Morgunblaðið - 12.05.1955, Qupperneq 2
2
MORGVNBLAÐIÐ
Fimtntúdagur 12. maí 1955 :
Fímmtugur i dag:
Sveinn
frnmkv.s
SVEINN Benediktsson fram- j
kvæmdastjóri er fimmtugur,
í ctag.
iiumarið 1927 gerði ég út skip
á í íldveiðar frá Siglufirði og fór
sjilfur norður til þess að líta
eft ir útgerðinni. Sumar þetta
va -ð mesta sildveiðisumar, sem
ko nið hafði fram til þess tíma.
Fö ghuðu menn mjög hinum góðu
aflabrögðum í byrjun, en gaman-
ið Eór af efHr fyrstu tvær vikurn-
ar Þá varð erfitt og nær ómögu-
le{ t. að losna við aflann hvort
he dur sem var til bræðslu eða
sö tunar. Vegna óvenjulega
m kils framboðs féll verðið á
sa tsíld og síldarsaltendur gátu
ek ti staðið í skilum með greiðslu
fy ir síldina. Skipin iágu dögum
sa nan með fullfermi við bryggj-
ur íar og fengu ekki löndun, enda
vo:u síldarverksmiðjurnar á
Siglufirði ekki nema þrjár og
hö 'ðu samtals aðeins tvö þúsund
m; la afköst á sólarhring. Af þess-
um sökum bar útgerð fjölda
sk pa upp á sker. Var ég einn
þe wa sem lenti í vandræðum
m< ð útgerð- mína. Þá vildi mér til
lái s að é.g hafði tekið eftir ung-
un manni, sem þá var umboðs-
m; ður fyrir marga báta frá Vest-
m; nnaeyjum og Akranesi. Sá ég
að þessi ungi maður var þaul-
kupnugur öllu á staðnum og
bjárgaði skipum þeim, sem hann
va: fýrir merkilega vel út úr
ógÖngunum. Leitaði ég nú ráða
hjá honum hvað gera skyldi og
revndist hann mér svo hollráð-
urj að ég komst klakklaust út
úr hessum vanda. Þessi ungi mað-
ur í var Sveinn Benediktsson, þá
aðiins 22 ára gamall. Þar þetta
fyijsta sumarið sem harm starf-
aðí upp á eigin spýtur, en áður
hafði hann starfað fjögur sumur
hjá Óskari Halldórssyni, fyrst á
söiitunarplani og síðar á skrif-
stotfu hans á Siglufirði.
Íá og á næstu sumrum kynnt-
ist'ég því af hve frábærum dugn-
aðl Sveinn Benediktsson annaðist
þaít störf, sem hann hafði á hendi
fyfir ýmsa útgerðarmenn og skip-
stjþra, enda hafði hann umsjón
méð 15 til 20 skipum. Var þá við
ýmsa þá erfiðleika að etja, sem
síðar hafa horfið úr sögunni, til
dsemis hve afköst síldarverk-
smiðjanna voru lítil og eigendur
þeirra á Siglufirði útlendingar,
sem notuðu sér ástandið til þess
að lækka verðið á síldinni dag
frá degi og létu útlend skip
gapga fyrir löndun. Til þess að
hindra þessar aðfarir tryggði
Sveinn íslenzkum skipuð löndun
í Krossanesi fyrir miklu hærra
verð og hvatti menn til að sæta
ekki þeim afarkostum sem verk-
srmðjueigcndur beittu á Siglu-
firði. Af þessum sökum bönnuðu
hiiiir útlendu verksmiðjueigend-
ur með lögregluvaldi að Sveinn
kæmi inn á lóðir þeirra eða
bryggjur. Sveinn fékk þá skip-
unarbréf frá Tryggva Þórhalls-
syni, þáverandi forsætis- og at-
vinnumálaráðherra til þess að
líta eftir löndun erlendra skipa
og sjá um að hún færi ekki fram
úr því, sem samningar stóðu til
og þar með gátu útlendingarnir
ekki hindrað að Sveinn færi nið-
ur á bryggjur og hefði samband
við síldveiðiskipin.
Árið 1930 skipaði Tryggvi
Þórhallsson Svein sem fulltrúa
ríkisstjórnarinnar í stjórn Síld-
flrverksmiðja ríkisins, sem þá
hófu þtarfsemi sína. Hefur Sveinn
átt sæti í stjórn verksmiðjanna
lengst af uðan og verið formað-
ur verksmiðjustjórnarinnar síðan
1944.
Mjög mikið hefur kveðið að
Sveini í málefnum sjávarútvegs-
ins, einkum síldarútvegsins.
