Morgunblaðið - 17.05.1955, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 17. maí 1955
MORGUNBLAÐIB
§
Þjóðleikhúsið: ,Er á meðan er'
Gamanleikur eftir Moss Hart !
og George S. Kaufmann.
Leikstjóri: Lárus Pálsson.
f^JOÐLEIKHOSIÐ frumsýndi
j l* s. i. föstudagskvöld amer-
* íska gamanleikinn „Er á meðan
er“, eða „You Can’t Take It
with You“, eins og hann leitir
á frummálinu, eftir Moss Hart og
George S. Kaufmann. Hafa þess-
ir snjöllu rithöfundar unnið sam-
an við leiKritagerð um langt
skeið, en einnig skrifað
hvor í sínu lagi, eða í sam-
vinnu við aðra höfunda. —
En leikrit þau, sem þeir hafa
átt samvinnu að þykja þó taka
Öðrum leikritum þeirra frám um
I flest og hafa hlotið geisimiklar
I vinsældir í Ameríku og víðar,
| enda bæta höfundarnir hvor ann-
an upp svo sem bezt verður á
kosið. Kaufmann, sem er mun
: eldri en félagi hans og fastari
í rásinni, er honum fremri um
vandvirkni og tækni, enda í
fremri röð amerískra leikritahöf-
unda í því efni, en þykir ekki
að sama skapi hugkvæmur og
Mynd þessi er tekiu við komu Gullfaxa til Stokkholms s.l. föstudag. frunilG^ur Hart þykir hinsvegar
Á henni eru, talið frá vinstri: Helgi P. Briem, sendiherra, Örn hugmyndaríkari og frjósamari
Johnson, framkvæmdastjóri Flugfélagsins, Þorsteinn Jónsson, flug- höfundur og er það margra mál
stjóri, Bergur Gíslason og Jakob Frímannsson, fulltrúar í stjórn að hans gæti meira en Kauf-
Flugfélagsins.
Fyrsta dætlunarflug-
ferðin til Stokkhdlms
Gullfaxa fagnað við komuna til Bromma
GULLFAXI, nýr gestur á
Bromma. Þannig hljóðaði
fyrirsögn eins sænska blaðsins
föstudaginn 13. maí, þegar fyrsta
áætlunarflugvél Flugfélags ís-
lands lenti þar — og enn nýjum
áfanga haíði verið náð í flugmál-
um okkar.
GULLFAXI BOÐINN
VELKOMINN
Tekið var á móti íslendingun-
um með blómum á flugvellinum,
og Adilz, skrifstofustjóri sænsku
flugmálastjórnarinnar, bauð þá
velkomna til Stokkhólms. Hann
kvaðst fagna því, að Flugfélagið
hefði nú hafið beinar flugsam-
göngur milli Reykjavíkur og
Stokkhólms. Hér væri stefnt í
rétta átt, stigið spor, sem gæti
orðið þýðingarmikið í aukinni
samvinnu og nánari tengslum
þessara tveggja norrænu þjóða.
Meðal þeirra, sem tóku á móti
flugvélinni, voru sendiherrahjón-
in, — en Helgi P. Briem hafði
einmitt frestað væntanlegri för
til Þýzkalands vegna komu Gull-
faxa í fyrsta áætlunarflugið —
Florman, forstjóri Bromma-flug-
vallarins og Throue-Holst, for-
stjóri SAS. Sendiherrann þakk-
aði með nokkrum orðum góðar
óskir og annan hlýhug, er Svíar
hefðu sýnt í sambandi við þetta
áætlunarflug. Móttökuathöfnin
var stutt og látlaus, en mótuð
innileik. — Það rigndi án afláts,
en það var eins og enginn tæki
eftir því.
BROTIÐ BLAÐ
í SIGLINGASÖGUNNI
Sendiherrahjónin höfðu boð
inni eftir komu vélarinnar og
voru þar auk fslendinganna
nokkrir forystumenn í flugmál-
um Svía. Flugfélagið bauð síðan
til kvöldverðar. Bergur Gíslason,
fulltrui stjórnar Flugfélagsins,
bauð gesti velkomna þangað. —
Kvað hann þessar ferðir nýjan
tengilið milli höfuðborga íslands
og Svíþjóðar og vonaðist til þess,
að við það gæti skapazt enn
meiri kynni þjóðanna. Guðmund-
ur Hlíðdal, póst- og símamála-
stjóri, tók í sama streng og kvað
brotið blað í siglingasögu íslands.
Að vísu hefði áður verið flug-
samband milli íslands og Stokk-
hólms, en ekki fyrr beint íslenzkt
flugsamband.
DRAUMUR AÐ RÆTAST
— Dagurinn í dag er mikils-
verður fyrir okkur, sagði Örn
Johnson, framkvæmdastj. Flug-
félagsins. — Nú er að rætast
hluti af draumi. Það hefir verið
löngun okkar i mörg ár að stofna
til reglubundins flugsambands
við höfuðborgir Norðurlandanna.
