En Gylfi
Þ. Gíslason virtist vera á annarri
skoðun. Hann sýndi frumvarpinu
hinn mesta fjandskap og sagði að
það væri ráðleysa að eyða greiðslu
afganginum með þessum hætti.
Er það dálítið furðulegt, að þing-
maður Alþýðpuflokksins skuli nú
þegar hefja fjandskap við t. d.
greiðslur til atvinnuleysistrygg-
inga, skv. verkfallssamningun-
GYI.FI VILL NÚ HÖFT. HÆRRT
SK.4TTA. LÆGRI ÚTGJÖLD!!
Orðhragð Gylfa í ræðu lians
var shkt, aS þaS er illa eftir
hafandi. Hann sagSi, aS eng-
in ríkisstjórn vestan jámtialds
levfSi sér aS hafa ekki greiSsIn
afgang. Rikisstjómin safnaSi
engum varasjóSum. Hún eyddi
öllu og sóaSi. Hún væri versta
ríkisstjórn vestan járntjalds.
Svo stór orS tók þessi maSur
upp í sig.
Og tillögur hans til aS hæta
þetta: — Setja höft aS gjahl-
eyri, fjárfestingu og jafnvel á
innflutning. Hafa hemil á út-
lánum bankanna og afgreiSa
fjárlög meS veralegum tekju-
afgangi (þ. e. hækka skatta
eSa draga úr öllum opiiiberum
framkvæmdum).
NÚ ER AF SEM A»UR VAR
Eysteinn Jónsson, fjármálaráð-
herra svaraði með nokkrum orð-
um. Hann kvaðst setla að minna
Gylfa á þessa ræðu hans við
næstu fjárlagaafgreiðslu, því að
vísast yrði söngurinn í þessum
þingmanni þá að afnema skatta
en auka útgjöld ríkissjóðs á alla
lund.
EIN BF.ZTA RÍKISSTJÓRN
V.-EVRÓPU
Annars kvað hann alröng þau
ummæli Gylfa, að núverandi ríkis
stiórn íslands væri versta ríkis-
stjórn vestan járntjalds. Þvert á
móti væri hún ein hin bezta. Sæist
það m. a. af því að ríkisstjórnin
hefði síðustu fjögur ár greitt tug-
milljónir lausaskulda og um sam-
anburðinn varðandi greiðslujöfn-
uðinn, benti Eysteinn á það að
þegar talað væri um að fjárhag-
ur ríkissjóða erlendis væri
greiðsluhallalaus, væri fjárfest-
ing ríkisins ekki talinn með þar,
en það væri gert hér, svo að út-
koman hér væri betri.
F.INDREGINN STUDNINGUR
við framfaramAlin
Jón Pálmason snerist til
varnnr gegn fólskulegum árás-
um Gylfa á frnmvarpiS, um
skiplingu 35 nu'IIjónanna. —
Undraðist hann framkomn þing
mannsins og benti honnm á til
hvers fénu væri varið. Það eru
frnmlög til Ræktunar- og Fisk-
veiðisjóðs. Þessir sjóðir eru
hornsteinar allra framfara til
sveita og við sjávarsíðnna og
æltu að liafa forgangsrétt' fyrir
ölhi öðru. Enda settu þingmenn
Sjálfstæðisflokksins fram þá
kröfu að greitt yrði úr fjár-
hagsþörf þeirra. Þá er fram-
lag til veðdeildar Búnnðarbank
ans, sem hefur verið vanrækt
stórkostlega í fjölda ára. Með
því frainlagi er verið að gera
nno'iim mönnum kleift að hefja
búskap. Kvaðst Jón Pálmnson
því eindregið styðja þetta
frumvarp, sem leysti miklar
þarfir.
Filmía hefur sýning-
ar að nýju um
þessa helgi
SÝNINGAR kvikmyndafélags-
ins Filmíu sem legið hafa niðri
frá því verkfallið hófst, hefjast
á ný um þessa helgi. Þar sem svo
langur tími hefur fallið úr, verða
myndirnar framvegis sýndar
vikulega, þar til 15 myndir hafa
verið sýndar á sýningarárinu, en
þegar verkfallið hófst höfðu ver-
ið sýndar 8 myndir á vegum fé-
lagsins.