Meðal annars hefur hann beitt
séí fyrir byggingu síldarverk-
smiðju á Baufarhöfn sem byggð
var 1940 og reynst hefur hin
happadrýgsta fyrir síldarútveg-
inn. Þá héfur harih haft forgörigu
Sveinn Benediktsson
um dýpkun hafnarinnar á Hauf-
arhöfn og átt mestan þátt í því
að síldarsóltun var tekin þar upp
aftur í stórum stíl, eftir að hún
hafði að mestu legið niðri í ára-
tugi eða síðan fyrir fyrri heims-
styrjöld. Þá veitti hann forstöðu
síldarleit með flugvél við ágætan
orðstír á árunum 1939 til 1944
og er nú formaður síldarleitar-
nefndar, som hefur yfirumsjón
með síldarleit með flugvélum
fyrir norðan og austan land. Þeg-
ar síldin veiddist í Köllafirði og
seinna Hvalfirði, leysti Sveinn:
mikið starf af hendi við skipu- ‘
lagningu flutninga á síldinni
norður, en þeir voru í svo stór-
um stíl, að útflutnmgsverðmæti
síldarinnar nam nærri 80 millj.
króna. Þá hefur Sveinn átt
drjúgan b?tt í því að Síldarverk-i
smiðjur ríkisins komu upp hrað- j
frystihúsi á Siglufirði árið 1953.
Hefur sú framkvæmd skapað
mikla atvinnu á staðnum og um
leið bætt aðstöðu til aukins út-
flutnings og útgerðar frá Siglu-
firði.
Um 16 ára skeið var Sveinn
hægri hönd Halldórs Þorsteins-
sonar í Háteigi við togaraútgerð
hans. Er Sveinn nú framkvæmda-
stjóri margra útgerðarfyrirtækja,
sem öllum hefur vegnað vel.
Hann hefur átt sæti í stjórn
Landssambands útgerðarmanna
um langt skeið og í útgerðarráði
Reykjavíkurbæjar frá upphafi og
á sæti í stjórnum fjölmargra fyr- j
irtækja. Þá hefur hann nokkrum '
sinnum átt sæti í samninganefnd- .
um af íslendinga hálfu þegar (
samið hefur verið um viðskipti
við erlend ríki.
Ég hef utr meir en aldarfjórð-
ung starfað með Sveini Bene-
diktssyni að ýmsum málum sjáv-
arútvegsins og hefur reynsla mín
af því samstarfi ætíð verið í sam-
ræmi við mín fyrstu góðu kynni.
Hin margvíslegu trúnaðarstörf,
sem Sveini hafa verið falin fyrr 1
og síðar syna hve mikils trausts
hann nýtur I
Sveinn er elstur sjö barna
merkishjónanna Benedikts Sveins
sonar og Guðrúnar Pétursdóttur
og ber ættarmót þeirra.
Hann er kvæntur hinni ágæt- '
ustu konu, Helgu Ingimundar-
dóttur frá Kaldárholti Bene-
diktssonar og mun verða gest-
kvæmt í dag á hinu glæsilega
heimili þeirra, Miklubraut 52.
Að lokum færi ég Svemi Bene-
diktssýnl og fjölskyldu hans
beztu heillaóskir og óska þeim
gæfu og gengis á ókomnum ævi-
dögum.
Loftur Bjarnason.
AÐ VAR um veturnætur 1943,
að faðir nokkur hringdi til
mín síðla kvölds og bað mig að
taka drenginn sinn í skólann.
Þetta væri að vísu varla í frá-
sögur færandi, ef ekki hefði
meira á eftir fylgt. En maður
þessi var Sveinn Benediktsson
framkvæmdastjóri, sem er fimm-
tugur í dag. Öll börn hans hafa
byrjað nám sitt í skóla þeim, er
ég veiti forstöðu. Og frá því, að
foreldrar breyttu skólanum úr
einkaskóla í sjálfseignarstofnun
hefur Sveinn verið fulltrúi for-
eldranna, kjörinn af þeim í
skólanefndina og formaður henn-
ar frá byrjun. Það er því að
vonum, að mér þyki hlýða, á
þessum merku tímamótum í æfi
Sveins, að geta að nokkru starfa
hans fyrir Skóla ísaks Jónsson-
ar og baráttu hans fyrir bættri
aðstöðu yngstu skólaþegna höf-
uðborgarinnar til náms.
Jafnskjótt og Sveinn Bene-
diktsson tók við forustu þessa
skólamáls, markaði hann stefn-
una skýrt. Skólinn skyldi vera
sjálfseignarstofnun, stjórnað af
skólanefnd með fulltrúa foreldra
í meirihluta, rekin á ábyrgð for-
eldra, en styrkt að nokkru af
ríki og bæ. Foreldrar skyldu
leggja fram fé til byggingar á
skólahúsi á góðri lóð, sem skól-
inn réði einn yfir. Fjárhagur
skólans skyldi vera vel tryggð-
ur, og öll aðstaða til náms, starfs
og stjórnar skyldi vera svo góð;
sem bezt yrði á kosið. Allt þetta
er nú komið í framkvæmd, og
ætti sá, er þetta ritar, að geta
bezt um það borið, hve óviðjafn-
anlega aðstöðu skólinn hefur nú
til starfs, svo góða, að engan
hefði dreymt um slíkt.