Því hefir áður verið komið á við
Kaupmannahöfn og Ósló og nú í
dag við Stokkhólm. Það er von
okkar, að Helsingfors geti síðar
bætzt í hópinn.
FÖSTUDAGURINN 13.
TIL IIEILLA
— Upphaflega var ráð fyrir því
gert, sagði Örn Johnson, að ferð
þessi yrði farin 6. maí, en af því
gat ekki orðið. Næsta áætlunar-
ferð bar aftur á móti upp á 13.
maí, sem þar að auki var
föstudagur. Höfðu ýmsir ótrú á
því, en Örn kvaðst minnast þess,
að ein mesta happaflugvél Flug-
félagsins, Sæfaxi, hefði komið
hingað heim 13. dag mánaðar og
auk þess verið 13. skrásetta flug-
vél íslenzka flugflotans, svo for-
ráðaménn Flugfélagsins teldu
þessa tilviljun heillamerki. — Til
gamans má geta þess, að síðar
kom í ljós, að 13 var happatala
fleiri, og fluffstjórinn í þessari
ferð hafði loftferðarskírteini nr.
13.
Örn Johnson lauk máli sínu
með þvi að þakka sendiherra-
hjónunum ágætar móttökur.
Helgi P. Briem, sendiherra,
tók einnig til máls og þakkaði
Flugfélagi íslands fyrir að hefja
þessa áætlun, sem gæti haft marg
víslega þýðingu. Flutti sendi-
herrann síðan skemmtilega ræðu
og kom víða við.
REYKJAVÍK — ÓSLÓ —
STOKKIIÓLMUR
Áætlunarflugið til Stokkhólms
verður í sumar á föstudögum héð
an frá Reykjavík, en flogið er til
| baka á laugardögum. Á báðum
1 leiðum er komið við í Ósió.
íslendingar fagna þessari nýju
I samgöngubót. — Þbj.
manns i leikriti því, sem hér
er um að ræða. — Af öðrum
leikritum, sem Kaufman og Ilart
hafa haft samvinnu að, mætti
nefna hinn afburða snjalla gam- .
anleik, „The Man Who Came to
Dinner“, en þessir tveir leikir
þykja beztu sameiginleg verk
þeirra og eru meðal hinna vinsæl-
ustu amerísku gamanleikja. Þeir
félagar sömdu leikinn „Er á með-
an er“ árið 1936. Hlaut hann Pul-
itzer-verðlaunin sama ár og var
frumsýndur í New York þá um
haustið við geisifögnuð áhorf-
enda.
i
Leikurinn gerist í New York
og fjallar um gamlan kaupsýslu
mann, Martin Vanderhof og fjöl-
skyldu hans, ágætt fólk, en þó
þannig farið, að flestir góðborg-
arar mundu tæpast telja það með
fullu ráði. Vanderhof gamli
komst sé að þeirri niðurstöðu
fyrir þrjátíu og fimm árum, þá
um fertugt, að það svaraði ekki
kostnaði að vera önnum kafinn
við auðsöfnun og hverskonar
veraldarvafstur, enda ekki ham-
ingjunnar að leita í Wallstreet.
Hann sneri því við, er hann var
kominn að skrifstofudyrum sín-
I um og fór heim til sín — lagði
árar í bát, eins og hann segir
sjálfur. Síðan hefur hann átt
hverja stund lífs síns fyrir sig
og notið hamingjunnar í ríkum
mæli. Og fjölskylda gamla
mannsins hefur numið lífsspeki
hans og samið sig að háttum hans
og lifir eins og fuglar himinsins,
í leik og gleði líðandi stundar.
— Þó er Alice, dótturdóttir Vand-
erhofs þarna undantekning. Hún
elskar að vísu innilega þessa
furðulegu fjölskyldu sína, en hún
lifir ekki hennar lífi, því hún
vinnur á skrifsttofu Kirkby’s &
Co. í Wallstreet og er heitbund-
in hinum unga forstjóra fyrir-
tækisins, Tony Klrkby. — Og er
þá komið að vandamálinu mikla,
hversu takast megi að samlaga
hinar gjörólíku fjölskyldur elsk-
Vanderhof (Indriði Waage).
endanna. En einurð Tony’s og
festa og veraldarvizka Vander-
hofs gamla leysa þá þraut að
fullu áður en lýkur.
„Er á meðan er“, er fyrst og
fremst bráðsnjall og skemmti-
legur gamanleikur, en á bak við
gáskann býr þó nokkur alvara.