Mynd sú er sýnd verður í
Tjarnarbíói í dag kl. 15 og á
morgun kl. 13, heitir „Grosse
Freiheit nr. 7“ eða La Paloma.
Mynd þessi er þýzk og var gerð
seint á styrjaldarárunum. Leik-
stjóri er Helmuth Kautner, en
hann gerði einnig „Nafnlausu
myndina“, sem Filmía sýndi í
fyrra.
„Grosse Freiheit nr. 7“, gerist
í hafnarhverfum Hamborgar og
er litkvikmynd. Með aðalhlut-
verkin fara Hans Albert og Ilse
Werner.
Um næstu helgi sýnir Filmía
„Heilaga Jóhanna“ og um þar
næstu helgi frönsku myndina
„Elskaði óvinurinn“.. Myndir
Filmíu verða sýndar framvegis
á sama tíma og verið hefur í vet-
ur. —
Vín, 18. marz.
RÖGNVALDUR Sigurjónsson
píanóleikari, sem dvalizt hefir
hér í Vínarborg síðan s. 1. vor,
hélt tónleika hér í Konzerthaus
(Mozartsal) laugard. 12. þ. m.
En fyrr í vikunni hafði hann
haldið tónleika í Graz, sem er
næststærsta borg Austurríkis og
einnig mikil tónlistarborg. Hafði
Rögnvaldur undirbúið þessa tón-
leika af mikilli kostgæfni og að
mörgu leyti við stórum betri
skilyrði en íslenzkir listamenn
eiga að venjast að jafnaði. enda
mun hann ekki í annan t:ma hafa
verið betur undir tónleika bú-
inn. Er það líka skemmst af að
segja, að sá sem þessar línur rit-
ar hefir aldrei heyrt hann taka
viðfangsefni sin jafn óskeikulum
listrænum tökum.
Efnisskráin var fjölbreytt og
mjög óveniuleg eftir því sem
tíðkast. Það virðist vera nærri
ófrávíkjanleg hefð, hvort sem
heimamenn eða aðkomufólk á
hlut að máli að helga megin-
hluta tónleika hinum miklu Vín-
arsnillingum, Mozart, Beethoven,
Schubert, Brahms, og hafa til-
tölulega fá verk þessara tón-
skálda verið leikin udd aftur og
aftur á píanótónleikum hér í
vetur. En Rögnvaldur brá alger-
lega út af þessari veniu, og vöktu
tónleikar hans athygli þegar af
þeirri ástæðu.
Tónleikarnir hófust með tveim-
ur verkum eftir Chopin, Noct-
urne, op. 72 nr. 1, og Fantasíu í
f-moll, op. 49. Yfir fyrrnefnda
verkinu var mikil ró, heiðríkja
og fullkomið jafnvægi, sem segja
má að auðkenndi þessa tónleika
í heild fremur öllum öðrum tón-
leikum Rögnvalds, sem undirrit-
aður hefir heyrt innan lands og
utan. í eina skipti sem nokkuð
skorti á þetta var í næsta verki,
Fantasíunni í f-moll, og mun þar
hafa komið fram sá taugaóstvrk-
ur sem eðlilegur má teljast á
fyrstu tónleikum í þessari miklu
og kröfuhörðu tónlistarborg.
Næst á efnisskránni var um-
fangsmesta viðfangsefnið, Sónata
III, op. 44, eftir Niels Viggo
Bentzon. Höfundurinn er tvímæla
laust fyrirferðar- og afkastamest-
ur hinna ungu tónskálda Dana og
vafalítið þeirra mikilhæfastur.
Þessi sónata skipar með sóma sess
við hlið hinna beztu nútímatón-
verka í þessu formi og vinnur
ótvírætt á við nánari kynni.
