Morgunblaðið - 28.05.1955, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIB
Laugardagur 28. ínaí 1955
Mi!!i 40-50 hestar veria
r á kapprelðum Fáks
KAPPREIÐAR hestamannafé-
lagsins Fáks verða á annan
hvítasunnudag, svo sem venja
hefur verið. Að þessu sinni koma
fram margir skeið- og stökkhest-
ar, sem ekki hafa verið reyndir
hér áður.
SKEIÐHESTAR
í skeiðinu verða reyndir 8 hest-
ár í tveim flokkum og keppir þar
meðal annars úrvalsskeiðhestur
úr Rangárvallasýslu, Bleikur, þá
taka einnig þátt í skeiðinu grár
hestur úr Dalasýslu og Bleikblesi
Guðmundar Þorsteinssonar, einn-
ig úr Dalasýslu, og má mikils
vænta af þeim báðum, og Fengur
úr Árnessýslu, Haraldar Sveins-
sonar, þaulvanur skeiðhlaupari.
Sigurður Ólafsson, hinn þekkti
skeiðknapi, mun sitja sinn skeið-
gaminn í hvorum flokki.
GÖMLUM METUM
HÆTT

í stökki-verður keppt á tveim-
ur^vegalengdum, 300 m og 350 m,
samtals í fjórum flokkum.
Margir nýir og úrvalsstökk-
hestar verða þar reyndir. Hafa
þeír verið að æfa á skeiðvellinum
undanfarið af miklu kappi og er
ógerningur að spá nokkru um úr-
slitin, en eflaust verður gömlu
melunum hætt að þessu sinni.
Síðast en ekki sízt má svo
nefna góðhestakeppnina, en hún
verður með nýiu sniði, eins og
áður hefur verið auglýst.
GÓÐHESTAKEPPNIN
í góðhestakeppni karla taka
þátt 15 gæðingar, allir héðan úr
Tteykjavík, enda er hér í bænum
mesta hestaúrval landsins. Flytzt
nú vandi dómnefndar yfir á herð-
ar áhorfenda, að dæma á milli
gæðinganna, svo enginn þarf að
verða óánægður með dóminn. En
æitt er þó víst, að þeir, sem vilja
vanda sig í þeim dómi, verða að
liugsa sig vel um og lengi, því
vart má á milli sjá um flesta bá
gæðinga, er til sýningarinnar
hafa verið skráðir. Fvrir því verð
ur séð af hálfu vallarstjórnar, bví
sýningarganganVerður endurtek-
in og sýningargestum gefinn
h\l\ er rekið ofsn í
kommúnista
ÖLL skrif Þjóðviljans um fisk-
söHina til Noregs hafa nú verið
rekin ofan í hann. Ilinn íslenzki
fiskur, sem sendur var til Noregs
og Færeyja, gat aldrei orðið sam-
Jeppnisvara við íslenzkan fisk.
Ef íslendingar hefðu ekki selt
hann til þessara landa fyrir það
hagstæða verð, sem þeim bauðzt
]tar fyrir hann, hefði það skapað
þeim vandræði, sem bitnað hefðu
á íslenzkum sjómönnum og út-
geíðarmönnum.
Kommúnistar hafa því farið
með þvætting einn og blekking-
ar í þessu máli sem öðrum.
Það er einkennandi fyrir skrif
l„Þjóðviljans“, að í leiðara blaðs-
ans í gær er þess getið Kristjáni
[Einarssyni framkvæmdastjóra ti)
jáfellis, að hann hafi vakið at-
hygli á sér í sambandi við SÍF-
Imálið, sem er nú fyrir skömmu
|urh garð gengið. SÍF hafði óskað
leftir opinberri rannsókn m. a.
Vegna hatrammra árásarskrifa
kommúnistablaðsins. Rannsókn
þessari og málsmeðferð lauk á
jþæin veg, að Kristján Einarsson
jvar með öllu sýknaður, bæði í
lundirrétti og hæstarétti, af þeim
jásökunUm, sem kommúnistar
liöiii börið á hann.
. Þjóðviljinn ætti að hafa vit á að
Winnast ekki á það frumhlaup
sitt frekar.
kostur á að virða gæðingana vel
fyrir sér.
GÓÐHESTAKEPPNI
KVENNA

Þá fer fram góðhestakeppni
kvenna, en hún gafst mjög vel í
fyrra, hafði mikið aðdráttarafl
og vakti ánægju.