Lífsspeki Vanderhofs er að vísu
ekki hættulaus kenning, ef hún
er tekin of bókstaflega, en hún
hefur þó í sér fólgin þau veiga-
miklu sannindi, sem hverjum
Og sumar persónurnar ei;u héld-
ur ekki fyllilega þær sömu og við
höfum kynnzt í leikritinu og höf-
undarnir hafa lýst svo nákvæm-
lega. Þetta á þó ekki við um Vand
erhof gamla, sem Indriði Waage
leikur af mikilli snilld. Hann er
vissulega ósvikinn karl sinnar
tegundar, kíminn og gamansam-
ur sérvitringur og lífsspekingur
á sínu vísu, nokkuð í ætt við
Ekdal gamla í Villiöndinni eftir
Ibsen, en þó miklu raunsærri en
hann. Og gerfið er afbragðsgott.
— Hefur Indriði skapað þarna
heilsteypta persónu, sem verða
mun mönnum minnisstæð. — En
Paul Sycamore, sem Jón Aðils
leikur og Penelope kona hans,
sem Þóra Borg leikur og Essie
dóttir þeirra, sem leikin er af
Bryndísi Pétursdóttur eru með
nokkru öðru svipmóti en í leik-
ritinu sjálfu. Þó fara þessir leik-
endur vel með hlutverk sín á
sinn hátt, sérstaklega Þóra Borg,
sem geislar af lífshamingju, er
létt og góðleg og hreyfir sig vel
og eðlilega á sviðinu eins og hún
á vanda til. — Þá gætir og nokk-
urs ósamræmis í afstöðu per-
sónanna innbyrðis. Þannig þér-
ast þeir alltaf De Pinna (vel leik-
inn af Haraldi Björnssyni) og-
Paul Sycamore, en hafa þó ver-
ið saman á heimili og nánir sam-
verkamenn í átta ár. — Hins-
vegar þúa allir, jafnvel hið
blakka þjónustufólk, Vanderhof
gamla, sem þó er höfuð ættar-
innar og hinn virðulegasti. Að
Við matborðið í leikslok.
manni er gott að hugleiða, ^ð
auðsöfnun, sem endanlegt mark-
mið, getur aldrei orðið leiðin til
sannrar lífshamingju.
Lárus Pálsson hefur sett leik-
inn á svið og haft leikstjórnina
á hendi. Margt heíur hann þarna
vel gert. Staðsetningar eru allar
hinar prýðilegustu og hraði leiks-
ins jafn og eðlilegur. En Lárusi
hefur ekki tekizt að skapa þann
háameríska heim, sem við manni
blasir við lestur leikritsins. Hið
snotra og borgaralega heimili
Vanderhofs, sem við sjáum á
leiksviðinu, er ekki heimili þess
fólks, sem veit aldrei hvað klukk-
an er, fleygir óopnuðum sendi-
bréfum fyrir kettina eða inn í
ísskápinn og veit ekki nafnið á
þeim mönnum, sem hafa verið
með því á heimili árum saman.
Frú Sycamore (Þóra Borg) og De Pinna (Haraldur Björnsson)
sjálfsögðu ber þýðandinn ábyrgð
á þessu ósamræmi, en gjarnan
hefði leikstjórinn mátt leiðrétta
þtó.
Hlutverk elskendanna, Alice
Sycamore og Tony’s Kii'kby’s
eru ekki rismikil frá hendi höf-
undanna, og leikendurnir, Herdís
Þorvaldsdóttir og Benedikt Árna-
son hafa í engu bætt þar um. Þó
tókst Benedikt mun betur nú en
í hlutverki sínu í Fædd í gær.
Kirkbyhjónin, sem þau Regína
Þórðardóttir og Gestur Pálsson
leika, eru sannir fulltrúar sinn-
ar stéttar og ágætlega með hlut-
verkin farið. — Þá er og Ed, eig-
inmaður Essie Sycamore heil-
steypt persóna í höndum Róberts
Arníinnssonar, stórt barn, sem
nýtur lífsins til fulls á þessum
skemmtilega leikvelli. Rúrik Har-
aldsson er hressilegur sem hinn
rússneski danskennari og Ævar
Kvaran ágætur í hlutverki skatt-
heimtumannsins. Inga Þórðar-
dóttir leikur hina rússnesku stór-
furstynju með reisn og virðuleik,
sem hæfir hinni tignu matreiðslu-
konu og blökkuhjúunum, Rhebu
og Donald er vel borgið í hönd-
ufn þeirra Emilíu Jónasdóttir
og Valdimars Helgasonar. Hins-
vegar nær Steinunn Bjarnadóttir
ekki verulegum tökum á hinni
drykkfeldu leikkonu.
Leiktjöld og búninga hefur
Lárus Ingólfsson teiknað.
Sverrir Thoroddsen hefur þýtt
leikritið á sæmilegt mál, en hin
snjalla fyndni frumtextans nýt-
ur sín ekki til fulls í þýðingunni,
enda erfitt við að fást.
Áhorfendur tók leiknum af-
bragðs vel. Sigurður Grímsson.