Bentzon er sjálfur ágætur píanó-
leikari, enda sparar hann hvergi
| kröfurnar til túlkandans. Þess
gætti þó hvergi, að Rögnvaldur
hefði átt við neina örðugleika að
J stríða, og hafði hann þetta marg-
! slúngna verk fullkomlega á valdi
sínu. Frábær tækni hans, sem
aldrei hefir verið jafnari né fjöl-
þættari en nú, naut sín hér til
I fulls, svo og sérstakur hæfileiki
hans til að túlka tónlist samtím-
| ans. sem stöðuet kemur skvrar
í ljós og á væntanlega eftir að
marka að verulegu levti bað
starfssvið, sem hann velur sér í
framtíðinni. Sónatan mun nú
hafa verið flutt hér í fvrsta skinti
j opinberlega. Hún hefir vakið
verðuga athygli, enda hlaut hún
hina ákjósanlegustu kynningu.
Gaman hefði verið, ef hér hefði
j verið um íslenzkt verk að ræða,
en hvar eru þau íslenzk píanó-
verk, sem fyllt hefðu sama rúm
á efnisskránni jafn myndarlega
og þetta verk hins unga Dana
og hefðu á sama hátt krafizt at-
hygli og viðurkenningar?
Þessu næst lék Rögnvaldur
Ballade í g-moll og tvær etýður,
■ op. 25 nr. 7 og op. 10 nr. 4, eftir
! Chopin. Meðferðin á fyrstnefnda
jverkinu var þrauthugsuð og
I skýrt mótuð og bar vott um
Lofsamleg blaðaummœli
Rögnvaldur Sigurjónsson
sanna innlifun í efni þess. Etýð-
urnar voru glæsilegar.
Síðari hluti efnisskrárinnar var
helgaður Debussy, Prokoieff og
Schumann. „La Soirée dans
Grenade" og prelúdíurnar
„Bruyeres" og „General Lavine
excentric" voru leiknar með þeim
fínleik og nærfærni, samfara til-
þrifum og kímni, sem þessum
verkum hæfir. — Gavotte, op.
32 nr. 3, og „Suggestion dia-
bolique" eftir Prokofieff nutu
sín einnig svo sem bezt varð á
kosið, og sama má segja um
Schumanns-verkin tvö, „Des
Abends“, op. 12, og Tokkötuna,
op. 7, einkum þó síðarnefnda
verkið, sem var meistaralega leik-
ið og með glæsilfegum tilþrifum.
Aðsókn að tónleikunum var góð
eftir því sem gerist, þegar ekki
eiga víðfrægir listamenn í hlut.
Fagnaðarlæti voru einnig óvenju-
mikil og hljóðnuðu ekki fvrr en
eftir þrjú aukalög. Stóðu íslend-
ingar ekki einir að þeim, enda
þótt landar í Vín muni hafa verið
viðstaddir tónleikana að undan-
teknum nokkrum börnum. Munu
þeir allir hafa þótzt eiga nokkuð
í húfi að vel tækist og ekki talið
sig hafa orðið vonsvikna. Ræðis-
maður íslands í Vín, dr. Szenko-
vits, sem átt hefir við mikla van-
heilsu að stríða í vetur. tók sér
ferð á hendur alla leið vestan
úr Tirol, þar sem hann hefir
dvalizt um tíma sér til heilsu-
bótar, til þess að vera viðstadd-
ur tónleikana.
BLAÐAUMMÆLI
Tónlistargagnrýni í Vínarblöð-
unum birtist oft seint — ekki
síður en í blöðunum í Reykja-
vík — og er venjulega stuttara-
leg. Dómar um þessa tónleika
hafa enn ekki komið nema í
tveimur blöðum svo að mér sé
kunnugt.
í „Weltpresse“ er lögð áherzla
á að píanóleikur Rögnvalds hafi
auðkennzt af fyllstu nákvæmni
en hafi skort tilfinningasemi og
hita.
í „Wiener Zeitung“ birtist
yfirlitsgrein, þar sem þess er getið
í upphafi, að 17 píanótónleikar
hafi verið haldnir hér á undan-
förnum mánuði. Af þessum tón-
leikum eru aðeins þrennir nefnd-
ir sérstaklega, og eru tónleikar
Rögnvalds þar efstir á blaði. Er
þar m. a. tekið fram, að tónleik-
arnir í heild hafi verið veiga-
miklir og vandaðir, þrátt fyrir
tæknilega ágalla í smáatriðum,
og einkum hafi verið sannfær-
andi meðferð listamannsins á
sónötunni eftir Niels ViggoBent-
zon, þar sem leikni hans hafi
komið skýrt í ljós.