- Brezku feosn-
inprnar
Framh. af bls. 1
Enginn af 17 frambjóðendum
kommúnista komst nálægt því að
ná kosTiingu. Hundrað og einn
þingmaður alls tapaði trygging-
arfé sínu, 150 sterlingspundum:
61 ú’r Frjálslynda flokknum, 15
kommúnistar, þrír íhaldsmenn
og einn úr Verkamannaflokkn-
um. Tapa frambjóðendur fénu,
ef þeir fá minna en 1/8 hluta
greiddra atkvæða í kjördæmum
sínum.
Sir Richard Eccles beið mikinn
ósigur í kjörddæmi sínu. Sagði
hann sig úr Verkamannaflokkn-
um skömmu fyrir kosningarnar,
þar sem hann var andvígur fram
leiðslu vetnissprengja í Bret-
landi. Verkamannaflokkurinn og
íhaldsflokkurinn buðu báðir
fram á mót.i honum og bar hinn
síðarnefndi sigur úr býtum.
í þessum kosningum hafa alls
24 konur verið kosnar á þing, í
síðustu kosningum náðu 17 kosn-
ingu.
★
Að lokinni talningu í gærkv.
hafði Verkmannaflokkurinn enn
nokkur þingsæti yfir íhaldsflokk
inn, en þegar í morgun, er tekið
var að telja í kjördæmunum út
um land, þar sem íhaldsflokk-
urinn á yfirleitt mun meira fylgi
að fagna, varð auðsætt, að íhalds
flokkurinn mundi bera sigur úr
býtum.
í aðalbækistöðvun íhaltls-
flokksins í dag, sagði Sir Ant-
hony Eden í ræðu, að hann
liti þannig á úrslit kosning-
anna, að þjóðin hefði lýst
blessun sinni yfir störfum
stjórnarinnar og þeirri stefnu,
er hún liefði fylgt.
★
Attlee lýsti vonbrigðum sínum
yfir úrslitum kosninganna:
hlutverk flokks síns væri nú, að
láta íhaldsflokkinn efna þau
heit, er hann hefði gefið í kosn-
ingabaráttv:.nni — og enn hefði
Verkamannaflokkurinn sterkan
minnihluta í neðri deildinni.
Herbert Morrison sagði í sjón-
varpsræðu síðdegis í dag, að
Verkamannaflokkurinn yrði nú
að taka til óspilltra málanna við
að endurskoða stefnu sína og
mætti ekki vera of smeykur við
að breyta nenni — þar sem þörf
væri nýrra sjónarmiða. Einkum
þyrfti að ieggja áherzlu á, að
flokkurinn væri ekki sundur-
þykkur innbyrðis.
Bæði Attlee og Morrison vildu
kenna mi- nkandi fylgi Verka-
mannaflokksins' m. a. þeirri deilu,
sem nýlega reis innan flokksins
vegna tiltekta Aneurins Bevan.
★
Nýju þ.ngmennirnir munu
vinna embættiseið sinn 7. og 8.
júní n. k.
Fimmti hæsti
NÝJU DEPILI, 26. maí. —
Fimmti hæsti fjallstindur ver-
,aldar, Makalu í Nepal, hefur ver-
ið sigraður. Var það franskur
leiðahgur sem fjallstindinn kleif.
Er tindurinn sagður mjög erfið-
ur og hafa margir leiðangrar snú-
ið frá, án þess að komast þar
upp, m. a, vel útbúinn amerískur
leiðangur í fyrra.
’afmagnsd í sveitimar
Framh. af hls. 1
hér í sveit, sem rafmagn fékk frá
Laxárvirkjuninni ásam Skjaldar-
vík.