Ekki er fært í stuttri afmælis-
kveðju að rekja öll störf Sveins
Benediktssonar fyrir þetta mál.
Minnisstæðastir eru mér samt
þrír foreldrafundir, er Sveinn lét
boða til. Það var fundurinn 7.
jan. 1946, en þá var endanlega
ákveðið hið nýja form skólans,
og þar lögðu foreldrar fram 70
þúsund krónur til hins nýja
skólahúss. Hinir tveir fundirnir
voru í fyrravor, er Sveinn talaði
fyrir því við foreldra, að þau
hefðu samtök um að kaupa hlut-
deildarskuldabréf, sem skóla-
' Framh. á bls. 9
— Þrír rœðumenn
Frarth. af bls. i
manna, sem neita að taka þátt
í herþjónustu. En þeir eru í þús-
undatali sendir í fangabúðir. Svo
virðist sem milljónir ungs fólks í
Sovétríkjunum tilheyri hinni
kristilegu æsku og geri þar með
uppreisn gegn valdhöfunum.
ÆSKULÝDIJRINN STANDI
VÖRÐ UM MENNINGAR-
VERDMÆTI
Eftir þetta tók Magnús Jóns-
son, alþm., til máls. Hann kvað
það tímabært og mikils virði að
gefa því gaum hvernig kommún-
istar hafa smeygt áhrifum sín-
um inn í menningarmál þjóðar-
innar. Áður hefðu þeir opinber-
lega svívirt íslenzka þjóðsönginn
og íslenzka fánann meðan stefna
þeirra átti að vera alþjóðleg. Nú
þyrðu þeir ekki lengur að gera
slíkt opinberlega, en áfram héldi
óvirðing þeirra fyrir kristinni
trú. Þjóðin verður að vakna og
hrinda árás kommúnista. Og
ekki nóg með það — æskulýður
þjóðarinnar hefur það hlutverk
að tryggj a að einræðisöfl, hverju
nafni, sem þau nefnast megni
aldrei að lama frelsisþrá andans.
KOMMÚNISTI TALAR
Á HEIMDALLARFUNDI
Við fundarlok var orðið mjög
— Þinglausnir
Framh. af bls. 1
háttaðra framkvæmda atvinnu-
lífsins, til greiðslu uppbóta á
sparifé og til atvinnuleysistrygg-
inga.
2) Breyting á lögum um land-
nám, nýbyggðir og endurbygg-
ingar í sveitum.
3) Breyting á Ræktunarlögun-
um.
4) Breyting á lögum um jarð-
ræktar- og húsagerðarsam-
þykktir.
5) Breyting á jarðræktarlögum.
6) Lög um fiskveiðisjóð íslands.
7) Breyting á hlutatryginga-
sjóðslögum. Öll þessi lög til aukn-
ingar á framlögum til nytsamra
mála aðalatvinnuveganna.
8) Lög um húsnæðismálastjórn
o. fl., sem mun vera merkileg-
asta laga setning þessa þings.
Ætluð til lausnar á húsnæðis-
vandræðunum.
9) Breyting á hegningarlögun-
um um skilorðsbundna ákæru og
aðrar framfarir.
10) Læknaskipunarlög.
11) Heilsuverndarlög.
12) Lög um lækningaferðir.
13) Lög um almenningsbóka-
söfn.
14) Lög um skólakostnað.
15) Ný vegalög.
16) Skógræktarlög.
Af þessu öllu geta þingmenn
litið yfir það sem þeir hafa gert
og verðum við að láta þá njóta
þess sannmælis að margt af þessu
er harla gott.
KVEÐJUORÐ
Forseti þingsins óskaði þing-
mönnum gleðilegs sumars og
þakkaði þeim góða samvinnu.
Einar Olgeirsson stóð upp og
þakkaði forseta góða fundar-
stjórn fyrir hönd þingmanna.
Tóku þeir undir þau orð með
því að rísa úr sætum. Síðan var
fundi slitið.
ÞINGSLIT — SÍÐAN
SÓLSKINIÐ
Forseti íslands, Ásgeir Ás-
geirsson, las nú upp forsetabréf
þar sem hann lýsti því yfir að
þessu 74. löggjafarþingi Islend-
inga væri slitið.