TÓNLEIKARNIR í GRAZ
Eins og áður var getið fór Rögn-
valdur til Graz fyrr í vikunni,
lék á segulband fyrir útvarpið
þar m. a. sónötuna eftir Bentzon
og Sónatínu fyrir píanó eftir Jón
Þórarinsson, og hélt auk þess
sjálfstæða tónleika með sömu
efnisskrá og hér í Vín. Tónléik-
arnir í Graz voru haldnir í hin-
um glæsilega tónlistarskóla þar
í borg, sem dr. Franz Mixa veitir
forstöðu, 9. þ. m. við ágæta aö-
sókn og forkunnargóðar viðtök-
ur. Blaðaummæli um þessa tón-
leika voru og með aíbrigðum
lofsamleg. Þekktasti tónlistar-
gagnrýnandi Graz-borgar, Hans
Wamlek, tekur fram í upphaíi
ýtarlegrar greinar, um tónleik-
ana, að þeir hafi verið sérlega
ánægjulegir og borið vott um
tónlistarmenningu hinnar „af-
skekktu“ eyþjóðar. Síðan segir
m. a.:
„íslendingurinn, sem utan
heimalands síns hefir stundað
nám í París og New York, reynd-
ist framúrskarandi píanóleikari,
sem aldrei leyfði tækninni að
verða að aðalatriði. Af hinun.
ýmsu verkum Chopins sem hann
lék er sérstök ástæða til að nefna
Fantasíuna í f-moll, sem flutt
var af eldmóði, og etýðurnar í
C-dúr og c-moll urðu í flutn-
ingnum snilldarlega mótuð lítil
meistaraverk. Merðferðin á
„Soirée dans Grenade“ og tveim-
ur prelúdíum eftir Debussy
sannaði að hið franska tónskáld
er píanóleikaranum hugstætt.
„Suggestion diabolique“ eftir
Prokofieff varð sannkallaður
djöfladans. Skilningur listamanns
ins á „Des Abends“ eftir Schu-
mann var viðfeldinn, þótt hann
væri nokkuð óvenjulegur, en
Tokkatan eftir sama höfund var
túlkuð á svo fullkominn hátt, að
hún varð að sannri opinberun.
Mesti viðburður kvöldsins var þó
flutningur þriðju sónötunnar, op.
44, eftir ICaupmannahafnartón-
skáldið Niels Viggo Bentzon, f.
1919. Þetta fjögra þátta verk er
hlaðið hinum margvíslegustu
erfiðleikum og ber vott um sterk,
persónuleg einkenni höfundar-
ins, sem er fluggáfaður, fer sínar
eigin leiðir og telur sig sjálf-
menntaðan, en veit þó nákvæm-
lega hvað hann vill. Sónatan
hafði sterk áhrif. En tónskáldið
hefði líka naumast getað óskað
sér heppilegri túlkanda til þess
að kynna verkið. Af aukalögun-
um skal aðeins nefnd „La Campa-
nella“ eftir Liszt-Bussni, sem vér
höfum í mörg ár ekki heyrt leikna
með slíkri fullkomnun. Tónleik-
unum í heild var tekið með mikl-
um fögnuði, enda voru þeir
ánægjulegir í fyllsta máta“.
Það má hiklaust fullyrða að
tónleikar Rögnvalds Sigurjóns-
sonar bæði í Graz og Vín hati
orðið honum sjálfum og íslend-
ingum til hins mesta sóma.
J. Þ.
Fimleikaflokkur
Ármanns sýnii .
TVEIR fimleikaflokkar úr Ár-
manni fara flugleiðis til Vest-
mannaeyja í dag og munu sýna
fimleika í Samkomuhúsl Vest-
mannaeyja í dag kl. 4. Er þetta
úrvalsflokkur kvenna sem sýnir
undir stjórn frú Guðrúnar Niel-
sen og úrvalsflokkur karla, sem
sýnir áhaldaleikfimi úndir stjórn
Vigfúsar Guðbrandssonar. Fim-
leikaflokkar Ármanns eru löngu
landskunnir og munu Vestmanna
eyingar vafalaust nöta þetta ein-
stæða tækifæri til að sjá þessa
flokka.