Eftir að nýja Laxárvirkjunin
var reist hefur verið unnið að því
að leggja rafmagnslínur um sveit-
irnar utan við Akureyri, allt út
á Dalvík. Er nú svo komið, að
hver einasti bær í Möðruvalla-
sókn mun hafa fengið rafmagn
frá hinni nýju virkjun. Liggur
nýja línan út Kræklingahlíð út
að Lóni, að Djúpbakka og þaðan
að Björgum og allt fram í Skriðu
í Skriðuhreppi. Aftur á móti er
rafmagnið ekki komið fram Þela-
mörkina né í Öxnadal. Áfram
liggur hin nýja lína, fram hjá
Möðruvöllum, út Arnarneshrepp
til Dalvíkur og njóta flestir bæir
* AUKIN AFKÖST
Þusiiúg er nið liýfengna raf-
magn hagnýtt á ýmsan hátt
víð búskapinn, það iéííir verk-
in og eykur um ieiö afköst
þeirra, sem að skepnuhirðingu
cg búsýslan vinna. Möguleik-
ar haía skapazt fyrir bóndann
til þess að taka aukna tækni
i slna þágu, súgþurrkunin í
hloðu er eiit bezia dæmið um
það, sg segja má, að engin tak
mörk séu því sett, sem vinna
má á búum með hjáip raf-
magr.sins.
Eggert hefur líka aðeins einn
mann sér tii aðstoðar þrátt fyrir
störf búsins, og þegar ég spyr
hann, hvernig honum þyki um-
skiptin frá rafmagnsleysi til raf-
magns, svarar hann því til, að
rafmagnið hafi gjörbreytt bú-
skapnum á sínu búi og hann fái
ekki nógsamlega lofað þau um-
skipti. En rafmagnið í sveitunum
hefur ekki aðoins létt undir með
bóndanum við störf hans, heldur
er húsfreyjan ekki síður ánægð
með hin tniklu upskipti, sem orð-
ið hafa, og öll þau spor og marg-
víslegu handtök, sem rafmagnið
hefur sparað henni á heimilinu
frá því sem áður var.
gripir, segir frúin, og þvcttarnir
eru orðnir stórum léttari og auð-
veldari síðan rafmagnið kom hér
til hjálpar, þótt níu manns séu í
heimili. Og þegar þvotturinn er
kominn úr vélinni og hefur verið
þerraður er hann strokinn með
rafmagnsjárni á þar til gerðu
borði.
í næsta herbergi stendur ný
sænsk saumavél, sem auðvitað er
knúin með rafmagni, og þar vinn-
ur húsmóðirin við saumaskap og
viðgerðir. Loks sjáurn við svo ryk
suguna, sem líka er nýtt tæki við
hcimilisstörfin, er rafmagnið hef-
ur gert kleift að nota.
Rafmagnið hefur sparað
stúlku yflr veturinn, segir frú
Ásrún, og þegar ég spyr liana
hvað af rafmagnstækjunum
hún helzí vildi missa, segist
hún ekki viija sjá af neinu
Við hrærivélina
á þeirri leið rafmagnsins. Lokið
mun hafa verið við að leggja raf-
magnið inn á síðustu bæina í
Möðruvaliasókn um jólin í vetur.
* í ÍBÚÐARHÚSI OG
ÚTIHÚSUM
— Hvað segir þú um hagnýt-
ingu rafmagnsins, Eggert?
— Við fengum 20 kílóvött hing-
að á báða bæina á Möðruvöllum.
Þegar er þó fyrirsjáanlegt, að það
verður ekki nóg, og hef ég nú
fengið loforð um annan spenni
til viðbótar.
Eggert hefur í hyggju að
byggja súgþurrkunarkerfi í hlöð-
una, en hún tekur 1200 hesta Til
þess þarf 10 hestafla vél og eykst
þá rafmagnsþörfin að mun. Súg-
þurrkun er enn á fæstum bæjum
i Möðruvallasókn þar sem svo
skammt er síðan rafmagnið kom
í sveitina. Á Möðruvöllum er raf-
magnið auðvitað fvrst og fremst
notað til ljósa, en þar er stórt og
myndarlegt íbúðarhús. Ekki er
það notað til upphitunar aftur á
móti, nema lítið eitt, þar sem það
er bæði of dýrt til þess og of lítið
enn sem komið er svo það borgi
sig, hvað sem síðar verður.
í útihús hefur rafmagnið líka
verið leitt. Fjósið er nýleg og
vönduð bygging og eru þar 38
gripir á básum sínum. Allt er
það raflýst, mjaltavélar ganga
fyrir rafmagni, og er það mikill
munur frá gömlu benzínvélun-
um. 40 lítra hitadúnkur er í fjós-
inu og er því unnt að þvo öll
mjólkurílátin og brúsana í fjós-
inu sjálfu og er það mikil hrein-
lætisbót, enda er allt hvítþvegið
og tandurhreint. Fjárhúsin hafa
ekki verið raflýst, þar sem þau
eru svo langt frá bænum, að það
er talið of dýrt til þess að það
sé framkvæmanlegt með góðu
móti. í smíðaverkstæði eru ýms-
ar smærri smíðavélar rejtnar meé
rafmagni,' ljábrýni o. is. frv. og
er það mikill vinnusparnaður og
léttir undir og flýtir fyrir ýms-
um viðgerðum, sem óhjákvæmi-
legar eru.