Reis þá upp forsætisráðherra
Ólafur Thors og hrópaði „Heill
forseta vorum og fósturjörð“ og
tók allur þingheimur undir þetta
með ferföldu húrrahrópi.
Síðan gengu þingmenn spor-
léttir út í sólskinið og vorloftið,
sem frjálsir og áhyggjulitlir
menn. Innst með þeim leynist að
sjálfsögðu sú von að þeir muni
allir hittast heilir á húfi næsta
haUstÁ'*" ....................
áliðið, klukkan nær 11. Gerðist
þá sá atburður, að einn úr for-
ingjaliði kommúnista, Haraldur
Jóhannsson, stóð upp og bað um
orðið. Er það alveg óvenjulegt að
kommúnistar séu farnir að sækja
fundi ungra Sjálfstæðismanna, en
væri þó í sjálfu sér gott, ef það
gæti eit.thvað orðið til að betrum-
bæta þá. Eru þeir þess vegna vel-
komnir á fundi Sjálfstæðismanna.
Ennþá virtist þessi æskulýðs-
fylkingarmaður þó ekki hafa
betrumbætzt, þó nægileg rök
hefðu verið færð fram fyrir ýmsu
því í fari kommúnismans, sem
leiddi þjóðirnar ekki til farsæld-
ar. Erindi hans var ekki að svara
neinum hinna þungu ásakana,
sem fram höfðu komið á stefnu
hans, heldur aðeins tvennt að
lýsa því yfir að honum þætti það
óþolandi frekja hjá Sjálfstæðis-
mönnum að ræða um kommún-
ismann, án þess að spyrja Æsku-
lýðsfylkinguna um leyfi.. Og
í öðru lagi að skora á unga Sjálf-
stæðismenn til kappræðna um
herverndarsamninginn.
EITT STÆRSTA VANDAMÁL
ÞJÚÐARINNAR
Þorvaldur Garðar Kristjáns-
son svaraði honum með fáeinum
orðum. Hann sagði að þar sem
þessi fundur væri ekki haldinn
í Moskvu, myndu ungir Sjálf-
stæðismenn hérna leyfa sér að
ræða um kommúnismann án þess
að spyrja um leyfi. Það hefði
verið háttur Heimdallar að ræða
ýmis vandamál þjóðfélagsins og
því væri ekkert óeðlilegt að hér
væri rætt um eitt versta vanda-
málið, uppdráttarsjúkdóm eins
og kommúnismann. Að lokum
kvað Þorvaldur unga Sjálfstæð-
ismenn aldrei myndu hræðast að
mæta kommúnistum í kappræð-
um. En erindi Haraldar hefði ver-
ið neyðaróp kommúnista vegna
þess, að þeir gætu ekki haldið
slíka fundi. Æskan hefði fjar-
lægzt þá og yfirgefið og sækti
ekki fundi þessara skemmdar-
verkamanna í íslenzkum menn-
ingarmálum.
99 manns
farast
í ferjuslysi
TÓKÍÓ, 11. maí.
T UM NÍUTÍU manns munu
hafa farizt, er tvær járnbrautar-
ferjur rákust á á stöðuvatni i
Japan í dag. Lsk 65 þcirra, er
fórust eru nú fundin, en 22 er
saknað. Mikill fjöldi fórnardýr-
anna voru börn í skólaferð. Ferj-
an Shium Maru með um 779 far-
þega sökk fáum mínútum eftir
að hafa rekizt á ferjuna Uko
Maru, sém skemmdist hinsvegar
ekki mikið í árekstrinum. Uko
Maru tókst því að bjarga mest-
um hiuta farþeganna af Shium
Maru, þar að auki unnu fiski-
bátar og strandgæzlubátar einn-
ig að björguninni. Bandarískar
flugvélar og þyrilvængjur tóku
einnig þátt í leiiinni að þeim, er
enn kynnu að vera á lífi.
^ Ferjuslys þetta var rætt i
japanska þinginu þegar síðdegis
í dag. Stjórnarandstaðan hélt þvi
fram, að cigendur ferjanna hefðu
gert sig seka um hirðuleysi. —
Einnig var bent á það, að ferj-
urnar eru húnar ratsjám
og ætti því að vera hægt að
forða slysi, þó að þoka væri mik-
il, eins og þegar slysið átti sér
stað.
^ Er þetta annað ferjuslysið, er
á sér stað í Japan á s .1. sjö mán-
uðum. í sept. s. 1. fórust um þús-
und manns, er járnbrautarferju
hvolfdi úti fyrir Hakodate. Þetta
er í annað sinn, sem ferjan Shium
Maru sekkur eftir árekstur. —
Fyrir rúmu ári síðan sökk hún
og fórust sjö manns. Skipið var
dregið á land og tekið í notkun á
hýjáii léik. — Reuter-NTB "J"