* KONURNAR KUNNA
AÐ META ÞAÐ
Frú Ásrún er að minnsta kosti
á þeirri skcðun. Rafmagnið er
eitt það allra bezta, sem við höf-
um fengið í sveitirnar, segir hún.
Sá vinnuléttir, sem af því stafar
er feykilegur, svo enginn getur
: ímyndað sér hann, sem ekki hef-
! ur þurft að hugsa um hússtörfin
á sveitaheimili áður en rafmagn- I
‘ ið kom. Okkur sveitakonunum
hefur í seinni tíð reynzt mjög
erfitt að fá húshjálp og aðstoð
á heimilinu, allir vilja heldur
vera í bæjunum, og því tökurn
við þeim auknu þægindum, sem
Fjósið er raflýst og mjaltavél-
arnar eru knúðar með rfmótor.
þeirra, svo mikill léttir og
hægðarauki sé af þeim öllum.
Rafmagnsverðið er nú viðun-
andi, segir Eggert. Það kostar nú
50 aura kílóvattið að viðbættu
grunnflatar- og heimilisgjaldi.
Ef það hækkar aftur á móti
nokkru sem nemur frá þessu
verði, hygg ég að bændur fari að
spara það að mun og það nýtist
því ekki sem skyldi.
Á
Þannig komust þau hjónin
að Möðruvöllum að orði um
rafmag/iið, sem þau fengu
fyrst á fcæ sinrs svo nokkru
nam fyrir þremur árum. Vafa-
laust eue! búsundir bænda'
um land allt kveða upp sama
dóm um að það hafi gjör-
hreytt biiskaparháttum, létt
störfin og stóraukið þægindin
í sveitum landsins. Það færi
betur að hvert einasta sveita-
heimili á ísiandi nyti allral
' þeirra kosta,=> sem rafmagniU
hefur að bióða. enda mun raf-
væðingu sveitanna hraðað eft-
ir því sesn framast er unnt,
svo það takmark náist hið
allra fyrsta. G.G.S,
Með ryksuguna.
rafmagnið færir okkur fegins i
hendi. Hálfu skemmri tími fer
nú í verkin en áður fyrr, og miklu
auðveldara er að haida heimilinu
hreinu og snoturlegu, vetur jafnt
sem sumar.
Við göngum til éldhúss og þar
stendur gljáfægð rafmagnselda-
vél eins og þær þeztar gerast, með
pönnum og pottum. Á eldhús-
bekknurn stendur stór hrærivél,
sem er gædd þeirri náttúru slíkra
véla, áð hún getur hakkað, þeytir
og gerír ótaimðrg önnur störf,
sem húsmóðirin varð áður að.
vinna með ófullkomnum tækjum.
í þvottáhúsiHu er stór rafhitaður
þvottapottur og þvottavél af
‘enskri gerð. Það éru' hinir beztu
Þeir fóru \ gær
GÆRDAG klukkan að ganga
sex, sáu beir sem voru niðuh
við böfn, þrjú gömul ,,toppskip“
togaraflotans leggja upp í hinztu
siglingu sína. Danskur dráttarbát
ur var með togarana í röð á eftir
sér. Fyrstur var Skallagrímur,
sem Guðmundur heitinn Jónsson
var skinstióri á, bá var Þórólfur,
sem Kolbeinn Sigurðsson var
með, og lestina rak Höfðaborg,
sem áður hét Belgaum og Aðal-
steinn Pá)sson_.va’’ skipstjóri á.
Við borð lá að gamlir sjómenn
klökknuðu er þeir sáu þessi
gömlu happaskip leidd að „blóð-
veilinum“, eftir langt og giftu-
samlegt starf í þágu alþjóðar.
Einu sinni mörkuðu þau merk
tímamót, en hlutverki þeirrá var
nú lokið, vélámennihgin og
tækhín hafði’ dænit þau úr léik,